Բան ԽԸ

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Բարձրյա՜լ, մեծազոր, անսկիզբ, անեղ,
անպարփակելի,
Աչք աննիրհելի, ամենանկատ,
Ծնող միածնիդ անքնին փառքով,
Երկնավորների, երկրայինների առաջ ճշմարտի՛ր
Ողորմությունդ մերժվածիս հանդեպ։
Վերնականների ճոխ պարերգությամբ
Տոնի՛ր վերապրելը կորուսյալիս,
Մահացածիս նոր կենդանությունը
Բարեհոչակի՜ր խոսքովդ օրհնաբեր,
Ի հայտ բեր կամքը քո բարեխնամ
Գովյա՜լդ համայն արարածներից,
Բարձրացրո՛ւ քո անունը, անճա՜ռ,
Տալով թշվառիս նորոգ փրկություն,
Կորցրո՛ւ մուրհակը մեղսագործ անձիս
ամբաստանության,
Սիրելի որդուդ արյան կայլակով
Ջնջի՛ր, տե՜ր, մահվան վճիռն իմ հոգու,
Հիսուսիդ արյամբ նկարի՛ր իմ մեջ
Վստահությունը բարի փրկության,
Բարեգթության հրաշքդ ցո՛ւյց տուր
Քո հարազատի հարսանքաճաշին։
Մի՛ փակիր սրահն-առագաստարան
Կենացդ հարկի՝ քեզ դիմողիս դեմ,
Մի՛ բաժանիր ինձ բազմականներից,
Մի՛ զրկիր անճառ բարիքներից քո,
Մի՛ պահիր օրհնյալ գանձարանիդ մեջ
Պարտքերն իմ նյութած անօրենության,
Ոչ էլ կնքիր քո բարյաց քսակում
Գարշությունը իմ զազրությունների,
Վերքը մեղքերիս մի՛ ծածկիր երկար
մարմնումս ախտավոր.
Ցավերիս նեխվածքն ու փտությունը
Մի՛ թող տնկակից ինձ մահամնա,
Ողորմությանդ խոսքով վերացրո՛ւ
ժանտություններն այս ապականարար,
Որպեսզի զտված հյուծող ախտերից՝
Առողջանալու համար պատրաստվեմ.
Խորը խոցերիս հնարի՛ր զորեղ
Սպեղանիներ, ո՜վ հայր գթության,
Օգնի՜ր կարեվեր կործանված անձիս,
Քանզի քոնն եմ ես, ո՜վ հոգեսեր տեր։
Եթե մինչևիսկ միանգամից բյուր
հանցանքներ գործեմ,
Դարձյալ մեղավոր ես չեմ ճանաչվի՝
Ապավինելով քո շնորհներին կենդանապարգև,
Ո՜վ բարերար իմ և կյանքի տվիչ.
Զի քեզ ճանաչելն արդարություն է արդեն կատարյալ,
Իսկ զորությունդ իմանալն՝ արմատն է անմահության,
Ինչպես գրել է իմաստունը դեռ.
Տիրելդ,– ասում է,— ամենքի վրա՝
Քեզ խնայել է տալիս բոլորին».
Եվ դարձյալ՝ «մոտ է քեզ, երբ կամենաս,
կարող ես գտնել»։

Բ
Հուսատու աղերսն այս Սողոմոնի
Ես օրինակ եմ առնում ինձ համար,
Քանզի ոչ մեկը բազմամեղությամբ
Ինձ զուգաշավիղ չեղավ նրա պես.
Երբեմն որդի, հետո ատելի.
Նախ խաղաղության միջնորդ ջատագով իր ժողովրդի,
Իսկ հետո բազում խռովության ու
պառակտման պատճառ.
Նա, որ երբեմն օրենքն էր կենաց,
Հետո վերածվեց մահվան մուրհակի՝
Ոտնահարելով երկնավոր տիրոջ պաշտամունքը սուրբ
Եվ ընդունելով անունն օտարի.
Անշահ պառակտիչ, անկարիք զրկող,
Անսովելի գող, շոյված տրտնջող,
Գրգված դրուժան, խրտչած հացանենգ,
Հանցապարտ, պապանձ ու անպատասխան,
Շփացած լուտող, հայրատյաց զավակ,
Ավետարանի մատնիչ, Մովսեսի հանդեպ չարախոս,
Երախտամոռաց, գայթուն իմաստուն,
մեղսոտ բազմագետ,
Զղջացած, նկուն ու ամոթապարտ,
Տարտամ ապաշավ, կռապաշտ մաղթող,
Հապաղ դարձիեկ, անհայտ ընդունված.
Կեղակարծ քավված, խրատ գալիքի,
Անստույգ փրկված, անհավաստի գյուտ,
Մեծության թերմացք, պատրական գերի,
Կիսավարտ պրծած, կամա ինքնամատն,
Տմարդ հղփացած, բազմավրեպ հանճար։
Եվ նրա մասին, իբրև ինքնադատ կորստականի,
Զանազան խոսք ու զրույցների մեջ
Արտահայտված է իրար հակընդդեմ
Երկու զգացում՝ և՛ ձաղանք, և՛ ողբ,
Ե՛վ մեծ պարսավանք, և՛ փոքր գովեստ,
Երգիծանք, խառնված ափսոսանքի հետ.
Իր գրվածքներով ամեն հասակի
Բարգավաճության թելադիր է նա,
Իսկ իր խոտորմամբ միշտ պատճառել է
բոլոր շուրթերին
Ողորմագին ու թախծալի թառանչ։

Գ
Զարմանում եմ ու վհատվում՝ ապշած
տարակուսանքով.
Քանզի եթե նա այնքան սայթաքեց,
Հապա ի՞նչ պիտի պատահի ինձ հետ.
Բարձրացածն ինչպե՞ս ընկավ վայրապար,
Ամուր հաստատվածն ինչպե՞ս սասանվեց,
Ինչպե՞ս կործանվեց կանգնածն անհողդողդ,
Ճանաչվածն ինչպե՞ս հանկարծ խորթացավ,
Ընտրյալ զավակը ինչպե՞ս մոլարվեց,
Մերձավորն ինչպե՞ս թողեց հեռացավ,
Ճաճանչափայլը ինչպե՞ս մթագնեց,
Ազատվածն ինչպե՜ս տրվեց պատանդի,
Ուսուցիչն ինչպե՞ս անօրինացավ,
Հռչակվածն ինչպե՞ս վայելչազրկվեց,
Ինչպե՞ս անարգվեց փառավորն հանկարծ,
Ինչպե՞ս փոքրացավ մեծատունը պերճ,
Բարեպաշտն ինչպե՞ս ամբարշտացավ,
Ընտրողը ինչպե՞ս ամբարհավաճեց,
Կատարելությունն ինչպե՞ս սնացավ,
Ինչպե՞ս խզեց ուխտն իր՝ բարձրյալի հետ,
Ամաչում եմ ես ասել՝ մինչևիսկ
Դժոխապետի հետ մտերմացավ։
Ի՞նչ գործ ուներ նա այդ կուռքերի հետ,
Որտեղի՞ց էր սերն այն պատկերների,
Ինչո՞ւ համակվեց կեղծ պաշտամունքով,
Ինչպե՞ս չհիշեց գոնե Սամվելի
Հանդիմանանքը, ուղղված Սավուղին.
«Հմայությունը մեղք է, — ասում է,—
Մարդակերպ կուռքը բերում է միայն
ցավ ու նեղություն»։
Ինչպե՞ս չհիշեց, կշտամբանքն իր հոր.
«Հեթանոսների կուռքերը բոլոր
Դևեր են անշունչ, և նրանց նման
Կլինեն նաև պաշտողներն իրենց»։
Դեռևս Մովսէսն է այդպիսիներին
Կանխապես ձաղել ու ամբաստանել սաստիկ՝ ասելով.
«Առաջնորդում էր նրանց տերը լոկ,
Չկար նրանց հետ օտար մի աստված,
Որ հայրերն իրենց չէին ճանաչում»։
Ո՞ւր է Փագովրի մահաբեր արձանն
այլանդակատես.
Ո՞ւր՝ սիդոնացոց տգեղ անպարկեշտ
Էգի ձուլածոն ամենանզով,
Ո՞ւր է կանացի կերպով զազրատես
Խայտառակությունն այն անգրելի,
Որին անձնատուր՝ պիղծ պաշտամունքի
Մարգարեները անաստվածաբար
Եվ անասնական մոլագարությամբ,
Բոլորն անխտիր, ձոն էին անում՝
Հանուն չարության անժուժկալ դևի։
Կինը, որ որսաց դեռ նախահորն ու
մատնեց կորստյան,
Տարավ և սրա բարեբաստության երաշխիքը ողջ.
Փառամոլությունն հաղթեց գերապանծ
իր իմաստության,
Գոռոզությունը գերեց լիովին,
Հեշտասիրությունն հիմարացրեց,
Իշխեց արծաթը ստրկացնող,
Կործանարարի զենքը վաղեմի
Հոգով սպանեց տոնելի մարդուն
Եվ նրան Աստծո գրկից հանելով՝
Ստամբակի պիղծ ոտքի տակ նետեց,
Մեղկությունը ցոփ մեռցրեց նրան,
Պղերգությունը ընդարմացրեց,
Շվայտությունը արբեցրեց իսպառ։
Ո՜վ դյուրապատիր մարմին երկրածին,
Ի՞նչ ողբ ու կոծով ավաղեմ ես քեզ
Քանզի հատուկ է հակասությունն այս
Ոչ միայն նրան, այլև շատերին.
Որոնք սխալվում և խոտորվում են ինքնակամորեն։
Այս օրինակով պետք է հասկանալ,
Որ ընդունայն է պարծենալն, անմիտ՝
Երկրավոր խելքով և իմաստությամբ,
Եթե Աստծո դատելով դրանք ընտիր չդիտվեն.
Ըստ այսմ, եթե մեկը մինչևիսկ հիմար էլ լինի,
Բայց հույսը դնի Աստծո վրա,
Նա զերծ կմնա այն չարիքներից,
Որոնց Սողոմոնն այդպես ենթարկվեց։

Դ
Սողոմոնն ունի իր դարձի մասին
Հույժ քստմնելի և ինքնապարսավ
Կշտամբանքներով հիշատակարան,
Որպես մի մարդ, որ ինքնասիրության
Աշխարհն համորեն մեռցրել է իր մեջ։
Եթե մեկն ուզի տեղեկություններ
առնել այդ մասին,
Ապա կգտնի «Ունայնությունք»-ում
Ու մատյաններում քահանաների
Կամ սիլոնացի Աքիայի գրքում։
Սրա մեջ ողբով իր տառապալից
Կյանքի ընթացքն է պատկերում այսպես.
Անօգուտ ջանքեր, իզուր աշխատանք,
Հետամտումներ անմիտ, անհեթեթ,
Գործեր ապարդյուն, անշահ արշավանք,
միտումներ խոտոր,
Ոչնչության խենթ հորձանապտույտ,
Նախատելի բերք, վարկածներ անճիշտ,
Սերմեր սնոտի, անկայուն վաստակ,
Խոտելի տաժանք, ավազափուլ շենք,
Ինքնամարտ կռիվ, իր հոգու դեմ դատ,
Զրաջան քրտինք, վնասակար իղձ,
Ճանապարհներ ծուռ ու կորստաբեր,
Կրթություն-ուսում կործանարար ու մոլորապատիր,
Մշտասխալ ու թյուր տեսողություն,
Հայրատահայաց աչքերի պչրանք,
Պոռնկակերտ տեսք, ախտաբորբոք նյութ,
Դժնատեսիլ գույն, բազմատխուր գեղ,
Թանձրակուտակ ծուխ, ցնդելի շոգի,
Ավարառության ենթակա վաճառք, քանդվող
տաղավար,
Անտեղի գոչյուն, ծիծաղ անառիթ,
Արհամարհելի անձուկ ասպարեզ,
Ինքնավաճառ գիր, մահացու ընթացք,
Անաստված մտքեր, ճառեր ստահոդ,
Վրդովիչ զրույց, դատարկ խծբծանք, անմիտ
փնտրտուք,
Ցուցադրումներ ամոթանքների,
Խայտառակության բացահայտություն,
գալիք անարգանք,
Ցավալի գործեր, անարգ պատմություն,
հեղգության տիպար,
Ծածուկ խորխորատ, որս խավարային,
Մահագուշակ վիհ, անհատակ անդունդ,
Ոճրագործների ընկերակցություն, հիմար բարբաջանք,
Վայր՝ դարանակալ դավադիրների,
Խարխուլ օթևան, խախտված շինություն,
սասանված կամուրջ,
Փութանցիկ տեսիլ, խաբող շողոքորթ,
տմարդի մատնիչ,
Ընդդեմ բարձրյալի հակառակություն։
Խոստովանական խոսքերի բոլոր
Մասերն այս որպես կանոնադրություն
Ամենքի սրտում, որոնք զղջումով դարձի են գալիս,
Ժողովողն ինքը նախասերմանեց,
Որ չպարծենա ոչ ոք մարդկանցից
Եվ բամբասանքի նետերով զինված՝
Խոցոտի իրեն ու իր ընկերոջ.
Կռապաշտ է նա, ով ծածկված քողով՝
Ձևացնում է իրեն բարեպաշտ,
Բայց կատարում է արարչի համար անախորժ գործեր։

Ե
Նա, որ ո՛չ այնքան մեղանչեց, որքան զղջաց
դառնորեն,
Թող որ լիովին չպախարակվի, այլ հիշվի սիրով՝
Իբրև հիմք նրանց հուսադրության,
Որոնք տերունի ոտքին դիմեցին,
Երբ աստվածությամբ անբաժանելի
Նա այցելության իջավ իր Հոգով՝
Այնտեղ ճշմարտի դավանողներին կենագործելու,
Որի մասին ն մեռածներն ահա
Կենդանիներիս ավետիս բերին։
Ես՝ հանցապարտս, որ իմաստությունն իր
չունենալով՝
Մասնակից եղա, սակայն, մեղքերին,
Նրա հետ մեկտեղ աղոթում եմ արդ
Ու բարեբանված մեծիդ պաղատում.
Լցրո՛ւ, տոգորի՛ր քերթվածքն իմ համեստ
Այն երջանիկի հանճարեղությամբ.
Թախանձանքներն իմ թող միահյուսվեն
Այն վսեմափառ արքայի թշվառ
Ու ողբահառաչ աղերսանքներին.
Խնդրանքները այս անտես մի՛ արա,
Ընդունի՛ր՝ իբրև բարձրյալիդ ընտրյալ
վեհ արքայորդուց,
Որին միածնիդ օրինակեցիր,
Ի դեմս որի, արյունակցությամբ,
Մեծիդ փառակցին մենք ճաշակեցինք։
Փրկի՛ր ծառայիդ, ամենահնա՜ր, զորեղ,
ահավոր,
Եվ անքավելի մեղքերի ջնջմամբ
Ավելացրո՛ւ փառքն ստեղծողիդ։
Հիշելով բարի խրատները իր՝
Ներվածների հետ նորոգի՛ր նրան,
Որն ամենահամ ախորժաճաշակ
Եվ բազմապաճույճ առակագրությամբ,
Իր մատյաններով լուսազարդ ու ճոխ
Աստվածությունդ միայն քարոզեց
Եվ ժողովրդին ցույց տվեց, ո՜վ հայր,
Խոստովանությամբ քեզ մոտենալու բարի ճանապարհ։
Սա վկայում է, որ նա հեռու չէր
ողորմությունից,
Եթե ըղձեռանդ իր սրտում հանկարծ
Հուսահատություն կաթած չլիներ,
Որը և զղջման աճապարանքը քիչ կասեցրեց։

Զ
Հիշելով անճառ բարիքները քո՝
Գթասրտությամբ ողջունի՛ր դարձյալ
Եվ երանությանդ արժանացրո՛ւ
Դարերից ի վեր ամբաստանության
Քարաձգությամբ բազմակոշկոճին,
Որն արցունքներով հորդ ու բազմաբուխ
Խրախճանական իր ապարանքի հատակն հեղեղեց
Եվ դառնակսկիծ ապաշավներով
Ու ողորմագին հեծությամբ հոգու
Գերազանցեց հոր տառապանքներին։
Արտասուքներն այդ իր, ներողությամբ
քո երկայնամիտ,
Խառնի՛ր, միացրո՛ւ, գթա՜ծ, միածնիդ
արցունքների հետ,
Որն ընդունելով բնությունը մեր՝
Կրեց նաև մեր վշտերը բոլոր.
Բարեբանությունը այն սաղմոսի,
Որ թեպետ անդեպ, անճշտորեն է նրանն համարվում,
Վճռելով ի փառս էակից որդուդ՝
Փրկի՛ր և նրան բարեգթությամբ
Աղքատ ու տնանկ ժողովրդի հետ։
Պուետիկոս մի առատաշնորհ
Լիովին վարձք էր համարում իրեն
Սողոմոնի հետ ու նրա համար, իբրև կենդանու,
Զուգաձայնությամբ աղերսել առ քեզ,
Որն հաջորդ խոսքով կպարզաբանվի։
Քանի որ նրա ստեղծագործած՝
Օստացի Հոբի պատմությունը հենց,
Զարմանահրաշ, մարգարեաճառ,
Ուր աստվածությունն է ջատագովվում,
Վկա է ինքնին, որ Սողոմոնը
Արժանացել է ողորմածության.
Ուրեմն ավելի անպարսավելի
Կլինի նրա համար աղոթել, քան չարախոսել։

Է
Ուստի ես էլ եմ աղերսում ահա
մեծ վստահությամբ՝
Նրա պես ողբիս աղաղակները քեզ ընծայելով,
Եթե դատելով ըստ մեր գործերի՝
Կորցնես մեզ, փառքդ չի խամրի բնավ,
Քանի որ արդար վարված կլինես,
Բայց եթե գտնես, կբարձրանաս, տե՜ր,
Որքան վայել է լոկ քո մեծության,
Զի դու ավելի ողորմությամբ ես օրհնաբանելի,
Քան թե սաստկությամբ նախահրաման։
Դարձի՛ր, տե՜ր, դարձի՛ր քո խնամարկու
Քաղցր գթությամբ ու ամենառատ
Սիրուդ պարգևով մխիթարի՛ր մեզ,
Որ համանման անբժշկելի
Վիշտ ու տագնապի տապով տոչորված՝
տրտմել ենք հավետ.
Փրկարար ձեռքդ դնելով՝ կրկին
Նորոգի՛ր, քավի՛ր ու պատսպարի՛ր
Խորտակումներից այս մեղսակործան։
Սկզբիդ միակ և անսկզբիդ,
Հետի սկզբիդ և սկիզբների սկզբնավորիդ,
Սուրբ Երրորդությանդ՝ մեկ աստվածությամբ
Իշխանությո՜ւն, փա՜ռք հավիտյաններից
հավիտյանս, ամեն։