ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ արդ, ընկղմեալ, զմայլեալ եւ իսպառ ծածկեալ ի յանճառութենէ առաւելութեան բազմամասնեայ յաճախութեան մեծիդ երախտեաց, որ ամէնառատ լրմամբ աննուազելեաւ յաջմէ եւ յահեկէ, ի դիմաց եւ ի թիկանց համբարեալ կան անբաւութիւնք` մատուցանեմ, ընծայեմ դարձեալ աստանաւր աւանդ գովեստի դաւանման ճշմարտականի: Զի որպէս երբեմն հերձուածականին չարափառութեամբ, ամենապատիրն խաբէութեամբ նենգողին կարթիւ հատուածեալ ի բաց հերքեցայ` ելեալ ի դրախտէն, արդ, միաւորականաւս այսու ուղիղ ամբծութեամբ ի յաւանդ իսկապէս շնորհի անդրէն միւսանգամ համբարձեալ սովիմբ, ի թռիչս թեւոց լուսոյ ահա յերկինս ժամանեցից հետեւեալ: Այլ քանզի յարգանդէն, յորում յղացայ` հոգեւոր երկամբք ծնիցեալ, զմեծ եւ զերջանիկ դշխոյ անարատ` ամենից կուսից իսկուհի, զպանծալի մայրն իմ գովելի պարտ է կանոնաւ սահմանի բանի արձանագրել յայսմ մատենի, զի ծանիցի, ցուցցի եւ այլոց եւս ապագայիցն ազգաց պատմեսցի որքանութիւն փառաց խնկելոյն` արժանապէս պաշտմամբ պատուեալ իբր մաքուր մարմին ընդ գլխոյ մարդեղութեան Բանին Աստուծոյ` ի յիշատակ ճառիս հաւատոյ Երրորդութեանն դաւանութեան:
Եւ արդ, ի յայս աւրինակ հոգենկար պատկերի բանի, որ զխորանէս լուսոյ յարմարի, ընկալ զիս, գթած, աւրհնեալ, քաւեցեալ եւ սրբեալ ի սմին: Հան սովաւ ի հոգւոյս զնախատինս մեղացս, անմեղս եւ անբիծս ընդ հովանեաւ սորին բազմեցո, յաւել զտկարս ի տունն Դաւթի եւ անդուստ փոխեալ ի տունդ Աստուծոյ, ըստ մարգարէին ձայնի, որ ի քեզ, Յիսուս, ակնարկի: Մի սոսկ զմտիցն եւ մի անաւգուտ զելիցն հետեւութիւն արասցես: Մի զհաւատոյս ջերմութիւն ցուրտ համարեսցիս եւ մի զհամբոյր ողջունիս անկարգ ինչ վարկանեսցիս: Մի զպաշտաւնն ապաշնորհ գրեսցես եւ մի զերկրպագութիւնն անխորհուրդ լքցես: Մի անպտուղ լիցի տեսականութիւն պատկերին, եւ մի աննշոյլ` կերպարանին սքանչելութիւն: Մի անհուր ողջակիզին սպանդ մոռասցի, եւ մի պատարագ ուխտի այս ճառի արտաքոյ ցրեսցի: Մի ճաշակդ լուսոյ ինձ մահու լիցի, եւ մի բաժակ քո կողիցդ արեան ի դատապարտութիւն եղիցի:
Գ
Աղաչեմ զքեզ, Տէր Յիսուս, միդ յէութենէդ, որով զգիտութիւն Հաւր քոյ եւ Հոգւոյդ Սրբոյ ճաշակեալ ծանեաք, քանզի ի քէն իսկ վարդապետեալ զամենապարգեւ կարգս եկեղեցւոյ, ի սմին աղաւթանուէր լուսարան կենաց փրկութեան բարեաց, տարածեալ զսիրտս ձեռաց համբարձմամբ` զայս կնդրուկ բանի բնակողիդ ի սմա, տիրողիդ բնաւից երեքսրբենիդ մատուցեալ, յաւէժ ընծայեցուցանեմք այսու բարբառով բարեշնորհութեան:
Դ
Փառաւորեմք վերաձայնեալ նուագաւք աւրհնութեան երգոց ի հաւատ պաշտաման բանի զբարեհրաման պատճառն եղելոց` զԵրրորդութիւնն անսկիզբն, անհամեմատ բարձրութեամբ, անհասական խորհրդոց եւ անըմբռնելի իմաստից, անզննելի զգայութեանց եւ անբերելի եղելոց, քանակութիւն վերնականն երկնի եւ անսահման ներքնային խորոց, լրութիւն սպառմանց եւ նախադրութիւն սկզբանց, մի` յերից անշփոթ կերպից, եւ երիս` ի միոյ անհատուածելի իսկութեանց, ի վեր քան զմտաց անարգելութիւն` յարաձգեալ ամենայն ուրեք բովանդակ: Անփոփոխ բարի, անսասանելի ուղղութիւն, անխառն կերպարան սիրոյ, մեծութիւն անյաջորդ, բարձրութիւն անխոնարհելի, անվատնելի տեսականութիւն, բարերարութիւն աննուազելի, կամք կայուն, հրաման կենդանի, ակնարկութիւն փրկչական, երանութիւն ճշմարիտ, ակնկալութիւն հաւաստի, խոստումն անստելի, աւանդ արգասաւոր, ստոյգ աւետիս, վերամբարձութիւն անձեռնարկելի: Մի Հայր միայնոյ Որդւոյ` միական Հոգւովն պատուեալ, ամենահարուստ բարութեամբ, ամենեւին ունայն ի չարէ, աւրհնաձայն գոհաբանութեամբ, անքնին ներբողիւ գովեալ:
Ե
Մին բարձրեալ ահաւոր անուն` համապատիւն կցորդութեանց, անպատումն ազգականութեանց, եռալուսեանն զուգակցութեանց, անյաւելուածն լրականութեանց, ինքնիշխան կամաւորութեամբ պատուասիրեալ առ Հայրն հանգունատիպ` գործակցութեամբ Հոգւոյն Սրբութեան խոնարհեալ իջեալ ի յերկնից, աննուազ գոլով ընտանի փառացն, հաճեցաւ մտանել յարգանդ մայրենի Աստուածածին կուսին մաքրութեան, յորում աճեցոյց զբոյսն աւրհնութեան ի լուսասահման անդաստանին անարատութեան, ընդ ամենակատարն էութեան համասնեալ յանանջրպետ միականութիւն, թափանցական խառնութեամբ յաստուածութեանն ոգի բաղկացոյց զգոյութիւն շնչոյս հրաշապէս: Որով անստամբակելի երասանաւ սանձաց կրթութեան զստահակութիւնս ի հանդարտեցոյց, եւ կամաւ ընծայեալ խաչին` ամբարձաւ ծաղիկն պտղոյն կենաց ի ծայրս լրութեան անմահականն տնկոյ, ի մահ վիրաւորեցաւ` աստուածութեանն անընդմիջելի ի մերասերն մարմնոյ, որով կենսացոյց զգործին պարտեաց, արարչութեանն իսկութեան ի նմին յաւէտ անբաժանաւրէն ընդ նիւթական մարմնոյն վշտացեալ: Իջեալ ի վայրս խաւարային դժոխոց` եհան զկապուտն իւրաստեղծ ի կապանաց աւցտողին եւ, իբր ի նիրհմանէ քնոյ զարթուցեալ, յինքն նահանջեալ զդիմեցումն մահու, կանգնեցաւ, կենդանացաւ աստուածապէս` ելեալ ի յերկրէ հացն կենաց եւ հովիւն հաւտից բանաւորականաց: Հաւատարիմ եղեւ յաշխարհի եւ երեւեցեալ նոյնութեամբ ամենեւին աննուազելի, որպէս եկն համայն` եւ համբարձաւ բովանդակ, բազմեցաւ նստաւ ի գերունակն գահոյս` նախնականին պարզութեան արարչական փառաւորութեամբ: Զոր խոստովանիմք Աստուած բարերար եւ Տէր բոլորից, որ դատի զամենայն երկիր արդար ընտրութեամբ յաւուրն մեծի, որ ինքն է սկիզբն եւ ինքն` կատարած, նոյն առաջին եւ նոյն առյապայ, անպակաս բովանդակութեամբ թագաւորեալ ի լոյս անմատոյց:
Աւրհնաբանեմք ընդ Հաւր եւ Որդւոյ եւ զանբաժանելի բղխումն` նոցին փառակից Հոգւոյն տէրութեան, որ ստեղծ զբնաւս եւ կենդանածնէ զամենայն, որ անդստին իսկ ի բնէ համապարփակ մթութեան աշխարհակալն միգի շրջէր, նկարէր եւ կերպարանէր ամէնունակ ջուրբքն անբաւութեան երկրատարածն ծովու` ի կատարումն արդեան խորհրդոյս` զսուրբ աւազանն լուսոյ: Նախ արար եւ այժմ գործէ, գոյացոյց եւ միշտ կատարէ արուեստս, սքանչելիս, նախատեսութիւնս սրբասնելոց, ազդմունս աստուածաւրէնս, զաւրութիւնս զարմանաւորս, մարգարէս, առաքեալս, վարդապետս` վարժողս կրթութեան հանճարոյ: Զսրբարանն մատուցման արեանն Քրիստոսի յարդարեաց, քաւութիւնս անձանց, առողջութիւնս մարմնոց ըստ նմանութեան Քրիստոսի ողորմութեամբ հրամայեաց: Մկրտեաց եւ գեր քան զջուր, ինքեան միայն բաւականութեամբ նորոգեաց, լուսաւորեաց: Հանապազ նովին բարեգործութեամբ զաւրանայ: Վկայեաց միածնին աստուածութեանն ի հոսանսն Յորդանանու, աւրինակաւ տեսութեան ամպոյ ցուցաւ ձայնիւ Հաւր ի լերինն Թաբորական: Ի նոյն տիպ նմանութեան հովանի եղեւ Յակոբեան տոհմին ի յելսն Եգիպտոսի, յուղեգնացութիւն զաւրավարութեանն Մովսեսի` հողմով սաստկութեան զփարաւոն ընկղմեաց: Քահանայս կատարագործէ, իմաստունս կազմէ, թագաւորս զաւրացուցանէ, քաւութիւնս ընձեռէ, կեանս շնորհէ մահացելոց ի նորոգութիւն յարութեանն: Նոյն ինքն է աւծումն մարդացելոյն Աստուծոյ, մշտնջենաւոր հաւասարութեամբ ընդ Հաւր երկրպագեալ` ի պատիւ մեծութեան Որդւոյ, անսահման փառաւորութեամբ աւրհնեալ յաւիտեանս: Ամէն:
Է
Դաւանեմք ի հաւատ ուղիղ եւ անխոտորնակ անբծութեան` համբուրիւ շրթանց ողջունեալ զկառուցեալս խորան յանշնչական արձանաց` աստուածային բնակութեան եկեղեցւոյս շինուածոյ, որ գերազանց գտաւ եւ երկնի ամենազարդ բարձրութեամբ, որ ի նոցին իսկ յառաքելականացն դասուց հիմնեցաւ, յաշակերտաց վերնոյն խնկեցաւ, ի սպասաւորաց բանին պաշտեցաւ: Սկիզբն առեալ կենացս այս գանձու ի վերնայարկն սրահէ, խորհրդակատարն վայրէ, զոր Հոգին Աստուծոյ լցոյց` փայլեցուցեալ ի նմա զաւրութիւն յաւուր մեծի Պենտակոստէին. նախ զտունն բարետեսիլ` յաւրինակ սրբութեան կատարման շնորհի այսր եկեղեցւոյ կանխամեծար առաւելութեան, յորում ապա եւ ի նմին բնակչացն տուաւ լուսանորոգ բարեփառութիւն: Ուստի արիւն հզաւրին Աստուծոյ բաշխեալ մատուցանի յաւէտ, քան զՀաբելին` մահու գուժարկու, մեծաւ բարբառով ձայնի բերկրութեան` կենդանութիւն անմահութեան ի սմա ազդելով: Քանզի ոչ է կար զաւրութեան ուրուք ընդ երկնաւ յանդիման արեգական ի սպասաւորութիւն խորհրդոյ այսր ահաւորութեան ձեռնարկել, եթէ ոչ ընդ թեւաւք սորին պահեսցի, նա զի ոչ երկնիւք բաւականանայ այս նուէր Տէրունի մարմնոյ, եթէ ոչ զայս ձեղուն աւրհնութեան ծածկոյթ ունիցի, վասն զի մահու անիծիւք հերքի այր ըստ աւրինին, որ արտաքոյ խորանի այս վկայութեան զաստուածային պատարագն մատուցանէ, մանաւանդ զի պարտաւոր արեան կոչեսցի, որ ոչ զանձինն աւրինակ արիւն յայս նուիրան ընծայեցուսցէ: Մի ի սմա լուացումն ի մահն Քրիստոսի, զի մի յանգէտս անարգեալ աստուածութիւնն` ի ծանուցելումն զնախնին կրեսցէ: Մի ձեռնադրութիւն ի պատիւ աւծութեան լուսոյն, զի մի յանբծութիւնն խաբէութիւն խառնեսցի: Մի եւ շնորհաւք, քան թէ ապաշխարութեամբ քաւութիւն, զի մի ճշմարտութիւնն կերպարանաւք խորամանկեսցի: Մի յընտրութիւնն ապառնի` հաւատ, զի մի սպառնալիք հատուցմանն զրոյցս ինչ աւտար համբաւոյ գրեսցի: Մի երկաքանչիւրոց գոյութեանց մերոց իրաւամբք կշտամբութիւն, զի մի կիսամասնեայ առ մարդն ներքին եւ առ արտաքին` չարի եւ կամ բարւոյ փոխատրութիւնն կարծեսցի` յանմահ զաւրութիւն արքայական որդեգրութեանն, զի ընտելութեամբ երկրայնովս առաւելութիւն վերնումն թագաւորութեան յայտնապէս ճշմարտեսցի: Մի յոյս կենդանութեան առ անեղծութիւնն սրբոց, զի աներկեւանութիւն խոստացելոցն ի միտս ունկնդրացն ծանուցեալ հաւատասցի:
Ը
Այս դշխոյ պաշտելի` անշնչական եկեղեցի տայ կեանս եւ մահու իշխէ, ըստ աւրինակի ադամեան պտղոյն յարմարապէս ճաշակելի, գերազանց, քան զբանականս, յանշնչութեան հրաշագործէ, մինչ զի կատարումն ընձեռէ եւ նորոգ հաստատէ` վերստին նկարեալ ի մեզ զկերպարանն փառաց լուսոյ: Գրեալ եւս է տեսակ մեծութեան վերնում կամարին սկզբնաւոր յառաջակառոյց, քան զբնակիչս հոգեղինացն ի նմա զաւրութեանցն: Նոր իմն ընծայէ թռիչս մարմնոց ընդ թեթեւութիւնս հոգւոց` պատուականին հարստութեամբ զանարգն յարգաւորեալ: Ոչ ինքնակիր մեղաւք զազրանայ, եթէ ոչ ի մարդոց չարաց եւ կամ յանհաւատից կոխիցի: Տիպ իմն է զարմանաւոր, յաղթող իմաստից մերս տեսութեանց, անբանն, ի բանաւորէն կառուցեալ, նմին աւժանդակեալ, իբր վեհագոյն` յաւէտ նուաստի: Մեծ է, քան զմարդ, որքան ընտրելոյն Մովսեսի` ցուպն յաղթողական, առաւել, քան զբանաւոր, որքան զԱհարոն` գաւազանն խորհրդական ծաղկեցեալ. գերազանց, քան զմտաւոր, որչափ զԵղիաս եւ զԵղիսէոս` գետահերձ մաշկեակն սքանչելահրաշ փայլեալ արուեստիւ: Աւգնութիւն պարգեւէ կրկին ամենակատար սրբասնեալ ձեռաց մաքրաբար, քան թէ զինապէս, մարմին նիւթական քարի եւ հողոյ, գոյակից հարազատ զգայականաց եւ սրբոց: Իւր զվէմն անմահ, կենդանի` ի կործանումն է եւ ի կանգնումն, որպէս զդատաւորն ամենից հոգւոց հանդիսանայ հրաշապէս ազդմամբ յանէծս եւ յաւրհնութիւնս, իբրեւ տեսող աներեւութից` զոմն հրապարակէ եւ զոմն տածէ, առ ինքն կոչէ, գրեալ յանուանէ` իբր զտիրող հրամանատար էիցս: Իբր զլեառն յաւիտենական` անհարուածելի է ի դիմամարտից, ըմբռնէ զհոգեւորս` իբր զհնարադրութիւն մեծին արուեստի, անմեղս եւ անվրիպութիւնս ըստ Քրիստոսի հետոցն ընթանայ, բարձր ճոխութեամբ անպատկառաբար համարձակապէս զաւրէն գովելոյ գլուխ ամբառնայ:
Թ
Այնքան մեծ ունի սրբութիւն, մինչ զի զորս ըստ պատկերի Աստուծոյ եղեն` կանոնաւ խտրէ: Յետ յոգունց ընտրութեանց փորձից թէ համարձակեսցի մարդ ոք սխալեալ ի գաւիթս նորին մտանել` ոչ պղծի, այլ ընդ անպատրաստիցն թերութեանց դժուարի, ոչ նզովի, այլ տեղի տայ ոչ գիտողացն զշնորհին զչափ, ոչ լքանի ինքեամբ պարտաւոր իւրովն գտեալ, այլ ի մերոց գործոց խրթնանայ, ոչ թողացուցանէ երկիցս մատչել յըմբռնումն ոտիցն կենդանատուաց, ըստ տիրական անճառ խորհրդոյն, ոչ կրկին յաւուր զնոյն ցուցանէ, զի մի անընտրաբար նուիրանն խայտառակեսցի: Վշտակցէ կարեաց զաւրապէս` իբր անախտակիր ապականութեանց, որ ի մեզ շարժմանց, առանց բարբառոյ տիրապէս հրամանաւ դատի:
Ժ
Նա զի եւ տապան իմն է մաքրական, կրկին երջանկական, եւ հեղձմանէ կենցաղոյս ալեաց պահապան, ոչ բազմաւք անբանիւք գազանաց դասուք եւ սակաւ մարդկամբ, այլ ընդ երկայնոցս եւ զվերինսն յինքն հաւաքէ, ոչ յալիս խռովութեան բերի, այլ ի բարձրութիւնն երկնի համբառնայ: Իբր զաշակերտ հրահանգեալ Հոգւոյն Աստուծոյ` փախչի ի նենգութենէ, ոչ ի բողոք մահու մարմնոյ հարուածոց, այլ ի կենացն աւետիս ըմբռնեալ ածէ, ոչ Նոյիւ ձեռնարկեալ գործի, այլ հաստողին հրամանաւ շինի, ոչ Մովսէս ընդ Բեսելիէլ, այլ միածինն Աստուծոյ Հոգւովն Սրբով զսա հանդերձէ, ոչ յարաշարժ հանապազափոխ, այլ մշտակառոյց հիմամբ անսասանելեաւ զսա հաստատէ: Դարձեալ, իբր զտապանակն անխաւս փայտեղէն մածեալ տախտակաւք, առանց զգայութեան տեսողականաց մեզ առաջնորդէ, որպէս կերպարան անքանակ էին յառաջ հետեւեալ` ի հանդերձանս լուսոյն կենաց տեղի պատրաստէ: Ընդ Ոզիելի անդուստ սատակէ, եթէ ոչ խաչապէս յոգի բերիցի, սպանանէ վատնեալ վաղվաղակի առժամայն, եթէ անասնայինն լծակցութեամբ երկրասիրաբար գետնակոխ սայլիւք, իբր զանաւթ ինչ ձեռնազնին, բարձեալ տանիցի: Ոչ լեզուաւ մարմնոց, այլ բանիւ հրեշտակաց խաւսի, ոչ ունկան գոյականութիւն` եւ արագապէս մտառեալ լսէ, ոչ ձայն կերպաւորական բարբառոյ` եւ զպատգամս գործոցն Յիսուսի համարէն ազանց պատմեալ հռչակէ, ոչ խաղալեաց շարժականութիւն` եւ աստուածայնով իմն կենդանութեան հագագաւ ազդէ: Ոչ ոսկերաց եւ ջլաց յաւդուած` եւ երկուք հազարաւք կանգնաւք լայնութեամբ, իբր զգունդն անհամար բարձրեալն Աստուծոյ զկենդանական զաւրուն գումարտակ հեբրայական վառեալ ամբոխին` եւ այժմ ընդ նոսին իբր զանմաքուրս ի սրբութենէ` զոմանս ախտիւ մեղանաց ջեռեալս հատուածեալ յինքենէ հեռի ուղեկցէ ապրեցելոյն ի տաժանաւոր աղիւսարկութեանցն: Նոյն իսկ էութիւնն Աստուծոյ մարմին եղելոյ անուամբ այս վիմի նշանակեցաւ` պատառմամբ կողին զբնաւս արբուցեալ: Ոչ արեան երակաց ընթացք, այլ լուսոյ վերնոյն շառաւիղք թափանցանց միութեամբ զսոյն կենդանացուցեալ նորոգ պաշտպանէ: Ոչ Սողոմոն կամ Զորաբաբէլ մահկանացուաց ոստիկանութիւն, այլ ամենից ունողին իմաստ զսա գծագրէ: Ոչ աննուիրական, հասարակաճաշակ իւղով առ ի Յակոբայ պարարի, այլ ահաւորին արեամբ եւ փառաւք մեծին աւծանի: Ոչ տուն երկրային նիւթոյ, քան թէ մարմին երկնային լուսոյ Աստուծոյ զսորին որդիս կնքեալ ձեռնադրէ: Ոչ կենցաղոյս յերկրէ յղացմունս, այլ արքայութեանն երկնից ժառանգս կրթէ, զþի ծոց իւր գրգեալսն գոգոյն Աբրահամու ընծայեցուցանէ: Փեսայ հարսնութեան սորա` Որդին Աստուծոյ կենդանւոյ, աւրիորդք խնջոյից սորին` հայրապետացն գումարք: Սոյն ինքն մոռացումն առնէ այսակիր բարձանցն կռամոլութեան, զի զերկնայնոյն Աստուծոյ ունի զծանաւթութիւն. աւտարութիւն է ամենայնիւ դիցն դրաւշելոց, զի ի համաւրէն քարինս սորա Քրիստոս երկրպագի. քակտումն է յայտնապէս ուրուական ըղձիցն անտառաց, զի ի բնաւից մայրեաց աշխարհի նմանութեամբ կենացն փայտի ի սմա տէրն նուիրի. խորտակումն է համայն դիւապատիր յուռթիցն արձանաց, զի քարն գովեալ կարկեհան ակամբք եւ վիմաւք կենդանեաւք այսրէն հաստատի:
ԺԱ
Այս յարկ չքնաղ եւ աստուածընկալ ազատ է միանգամայն յամենուստ ծառայութենէ. ոչ աւրինակ վերնոյն Սիոնի, քան թէ ճշմարտութիւն նմին ճանաչի. ոչ կռապաշտութեանն կապաւ բագին եւ կամ լծով աւրինին տեղի պարտաւորութեան, այլ տէրունի բարերարութեանն պարգեւարան ի մէնջ համբուրի. ոչ սասանի երբէք` յայլ իմն կերպարան ձեւոյ փոխարկեալ, այլ ի նոյն շուք փառաց մեծապէս ընդարձակի. սոյն ինքն եւ երկին երկնի յերկրի լուսապայծառ կերպիւ հռչակի: Որպէս չէ առանց Հաւրն Քրիստոսի, եւ ոչ առանց այսր մաւր արգանդի յոգի կատարիլ: Անտուն շրջի անբովանդակելին, եթէ ոչ ի սմին տան տաղաւարեսցի. ոչ ունի տեղի գլխոյն հանգստեան տէրն բոլորից, եթէ ոչ ի յայս կայարան կենաց մտեալ ագանիցի: Քան ի կամար վերնայինն երկնի` ի յայս հիւթաւոր բնակութիւն առաւել պարծի. անբաւութիւն աստուածեան լուսոյն, որպէս զդէմս մարգարէին եւ զաւրինակս սորին ծածկեցին, որպէս փախեան ի փառաց երեսաց նորին, եւ նմանութեան սորուն` որ ի տաճարին` ոչ հանդարտեցին,- ի տաւն հանդիսի մեծի գովեստի, եւ ի բանականացս դասուց խմբեալ նուագի, աստ աւրհնի կրկին բաղձանաւք, քան ի դրախտն վայելչական:
ԺԲ
Այս մայր հոգեւոր, երկնաւոր, լուսաւոր, քան թէ երկրաւոր, շնչաւոր մարմնաւոր, զիս գգուեաց որդի: Կաթն ստեանց սորա արիւնն Քրիստոսի: Եթէ Աստուածածնին իսկ պատկեր զսոյն ոք գրեսցէ, ոչ անաւրինի: Իբր զնշան խաչին փրկութեան` զաւրութիւնս զարմանազանս եւ արուեստս բազմաւրինակս կատարեալ հրաշագործէ: Բեմ ահաւորին ատենի ի սմա հաստատեալ տեսանի: Սովաւ խորթաբարոյիցն հերձուածողաց մոլեգնաճառ բերանք կարկին: Ունի եւ քարինս իմն իմանալիս եւ բանաւորականս, որով զգազանամիտս անմաքուրս բացուստ ի բաց տրոհեալ տարագրէ: Ծնանի եւ Աստուածս ոմանս եղանակս` պատկերս մաքուրս միոյն Աստուծոյ Քրիստոսի: Ունի եւ զդիրն իւր ընդ արեւելս` ի տեղի խոստման բնակութեանն մերոյ առաջնոյ. ձեռամբ իմն ցուցանէ յայտնապէս զգաստեանն Աստուծոյ շաւիղ, զփայլականն առակ տիրական ի դէմս բերեալ` մեզ վարդապետէ, զփրկութիւնն ի յելից անտի ծագման արուսեկին քրիստոսեան երեւմանն ի վերջնում աւուրն արարածոց երկրի թարգմանէ: Ցաւս հալածէ, ախտաժէտս բժշկէ, դիւաց բռնութեանց զաւրէ: Արգանդ որովայնի սորին` աւազանն կենդանարար, ի պար հարսանեաց սորա` դասք առաքելոցն: Այնքան ճոխացաւ` բարգաւաճեալ երանութեամբ, մինչ զի նոյն ինքն փրկչին անուամբ վայելչապէս յորջորջեցաւ, տիրամաւրն լուոյ կոչմամբ ի մերձաւորաց միածնին ձայնեալ կնքեցաւ: Ծփելոց մեղաւորաց` նաւահանգիստ հանդարտութեան, խրախճանարան` վերնոցն դասուց, բժշկարան անսխալելի` տարակուսեալ պարտաւորաց: Երրորդութիւնն անպատում ի սմա փառաւորի` աւրհնեալ յամենայնի:
ԺԳ
Իսկ եթէ ոք ձեռն չարութեան ի վերինն արքայութիւն յանդգնաբար համբառնայցէ, գիւտ ինչ մարմնաւոր եւ կամ հնարք մարդկային եւ կամ արուեստ երկրակենցաղ զսահմանեալ աւանդութիւնս առ ձեռակերտս եկեղեցի վարկանիցի, եւ ոչ պարգեւ առաւել կենաց, եւ ակնարկութիւն աստուածային, եւ Հոգւոյն Սրբոյ յայտնեալ լուսանորոգ նախագրութիւն, եւ երախտեաց բարձրելոյն ամենատուր լիականութիւն, եւ կամաց արարողին խնկաւորեալ խորհրդարան, եւ առաքելոց ձեռինն աջոյ բարեհանճար հիմնարկութիւն, եւ միանգամայն ասել` դուռն երկնից եւ քաղաք Աստուծոյ կենդանւոյ եւ մայր կենդանեաց, ազատ ի պարտեաց, եւ ճշգրիտ տեսակ կերպի երեւակիս բանականի, իմանալին` խորհուրդ հոգւոյս, եւ շաւշափելին` պատկեր մարմնոյս, եւ սրբութեանցն անդ անճառից գերազանցեալ նոր սրբութիւն, եւ քրիստոսեանն նշանաւ պայծառապարծ պսակեցեալ,- զայնպիսի ոչ խոստովանողսն մերժէ յերեսաց իւրոց Հայրն ամենակալ ի ձեռն Բանին իւրոյ էակցի, բարձեալ ի նմանէ եւ զաւանդ շնորհի Հոգւոյն փառակցի` փակեսցէ զդուռն կենացս այս առագաստի յանդիման նորին: Իսկ մեք, զորս գրեցաք, սմին եւ վկայեմք` հաւատացեալ որում կարգեցաքս, յանուն եւ ի փառս ամենակալ Երրորդութեանն եւ միում աստուածութեանն յաւիտեանս յաւիտենից: Ամէն:
Այն իմ հաւատ յԵրրորդութիւնն, եւ այս իմ մայրն իմ լուսափառ խոստովանեալ դաւանութիւն:

Բան ՀԵ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Այժմ ընկղմված, զմայլված
Եվ իսպառ ծածկըված մեծիդ երախտիքների առավելությունից՝
Բազմամասնյա, շարունակական և անճառելի,
Որ աջուձախից առատագույն ու աննվազելի լրումով,
Դիմացից ու թիկունքից կուտակված են անբավորեն,
Մատուցում եմ, վերընծայում
Ճշմարիտ դավանման գովեստի ավանդ:
Որովհետև ինչպես երբեմն հերձվածի չարափառությամբ,
Ամենապատիր խաբեությամբ նենգողի կարթով զատված՝ մերժվեցի,
Ելնելով դրախտից,
Այժմ միավորիչ այս ուղիղ անբծությամբ
Իրական շնորհի ավանդման համար
Երկրորդ անգամ վերստին համբարձած,
Լույսի թևերով թռչելով, ահա, երկինք կհասնեմ:
Բայց քանզի արգանդից, ուր հղացա,
Ծնված հոգևոր երկունքով,
Մեծ և երջանիկ անարատ դշխո,
Իսկուհի բոլոր կույսերի,
Գովելի ու պանծալի իմ մորը հարկ է
Սահմանված կարգով արձանագրել այս մատյանի մեջ,
Որպեսզի ծնվի և ցուցադրվի,
Նաև այլ գալիք ազգերին պատմվի
Խնկելի փառքի որքանությունը՝
Արժանի պաշտումով պատվված՝
Իբրև մաքուր մարմին
Բան-Աստծու մարդեղության գլխի հետ215Եփես. Ե. 23-27
Ի հիշատակ հավատի այս ճառի Երրորդության դավանության:

Բ

Հոգենկար բանի պատկերի այս օրինակով,
Որ հարմարվում է լույսի խորանին,
Գթած, օրհնյալ, ընդունի՛ր ինձ՝
Քավված ու սրբված սրա մեջ:
Հանի՛ր սրանով հոգուցս մեղքի նախատինքները,
Բազմեցրու սրա հովանու ներքո՝ անմեղ ու անբիծ,
Տկարիս Դավթի տանը գումարիր,
Այնտեղից Աստուծո տունդ փոխադրիր,
Ըստ մարգարեի, Հիսուս, որ քեզ է ակնարկում216Զաք. ԺԲ. 8,
Սոսկ մուտքի և անօգուտ ելքի չհետևես,
Ջերմությունն հավատիս քեզ պաղ չթվա,
Եվ ողջույնի համբույրս անարգ չհամարես:
Պաշտամունքս ապաշնորհ չորակես,
Երկրպագությունս իբր անխորհուրդ չլքես:
Պատկերի տեսիլն անպտուղ չլինի,
Իսկ սքանչելի կերպարանքը՝ աննշույլ:
Չմոռացվի սպանդն անկրակ ողջակեզի,
Ճառիս ուխտի պատարագը վտարվելով չցրվի.
Լույսի ճաշակդ ինձ մահ չբերի,
Կողերիդ արյան բաժակը Դատապարտություն չլինի:

Գ

Աղաչում եմ քեզ, Տեր Հիսուս, մեկդ այդ Էությունից,
Որի ճաշակմամբ քո Հոր և Սուրբ Հոգու
Գիտությունը ճանաչեցինք,
Զի կարգերը ամենապարգև [սուրբ] եկեղեցու
Հենց քեզանից սովորեցինք
Կյանքի փրկության ու բարիքների
Աղոթանըվեր այս լուսարանում,
Տարածելով սիրտս, ձեռքերս պարզած՝
Խոսքի կնդրուկն այս, սրանում բնակվողիդ,
Ամեն ինչի տիրողիդ, Երեքսրբյանիդ մատուցելով՝
Հավերժ ընծայում ենք բարեշնորհության այս բարբառով:

Դ

Հավատո պաշտամունքին,
Օրհնության երգերի վերաձայնած նվագներով
Փառաբանում ենք եղածների բարեհրաման պատճառին՝
Անսկիզբ Երրորդությանը, անհամեմատ բարձրությամբ,
Անհաս խորհուրդների ու անըմբռնելի իմաստների,
Անզննելի զգայությունների, Անբերելի արարածների,
Որ իր մեջ ամփոփում է վերնական երկնքի
Եվ անսահման ներքին խորությունների քանակությունը,
Սպառումների վերջն ու սկիզբների նախադրությունը,
Մեկը երեք անշփոթելի կերպարներից,
Եվ երեքը մի անբաժանելի իսկություն,
Վեր քան մտքի ազատությունը՝
Հրաձգված ամենուր բովանդակապես:
Անփոփոխ բարի, անսասանելի ուղղություն,
Սիրո անխառն կերպարանք, անհաջորդ մեծություն,
Անխոնարհելի բարձրություն, անվատնելի տեսություն,
Աննվազելի բարերարություն,
Կայուն կամք, կենդանի հրաման,
Փրկչյան ակնարկություն, ճշմարիտ երանություն,
Հավաստի ակնկալություն, անստելի խոստում,
Արգասավոր ավանդ, ըստույգ ավետիս,
Աներևակայելի բարձրություն,
Անձեռնարկելի վերասլացություն:
Մի Հայր միակ Որդու՝ միակ Հոգով պատվված,
Ամենահարուստ բարությամբ, ամբողջովին չարից զերծ,
Օրհնաձայն գոհաբանությամբ,
Անքնին ներբողով գովերգված:

Ե

Միակ բարձրյալ ահավոր անուն՝ կցորդությանց համապատիվ,
Ազգականություններին անպատում,
Եռալույս զուգակցություն,
Անհավելվածը կատարելություններից,
Ինքնիշխան կամավորությամբ պատվասիրված
Հանգունատիպ Հոր մոտ, Երկնքից իջած
Խոնարհվելով Սուրբ Հոգու գործակցությամբ,
Ընտանի փառքից աննվազ,
Հաճեց մտնել մաքրության կույս
Աստվածածնի մայրական արգանդը,
Ուր օրհնության բույսն աճեցրեց
Անարատության լուսասահման անդաստանում:
Համասնունդ ամենակատարյալ էությանը՝
Անանջրպետ միասնությամբ,
Թափանցիկ խառնումով աստվածության Ոգուն,
Հրաշապես բաղկացրեց շնչիս գոյությանը,
Անստամբակելի կրթության սանձերի այդ երասանով
Ստահակությունս հանդարտեցրեց
Եվ կամովին նվիրվելով [սուրբ] խաչին՝
Անմահական տունկի լրության ծայրը բարձրացավ
Կյանքի պտղի ծաղիկը,
Վիրավորվեց մահացու մերազնյա մարմնով217Հայտն. ԺԳ. 3
Անընդմիջելի աստվածությամբ,
Դատապարտման գործիքին դրանով կյանք տվեց,
Արարչական իսկության՝ նրա վրա
Հավետ անբաժանորեն վշտացած
Նյութական մարմնի հետ:
Իջավ խավար դժոխքի վայրերը՝
Իր ավարն հանեց խոտորողի կապանքներից,
Եվ ասես քնի նիրհից արթնացած,
Մահվան դիմեցումն իր մեջ նահանջեց,
Կանգնեց, կենդանացավ աստվածորեն,
Ելավ երկրից կյանքի հացն ու բանական հոտերի հովիվը218Հովհ. Զ. 35. 48, Եբր. ԺԳ. 20:
Հավատարիմ եղավ աշխարհում219Ա. Տիմ. Գ. 16
Եվ երևաց նույնությամբ, բոլորովին աննվազ,
Ինչպես եկավ ամբողջական, Նույնպես և համբարձավ,
Բազմեց գերունակ գահույքին՝
Նախնական պարզությամբ և արարչական փառավորությամբ:
Ում որ բարերար Աստված և բոլորի Տեր ենք ճանաչում՝
Մեծ օրը կդատի ամբողջ երկիրը արդար ընտրությամբ,
Ինքն է սկիզբը և ինքը՝ կատարածը,
Նույն և առաջինը, նույն և գալիքը,
Անպակաս բովանդակությամբ
Թագավորելով անմատույց լույսին220Ա. Տիմ. Զ. 16:

Զ

Օրհնում ենք Հոր և Որդու հետ Նաև բխումը անբաժանելի՝
Նրանց փառակից Հոգին տերունի,
Որ ստեղծեց ամենը և կենդանագործում է բոլորին,
Որ սկզբից ևեթ շրջում էր
Համապարփակ աշխարհակալ մեգի մեջ221Ծննդ. Ա. 2,
Նկարում էր, կերպավորում
Երկրատարած ծովի անբավության ամենունակ ջրերով՝
Լույսի սուրբ ավազանը
Ի կատարումն այժմյան խորհրդիս:
Նախ ստեղծեց և այժմ գործում է,
Գոյացրեց և մշտապես կատարում է հրաշքներ,
Սքանչելիքներ, սրբակյացների կանխատեսումներ,
Աստվածային ներշնչումներ, զարմանալի զորություններ,
Մարգարեներ, առաքյալներ, վարդապետներ՝
Հանճարի կրթության վարժողներ:
Հարդարեց Քրիստոսի արյան մատուցման սրբարանը,
Անձերի քավությունները, մարմինների առողջությունը,
Քրիստոսի նման ողորմությամբ կարգադրեց
Մարմինների առողջություն:
Մկրտեց և՝ ջրից գերազանց,
Իրմով միայն նորոգեց ու լուսավորեց222Գործք Ա. 5,
Մշտապես նույն բարեգործությամբ է զորանում:
Հորդանանի հոսանքի մեջ վկայեց Միածնի աստվածությունը,
Ամպի տեսիլով ցույց տվեց Թափոր լեռան վրա, Հոր ձայնով:
Համանման եղանակով հովանի եղավ
Հակոբի տոհմի ելքին Եգիպտոսից223Ելք ԺԳ. 21
Մովսեսի զորավարության ուղեգնացությանը
Սաստիկ հողմով ընկղմեց փարավոնին224Ելք ԺԴ. 28:
Նվիրագործում է քահանաներ, իմաստուններ կազմում,
Թագավորներ զորեղացնում,
Քավություն ընձեռում,
Մահացածներին շնորհում է կյանք՝
Նորոգվելու հարությամբ:
Նույն ինքը մարդացած Աստծու օծումն է225Եսայի ԿԱ. 1,
Մշտնջենական հավասարությամբ
Երկրպագված Հոր հետ՝ ի պատիվ Որդու մեծության,
Անսահման փառավորությամբ օրհնյալ հավիտյանս:
Ամեն:

Է

Դավանում ենք ուղիղ, անշեղ, անբիծ հավատով,
Ողջունում ենք մեր շրթունքի համբույրով
Աստծու բնակության եկեղեցին,
Անշունչ վեմերով կառուցված խորանն այս,
Որ կատարելապես զարդարված՝ երկնքից գերազանց եղավ,
Որ հենց նրանցից՝ առաքելական դասերից հիմնվեց,
Եվ խնկվեց բարձրյալի աշակերտներից,
Պաշտվեց Բանի սպասավորներից:
Կյանքի այս գանձը Իր սկիզբն առավ վերնահարկ սրահից,
Այն վայրից, ուր խորհուրդը կատարվեց,
Որը լցրեց Աստծու Հոգին,
Նրանում զորություն փայլեցնելով Հոգեգալստյան մեծ օրը.
Նախ՝ բարետես տունը՝ նախամեծար առավելությամբ,
Իբրև օրինակ այս եկեղեցում
Սրբությունների շնորհաբաշխման,
Եվ ապա նրա բնակիչները բարեզարդվեցին նորոգ մի լույսով:
Ուր հզոր Աստծու արյունն է բաշխվում,
Առավել քան մահ գուժող Հաբելի [արյունը],
[Որ] սրանում մեծագոչ բարբառով
Ավետում է հավերժական կենդանության բերկրանքի ձայնը226Եբր. ԺԳ. 24:
Քանի որ ոչ ոք զորություն չունի ծառայելու այս ահեղ խորհրդին,
Երկնքի տակ և արևին հանդիման,
Թե չապավինի սրա թևերին,
Անգամ երկինքը չի բավարարի տերունի մարմնի այս սրբությանը,
Թե իբրև ծածկույթ օրհնության ձեղունը այս չունենա:
Որովհետև ըստ օրենքի մահվան անեծքի նա կարժանանա,
Ով այս խորանի վկայարանից դուրս
Աստվածային պատարագը մատուցե:
Եվ մանավանդ արյունապարտ կհամարվի՝
Հոգու օրինակ արյունը այստեղ եթե չընծայե:
Աստ մեկ անգամ է լոկ լվացումը արյամբ Քրիստոսի227Հռովմ. Զ. 3,
Որ անգիտաբար չանարգվի աստվածությունը228Եփես. Դ. 5
Կրելով մկրտությունն հավատացյալի,
Մեկ անգամ է և ձեռնադրությունը
պատիվ լույսի օծության,
Որ անբծությանը խաբեություն չխառնվի.
Մեկ է և քավությունը շնորհքով, քան ապաշխարությամբ,
Որպեսզի ճշմարտությունը խորամանկությամբ չկերպափոխվի.
Մեկ է հավատը գալիքի ընտրության,
Որ հատուցումի սպառնալիքը Օտարահամբավ զրույց չկարծվի:
Մեկ է մեր երկու գոյությունների կշտամբությունը իրավացի,
Որ չկարծվի, թե բարի և կամ չար հատուցման համար
Ներքին մարդն անջատ է արտաքինից,
Որ արժանանա արքայական որդեգրության,
Որպեսզի նաև երկրային մարմնի հաղորդակցությամբ
Ակնհայտորեն հաստատվի առավելությունը վերին թագավորության,
Մեկ է և հույսը կենդանության՝ անեղծությունը սրբերի,
Որ ունկնդրողները առանց կասկածի հավատան:

Ը

Պաշտելի այն դշխոն՝ անշունչ եկեղեցին,
Կյանք է բաշխում և իշխում է մահին,
Ինչպես պտուղը Ադամի ճաշակելիք229Ծննդ. Գ. 22,
Անշունչ է, բայց բանականից էլ գերազանց
Հրաշքներ է գործում, որ դարձնում է կատարյալ
Եվ հաստատում է վերստին,
Փառքի լույսի կերպարանքը դրոշմելով մեր մեջ:
Գրված է նաև վերին կամարի մեծության կերպը,
Որ սկզբնական է, և նախակառույց
Քան իր բնակիչ հոգեղեն զորքը:
Նա նոր թռիչք է նվիրում մարմնին՝
Հոգեկան ինչ-որ մի թեթևությամբ,
Այս պատվավորի հարստությունով
Անարգը դարձնում է հարգելի:
Ինքնակիր մեղքով չի զազրանում նա,
Եթե չար մարդիկ, անհավատները չոտնահարեն:
Նա ինչ-որ տիպ է մի զարմանալի,
Որ հաղթում է մեր պատկերացումը,
Անբան՝ կառուցված է բանականից,
Օգնում է նրան, ինչպես վեհագույն՝ անչափ նվաստին:
Մեծ է քան մարդը230Ելք Դ. 1-5,
Հաղթող ցուպի պես ընտրյալ Մովսեսի.
Բարձր՝ առավել, քան բանականը,
Ինչպես խորհրդավոր ծաղկած գավազանը՝Ահարոնի231Թվոց. ԺԷ. 8,
Եվ գերազանց է, քան մտավորը,
Ինչպես Եղիայից ու Եղիսեոսից՝
Սքանչելահրաշ արվեստով փայլած
Մաշկյակը, որ գետը հերձեց232Դ. Թագ. Բ. 8:
Սրբասուն ձեռքին օգնում է կրկնակ կատարելությամբ,
Ոչ թե զինելով քարից ու հողից նյութված մարմինը,
Այլ հարազատ ու գոյակից է նա
Թե զգայականներին և թե սրբերին:
Ինչպես կենդանի և անմահ վեմը233Ա. Պետր. Բ. 4
Թե կործանող է, և թե կանգնեցնող234Ղուկ. Բ. 34,
Ինչպես դատավորն ամենայն հոգվոց՝
Հրաշապես օրհնող և անիծող է235Մատթ. Ե. 34. 41,
Աներևույթը տեսնողի նման՝ Մեկին կշտամբում, մյուսին խնամում,
Կանչում է իր մոտ, արձանագրում236Սաղմ. ՃԽԶ. 4,
Որպես հրամայողն արարածներիս:
Դիմամարտներից անհարվածելի,
Հավիտենական [այն] լեռը ինչպես237Սաղմ. ՃԻԴ. 1.
Մեծի հրաշագործ ուռկանի նման238Մատթ. ԺԳ. 47 Հոգի է որսում.
Առանց մեղքերի ու վրիպանքի
Նա Քրիստոսի հետքով է գնում՝239Եփես. Ե. 24-27
Բարձր ճոխությամբ ու բաց ճակատով,
Գլուխը բարձր՝ ինչպես Գովյալը:

Թ

Եվ այնքան մեծ է իր սրբությունը՝
Աստուծո պատկերով ստեղծվածներին
Զանազանում է ըստ իր կանոնի.
Ընտրության բազում փորձերից հետո
Սխալված մեկը թե համարձակվի
Գավիթը մտնել՝ չի պղծվի [բնավ],
Այլ դժկամում է անպատրաստների թերություններից.
Նա չի նզովվում, այլ զիջանում է
Շնորհի չափը չիմացողներին.
Չի վհատվում իր մեղքն համրելով,
Այլ մեր գործերից մթագնում է լոկ
Եվ չի թողնում, որ կրկին մոտենան,
Փարվեն ոտքերին Կենդանատուի240Մատթ. ԻԸ. 6, Հովհ. Ի. 14,
Ինչպե՜ս տիրական խորհուրդը անճառ
Միևնույն օրը կրկնել չի լինի, Ո
ր չապականվի անխոհեմաբար:
Նա զորեղապես կարեկցում է մեզ՝
Ազատ լինելով մեր արատներից,
Դատում է անձայն,
Տիրոջ հրամանով, առանց խոսքերի:

Ժ

Նաև տապան է նա մի մաքրական Եւ երջանկագույն,
Որ պահպանում է կյանքի ալյաց մեջ մեզ՝ չխեղդվելու.
Ոչ թե բազմաթիվ անբան գազանների Եվ սակավ մարդկանց,
Այլ հավաքում է երկրայիններին ու վերիններին,
Հավասարապես ամփոփում իր մեջ,
Չի տրվում ջրի ալեկոծության,
Այլ բարձունքներն է ելնում երկնքի:
Իբրև աշակերտ,
Որ հրահանգված է Աստուծո Հոգուց,
Խուսափում է նա նենգություններից240aԻմաստ. Ա.5,
Չի բողոքում նա մահու հարվածից,
Բռնում տանում է կյանքի ավետման240bԱռակ. Թ.6,
Ոչ թե Նոյի ձեռնարկումով է կազմվում,
Այլ Հաստողի հրամանով է կառուցվում,
Ոչ Մովսեսն ու Բեսելիելը,
Այլ Աստուծո Միածինն է Սուրբ Հոգու հետ պատրաստում,
Ոչ թե հարաշարժ կամ հարափոխ,
Այլ մշտակառույց անսասան հիմքով
Հաստատում է այն:
Ինչպես փայտեղեն տապանակն անխոս - 
Չի տեսնում, բայց մեզ առաջնորդում է,
Իբրև անքանակ Էի կերպարանք առաջ գնալով
Հանդերձյալի մեջ լուսավոր կյանքի տեղ է պատրաստում:
Ոզիելի հետ կսատկի այնտեղ,
Թե խաչի նման հոգիների մեջ չդրոշմվի,
Տեղնուտեղը, նույն պահին կսպանի՝
Երկրասիրաբար և անասնային մի լծակցությամբ
Գետընթաց սայլով, իբրև մի անոթ՝
Թե վերցնեն տանեն240cԱ. Թագ. Զ.10:
Մարմնի լեզվով չէ, այլ հրեշտակների240dԵլք ԻԵ.22
Նման է խոսում:
Եվ ոչ ականջով241Գ. Թագ. Ը. 29,
Մտքի շարժումով լսում է արագ.
Չունի հստակ ձայն խոսքի ու բանի,
Բայց պատգամները Հիսուսի գործի
Պատմում, հասցնում է բոլոր ազգերին242Ա. Թագ. Գ. 11,
Չունի խոսափող ու ձայնալարեր,
Բայց և ազդում է մի աստվածային կենդանի շնչով.
Առանց ջիլերի ու ոսկորների՝
Եվ երկու հազար կանգուն լայնությամբ
Ինչպես անհամար գնդից բարձրյալի,
Այն եբրայական զինյալ ամբոխի վերապրած գունդը243Հեսու Գ. 1-6
Առաջ էր գնում, այժմ նրանց հետ,
Ինչպես և նրանք, որ պիղծ են, անսուրբ,
Մեղքերի աղտով այրված, հեռացած,
Տաժանակրությամբ աղյուս սարքելուց ազատվածներին
Ուղեկցում է նա:
Մարմնացած Աստուծո էությունն անգամ
Ահա այս վեմի անունով կոչվեց,
Կողի պատռումով խմեցրեց բոլորիս:
Ոչ երակների արյան ընթացքը,
Այլ վերին Լույսի շառավիղները
Թափանց միությամբ կենդանացնելով
Նորոգ է պահում: Կանխանշում է
Ոչ Սողոմոնի, Զորաբաբելի հսկողությունը,
Այլ իմաստությունն Ամենակալի.
Նա չի պարուրվում աննվիրագործ ու սովորական
Յուղով՝ Հակոբի կողմից244Ծննդ. ԻԸ. 18:
Այլ փառքով Մեծի և Ահավորի արյամբ է օծվում:
Երկրային նյութից տուն չէ, այլ մարմին երկնային լույսից,
Սրա զավակներին Աստված կնքում է ու ձեռնադրում,
Ոչ թե երկրածին հղացումների,
Այլ երկնային արքայության ժառանգներ է պատրաստում,
Որ իր ծոցում գրկվածներին
Աբրահամի գոգին նվիրաբերե:
Սրա հարսնության փեսան է Որդին կենդանի Աստծու
Հայրապետների խմբերն են նրա հարսնաքույրերը.
Սա կմոռացնի կռամոլության բարձունքը դիվոտ,
Քանզի ծանոթ է երկնային Աստծուն,
Ամբողջապես մերժելի են արձանները կուռքերի,
Եվ Քրիստոս է երկրպագվում նրա բոլոր քարերի մեջ.
Ակնհայտ քակտումն է անտառների ուրվական իղձի,
Քանզի աշխարհի ողջ մայրիներից
Կենաց փայտի նմանությամբ
Տերն այստեղ է զոհաբերվում: [
Եկեղեցին] խորտակումն է
Դիվապատիր հմայական արձանների,
Չէ՞ որ գովական կարկեհան քարն է245Եսայի ԾԴ. 11
Ապրող վեմերով ու գոհարներով
Իր մեջ հաստատվում:

ԺԱ

Այս աստվածընկալ և չքնաղ հարկը
Ազատ է ամեն ծառայությունից246Գաղ. Դ. 21-31:
Օրինակը չէ Վերին Սիոնի,
Այլ նրանով է, որ ճանաչում են ճշմարտությունը.
Ո՛չ կապված բագին կռապաշտության,
Եվ կամ պատժարան օրենքի լծով,
Այլ՝ պարգևարան Տիրոջ բարության,
Երկրպագում ենք:
Երբեք չի սասանվում ձևափոխվելով,
Այլ փառքի նույն շուքով ընդարձակվում է.
Սա երկինքն է երկնի, և՛ երկրի վրա,
Հռչակվում է նա շողարձակելով:
Ինչպես չէ հնար Քրիստոս առանց Հոր,
Նույնպես առանց այս մոր արգանդի
Կատարյալ Հոգի հնարավոր չէ:
Անընդգրկելին շրջում է անտուն, Եթե այս տան մեջ չտաղավարվի.
Գլուխ դնելու տեղ անգամ չունի Տերն ամենայնի247Մատթ. Ը. 20,
Թե կյանքի այս կայարանում չօթևանի:
Հպարտանում է ավելի շատ այս նյութեղեն
տնով, Քան թե երկնային վերին կամարով:
Աստվածային լույսի անբավությունը
Մարգարեի դեմքի նման
Օրինակն այս նույնպես ծածկեց248Գ. Թագ. Ը. 11.
Եվ ինչպես փախան երեսի փայլից,
Այս նմանությամբ տաճարի մարդիկ չհանդարտվեցին,
Մեծ գովերգության տոնահանդեսին,
Երբ որ դասերը բանականներիս
Ի մի հավաքված նվագերգում են,
Այստե՛ղ են կրկին բաղձանքով օրհնվում,
Քան վայելչական այն դրախտի մեջ:

ԺԲ

Այս մայրն երկնավոր, երկնային լույսով
Ավելի քան մայրը երկրավոր,
Շնչող, մարմնավոր, ինձ գգվեց որդու պես:
Նրա կրծքի կաթն արյունն է Քրիստոսի:
Եթե մեկը սա պատկերն համարի [սուրբ] Աստվածածնի՝
Օրենքին դեմ չէ:
Որպես փրկական խաչի զորության
Զարմանազան նշաններ ու սքանչելիք է հրաշագործում,
Եվ դատաստանի բեմը այստեղ է հաստատված ահա,
Սրանով է, որ խորթ բարք ունեցող հերձվածողների
Մոլեգին ճառող բերանն է սանձվում:
Նա ունի նաև իմանալի և բանական քարեր,
Որոնցով անսուրբ գազանամիտներ
Վտարում է նա, դարձնում տարագիր249Ելք ԺԹ. 13
Նաև աստվածներ է ծնում եղական250Սաղմ. ՁԲ. 6, Հովհ. Ժ. 34-35
Միակ Աստծու՝ Քրիստոսի պատկերով:
Եվ դարձած դեպի մեզ խոստացած
Ունի և գիրն իր արևելք հայող՝
Նախ մեզ խոստացված բնակատեղի,
Կարծես թե ձեռքով նա հստակորեն մեզ ցույց է տալիս
Աստծու գալստյան ճանապարհները,
Մեզ քարոզում է փայլակի տիրական առակը251Մատթ. ԻԴ. 27,
Հիշեցնում բոլոր արարածներին,
Թե արևելքից պիտի հայտնվի փրկությունը մեր:
[Նա] հալածում է ցավերը, բուժում ախտաժետներին,
Հաղթահարում է բռնությունը դևերի:
Նրա արգանդը ավազանն է կենդանարար,
Եվ նրա հարսանքին առաքյալների դասերն են պարում:
Այնքան է ճոխացել բարգավաճ երանությամբ,
Մինչև իսկ վայելչապես Տիրոջ անվամբ հորջորջվեց.
Լույսի Տիրամոր տիտղոս ստացավ
Միածին Որդու մերձավորներից:
Նա հանդարտիկ նավահանգիստն է
Խռովահուզյալ մեղավորների, Եվ վերին դասուց խրախճանարան,
Եվ տարակուսյալ հանցապարտների անվրեպ բուժարան,
Անպատմելի Երրորդությունն իր մեջ է, որ
Փառաբանվում է՝ բոլորից օրհնվելով:

ԺԳ

Իսկ եթե մեկը չարության ձեռքը
Հանդգնի պարզել վերին արքայության
Եվ մարմնավոր գյուտ, մարդկային հնարք,
Կամ երկրակենցաղ արվեստ համարի
Ձեռակերտ տաճարի վերաբերյալ ավանդները
Եվ ոչ՝ առավել կյանքի մի շնորհ և աստվածային ակնկալություն,
Եվ կամ Սուրբ Հոգու հայտնած նորալույս նախագրություն,
Եվ բարձրյալի երախտիքի ամենատուր լրիվություն,
Եվ խնկարկված խորհրդարան արարչական
կամքի, Առաքյալների աջի բարեհանճար հիմնարկություն,
Կարճ՝ երկնքի դուռ և կենդանի Աստծու քաղաք252Ծննդ. ԻԸ. 17, Եբր. ԺԲ. 22,
Եվ անպարտ ողջերի մայր՝ ճշգրիտ պատկեր բանական կերպիս253Գաղ. Դ. 26, Հոգուս խորհուրդն իմանալի,
Իսկ շոշափելին՝ պատկերը մարմնիս,
Այնտեղի անճառ սրբությունները գերազանցող
Մի նոր սրբություն.
Եվ Քրիստոսի փառաշուք նշանով պսակված,
Այդպիսի չխոստովանողներին զրկում է իր տեսությունից
Հայրն ամենակալ իր էակից Բանի ձեռքով,
Վերցնելով նրանից և փառակից Հոգու շնորհի ավանդը,
Եվ փակվելու է կյանքի առագաստի դուռը նրա առջև:
Իսկ մենք վկայում ենք այն՝ որ գրեցինք,
Հավատալով մեր ասածին254Բ. Կորնթ. Դ. 13
Ի փառս և հանուն ամենակալ Երրորդության255Սաղմ. ՃԺԵ. 10,
Եվ մեկ աստվածության,
Հավիտյանս հավիտենից, ամեն: