Նարեկ - Մկրտիչ Խերանյան

Ա

Սրտիս ողբաձայն հառաչանքների աղաղակն, ահա՛,
Դեպ երկինքն ի վեր` քեզ եմ ընծայում, գաղտնատե՛ս Աստված.
Եվ իմ սասանյալ հոգու իղձերի պտուղն այրվող`
Անձս տոչորող թախծության հրի վրա դնելով` Կամքիս բուրվառով առաքում եմ քե՛զ:
Նայի՛ր, ո՜վ գթած, հոտոտի՛ր դու այն առավե՛լ սիրով,
Քան պատարագը բոլորանվեր, մատուցված ծխով ամենաառատ:
Ընդունիր այս պարզ ու սեղմ խոսքերիս շարադրանքը դու
Հաճությամբ հոժար և ո՛չ բարկությամբ:
Բանավոր զոհիս նվերն այս սրտանց
Մեղքերիս պարարտ ճարպի զորությամբ ողջակիզվելով,
Թող որ խոհերի իմ խորհրդակից սենյակի խորքից
Բարձրանա և քեզ հասնի անհապաղ:
Եվ աղերսախառն երբ դատի նստեմ ես քեզ հետ, հզո՛ր,
Թող որ տաղտկալի չթվա քեզ այդ,
Ինչպես ամբարիշտ Հակոբի ձեռքերի կարկառումն ի վեր,
Որի դեմ բողոք է գրել Եսային⁰Եսայի Ա. 15
Եվ կամ ինչպես անիրավությունը Բաբելոնի՝ Սաղմոսի յոթանասուներկուերորդ առակում
ասված¹Սաղմ. ՀԲ.7:
Այլ ընդունիր այն կամովին, ինչպես խունկն հաճոյական,
Որ մի ժամանակ բուրեց Սելովի խորանի մեջ այն, Որը նոր շուքով վերանորոգված՝ Դավիթը
կանգնեց²Բ. Թագ. Զ. 17 Հանուն գերադարձ այն տապանակի,
Որ նման է իմ կորուսյալ հոգու վերստին գյուտին:

Բ

Բայց և ահավոր ձայնը հատուցման քո դատաստանի
Վրեժխնդրության ձորում ուժգնապես հնչելով ահա³Հովել Գ. 2-4,
Երկնում է իմ դեմ մարտի մաքառման գրգիռներ կրկին,
Այժմվանից և իսկ զգում եմ իմ մեջ Էությունս հուզող շարժումներ ներհակ
Ու խուռն ամբոխվող խռովություններ:
Եվ չար ու բարի խորհուրդներ զինված սուր ու սուսերով՝
Բախվում են ընդդեմ իրարու դարձյալ, Ինձ մահվան գերի դարձնելով համակ,
Ինչպես երբեմն, երբ դեռ չէր հասել քո շնորհը ինձ:
Առաքելական դասի մեջ Պողոսն՝ ընտրելագույնը,
Մովսեսի օրենքն այս շնորհի հետ համեմատելով,
Քրիստոսի բերած փրկությունն հաղթող է հայտարարում⁴Գործք ԺԳ. 38, Հռովմ. Ը. 2-3:
Զի եթե ճիշտ է, որ մոտ է Տիրոջ օրն, ինչպես Գիրքն է ասում,
Հրապարակի մեջ Հովսափաթի և կամ Կեդրոնի հովտում նեղանձուկ⁵Հովել Գ. 2, 14,–
Դատաստանի փոքր հանդիսատեղի և ժամադրավայր,
Որոնք երկրային երևույթներով պատկերացնում են հանդերձյալն ինձ պարզ,
Ապա և ինձ է մոտեցել հավետ թագավորությունն մարմնացյալ Աստուծո,
Որը ենթակա պիտի գտնի ինձ մեծապես ծանր հատուցումների,
Այն բազմապիսի մեղանչումների համար իմ բոլոր,
Որոնք հիրավի ամբաստանելով՝ դատեն ինձ պիտի ավելի սաստիկ,
Քան թե բարձրացող Նրա ձեռքն հուժկու,
Որ մի ժամանակ եդովմայեցի և փղշտացի և այլ բարբարոս ազգերի զարկեց:
Եվ, սակայն, նրանց չարչարանքները կարճատև եղան,
Մինչ իմ մեղքերի պատիժը ո՛չ վերջ ունի, ո՛չ սահման:
Վախ, գուբ, որոգայթ անճողոպրելի,-
Ըստ մարգարեի և առակողի⁶Եսայի ԻԴ, 17, Երեմ. ԽԸ. 43,-
Սաստիկ տագնապով դուռս ափ առած՝ Մշտնջենական ամոթն են իրենց գծագրում արդեն:
Եվ արդ, միայն դո՛ւ կարող ես գտնել հրաշագործ դեղեր,
Ի կյանք կոչելու հոգիներն ամեն՝ մատնված վարանման և տարակույսի,
Քավի՛չ բոլորի, անսահմանելի բարձրությանդ մեջ
Քո անճառ փառքով գովվա՜ծ հավիտյան:

Բան Բ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Քանզի մարմնավոր շուրթերով, ահա՛, ուղերձ ես կարդում բարձրյալ Աստծուն,
Որ գործերով է գրավվում միայն և չի կաշառվում բանաստեղծությամբ,
Եվ քո սրտի մեջ նայում ես դու միշտ դեպի Եգիպտոս,
Համապատասխան քեզ ի՞նչ օրինակ դնեմ ես այստեղ, անձ իմ հանցավոր:
Պատժակից եմ ես քանդված Սոդոմին,
Պապանձված դատախազն եմ Նինվեի,
Սոսկալի բարբարոս՝ ավելի, քան տիկինն հարավային,
Քանանից վատթար ավելի և Ամաղեկից համառ,
Կուռքերի քաղաք անբժշկելի⁷Երեմ. ԾԱ. 9,
Հին Իսրայելի ապստամբության մնացած բեկոր,
Հիշատակարան պահված՝ Հուդայի ուխտազանցության⁸Երեմ. Գ. 11:
Կշտամբված եմ ես ավելի, քան Ծուրը Եվ Ծայդանից ավելի տարամերժված.
Խորթաբարո ավելի, քան Գալիլիան,
Եվ քան անհավատ Կափառնայումն աններելի⁹Մատթ. ԺԱ. 23-24. Պարսավված եմ ես, ինչպես Քորազինը և
Բեթսայիդայի հետ բամբասված.
Անպարկեշտության մեջ սպիտակած մազերն եմ
Եփրեմի¹⁰Ովսեե Է. 9.
Աղավնու նման մեղմ եմ ես՝ հիմարությամբ և ո՛չ հեզությամբ¹¹Ովսեե Է. 11.
Օձ եմ ես բանավոր եղեռնական՝ առյուծի կորյուններից ծնված¹²Եսայի Լ. 6.
Ժանտությամբ լցված քարբի ձվերի կերպարանքն ունեմ¹³Եսայի ԾԹ. 5,
Պատկերն եմ ես Երուսաղեմի վերջին հարվածների,
Ըստ գուշակության տեսանողների և տերունական խոսքի համաձայն:
Կործանման հասած մերժված տաղավար եմ ես,
Կրկնակի ներկված շինվածք եմ խոսուն՝
Խորտակված դռան ջարդված փականքով:
Ժառանգություն եմ վայելուչ թեև, սակայն և
թողնված, Մոռացված տուն եմ աստվածակերտ,
Ինչպես ասել են Մովսեսը, Դավիթն ու Երեմիան:
Բորոտությամբ վարակված բանական մի տուն
եմ ես՝ Ապաշխարության խրատին ենթարկված,
Օրենքով նորոգված և ծեփված կավով՝ ողոք հեզության,
Բայց ճարահատված այլևս բուժման մի ելք գտնելուց՝
Շինողի ձեռքով լրիվ քանդըված,
Եվ հրամանով Հզորի, իբրև արդար հատուցում,
Դուրս նետված անսուրբ մի վայր՝ անխնա,
Հեռու վտարված և տարագրված¹⁴Հմմտ. Ղևտ. ԺԴ. 35-46:
Հողի տակ թաղված դրամն եմ անպետ՝
Ավետարանի ավանդակորույս ուրացողի քանքարի նման¹⁵Մատթ. ԻԵ. 24-25:

Բ

Սակայն դու, ո՜վ Աստված,
Աստվա՛ծ հոգիների բոլոր ու մարմինների,
Աստվածաշնորհ Մովսեսի դավանությամբ,
Եվ ըստ ձայնի երկայնամիտ ու բազումողորմ
սուրբ Հովնանի,-

Տուր ինձ ուժ, որպեսզի քո օրհնյալ կամքին ի
հաճություն Կարողանամ ավարտել աղոթամատյանն այս ողբերգական,
Որ սկսել եմ ես ահավասիկ:
Եվ մինչ արցունքով եմ սերմանում խոսքերս
Մեզ համար պատրաստված օթևաններդ տանող Ճանապարհի վրա ոտք դրած պահին այս իմ, Թող որ, երբ հասնեմ հունձքն հավաքելուն՝
Դառնամ բերկրալից ու երջանիկ և լիովին քավված՝
Բարի օրանների երանական արդյունքով:
Մի՛ տար ինձ սրտի արգանդ անորդի Իսրայելի պես,
Եվ ոչ էլ ցամքած ստինքներ աչքի, ո՜վ ամենագութ:
Լսի՛ր բանական աղաչավորիս, հզո՛ր ողորմած,
Նախքան երկնքին, երկինքը՝ երկրին, երկիրը՝
գինուն, ցորենին, ձեթին, Եվ սրանք բոլորն էլ Իսրայելին¹⁶Ովսեե Բ. 21-22՝ ի՛նձ լսիր. Երկնավորների աղերսը առ քեզ՝
Թող ազդի հոգուս, քան թե տարրերին ապականացու:
Ստեղծիչ ես դու, և ես ինքս՝ կավ.
Հեծեծագին այս աղոթքներիս նախամուտքում. Հայտնի՛ր, գթառատ, քաղցր կամքըդ ինձ՝ տարակուսյալիս,
Որպեսզի այստեղ, երկրի վրա իսկ զորանամ ես,
Եվ, երբ որ բացվի երկինքը վերին,
Չլինի՛ որ ես լույսը վայելելու անվարժ, անընտել՝
Մոմի պես հալվեմ, սպառվեմ իսպառ, ջնջվեմ մեջտեղից:
Սիրտ տուր զրկվածիս, ինչպես ասողն է գոչել աղոթքով¹⁷Ովսեե Բ. 21, Զաք. Ը. 12,–
Ուժ՝ թալկացածիս և կյանք մաշվածիս խղճի խայթերից,
Եվ ո՛չ անձկությամբ ու չարչարանքով քեզ որոնելուց:
Ա՛ռ մաղթանքներիս ավանդն այս և տուր ողորմությունը քո շնորհների:
Ընդունիր դու այս փոքրը տկարիցս և շնորհիր մեծը հզորիդ կողմից:
Զղջումիս խոսքերն արա՛ զորավոր, մեզ ուղարկելով Հոգիդ բարձունքից,
Պատգամներով այն աստվածաշունչ, որոնք դրել եմ ես այս գրքիս մեջ:
Հաճի՛ր, բարերար, լուսավորելով ճշմարտապատում առակն Եսայու,
Մատուցելով ինձ՝ մահվան արժանուս
Գոյությանս անարգաձայն պղնձի փոխարեն՝ շնորհիդ ոսկին՝
Անզարդ, սևաթույր երկաթի տեղակ՝ հրաշեկ պղինձը Լիբանանի¹⁸Եսայի Կ. 17,
Որ օրինակ է առաքինության,
Ինչո՞ւ կարծրացնես սիրտը եղկելուս, անճա՜ռ ահավոր,
Որ չթափանցի երկյուղդ այնտեղ:
Թող որ չլինեմ ես անպտուղ՝ փոքր այս վաստակիս մեջ՝
Անբերի հողում, իզուր, ապարդյուն սերմանողի պես:
Չլինի, որ երկնեմ ես, և չծնեմ,
Ողբամ՝ և չարտասվեմ, խորհեմ՝ և չհառաչեմ,
Ամպեմ, և չանձրևեմ, ընթանամ՝ և չհասնեմ,
Ես ձայն տամ, և դու չլսես, պաղատեմ՝ և անտես մնամ,
Կողկողեմ՝ և ինձ չողորմես, աղաչեմ՝ բայց ոչինչ շահեմ,
Զոհ մատուցեմ, և չմխամ,
Տեսնեմ քեզ՝ և դատարկ դուրս գամ:
Դեռ քեզ չդիմած՝ լսիր ձայնս դու, ո՜վ միայն հզոր:
Մեղքերով ապրած օրերիս չափով
Տանջանքի տուգանք վճարել մի՛ տա ինձ՝ չարագործիս:
Փրկիր ինձ, գթած, լսիր, ողորմած,
Մարդասիրաբար ներիր ինձ, ներող,
Խնայիր, երկայնամիտ, պաշտպանիր, ապավեն,
Բարերարիր, հզոր, ազատիր, ամենակալ,
Կյանք տուր, նորոգող, վերականգնիր, ահավո՛ր,
Լուսավորիր, երկնային, բժշկի՛ր, ձեռնահաս,
քավի՛ր, անքնին, Պարգևատրիր, առատաձեռն, շնորհազարդիր, աննախանձ,
Հաշտվիր, անախտակիր, ընդունիր, անոխակալ,
Ջնջիր պարտքերս, օրհնյա՜լ:
Երբ հասնի վերջին օրս թշվառ,
Եվ ես հառեմ աչքերս տեսնելու վտանգները կրկնակի,
Քո փրկությո՜ւնը տեսնեմ թող, հո՜ւյս և խնամակալ:
Եվ երբ ուշադիր նայեմ դեպի վեր՝ ամենագրավ ճամփին սոսկալի,
Խաղաղության հրեշտակդ թո՛ղ քազցրությամբ հանդիպի ինձ:
Երբ վերջին օրը իմ շունչը փչեմ, ցույց տուր ինձ դու, Տե՜ր,
Երկնավորներից եկած երջանիկ, մաքուր մի ոգի,
Որ լուսաթռիչ՝ ի՜նձ հասնի՝ սիրուդ պարգևը առած:
Հասցրու ինձ նույնպես կարեկից մի՝ մեռած արդարներից.
Հուսահատ օրս դու չարագործիս քո անակնկալ բարին պարգևիր:
Քա՜վ լիցի, թե դու, ո՛վ բարեբանյալ, որ փրկությունն ես բոլորի,
Հիվանդ ոչխարիս դժնդակ գազան և մի տաս ուղեկից.
Պարգևիր վերին կյանք անապական՝ մեղքով մեռածիս,
Եվ փրկություն՝ պարտքերի տակ կործանվածիս:

Գ

Մի՞թե պիտի մոռանաս բարերարելդ, ո՜վ ակնկալություն,
Պիտի անտեսե՞ս գթասիրելդ, ո՜վ խնամող.
Պիտի փոփոխե՞ս մարդասիրելդ, ո՜վ անփոփոխ.
Պիտի նահանջե՞ս կենսագործելուցդ, անվախճա՜ն.
Պիտի թողնե՞ս ողորմությունդ, երջանի՛կ պտուղ.
Պիտի աղավաղե՞ս բարեշնորհ ծաղիկը քո քաղցրության.
Պիտի անպատվե՞ս նյութը պանծալի քո հարստության.
Պիտի պակասեցնե՞ս փառքը վարսերի քո բարձրապանծ¹⁹Ա. Թագ. ԻԶ. 19,
Պիտի չպահե՞ս պսակիդ պայծառ զարդը վայելուչ:
Եթե ողորմածներին է երանությունը,
Եվ դու, որ համակ արքայություն ես սիրով լիուլի,
Մի՞թե չպիտի պարգևես դու քո փրկությունն ամբողջ.
Դեղ չդնե՞ս պիտի իմ վերքերին
Եվ սպեղանի՝ խոցվածներիս և տկարությանս՝ դարման չպիտի՞ տանես,
Պիտի չծագե՞ս լույս՝ խավարի մեջ –
Ինձ, որ զորությանդ վրա եմ միայն իմ հույսը դրել,
Տիեզերակա՛ն դու կենսապարգև:
Դո՛ւ միայն ունես փառք իսկ ի բնե, մշտնջենապես,
Եվ արարածներն համայն առհավետ վկայում են այդ:
Օրհնված ես դու և փառավորված հավիտենության մեջ եռապատիկ
Եվ իմանալի հավիտյանների սահմանից էլ վեր՝ Միշտ ու միշտ. ամեն:

Բան Գ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Տե՛ր իմ, Տե՛ր պարգևատու, ինքնաբուն բարի,
Բոլորին տիրող հավասարապես, միայն Արարիչ դու ամեն ինչի.
Փառավորյալ անքնին, ահեղ ահարկու, սոսկալի հզոր,
Անպարագրելի, անմերձենալի, անըմբռնելի, անիմանալի,
Անճառելի, անտեսանելի, անզննելի, անշոշափելի, անորոնելի,
Անսկիզբ և անժամանակ, անշամանդաղ գիտություն,
Համարձակ տեսողություն, ճշմարիտ էականություն,
Բարձր և խոնարհ, օրհնաբանված գոյություն.
Անստվեր ծագում, ամենափայլ ճառագայթ, խոստովանված լույս,
Անտարակույս վստահություն, կատարյալ հանգիստ,
Անհեղելի կնիք, անսահման պատկեր, վկայված անուն,
Ճաշակ քաղցրության, բաժակ բերկրության,
Հաց՝ հոգին հաստող, սեր՝ մթանն օտար, աներկբա խոստում,
Ծածկույթ ցանկալի, զգեստ անկապուտ, օթոց
բաղձալի, Զարդ վայելչական, մեծազոր պաշտպան, գովված ապավեն,
Աննվազելի շնորհ, անպակասելի գանձ,
Անապական անձրև, արփիացնցուղ ցող,
Ամենաբույժ դեղ, ձրի բժշկություն, կրկնաձիր առողջություն,
Վեհագույն խրախույս, անպատիր կոչում, հանուր ավետիս,
Ստրկամեծար թագավոր, աղքատասեր պաշտպան, մշտահարուստ տվող,
Անխափան ընթացք, աննահանջ հրաման,
Անհամառոտ հույս, երկար տեսողություն, տուրք անզղջական,
Ամենաբաշխ աջ, արդարակշիռ ձեռք, անաչառ աչք,
Մխիթարիչ ձայն, սփոփարար լուր, բերկրության բերումն,
Անուն կենդանի, նախախնամող մատ,
Անմոլար ճամփա, անխարդախ ընթացք, կենդանարար կամք,
Աննենգելի խրատ, աննախանձ պատիվ, լայնարձակ հնարք,
Անձկական պայման, անգտնելի հետք, աներևույթ շավիղ,
Անչափագիր պատկեր, քանակությո՜ւն անսահման,
Աննմանական տիպ, անզուգական գութ, ողորմություն բազմազեղ,
Խոնարհություն տոնելի, համբույր փրկարար,
Կա՜ն դեռ շատ ուրիշ խոսքեր ավելի վեհ ու վայելուչ
Նվիրելու քեզ՝ աստվածությանդ:
Օրհնված, գովված, բարեբանված, քարոզված, ավետարանված,
Հռչակված, հնչեցված, պատմված,
Աղաչված կամքով անխաբելի,
Եվ դեռ ինչ որ դու ներշնչում ես մեզ քաղցր բխումով,
Որոնք մեր հաջորդ ճառերում պետք է որ լուսաբանվեն:
Որով և պիտի դու զվարթանաս իմ փրկությամբ, ո՜վ երանություն,
Ախորժ զգացմամբ լցված լիուլի:
Դատարկ բառերով հյուսված երգով չէ, որ փառավորվում ես դու,
Այլ իմ այս փոքրիկ աղերսը թող որ դառնա մի պատճառ քո մեծ փրկության:

Բ

Ողբե՜ր երգեցի ես շարահյուսված այս նոր մատյանում,–
Որն իբրև կցորդ, մեծապես գիտակ բոլոր վշտերի՝
Նշավակում է ուրույն պատկերով կրքերը ամեն մարդու պատահող,–
Այս երկրում ապրող ամեն հասակի բանականների համար անխտիր,
Աշխարհում ցրված բազմասփյուռ բոլոր քրիստոնյաների,
Բոլոր նրանց, որոնք կյանքի առաջին շրջանումն են,
Եվ նրանց, որոնք արբունքի են հասել,
Նրանց, որ մոտ են անկար ծերությամբ կյանքի վախճանին,
Մեղավորների և արդարների,
Բարձրահոն ինքնամեծարի և իր սխալն ընդունող անձնադատի,
Բարիների և եղեռնագործների, նկունների և արիների,
Ստրուկների և հպատակների,
Գերաշխարհիկների և սեպուհների, միջակների և պայազատների,
Շինականների և տոհմիկների, արուների և էգերի,
Հրամայողների և հնազանդվողների, վսեմների և նվաստների,
Վեհերի և փոքրերի, ազնվականների և ռամիկների,
Ձիավարժների և հետևակների, քաղաքացիների ու գեղջուկների,
Ահավորի սանձով բռնված գոռոզ արքաների,
Վերնականների հետ խոսակցող մենակյացների,
Մաքրակենցաղ ու տիրանվեր զգաստների,
Երջանկակրոն և ընտրելագույն քահանաների,
Վերակացու և բարեզգեցիկ առաջնորդների,
Նախաթոռ գահակալների, սրբանվեր տեսուչների համար,
Որոնցից ոմանց՝ աղերս-աղաչանք և ոմանց՝ բարի խրատներ
Հորինեցի ես աղոթքի համար՝ այս մատենիկով, 
Որ հոգուդ զորությամբ եմ ձեռնարկել,
Գրի առնելով մաղթանքներ պես-պես,
Որպեսզի խնդրանքներն այս բոլորի սրանով ընդմիշտ
Քո մեծ գթությա՜նը ներկայացվեն:

Գ

Արա՛ այս մատյանն ընթերցողների սրտերը հստակ,
Բժշկի՛ր նրանց հոգիները դու և հանցանքները սրբի՛ր,
Թո՛ղ պարտքերը նրանց և արձակի՛ր կապանքները մեղքի:
Արտասուքները թող բխեն սրանով հրահանգվողների,
Եվ թո՛ղ սրանով պարգևի նրանց իղձ ապաշավի:
Շնորհվի թող, ո՜վ Տեր, նրանց հետ և ի՛նձ զղջումի կամք,
Ինչպես և նրանց՝ ի՛մ իսկ բառերով՝ շունչ բարեհամբույր.
Թող այս մատյանով և ի՛նձ նվիրվի պաղատանքը նրանց,
Եվ իմ խոսքերով իմ փոխարեն էլ խնկվեն նրանց հեծեծանքները:
Ողբերգությունն այս սիրով ճաշակող սրտերում թող որ
Շնորհիդ լո՜ւյսը մտնի և բնակվի:
Եթե պատահի, որ ինձ համար բարեպաշտները սրանով քեզ ընծայվեն,
Ի՛նձ էլ ընդունիր, գթած, նրանց հետ, որոնք կենդանի են քեզ համար.
Եթե սրանով մեղքերը մաքրող արցունքներ կաթեն աչքերից,
Ո՜վ խնամակալ, անձրևի՛ր նաև նրանք ի՛նձ վրա:
Հաղորդակիցներն այս կենաց գրքի՝ թող փրկվածներին լինեն դասակից:
Քո կամքով, օրհնյալ, թող որ նաև ե՛ս համարվեմ փրկված:
Եթե խոսքերի իմ ազդեցությամբ որևէ մեկի
Սրտի խորքերից Հնչեն հառաչներ աստվածահաճո,
Թող որ նրա հետ, ո՜վ բարձրյալ, և ե՛ս օգտվեմ քեզանով.
Թե մաքուր մի ձեռք անուշ խունկերով առ քեզ կարկառվի,
Թող իմ ձայնի հետ հասնի, միանա
Եվ ա՛յս աղերսանքն առ քեզ մատուցվող աղոթքների.
Եթե ուրիշներն էլ պաղատանքներ երկնեն ինձ նման, բազմաբովանդակ,
Նրանցով ե՛ս էլ թող որ քեզ կրկին նվիրված լինեմ:
Եթե բանավոր պատարագն այս իմ հաճո լինի քեզ և գնահատես,
Ուրիշներինն էլ, առաջ, քան թե իմ, թող քեզ ընծայվի.
Եթե տրտմությամբ մի ոք սրտաբեկ նվաղի տկար,
Թո՛ղ կանգնի դարձյալ հառաչանքների այս հաստարանով՝ քեզնով հուսադրված.
Եթե ամբարտակն ապահովության խորտակվի մեղքով,
Թո՛ղ որ քարերովն այս պատշաճապես կառուցվի՜
դարձյալ, աջովդ պաշտպանված.
Եթե հանցանքի սրով կտրվի հույսի լարը ձիգ,
Ամենակալիդ կամքով թող դարձյալ կցվի ամրապես՝ քո պատվաստումով.
Եթե հոգեկան ցավի մի վտանգ պաշարի մեկին մահացու կերպով,
Թող որ փրկություն գտնի սրանով՝ հույսով ապրելու,
Ո՜վ կեցուցիչդ քեզ աղոթողի:
Տարակուսանքի տագնապով եթե խոցոտվի մի սիրտ,
Թո՛ղ քո քաղցրությամբ՝ բուժվի սրանով և առողջանա.
Թե անքավելի մեղքի կորստյամբ մեկն ընկղմել է խոր անդունդի մեջ,
Այս կարթով թող որ դեպի լո՜ւյսը գա՝ քո պաշտպանությամբ.
Թե խավարային գործերով թմրած՝ ուժասպառ է ոք,
Թող որ զորանա քեզ ապաստանած, միա՜կ ապավեն.
Եթե պահպանակը վստահության լքել է մեկի հոգին,
Ա՛յս միջնորդությամբ թող ձեռքդ նրան ընդունի դարձյալ և ամրապնդի.
Եթե ոք հսկող պահապաններից հեռու դեգերի,
Այդպիսին թող որ սպասի սրանով նորոգչիդ դարձին.
Եթե դիվային ջերմի սարսուռը խռովի մեկին,
Սթափվի՛ թող նա խաչիդ խորհրդի
Այս խոստովանված ու երկրպագված նշանի առջև.
Անօրենության խորտակիչ հողմի մրրիկը եթե
Մարդու մարմնեղեն շինվածքն աշխարհի ծովում հարվածի,
Թող որ քո կողմից շինված այս ղեկով, առագաստներով խաղաղվի՜ դարձյալ:

Դ

Մատյանն այս ողբերի, որ քո անունով սկսեցի, բարձրյա՜լ,
Թո՛ղ կենսատու դեղ ու դարման լինի
Եվ բժշկի քո արարածների հոգու և մարմնի ցավերը բոլոր:
Սկսածն այս իմ՝ իր ավարտին հասցրու դու
Եվ թող քո Հոգին խառնվի սրան:
Մեծիդ նորոգող շունչը թող միանա ինձ շնորհածդ այս բանաստեղծությանը,
Քանզի դո՛ւ ես լոկ տալիս զորություն վհատ սրտերին
Եվ ընդունում փառք բոլորից. ամեն:

Բան Դ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ քանզի խոսել սկսեցի քեզ հետ,
Որ կենդանի շունչն ունես ձեռքիդ մեջ բազմամեղ հոգուս՝
Սարսում եմ սաստիկ տագնապով իրոք ու դողդողում եմ երկյուղից ահա՛,
Զի հիշելն անգամ քո անխուսափելի և անաչառ դատաստանի մասին,
Ուր պիտի մեղքերն իմ կշտամբվեն, ո՜վ Արարիչ երկնի և երկրի,
Ահավոր է և անպարփակելի ու վեր ամեն սահմանումից:
Մանավանդ, որ չկա բժշկություն իմ բազմավտանգ, անողջանալի սաստիկ վերքերին,
Որոնք ստացա հոգիս կորստյան մատնողի մահաբեր ժանիքներից
վ չիք պատասխան «պատերազմի օրն», - ըստ առակողի²⁰ժողով. Ը. 8:
Հնար չի լինի ո՛չ խոսքով արդարանալ, ո՛չ վերարկուի տակ պահվել,
Ո՛չ դիմակավոր՝ կեղծել և ո՛չ երեսպաշտ խոսքերով մոտենալ,
Ո՛չ շինծու ձևերով խաբել, ո՛չ կցկտուր բառերով ստել,
Ո՛չ արագոտն փախչել, ո՛չ թիկունք դարձնել, Ո՛չ երեսն ի վայր՝
դեմքն հողին քսել, Եվ ո՛չ էլ երկրի խորքերում թաքնվել,
Քանզի ծածկվածները բաց են քեզ համար և աներևույթներն՝ հրապարակված:
Արդարությունն իմ նվազել է իսպառ և ունայնացել,
Մեղքերս հայտնի են դարձել և շատացել են է՛լ
ավելի, Մնացական են չարություններն իմ, և ես՝ կորստական.
Իրավունքի կշիռն է պակասած, և անիրավությունն իմ՝ միանգամից զորացած.
Բարեգործության պտուղներն են հալած, և սխալմունքներն արձանացած.
Ավանդն է կորած, և դատակնիքն այժմվանից գտնված.
Մահվան մուրհակն է գրված, և ավետման կտակն եղծված.
Բարերարն է տխրած, և բանսարկուն ուրախացած.
Հրեշտակների գունդը թախծած, և սատանան խնդասիրտ պար բռնած.
Վերնական զորքը ողբի մեջ, և երկրայինները բերկրած.
Սպանողի մթերանոցն է լի, և պահպանողի գանձը կողոպտված.
Օտարի մասն է կանգուն, և Ստացողի պարգևը՝ մատնված,
Ստեղծողի շնորհն է մոռացված, և կորուսչի ծուղակները պահված.
Փրկչի երախտիքն է հեգնված, և Բելիարն է զվարթացած.
Կենաց աղբյուրն է փակված, և գոռոզի ժանգը ժանտիս հասած:

Բ

Եվ արդ, ինչպես Գիրքն է ասել դեռ առաջուց²¹Հոբ Գ. 2-3, Ցանկալի չէ՞ր արդյոք չստեղծվել երբեք արգանդի մեջ, Չձևավորվել որովայնում և չծնվել,
Ո՛չ մարդկանց թվում գրվել և ո՛չ աճել, առնել հասակ,
Ո՛չ գեղեցիկ պատկերով զարդարվել և ոչ էլ օժտվել խոսելու ձիրքով,
Քան թե ենթարկվել այսպիսի սաստիկ ու սարսափելի ծանրությունների,
Որոնց չեն կարող դիմանալ կարծր քարերը նույնիսկ,
Էլ ո՜ւր կմնան մարմինները լույծ:

Գ

Ուստի, բարեգութ, աղաչում եմ քեզ, տո՜ւր ինձ ողորմություն,
Դու, որ քո խոսքերով սահմանեցիր մեզ վարվել այսպես,
Ասելով. - Տվե՛ք այդ նվերն Աստծուն՝ ձեր փրկության համար,
Ու մաքրվեցեք, քանզի ողորմություն եմ ուզում ես և ո՛չ պատարագ:
Այդ խոսքդ հիշելով, բարձրացի՛ր ահա վերստին, խնկվա՜ծ,
Դու, որ ունես ամեն ինչ և ամեն ինչ քեզանից է.
Քեզ փա՜ռք բոլորից. ամեն:

Բան Ե

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ես որ մարդ եմ երկրածին՝
Անկայուն կյանքի երևույթներով զբաղված,
Եվ պատրող գինու հիմարությամբ արբած,
Որ ստում եմ ամեն ինչով ու ոչ մի բանով ճիշտ
չեմ խոսում, Վերոհիշյալ բոլոր ախտանիշներն իմ մեջ կրելով,
Ես ի՞նչ երեսով հանդգնեմ կանգնել ատյանիդ
առաջ, Ո՜վ արդարադատ, ահավոր անճառ, անպատում, հզոր Աստված բոլորի:
Մեղանչած հոգուս ապերախտությունն համեմատելով երախտիքիդ հետ,
Պիտի ցույց տամ, թե զորեղ ես դու միշտ իրավունքիդ մեջ,
Եվ հանիրավի գործերովըս ես՝ հավետ պարտական:
Դու ստեղծեցիր ինձ քո պանծալի պատկերի նման,
Քո նմանությամբ օժանդակելով անուժ-տկարիս:

Բ

Խոսելու շնորհով զարդարեցիր ինձ և փայլեցրիր ներշնչումով²²Ծննդ. Բ. 7,
Ճոխացրիր ինձ մտքով և իմաստությամբ աճեցրիր,
Հանճարով հզորացիր ինձ՝ մյուս շնչավորներից տարբերելով,
Իմանալի Հոգով շաղեցիր ու պճնեցիր անձնիշխանությամբ,
Ծնեցիր հայրաբար, սնեցիր դայակորեն, խնամեցիր որպես տեր,
Տնկեցիր ամբարիշտիս քո գավթի մեջ,
Ոռոգեցիր կենաց ջրով և ավազանի ցողով մաքրեցիր.
Ու կենսատու վտակով արմատացրիր,
Երկնային հացովդ ջամբեցիր
Եվ արբեցրիր արյամբդ աստվածային,
Անհպելի և անհաս բաների ընտանեցրիր,
Երկրային աչքիս համարձակություն տվեցիր
նայելու քեզ, Եվ փառքիդ լույսով պարածածկեցիր,
Անմաքուր ձեռքիս մատներն հողանյութ քեզ մոտեցրիր,
Մահկանացու մոխիրս անարգ՝ հարգեցիր իբրև լույսի ճաճանչ,
Քո Հորը հզոր, ահավոր, օրհնյալ՝
Մարդասիրաբար անարժան անձիս հայր անվանակնքեցիր:
Նանրությամբ լցված բերանն իմ չայրեցիր,
Երբ ինձ ժառանգակից անվանեցի քեզ.
Չկշտամբեցիր, երբ հանդգնեցի քեզ կցորդվելու:
Չստվերացրիր աչքիս տեսողությունը, երբ ես հայացքս հառել էի քեզ.
Մահապարտների հետ շղթայակապ չտարագրեցիր և ինձ,
Չխորտակեցիր դաստակը բազկիս, երբ անմաքրապես բարձրանում էր քեզ.
Չկոտրտեցիր մատներիս հոդերը, երբ քո կենաց Բանն էի շոշափում,
Մառախուղ չպատեց շուրջս, երբ, ո՜վ ահավոր, պատարագ էի ձոնում քեզ²³Ինչպես որ պատահեց քահանաներին, երբ տապանակը տաճարի մեջ դնելուց հետո մի ամպ հանկարծ լցրեց Աստուծո տունը, խափանելով նրանց տեսողությունը:.
Չփշրեցիր շարքն ատամներիս, երբ ըմբոշխնում էի քեզ, անսահմանելի՜.
Բարկությամբ խոտորնակ չգնացիր ինձ, մինչ ես խոտորնակի հետևեցի քեզ,
Ինչպես վարվեցիր Իսրայելի տան հետ մոլորագնաց.
Չխայտառակեցիր հարսնարանիդ մեջ ինձ՝ պարերգությանդ անարժանիս,
Ոչ էլ զգեստն իմ գծուծ տեսնելով հանդիմանեցիր անօրենիս,
Կամ կապկապելով ձեռքերս ու ոտքերս՝ արտաքին խավարը հալածեցիր:

Գ

Բարիքներն այս բոլոր և ներողամիտ համբերությունդ
Ընդունել եմ ես քեզանից, ո՜վ բարերար, օրհնյալ և միշտ երկայնամիտ,
Եվ սակայն հանցապարտս ես փոխարինեցի նրանք
Մարմնական և հոգեկան երկրաքարշ հուզումներով
Եվ մտածումներով՝ ախտախորհուրդ ու բազմածուփ:
Սրանք են ահա՛, Աստված իմ և Տեր,
Որ վճարեցի ես քո այնքա՜ն բարիքների փոխարեն.
Ես ինքս հատուցեցի այս չարիքները քեզ,
Ինչպես Մովսեսն իր հանդիմանական առակովն
է ասում, Իմաստությունը մոռացած՝ հիմարություն սիրողս,
Բոլոր այդ բարիքներդ ու երախտիքներդ ես իմ
ունայն վարքով չարաչար վատնեցի:
Բարձրյալիդ խնամքով գումարված լուսավոր շնորհներն այս անճառ
Ցնդեցրի ես խելագարության մրրկով:
Եվ թեպետ բազում անգամ հոգածու ձեռքերդ ինձ երկարելով
Ուզեցիր դու ինձ քաշել դեպի քեզ, բայց ես չցանկացա,
Նմանվելով մարգարեից ամբաստանված Իսրայելին:
Թեև խոստացա քեզ հաճոյանալ, բայց ուխտն իմ չպահեցի,
Այլ նույն չարիքը նյութեցի դարձյալ՝ նախկին կենցաղիս վերադառնալով:
Սրտիս անդաստանը հերկեցի փշեր աճեցնելու համար,
Որպեսզի որոմն արդյունավորվի:
Ինձ են վերաբերում աստվածարյալ սուրբ մարգարեների առածները բոլոր.
Զի դու ինձանից խաղող սպասեցիր, և ես փուշ ընձյուղեցի.
Ես օտար այգիս՝ դառն ու անախորժ պտուղներ տվի.
Փաթաթվեցի հողմին անհաստատ,
Որով մշտածուփ տատանումներով՝ այս կողմ ու այն կողմ եմ տարուբերվում.
Եվ ինչպես որ երանելի Հոբն է ասում՝ գնացի ճամփով անդառնալի,
Ավազի վրա կառուցեցի ես շենք հիմարության՝
Լայն արահետով խաբվեցի հասնել անձկալի
կյանքի, Ինքս փակեցի ելքն ուղևորիս
Եվ կորստյանս խորխորատը ես իմ կամքո՛վ բացի:
Խցկեցի պատուհանն ականջներիս, որ չլսեմ խոսքդ կենդանի,
Փակեցի նայվածքն հոգուս աչքերի, որ չտեսնեմ կյանքի սպեղանին:
Չընդոստնեցի մտքիս լքումից ու թմրությունից՝
Ի լուր պատգամիդ ահավոր փողին.
Չզգաստացա մեծ դատաստանի հրափորձ օրվա
գուժկան գոչյունից.
Չզարթնեցի նիրհից մահացու քնի, որ դեպի կորուստն է առաջնորդում:
Հանգիստ չտվի երբեք քո հոգուն ես իմ մարմնեղեն տաղավարի մեջ.
Բանական շնչիս հետ չխառնեցի մասը պարգևած քո շնորհների.
Ես ինքս իմ ձեռքով կանչեցի կորուստն, ըստ առակողի,
Մեռցնելու համար կենդանի հոգիս:

Դ

Բայց ինձ ի՞նչ օգուտ՝ հյուսել այս խղճուկ խոսքերը մորմոք, չափաբերական,
Երբ որ անցել է չափն իմ մեղքերի, և անհնար է բուժումը նրանց:
Լոկ դո՛ւ կարող ես կյանք ընձեռել ինձ՝ հոգով մեռածիս,
Եվ անոխակալ՝ ձեռք կարկառել ինձ, օգնելու համար դատապարտվածիս,
Ո՜վ կենդանի դու Աստուծո
Որդի, քեզ փա՜ռք հավիտյան. ամեն:

Բան Զ

Ա

Բայց ի՞նչ բարիք ինձ և կամ ի՞նչ օգուտ,
Եթե շարելով տողերն այս ողբիս ես հուսալքվեմ
Ու դուրս չթափեմ խոսքի խարանով
Մահացու վերքիս շարավն ամբարված,
Եվ կամ սրտիս մեջ կուտակված ցավի,
Հոգեկան խիթի ծանրությունն ամբողջ
Զզվանք պատճառող մատնամխությամբ ի դուրս չփսխեմ:

Բ

Եվ քանզի արժանի չեղա պարծենալու փառքով սրբերի հետ,
Որոնց բերանները լի են ծիծաղով, և շրթունքները՝ ցնծությամբ,
Ըստ առակողի և սաղմոսողի,-

Ուստի և երկրորդ կարգին դիմեցի,
Որպեսզի այստեղ հիշատակեմ ես իմ նմաններին,
Թեև իմ բարքի թերությունների հետ համեմատած՝
Նույնիսկ նրա՛նք էլ բարձր են ինձանից,
Ինչպես ապաշխարողը՝ չապաշխարողից:
Այսպես, տոնելի եղավ Մանասեն, Պատիվ ստացավ և փարիսեցին,
Զի ես նրանցից ավելի՛ դաժան ամբարիշտ եղա:
Գովվեց անառակ որդին, քանի որ չեղավ նա ինձ պես անդարձ ուխտազանց:
Հիշվեց կեղծավոր որդին Ամասիայի,
Որ չեղավ ինձ չափ ապերախտ սաստիկ և շնորհուրաց:
Օրհնություն առավ ավազակն անգամ, որ դատախազն է անհավատների.
Պոռնիկ կինն անգամ պատիվ ստացավ, իբրև նախամայր զղջացողների:
Փարավոնից ոչ պակաս կարծրացրի ես իմ սիրտը.
Ոչ նվազ եբրայական խուժանի կատաղությունից`
Արարչիդ դեմ ընդվզեցի, Աստվածամարտներից ետ չմնացի
Ու չխորշեցի բոլորիս ստեղծողիդ ուրանալուց:
Ծփացի մրրիկներից հուզված ծովի նման.
Չսարսեցի սաստիկ քո հրամանից ու չպատկառեցի այնքան,
Որքան մեծածուփ ծովի ալիքներն իրենց ափերից:
Իմ գործերի չափն ու քանակը որոշելու համար ավազակույտը վերջացավ,
Պակասեցին նրանց անբավ շեղջերը՝ չափելու կուտակումներն իմ անօրեն արարքների:

Գ

Թեպետև թվով շատ են ծովափին համահավաքված ավազները,
Բայց չունեն նրանք ծնունդ և աճում,
Իսկ իմ մեղքերը ու հանցանքները այնքան շատ են, որ հիշել չի լինի,–
Մեկն իր ծնունդով և մեկ ուրիշն իր շառավիղներով.
Մեկն իր բծերով, մյուսն՝ արկածներով.
Մեկն իր փշերով, մյուսն՝ արմատներով.
Մեկն իր կազմությամբ, և մեկ ուրիշը իր պտուղներով.
Մեկն իր մասերով, մյուսը՝ ճյուղերով.
Մեկն իր ոստերով, մյուսն իր ցողունով.
Մեկն իր ճանկերով, մյուսը՝ մատներով.
Մեկն իր խլրտմամբ, և մյուսն իր ուժով.
Մեկն իր ազդեցությամբ, մյուսն օրինակներով.
Մեկն իր հետքերով, մյուսը՝ մնացորդներով.
Մեկն իր ստվերներով և մեկ ուրիշն իր մթություններով.
Մեկն իր հարձակմամբ, մյուսն՝ հնարքներով.
Մեկն իր պատրությամբ, մյուսն իր դիտավորություններով.
Մեկն իր գրոհով, մյուսը՝ չափերով.
Մեկն իր խորությամբ, մյուսը՝ գարշանքներով.
Մեկն իր կայծերով, մյուսն իր կրքերով.
Մեկն իր մթերմամբ, մյուսն իր գանձերով.
Մեկն իր ցնցուղով, մյուսն՝ աղբյուրներով.
Մեկն իր գետերով, մյուսն իր շանթերով.
Մեկն իր հրդեհներով, մյուսն իր ամոթով.
Մեկն իր վիհերով, մյուսն՝ անդունդներով.
Մեկն իր բորբոքումներով, մյուսն՝ աղջամուղջներով.
Մեկն իր ամպրոպներով, մյուսն իր կայլակներով.
Մեկն իր հորձանքով, մյուսն՝ հեղեղներով ու սառույցներով.
Մեկն իր դռներով, մյուսը՝ շավիղներով.
Հնոցն իր տապով, կրակն իր գոլորշիներով.
Ճարպի հալոցն իր ճենճերումներով.
Օշինդրը իր դառնություններով. Կործանարարն իր հպատակներով.
Բռնավորն իր հելուզակներով.
Գոռոզն իր սպառազեններով.
Ավազակապետն իր գումարտակներով.
Գազանն իր կորյուններով. Խածանողն իր ծակոտվածքներով,
Եվ ապականություն գործողն իր նմաններով:

Դ

Սրանք են ահա՛ հոգիներն համայն մեր ապականող
Գլխավոր մեղքերն իրենց ենթակա և ստորադաս բոլոր մասերով,
Որոնցից յուրաքանչյուրը բաղկացած է բյուր - հազարներից:
Իսկ ամբողջական թիվը կարող է իմանալ լոկ նա՛,
Որը մեր կողմից չեղյալ համարվածները
Տեսնում է, որպես արդեն գոյություն ունեցող գործեր:
Արդ, եթե մեկը չխաբի իրեն կամ չձևանա
Ու չանհավատի կեղծավորաբար, և պարզ ու հասարակ վարվի,
Ճանաչի իրեն որպես մարդ մահկանացու,
Համարի երկրածին իրեն և իր չափի ու սահմանի մեջ մնա,-

Այդպիսին պետք է հասկանա, որ ես զուր չգրեցի
Մեղքերի բոլոր դեպքերը այստեղ,
Որոնց գլխավոր մասերը մեկ-մեկ թվեցի վերև,
Կամ ամբողջությամբ չսահմանեցի իսկությունը ես
Այն տեսակ-տեսակ սխալանքների,
Որոնք պտտվում, գալար են գալիս մեր բնության մեջ:
Այլ բյուրավոր չար արգասիքներից միայն մի փոքրիկ չափով ցույց տվի,
Մնացածները թողնելով, որ դուք սրանց միջոցով ուսումնասիրեք,
Թեև ո՛չ լրիվ և ամբողջապես:

Բան Է

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Սակայն, որպեսզի փրկության հույսն իմ իսպառ չկտրեմ
Եվ, մնալով անզեն, չմատնվեմ ձեռքն այն աներևույթ հակառակորդների,
Որոնց մասին ես հիշատակեցի վերև ահավոր պատկերների տակ,
Եվ որոնք ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ ինքնածին բուսած ընտանի թշնամիներ,
Ապա, ես այստեղ այդ բազմամբոխ ու հզոր մարտիկների
դեմ ցույց պիտի տամ նաև
Աստվածային ամենահաղթ և անպարտելի ախոյաններ,
Չնայած որ դա կսկծալի ցավ է,
Անհասանելի ծառերի դժվարակութ պտուղ,
Եվ անկոխ ճամփաների տառապալից տաժանք:
Բայց աչքերից կաթած կաթիլ մի արցունք
Կարող է բանսարկուի չարագունդ զորքերը բոլոր ցամաքեցնել,
Ինչպես տկար խլրտումով գետնաքարշ սողացող
Բազմոտանի զեռուների ու որդերի վրա
Ընկած ձեթի կաթիլ և կամ դույզն ինչ թույն սատակչական:
Հեծեծող սրտի հոգուց դուրս ելած հառաչանքները
Բարկ արևի հետ խառն տոթաշունչ խորշակի պես
Հալեցնում են մեղքերի սառույցները սաստիկ,
Քանզի որդերի պես որքան հեշտածին են մեղքերը,
Նույնքան էլ դյուրամեռ են նրանք այս դիմադրական միջոցներով:

Բ

Բայց ես չպիտի դադարեմ դարձյալ դատելուց ինքս ինձ՝ դատապարտյալիս,
Եվ քարկոծելու անձս հանցապարտ դառն խոսքերով,
Իբրև չարագործ անհամոզելի, փրկությունից զուրկ:
Քանզի եթե ինձ նեղողներից ոմանց սատակեցնում եմ,
Սակայն ոմանց էլ ուժ եմ տալիս ես, որ կենդանանան,
Անդարձ կորստյան մատնելով հոգիս:
Ես տունկս դառնության, որ անառակ վարքի գարշությունը ծաղկեցրի.
Բարունակս ապականաբեր և մահողկուզյան, որ կորստյան գինին երկնեցի.
Քանանի զավակս և ո՜չ Հուդայի՝ մեծ Դանիելի խոսքի համաձայն.
Որդիս գեհենի և ո՛չ արքայության.
Ժառանգս դժոխքի և ոչ թե փառաց փափագելի.
Նյութս տանջանքի և ո՛չ հանգստյան.
Ապերախտս երախտավորիդ և ապաշնորհս բազմապարգևիդ հանդեպ.
Մշտապես մեղավորս երկայնամտիդ հանդեպ.
Բարերարիդ քաղցրությունը դառնացնողս.
Ծառաս չար և վատ, ըստ տերունական հանդիմանության.
Իմաստունս չարագործության մեջ, ըստ նախագուշակության Եսայու.
Ժիրս՝ զազրելի ժանտագործության մեջ.
Փութաջանս՝ Տիրոջը բարկացնելու մեջ.
Մշտաշարժս՝ սատանայական գյուտերի մեջ.
Ես վիշտ հանապազօրյա՝ Արարչին.
Թույլս՝ բարի թռիչքների մեջ.
Ծույլս՝ երանական վիճակ ընտրելու գործում.
Դանդաղս՝ խոստացվածներին ուշք դնելու մեջ.
Անարիս՝ պիտանի և օգտակար ձեռնարկություններում.
Պաշտոնյաս տիրադրուժ և երախտամոռ:

Գ

Վա՜յ մեղավոր հոգուս, որ բարկացրի իմ Արարչին.
Վա՜յ կորստյան որդուս, որ կենդանության պարգևը մոռացա.
Վա՜յ պարտապանիս բյուր ու անհամար այն քանքարներին,
Որոնք անկարող եմ հատուցանել.
Վա՜յ ծանր ու դժվար մեղքերի բեռնակրիս,
Որ չեմ կարող հանգստարան վերադառնալ.
Վա՜յ տերունական մեղքեր գործող հանցավորիս,
Քանի որ չկա հնար՝ հզորին ներկայանալու.
Վա՜յ եղեգընյա դյուրավառ նյութիս,
Որ տոչորվելու եմ գեհենի մեջ.
Վա՜յ ինձ, որ հիշում եմ, թե՝ Աստուծո բարկության նետերն հրեղեն են.
Վա՜յ ինձ՝ հիմարիս, որ չըմբռնեցի,
Թե ծածուկ գործերն հրապարակվելու են անպայման.
Վա՜յ ամբարիշտիս, որ միշտ անդադրում չարությունների ոստայն հյուսեցի.
Վա՜յ ինձ, որ պարարեցի մարմինս իբրև կեր անմեռ որդերի,
Ես ինչպե՞ս պիտի տոկամ թունավոր այդ կտտողներին.
Վա՜յ ինձ, երբ ըմպեմ բաժակը մահվան,
Եվ ինչպե՞ս պիտի կրեմ ես տուգանքն հավիտենական.
Վա՜յ ինձ, երբ ելնի եղկելի մարմնիցս անարժան հոգիս,
Ինչպե՞ս պիտի ներկայանամ ճշմարիտ դատավորին.
Վա՜յ ինձ, երբ լապտերիս յուղն սպառվի,
Զի եթե մարի, էլ չի վառվի նա,
Վա՜յ ինձ պակուցման համար այն ահեղ ու տագնապալից,
Երբ առագաստի մուտքը փակվի.
Վա՜յ ինձ, երբ լսեմ երկնավոր թագավորի վճռով կնքված
Սիրտս դող հանող և սասափելի այն խոսքն ահավոր,–
«Քեզ չեմ ճանաչում»²⁴Մատթ. ԻԵ. 12:

Բան Ը

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Արդ, ի՞նչ պիտի անես, ա՛նձն իմ կորուսյալ,
Ուր պիտի թաքնվես, ինչպե՜ս ազատվես,
Կամ ինչպե՜ս ելնես մեղքերի բանտից,
Քանզի բազում են պարտքերդ և վճարելիքներդ անթվելի.
Կշտամբանքը սաստիկ է, և նախատինքն՝ անվախճան.
Հրեշտակներն անողորմ են, և դատավորն՝ անկաշառ.
Ատյանն հզոր է, և բեմն՝ անաչառ.
Քստմնելի են կշտամբանքներն ու հատուցումներն անողոք.
Հրամանն ահարկու է, և հանդիմանությունները՝ մերկապարանոց.
Հրեղեն են գետերը, և վտակներն՝ անանցանելի.
Խավարն է թանձրամած, և մառախուղն՝ անթափանցելի.
Անճողոպրելի է գուբը, և տագնապը՝ մշտնջենավոր,
Տարտարոսն ամենակուլ է, և սառնամանիքն՝ անզերծանելի:
Եվ այս դառնությունները բոլոր քեզ համար են արդարև,
Իբրև տաժանելի և դժնդակ օթևաններ՝ անտանելի պատուհասների,
Ո՜վ դու անարժան ա՛նձն իմ մեղավոր, չարագործ, պոռնիկ,
Բազմաբիծ և ամբողջապես անմաքրության անդաստան:
Քո իսկ գործերի արդյունքն ես, ահա՛, ժառանգելու դու,
Վրիպյա՛լդ ուղղությունից և խոտորյա՛լդ մաքրությունից,
Հեռացել ես արդարությունից և պարկեշտության կարգուկանոնից.
Ունա՛յնդ դու՝ հոգեպարգև հարստությունների լիությունից,
Նախանձարկո՛ւդ ամենակալ և բարերար թագավորի²⁵Ա. Կորնթ. Ժ. 22:

Բ

Եվ այսպես ահա՛ կառուցեցիր դու քեզ համար
Արգելարան անել և որոգայթ անփախչելի,
Ինքդ իսկ խոստովանելով, թե անբժշկելի են վերքերդ
Եվ կրած հարվածներդ՝ անօրինակ,
Հաստատելով, թե մահապարտ անձիդ բեկությունն է անբուժելի,
Ո՜վ դու չարդ բարիների մեջ,
Ո՜վ դու դառնությունդ քաղցրությանց մեջ,
Ո՜վ խավարդ լուսազարմերի մեջ,
Ո՜վ կողոպտվածդ պճնվածների մեջ,
Ո՜վ պախարակվածդ գովվածների մեջ,
Ո՜վ ամբարիշտդ բարեպաշտների մեջ,
Ո՜վ շնչավորդ բանականների մեջ,
Ո՜վ անմիտդ մտացիների մեջ,
Ո՜վ անհանճարդ իմաստունների մեջ, Ո
՜վ անմաքուրդ ընտրյալների մեջ,
Ո՜վ մեռածդ ողջերի մեջ,
Ո՜վ զազիրդ սրբերի մեջ,
Ո՜վ արբշիռդ պարկեշտների մեջ,
Ո՜վ կեղծավորդ արդարների մեջ,
Ո՜վ անպիտանդ պիտանիների մեջ,
Ո՜վ անարգդ փառավորների մեջ,
Ո՜վ նվազդ առավելությունների մեջ,
Ո՜վ գերիդ գերագույնների մեջ, Ո
՜վ նվաստագույնդ վեհերի մեջ,
Ո՜վ աղքատդ ունևորների մեջ,
Ո՜վ անարժանդ փրկվածների մեջ,
Ո՜վ տնանկդ բարձրերի և հոգեպես հարուստների մեջ,
Եվ բաժանվածդ դու օրհնվածներից:

Բան Թ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ ողբագին աղաչանքների այս կտակարան իմ մատյանի մեջ
Ի՞նչ բամբասանքներ շարադրեմ արդյոք ես քեզ արժանի, ո՜վ անձն իմ թշվառ,
Սևերեսըդ դու և պատասխանի համար անբարբառ,
Անպիտանըդ՝ Աստուծո և սրբերի հաղորդակցության:
Քանզի եթե ես ծովի ջրերը մելանի փոխեմ
Եվ բազմասպարեզ ընդարձակությամբ դաշտերը թղթի նման տարածեմ,
Կտրեմ եղեգնի անտառները և գրիչներ շինեմ՝
Մի մասն իսկ բազում անօրինական իմ արարքների
Դարձյա՛լ չեմ կարող ես գրի առնել:
Եվ Լիբանանի մայրիներն եթե իրար զոդելով շինելու լինեմ կշեռքի լծակ,
Ու նժարներից մեկի մեջ դնեմ լեռն Արարատյան՝
Դարձյա՛լ չի կարող հավասարվել նա իմ մեղքերի հետ:

Բ

Ես ծառ բարձուղեշ՝ ստվար ոստերով, սաղարթախիտ, բայց անպտուղ,
Ճիշտ ու ճիշտ նման այն թզենուն, որ Տերը չորացրեց:
Թեև իսկապես վարսագեղ, սաղարթազարդ,
Արտաքին տեսքով բարեշուք ես դու,
Պաճուճված, ինչպես պսակով մի պերճ,–

Եվ հեռվից նայողներին երևում ես բաղձալի,
Բայց երբ մոտենա Տնկողն իր ուզածը փնտրելու,
Ամեն բարիքից դատարկ և ունայն պիտի գտնի
քեզ, Եվ գարշելի՝ գեղեցկությանդ մեջ՝
Տեսնողներին ի ծաղր և նախատողաց՝ նշավակություն:
Քանզի եթե անժամանակ, չսպասված ժամին՝
Տունկը հերապանծ, անպտուղ և անկենդան,-
Որ մի պատկերն է անպատրաստ մեղավորների,- Ենթարկվեց անեծքի,
Եվ կամ թե հողն այն, ոռոգված ցողով,
Որ երկրագործի թափած աշխատանքների դիմաց
Բազմապատիկ արդյունք չտալու պատճառով լքվում է և մոռացվում,–
Հապա ուրեմն դու, ո՜վ անձն իմ եղկելի,
Դու հո՛ղ բանավոր ու տունկ կենդանի,
Որ չես տալիս պտուղ իր ժամանակին,
Ի նչպե՞ս կարող ես վերի առակում հիշված պատիժը չկրել, ինչպե՞ս:
Քանզի դու բոլոր արդյունքն ու բերքը նանիր գործերի,
Առաջին մարդուց սկսած մինչև սերունդը վերջին,
Եվ գյուտերը նոր, որոնք քեզ ստեղծող Աստուծո համար
Ատելի են խիստ, անախորժելի՝
Անպակաս չափով, առավելապես մեջդ ընդունեցիր:

Գ

Եվ քանզի ես քեզ արի նշավակ-նպատակակետ իմ մտադրությանց, ա՛նձն իմ անպիտան,
Բանաստեղծական խոսքերովս, ինչպես պարսաքարերով,
Քեզ, իբրև վայրի անընտել գազան՝ պիտի քարկոծեմ անողորմաբար:
Եթե մինչև իսկ չկարողանամ արդար անվանվել,
Սակայն առաջին պատասխանիս մեջ, ինչպես
մի ոսոխի հետ, Ոգորեմ պիտի ես հոժարակամ, ինչպես իմաստունն է բարբառել մեծ²⁶Առակ. ԺԸ. 17:
Եվ իմ մտքերի, մտածումների հույզերը թաքուն
Իբրև չար գործեր՝ կատարված արդեն, խոստովանելով,
Քո առջև պիտի տարածեմ բոլոր, Աստված իմ և Տեր,
Քանզի ի՛նչ չափով որ պիտի չափեմ մեղադրանքն անձիս,
Միևնույն չափով պիտի աննվազ քո գթությա՜նը ես արժանանամ,
Ընդունելով քո շնորհներն առատ իմ ամենամեծ պարտքերի տեղակ:
Որքան ճարակեն վերքերն անհնար և անբուժելի,
Այնքան ավելի և կրկնապատիկ բարձրյալ բժշկիդ
Հրաշագործության իմաստությունը բարեմասնորեն պիտի հռչակվի:
Հանցանքներն որքան որ ավելանան,
Նո՛ւյնքան փոխատվիդ առատությունն բարեբանելով՝
Պիտի պսակվի, ըստ քո խնկելի առակի, ընդմիշտ²⁷Ղուկ. Է. 43:
Քանզի փրկում ես դո՛ւ և դո՛ւ քավում,
Նորոգում ես աջով քո և չորացնում մատով.
Արդարացնում ես հրամանովդ և ողորմությամբդ ազատում.
Երեսովդ լուսավորում ես և քո դեմքով զվարճացնում.
Բարերարում ես Հոգով քո և յուղիդ օծումով սփոփում
Ու շնորհիդ ցողով զվարթացնում ես դու:
Դո՛ւ ես տալիս մխիթարություն և վհատության մոռացում.
Վերացնում խավարը վշտերի և հեծության ողբերը՝ ծիծաղի փոխում:
Եվ քեզ է վայելում օրհնություն՝ գովությամբ հանդերձ, երկնքում,
Նախահայրերից բոլոր և նրանց սերունդներից,
Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան Ժ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Թե՛ զղջումն ուժգին և թե՛ մոլեգին մեղանչումը մեզ
Կորստյան են մատնում հավասարապես:
Թեպետև նրանք օտար եմ միմյանց և նմանությամբ իրարից տարբեր,
Բայց եթե քննենք յուրաքանչյուրի էությունը մենք,
Պիտի տեսնենք, որ նրանք երկուսն էլ մղում են մարդուն հուսահատության:
Զի կասկածում է մեկը Հզորի ձեռքի զորությանն,
Իսկ մյուսը չորքոտանի անասնի նման, անզգայաբար
Խզում է հույսի առասանն իսպառ:
Ուստի առաջնին միշտ փաղաքշելով՝ խնդում է սատանան,
Իսկ երկրորդով լիզելով արյունն, իբրև կերակուր՝
Պարարվում է նա դժոխորովայն գազանի նման:

Բ

Արդ, բազմահարված բրով ծեծվածի և մահվան ափը հասածի նման
Դույզն-ինչ շունչ դարձյալ և կենդանության ոգի առնելով՝
Պետք է զորանալ, կազդուրվել ու կանգնել, Հառնել կորստից անկենդանական,
Օգնություն առած Քրիստոսի ձեռքով, որ
գո՜ւթ է տածում բոլորի հանդեպ.
Նաև երկնավոր բարերար Հորից ձեռք բերեմ պտուղ փրկության և բժշկության
Ինձ՝ մեղավորիս և ախտավորիս.
Եվ սկսելով ողբերգությունն այս աղերսանքների,
Ես հավատքի շենքը պիտի կառուցեմ:
Զի ոմն նախնիներից հավատքով զինված՝
Փոխադրվեց իսկույն երկնային կյանքն անմահական.
Ապաշխարության դեղն ընդունելով, զղջման միջոցով՝
Նա անկեղծության գրավականը ժառանգեց այստեղ,
Առավել քան նրանք, որոնց նրա հետ առաքյալն է հիշատակում²⁸Եբր. ԺԱ. 36.
Որոնք երկրի վրա մրցման հանդեսներ կատարելով,
Ապագա երկնավոր պարգևների հույսով՝ հավատացին
Ու փարթամացան անտեսանելի ճոխություններով:
Արդ, հի՛շենք այստեղ Տիրոջ պաշտելի խոսքը խրախուսիչ,
Թե՝ «Ամենայն ինչ հնարավոր է նրան, ով հավատում է»:
Եթե ընտրյալների աստվածահաճո բարեմասնությանց չափն այստեղ քննենք.
Հավատքը պիտի գտնենք գերազանց, ամեն ինչից վեր,
Քանզի նրանով կարող են մտնել սուրբ խորանից ներս:
Առանց հավատքի փառաց Տերն անգամ
Չհաճեց ցույց տալ իր հրաշագործ զորությունը
մեզ, Այլ նախ և առաջ իբրև լծակից իր բարերարությանը,
Մեր հավատքը նա պահանջեց մեզնից:
Նա՛ է մոտեցնում մարդուն Աստուծո,
Կյանք ընձեռելով մեզ իր ինքնիշխան ընդունակությամբ,
Զի օրհնաբանված Աստուծո բերանն էր, որ վկայեց,
Թե՝ «Հավատքը քո փրկեց քեզ»:
Քանզի արդարև հստակ տեսողությունը, կատարյալ իմաստությունը,
Մտերմությունն Աստուծո հետ և բարձրյալին ծանոթ լինելը
Հավատքի մասն են – մի երջանիկ և ընտրյա՜լ բառ,
Որ հարատևելով մնում է անվթար և անպարփակ,
Պատվակից լինելով սիրո և հույսի:
Զի մանանեխի ամենափոքրիկ հատիկի չափով հավատքը եթե
Կարող է ծովի խորքը փոխադրել մեծամեծ լեռներ,
Ապա ճիշտ է, որ կյանքի առաջնորդն այս նախաշավիղ՝
Հավատն ընդունեցինք որպես աներկմիտ աստվածապաշտություն:
Սիրո և հույսի դասակից և Երրորդության փառատրելի անվամբ պատվված
Այդ հավատքն է, որ հոգու աչքերով աներկբայորեն
Տեսնում է ծածուկները բոլոր և ապագան:
Քանզի այս երեք առանձին մասերն եթե միասին և նույն խորհուրդով դիտես,
Նրանց շնորհիվ,
Աստուծով պիտի հավետ ճոխանաս:
Քանզի եթե հավատաս նրան, կսիրես նաև,
Որով և կհուսաս նրա աներևույթ պարգևներին:
Նրան փա՜ռք հավիտյանս. ամեն:

Բան ԺԱ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ես հետինս դավանողների, բարիքներից ունայն՝
Մտքիս աչքերով դիտելով սկիզբն իմ եղելության,
Որը տեղի ունեցավ Արարչի ձեռքով, անէությունից, - հավատում եմ լիահույս,
Թե Հիսուս Քրիստոս կարող է անել, ինչ որ կամենա:
Քանզի հավատացի, ուստի և խոսեցի,
Պողոսից խրատված և սովորած՝ Դավթից²⁹Բ. Կորնթ. Դ. 13',.
Ուրեմն այժմ թող նրանց կենդանի աղոթքն ինձ
օգնի՝ Հավատքով ճանաչել նրան ճշմարտապես
Եվ նրա հարության զորությանն, ըստ առաքյալի,
Հաղորդակից լինել նրա չարչարանքներին,
Եվ այն բոլորը, որոնք հիշվում են հաջորդ տողերով:
Կցորդ է սրան և հույժ նմանատիպ՝
Հավատալն իսկապես և այն նոր փոփոխության,
Որով մեղավորը դուրս է գալիս քավված,
Չարագործն՝ արդարացած և անմաքուրը՝
սրբված, Եվ անքավելի մահացու մեղքով հանցավորըս ես՝ անդատապարտելի երանության
Եվ ստրկական կապանքներից զերծ՝ Երկնավոր ազատության տիրացած:
Եվ ի՞նչ կա արդյոք ավելի չքնաղ, քան սիրտն այն մեղավորի,
Որն իր միտքը գտած տարակուսանքի թանձր խավարից,
Եվ Աստուծո օգնությունն ստացած,
Երբ մի կողմից մարմնապես ծիծաղում է, մյուս կողմից հեծում հոգեպես:
Այդպիսին թեպետ գերագույն բարձրությունից,
Նորագյուտ և անհերքելի մեղքերով ծանրաբեռնված
Սուզված է խորը՝ կործանման գուբի անդունդն
անհատակ, Սակայն փրկավետ կյանքին մոտեցնող նշխարը
ունի, Որպես լուսեղեն մի կայծ իր մտքում և հոգում պահած.
Ինչպես թանձրամած հուրն այն նշանավոր և զարմանալի՝
Հրամանով Վեհի մակարդած հրաշքով՝
Խորունկ հատակում նիրհող ջրհորի³⁰Բ. Մակաբ. Ա. 19:
Ուստի և ահա՛ թախծալից իսպառ մեղավորը հեգ,
Որ կորցրել է բարին գտնելու ակնկալությունն
Ու զրկվել շնորհի համարձակությունից,–

Կարող է հուսալ, թե կրկին անգամ հասնելու
է նա Նախապես իրեն պարգևված փառքի զարդարանքներին:
Զի Աստուծո կողմից է պատրաստվում նաև այս, որ գործադրվի սույնի վերաբերմամբ,
Քանի որ սա ամենահնար տվողի զորությունն է
ավետարանում, Որով հաճելի խունկ է հոտոտում Աստված,
Քան ամենաանուշ բույրերը բոլոր,
Քան խունկն այն, որ մանր աղալով, երբեմն խորանի համար էին պատրաստում³¹Ելից Լ. 7-8.
Ի՛սկը համակերպ այն հոգիներին,
Որոնք զղջումով խոնարհվել են վար, Նույն նմանությամբ իրար միանալու:
Ըստ որում և փրկիչը բոլորի՝ կույրերից ոմանց հարցնելով,
Թե՝ «Հավատո՞ւմ եք, որ ես կարող եմ ձեր աչքը բանալ»,
Լույս չպարգևեց նրանց աչքերին,
Մինչև նրանցից հաստատ հավատքի գրավական չառավ:
Ի՞նչն է մեզ համար ավելի անհույս, քան թե հավատալ,
Թե չորս օրվա մեռելը կարող է կրկին կենդանանալ:
Եվ սակայն կանայք, հավատքով լցված,
Որոնք ընկան ոտքերն Արարչի,
Տեսան անհապաղ Աստուծո փառքի ապացույցը պարզ,
Երբ նրանց եղբայրը կենդանացավ³²Հովհ. ԺԱ. 17-44:

Բ

Իսկ այն մասին, թե մեղանչումից վերջն էլ մնում
էշնորհն անկապտելի՝ Կան հզորագույն վկաներ.
Նախ Ենովքն ու Ահարոնն, ապա
Նրանցից հետո Դավիթը և Պետրոսը դարձյալ,
Որոնց հետ նաև Եղիազարը կրտսեր,
Որ ողորմություն գտնելով մեծն Աստուծո կողմից՝
Վկա հանդիսացավ մեծագույններին:
Ավելորդ է առ այն հիշել, և՛ առակը անառակ որդու:
Թողնում եմ պոռնիկին³³Մատթ. ԻԶ. 6, որ Տիրոջից գովվեց,
Եվ մաքսավորին³⁴Ղուկ. ԺԸ. 14, որ բարեգործից հիշատակվեց,
Նաև երջանիկ այն ավազակին³⁵Ղուկ. ԻԳ. 43,
Որը վերջին շնչում պսակվեց շնորհիվ իր հավատքի.
Եվ նույնիսկ նրանք, ովքեր մասնակից եղան Արարչի սպանմանը,
Որ հանցանքների ամենեն անքավելին է: Դրանից էր ինքը՝ Պողոսն ընտրյալ,
Որ առաջինն էր անօրենների մեջ մի ժամանակ: Սրանցից ոմանք, որոնք օրենքի ճանաչողությամբ հանդերձ գլորվեցին,
Քան օրենքից առաջ ապրողների առավելությունը,
Կանգնեցին կրկին նախկին կյանքն իրենց հազարապատիկ գերազանցությամբ:
Իսկ նա, որ նախքան օրինակի տրվելը՝ ավանդությունն էր պահել հայրենի
Եվ ավելի մոտ է եղել հավատքի սկզբնահոր³⁶Աբրահամի պատվիրանին,
Եվ նախամարդու մեղապարտությունն իրենը համարելով՝
Տուժել էր այն իր տաժանագին տառապանքներով,–
Քավություն գտավ ոչ թե հողի տակ թաղվելով,
Այլ հզորապես հաղթահարած բռնությունը մահվան՝
Իր չարչարելի մարմնով դեպի երկինք փոխադրվելով,
Հանդիսանալով բանականների կյանքի կարապետ³⁷Ենովք:
Իսկ ոմանք դեռ խակ՝ տհաս հասակից չարությամբ տարված,
Երբ տարիքն իրենց առան կատարյալ,
Ոչ թե թափվեցին բարձրությունից վար,
Այլ աշխարհային կյանքի դժնդակ թշվառությունից՝
Բարձրացան դեպի կամարն երկնքի:
Եվ եթե կանխապես կարելի եղավ չարերին դարձի բերել վերստին
Եվ մեր հողանյութ գոյացությունը փոխել ոսկեղենի,
Պատկերն արքունի՝ կերպարանքին մեր ի պատիվ՝
Նկարված խորքը մեր հոգու քանդակումով արքայական,
Մեր բնությունն անկորուստ և անփոփոխ Եվ դավադրության դեմ անպարտելի,–
Ապա, առավել հուսալի է այժմ անողոք և անծածկույթ
Շնորհաց հայտնությունը, ուխտված մեր Տեր Քրիստոսով,
Ինքը լինելով հաշտարար միջնորդ
Եվ երկնային անմահ, կենդանի ու մշտնջենավոր բարեխոս,
Որով հաստատուն կմնա մեր մեջ Տիրոջ խոսքը միշտ, ըստ մարգարեի.–
«Ուխտ խաղաղության և կնիք հաստատության»³⁸Եսայի ԾԴ. 10:
Ուրեմն և ես այս ճշմարտագույն Կանոնի, անփոփոխ վճռի
Եվ արարչավանդ պայմանի համաձայն, ահա՛, Հավատավորի իմ շրթունքներով համբուրում
եմ ճշմարտությունն այս խոսքի Եվ հույս ունեմ՝ փառքի շնորհին արժանանալու.
Քանզի, արդարև, երբ Աստված ինքն է մեզ արդարացնում,
Ոչ ոք չի կարող մեզ դատապարտել, ըստ հաստատ խոսքի առաքելական:

Գ

Այս պայծառ գծագրված վստահությանն ապավինած, ահա՛,
Կանգուն եմ կործանյալս դարձյալ, և թշվառացյալս՝ հաղթող,
Մոլորյալս կգամ կենարար դարձի,
Ամենաթշվառ չարագործս՝ դեպի հույս,
Մահվան մատնվածս՝ դեպի կյանք,
Ապականությամբ վաճառվածս՝ դեպի շնորհ,
Դժոխային գործերով տարվածս՝ դեպի լույս,
Երկրասեր անասնակենցաղս՝ դեպի երկինք,
Կրկնակի մոլորյալս՝ դեպի փրկություն,
Մեղքերով կապկապյալս՝ դեպի հանգստյան
խոստում, Անբժշկելի վերքերով վարանածս՝ դեպի դեղն
անմահական, Ստամբակյալս վայրագաբար՝ դեպի սանձ զսպողական,
Հեռացյալս վարատական՝ դեպի կոչում,
Դժնդակ կամակորս՝ դեպի հեզություն,
Ընդդիմախոս հայհոյողս՝ դեպի ներումն,
Եվ այս բոլորը շնորհիվ Հիսուս Քրիստոսի
Եվ նրա Հոր հզոր և ահավոր Եվ ճշմարտության Հոգու անունով ու բարի
կամքով, Որոնց օրհնաբանված իսկությանը և մի աստվածությանը
Ե՛վ զորություն, և՛ արքայություն, և՛ մեծություն, և՛ փառք Հավիտյանս. ամեն:

Բան ԺԲ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, քանզի զղջման նախընթաց գլուխներում
Հուսահատության խոսքերով լքվեցի սաստիկ,
Եվ տարակուսանքի հեծանով մահու չափ ձաղկեցի ինքս ինձ,
Ուստի և այստեղ վերադառնալով հույսին վերստին՝
Համարձակվեմ պիտի գո՜ւթ շարժել ես,
Սուրբ Երրորդությանը մեղավորիս օգնության կանչելով:
Գիտեմ, որ եթե օրհնաբանեմ ես և դավանեմ
Արարածներին բոլոր կյանք տվող Աստծուն,
Եվ ընտանի ձայնով կանչեմ անունն ահավոր շնորհապարգև Բարերարի,
Նա կենդանություն պիտի տա, անշուշտ ինձ՝մեղավորիս,
Ըստ մարգարեի կանխասացության,
Թե՝ «Ով որ կանչի Տիրոջ անունը, նա պիտի ապրի»:
Իսկ ես ոչ միայն կանչում եմ նրան,
Այլ հավատում եմ նրա մեծությանն ամենից առաջ.
Ոչ թե գալիս եմ խնդրելու նրա պարգևները ես,
Այլ նույնիսկ իրեն, որ կենդանությունն է
ճշմարտապես, Շնչառությունն իսկ, առանց որի չի՛ք շարժում և ընթացք:
Ո՛չ այնքան հույսի հանգույցով, որքան սիրո կապով եմ ես կապվում նրան.
Ու ոչ թե տուրքի, այլ այն տվողի կարոտով եմ ես վառվում շարունակ:
Ոչ թե փառքն է ինձ համար անձկալի, Այլ փառավորյալն է համբուրելի,
Ոչ թե ապրելու կյանքի փափագով,
Այլ կենարարի հիշատակով եմ տոչորվում ես միշտ:
Ոչ թե վայելքի տարփանքով եմ ես հեծում ողբաձայն,
Այլ այն կազմողի տենչանքովն եմ խոր հառաչում սրտանց:
Չեմ փնտրում հանգիստ, այլ աղաչում եմ երեսը տեսնել Հանգստարարի:
Ոչ թե հարսանքատան խնջույքի, այլ փեսայի անձկությամբ եմ մաշվում,
Որի զորության շնորհիվ՝ վստահ ակնկալությամբ,
Հավատում եմ ես աներկմիտ հույսով,
Որ վերոգրյալ մեղքերի բեռներն ունենալով հանդերձ՝
Ապաստանելով ամենակարողի ձեռքին,
Ոչ միայն պիտի հասնեմ քավության, այլև պիտի տեսնեմ իրեն,
Ընդունելու գութն ու ողորմությունը և ժառանգելու երկինքը նրա,
Թեև հո՜ւյժ մերժելի եմ:

Բ

Եվ արդ, ամոթահար սաստիկ ու կորագլուխ,
Գրչովս, որ խոսքի միջնորդ է դառնում
Ամուր կողպեքով փակված, պապանձված իմ
շրթունքներին, Չկարողանալով շարժել լեզուս անհամարձակ,
Պաղատանքների նոր երգեր ահա՛ պիտի ոգեմ ես՝
Ի վեր ուղերձված իմ աղիողորմ հառաչանքների աղաղակներով:

Գ

Ընդունի՛ր սիրով, Տեր Աստված հզոր, աղաչանքներն իմ դառնացած սրտի.
Քաղցր գթությամբ մոտեցիր դու ինձ՝ ամոթահարիս.
Փարատի՜ր, ամենապարգև՛, ամոթալի տխրություններս,
Վերցրո՛ւ ինձնից, ողորմա՛ծ, անտանելի ծանրություններս,
Հեռացրո՛ւ, հնարագետ, սովորություններս մահացու.
Խափանի՛ր, մի՛շտ հաղթող, հրապույրները խաբողի.
Վանի՛ր, վերնային, մառախուղը մոլորեցնողի.
Կասեցրո՛ւ, կեցուցիչ, ընթացքը կորուսչի.
Ցրի՛ր, ծածկատե՛ս, չար հնարքները կապկապողի.
Խորտակիր, անքնի՛ն, հարձակումները մարտնչողի.
Տյառնագրի՛ր անունովդ լուսացույց երդն իմ հարկի.
Պարփակիր քո ձեռքով առաստաղը տաճարիս.
Գծագրիր քո արյունով սեմը սենյակիս մուտքի.
Դրոշմիր քո նշանը աղոթյալիս ճանապարհին,
Ամրացրու քո աջով խշտյակն իմ հանգստի.
Զերծ պահիր թակարդներից ծածկարանն իմ անկողնի.
Պահպանիր քո կամքով տառապած հոգիս.
Անխարդախ արա՛ քո շնորհած շունչը մարմնիս.
Կանգնեցրո՛ւ շուրջն իմ՝ պարը երկնային քո
զորքերի, Որպես դիմամարտ՝ դևերի գնդին:
Տո՛ւր հանգիստ բերկրալի մահահանգույն նիրհիս խորին գիշերում՝
Բարեխոսությամբ սուրբ Աստվածածնիդ և բոլոր ընտրյալների:
Տեսությանս պատուհանները, որոնք մտքի զգայարաններ են,
Ամփոփիր այնպես ու պարուրիր,
Որ պաշտպանվեն միշտ անսասանելի
Կենցաղական հոգսերից բոլոր, անրջական երազներից,
Խռովահույզ ծփանքներից ու ցնորքներից խենթ ու խոլական
Ու հիշատակով աներկբա հույսիդ մնան անվնաս:
Որպեսզի երբ սթափվեմ իմ ծանր քնից,
Ամենազգաստ արթնությամբ և հոգենորոգ զվարթությամբ քո դեմ արձանացած,
Աղաչանքն այս իմ՝ հավատքի բուրմամբ,
Ո՜վ ամենօրհնյալ թագավոր անճառ փառքերի,
Երգակցելով երկնագումար փառաբանող խմբին՝ Քո բարձունքն ի վեր՝ առաքեմ առ քեզ:
Զի փառավորյալ ես դու արարածներից բոլոր Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԺԳ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Աստված բարերար, հզոր, ահավոր, Շնորհատո՛ւ, բարի, դու Հա՜յր ողորմած.
Անունըդ անգամ քո մեծությունն ու գթությունը և քո մտերմությունն է ավետարանում,
Քաղցր ես դժնիների և անգոհների համար.
Քեզ հետ Որդիդ էլ նման է միշտ քեզ, ձեռքիդ պես նրա ձեռքն էլ զորեղ,
Անժամանակ տերությամբ ահեղ՝ քո արարչությամբ ինքն էլ բարձրացած:
Նաև Սուրբ Հոգին քո ճշմարտության՝ բխելով քեզնից անսպառորեն,
Իբր աստվածային կատարյալ իսկություն և էություն մշտնջենական,
Ըստ ամենայնի հավասար է քեզ և իշխանությամբ՝ փառակից Որդուդ:
Երրյակ անձնավորություն՝ համակ անքնին,
Հատուկ առանձնացումով տրոհված անձեր,
Բայց միավորված համազուգությամբ,
Նույնագո բնությամբ տիրապես, անշփոթ և անանջրպետ
Միևնույն կամքով և գործակցությամբ, Ոչ մեկը մյուսից ավագագույն չէ,
Եվ ոչ էլ մի ակնթարթ նույնիսկ մեկ-մյուսից նվազ երբևիցե,
Այլ իբրև պատճառ երկնային սիրո անստվեր լույսի, հայտնված մեր մեջ,
Սրբասացության միակ պսակով՝ անսկզբնաբար աստվածաբանված:
Քանզի արդարև բարձրաձայն այս խոստովանությունը երեք փառատրյան այդ դավանության՝
Պետրոսին հավատքի վեմ կոչվելու երանության արժանացրեց –
Դատապարտյալիս մեղավոր հոգին բարեհրաման քո ակնարկությամբ,
Ո՜վ դու, որ փնտրում ես գերյալիս, հրաշանորոգ թո՛ղ արդարացնե:
Զի քոնն են թեև պարգևներն ու ողորմությունները,
Բայց դու ո՛չ այնքան քո պարգևներով, որքան ողորմությամբ ես հռչակված.
Քանզի երկրորդը քո փառքն է ավելացնում,
Իսկ առաջինն առաքինական գործի է հայտարար.
Զի պարգևները փոխարինություն են ծառայության դիմաց,
Իսկ ողորմությունը՝ բարերարություն մեղավորիս:

Բ

Եվ արդ, մարդկային գործերը թող որ չգերազանցե՜ն իրենց զորությամբ քո շնորհներին, գթառա՜տ Աստված,
Եթե մինչև իսկ անցավոր բնության օրենքներից էլ վեր լինեն նրանք.
Այլ հաղթող հանդիսանալով քո երկայնամտությունը,
Երկրածինների ընթացքը երբեք չհավասարվի՛ թող քո գործերին:
Քանզի և նրանք, որ օրենքների մաքրությամբ իրենց պարծենում էին,
Քո արդարության լույսը երբ ծագեց,–
Որ նոր օրենքի ճշմարտությունն էր ծանուցանում,–
Հրեաներն հետին անձկությամբ լքված ու նվաստացած,
Ավելի քան տարագիրներն ողորմելի՝ մարդասիրությանդ կարոտ եղան:
Եվ քանզի ամենայն ինչ հնարավոր է քեզ, բարերա՛ր,
Լսի՛ր ողբաձայն պաղատանքներս, որ ուղղում եմ քեզ.
Ողորմիր, փրկիր և մարդասիրիր, զի երկայնամիտ ես դու,
Եվ քոնն են քաղցրություն, փրկություն և քավություն և փառք
Բոլոր հավիտյան ապրող ազգերից. ամեն:

Բան ԺԴ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Պաղատում եմ քեզ, լույսի՛ ճառագայթ, արքա՛ երկնավոր,
Գովյալ անապատում, և անճառ Որդիդ դու մեծ Աստուծո.
Ականջ դիր դարձյալ և այժըմ ահա՛,
Բարձրյալ, բարեգութ, կյանքի ապավեն,
Վիրավորյալիս նվազաձայն հառաչանքներին:

Բ

Չի խոսված երբեք, թե քեզ աղաչեց ավազակներից խողխողվածը³⁹Երիքովի ճանապարհին ընկած վիրավորը. – Ղուկ. Ժ. 30,
Քանզի կարկամած էր.
Ոչ էլ պաղատանքի ձայն արձակեց քո ետևից, Քանզի անկռինչ էր.
Կամ մատների շարժումով աղետն ու վտանգը հայտնեց տեսողիդ,
Քանզի խորտակված էր.
Ոչ էլ ողբագին արցունքներով լի աչքերը տնկեց բարերարիդ,
Քանզի վնասապարտ էր.
Եվ կամ միջնորդի բարեխոսությամբ ողորմածիդ կամքը սիրաշահեց,
Քանզի լքված էր.
Ոչ էլ ջախջախված մարմնի արյունով ներկված հագուստները ցույց տալով քեզ՝
Գթածիդ սիրտը ճմլեց, քանզի հուսահատ էր. Ոչ էլ հաստատուն ծնկներով՝ իբրև ոտքի
գարշապարով՝ չընթացավ, Քանզի անկանգնելի էր.
Զի կիսամեռ ասել կենդանուն՝ հեռու չէ այնքան մեռելությունից:
Մանավանդ որ խոսքով քո խրատվելուց,
Ողորմությամբդ բարերարվելուց Եվ քո փառքով լուսավորվելուց հետո էլ դեռ,
Ոչ միայն չդադարեց քեզ հակառակ ընթացք բռնելուց,
Այլև չենթարկվելով, գլուխ բարձրացրած՝ իր թշնամյաց կողմն անցավ
Եվ նրանց հետ մեկտեղ դաշն կնքած՝ միաբանեց քեզ ատողների հետ⁴⁰Զուգորդաբար՝ Երիքովի վիրավորից անցնում է Բեթհեզդայի անդամալույծին, որը քրիստոնեական հին ավանդության համաձայն՝ հետո եղավ Կայիափայի այն սպասավորը, որը վերջին գիշերը քահանայական ապարանքում ապտակեց Քրիստոսին::

Գ

Իսկ դու, բազմապարգև բարերար, անոխակալ և ամենափրկիչ,
Ոչ միայն չհիշեցիր մեղքերն այդ չարագործի,
Այլև ոչ իսկ խոսքով հանդիմանեցիր.
Չոտնահարեցիր ընկածին, այլ կարեկցաբար մոտենալով նրան,
Ծայրագույն խնամք ցուցաբերեցիր:
Քահանայապես, ըստ ահարոնյան տկար օրենքի,–
Որ զորավոր է մահ գործելու մեջ⁴¹Բ. Կորնթ. Գ. 7, 9,
Դատապարտիչ անեծքներով և բռնալիր քարաձգությամբ,–
Դու չփութացիր վիրավորվածին խորտակելու.
Եվ ոչ էլ, ինչպես ղևտական առաջնորդն այն
թերապաշտոն, Որը երկուսի միջև իբրև բաժանող անջրպետ՝
Հնի լրումն էր և սկիզբը նորի,
Եվ որ հոգեզուրկ ապաշխարության հրավիրակ հանդիսացավ,–
Վիրավորյալի տագնապը տեսար.
Որ չլինի թե արմատակտուր տապարի օրինակով
Քո մեջ չարատանջ մահվան պաշտոնը նկատելով⁴²Այսինքն՝ չուզեցիր նմանվել նույնիսկ ծառի արմատին մոտեցված այն կացնին, որով Հովհաննեսը պատկերացրել էր մոտակա գալուստդ, Մատթ. Գ. 10
Սատակի գալիք փորձություններին դեռևս չենթարկված.
Այլ պահպանանուն ասորեստանցի հեթանոսներին⁴³Սամարացոց, ըստ որում՝ Սամարիա, որ պահապան է նշանակում:,
Որոնք ստացան իրենց օրենքը հրեաներից
Ու պահեցին միշտ, մինչդեռ նրանք մոռացան,-

Կցորդվելով՝ մեր բնությամբ խառնված մարմնիդ վերարկուով,
Օտար ազգերին էլ ազատության ավետիս համբավեցիր
Եվ աստվածային քո ներգործությամբ անապական՝ ձեռք երկարելով՝
Մահացու կերպով մեղանչած մարդուն կանգնեցրիր դարձյալ իր սերունդներով:
Տխրաբեկ սիրտն ուրախացրիր և վհատյալին
հուսադրեցիր, Եվ թշվառին զվարթացրիր դարձյալ.
Ավազանի կենարար օծմամբ և բաժակով լույսի՝ լցրիր.
Նորոգեցիր հացով քո երկնային՝ արարչական մարմնով.
Երջանիկների և ընտիրների վերակացությամբ Խնամարկեցիր ու փայփայեցիր ու դարմանեցիր, Եվ հանդարտընթաց գրաստի խնամքին հանձնելով նրան՝
Անփորձ պահեցիր, մինչև հանեցիր հարկը լուսեղեն:
Առաջին և երկրորդ կենդանատու կտակարանների միջնորդությամբ դարման  տարար⁴⁴Գրաբարում՝ դու մարդասիրաբար:
Եվ, ինչպես երբեմն Մովսեսին⁴⁵Բ. Օրին. ԼԲ. 11 թևատարած արծվի պես ընդունեցիր
Եվ բարի երկրի խաղաղ հանգստին առաջնորդեցիր,
Հրամայելով վարդապետներին՝ խոսքի կերակրով սնել նրան:

Դ

Եվ արդ, դու, որ ողջ առավելագույն լույսդ բարության
Ամեն բանի մեջ բովանդակապես հրաշագործեցիր,
Ցրվողի գանձը սեփականելով՝ քո ստացվածքը վերադարձրիր քեզ,–
Ինձ էլ ապրեցրու, մեղքերի պարտքերն իմ մաքրելով,
Ո՜վ դու, որ պարգևում ես ձրի և հանպատրաստից,
Շնորհիր և ի՛նձ քավություն ու բժշկություն,
Բարեգո՜ւթ, զորեղ, անքնին, անեղծ, ահավոր, Օրհնյալ միշտ, հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԺԵ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Արդ, նույն ցավագին հեծեծանքներով վշտահար սրտիս
Եվ բոլորովին տագնապած հոգուս տառապանքներով,
Այս անգամ դարձյա՛լ միևնույն ոճով դիմելով ես քեզ,
Ամենապարգև քո բարերարի գո՜ւթն եմ խնդրելու:
Պաղատում եմ իբրև մեռյալ՝ կենդանի անմահ Աստծուդ,
Փառքիդ հանդեպ իմ անարգությունը խոստովանելով,
Ինչպես և քո բարությունն իմ չարության դիմաց.
Որոնցով հաղթվեցի ինքս, քան թե բուժվեցի,
Ամաչեցի, քան թե համարձակվեցի,
Ուխտակորույսս ես և ավանդամոռաց:

Բ

Այն ոչխարի պես, որին օրինակ է բերում առակն երկրորդ⁴⁶Ղուկ. ԺԵ. 3-7,
Ես էլ ծայրահեղ չափով մատնված անզգայության
Ու մոլորվելով անմարդաբնակ լեռներում՝ երկար,
Եվ դևերի հետ գազանաբարո վայրի կուռքերի մեջ թափառելով,
Առանց թեկուզ փոքր-ինչ հոտին մոտենալու,-
Չունեի լեզու, որով պատմեի ցավերն իմ տանջող,
Ոչ էլ ձեռք, որի շարժուձևերով համրերն են իրենց մտքերը հայտնում:
Իսկ դու, միա՜յն գովյալդ, սկսած նախնի սերունդներից մինչև այսօր,
Գտնելով և ինձ՝ մեղավորիս էլ մոլորության մեջ անլույս ու անել,
Ըստ գոչման առ քեզ մաղթանք երգողի⁴⁷Եզեկ. ԼԴ. 11-12,
Քո խնամարկու կամքի տեսչությամբ Հովիվ կոչվեցիր.
Ոչ միայն հոգ տարար, այլև փնտրեցիր,
Եվ, ո՜վ հրաշագործ, ոչ միայն գտար, այլև անճառելի բարերարությամբ
Վերցրիր սիրով դու կենդանարար քո ուսի վրա,
Եվ քո երկնային զորաց հետ մեկտեղ՝
Քո հայրենական ժառանգության մեջ դասեցիր ինձ:
Եվ արդ, դու հզո՜ր, կենարար, օրհնյալ, այցելու գթած և մի՛շտ ողորմած,
Դու, որ ընդունեցիր նրանց՝ անաղերսներին այն անլեզու⁴⁸Վիրավորին ու ոչխարին,
Որոնցից մեկը մահացու խոցված՝ չարչարվում էր խիստ,
Մյուսն անբանների անզգայությամբ
Փախել էր դեպի հեռու ամայի վայրեր անբնակ,
Եվ վտարանդի, շվար ու վհատ՝ բառաչում էր խեղճ, անիմաստորեն,- 
Քո աստվածային բարեխնամությամբ տիեզերահրաշ
Ցույց տվեցիր դու հոգածությունդ թշվառության մեջ կորածի հանդեպ,-
Հայտնիր արդ և ի՛նձ գթությունդ խոր և բարիքներիդ հորդումներն առատ,
Ինձ, որ բերված օրինակներից շատ ավելի եմ եղել անօրեն.
Ինձ, որ մահապարտ եմ բազմօրինակ.
Ինձ, որ բարության քաղցր խառնուրդում՝ հատուկ համ եմ չար.
Ինձ, որ արժանի եմ անդամներիս հատմանն արդարև,
Ինձ, համաճարակ, ախտով վարակված վիրավոր հոգուս.
Ինձ, որ անզգա անասուններին եմ հավասարվել
Եվ օտարացել իմաստունների ընտանությունից.
Ինձ, որ նման չեմ բնությամբ ինձ պես բանականներին:
Եթե մի օրինակ ունենայի, ես կասեի. Թե նմանակից ունենայի՝ կպատմեի.
Թե հանգունակից ունենայի՝ կխոսեի. Թե ինձ հավասարն ունենայի՝ կգրեի.
Թե նույն բանը անող ունենայի՝ ցույց կտայի.
Թե ինձ համեմատն ունենայի՝ կիմացնեի.
Թե անցյալում լիներ՝ կսփոփվեի. Թե ներկայումս՝ կհուսայի:
Սակայն, քանի որ ոչ նմանս ունեմ, ոչ էլ օրինակ,
Ուստի դո՛ւ միայն կարող ես քավել ու բժշկել ինձ և կենսագործել,
Կենդանարարդ բոլոր մեռելների և նորոգո՛ղդ տիեզերաց:

Գ

Զի եթե երջանիկ, սուրբ ու սրատես Դավթի գործած չարիքներն ու
Անօրենությունները գլխից ավելի վեր բարձրացած էին,
Եվ մեղքերն ու հանցանքները դժվարակիր բեռների նման ծանրացած սաստիկ,
Հապա ուրեմն իմ սխալմունքներն ավելի են, քան
Տիեզերասույզ, ամենասպառ ծովի ջրակուտակ հեղեղի հորդությունը
Ու անցնում են բոլոր լեռների կատարներից:
Բայց թող որ փչե քաղցրաշունչ քամիդ,–
Ինչպես այդ եղավ Նոյի ժամանակ,–
Որ լեռներն անգամ կարող է հալել,
Ցամաքեցնելու բազմաբովանդակ ջրակույտն իմ երկրակործան հանցանքների
Ու լեռնակարկառ բարձրությամբ դիզված մեղքերն իմ բոլոր:
Եվ արդ, համառոտ քո խոսքով հզոր,
Եվ ամենակարող հնարավորությամբ կարճ դատաստանիդ,
Ըստ մարգարեի, քավության մի ելք ցույց տուր ինձ՝
Անօրենության մեջ ընդերկար մոլորյալիս:
Եվ դու, ներելով համառությունն իմ,
Ո՜վ երկայնամիտ, ողորմած, օրհնյալ,
Շնորհի՛ր ինձ կատարյալ թողություն և բարեգործիր ճշմարտապես,
Ջնջի՛ր բոլորովին՝ անվճարելի պարտքերիս արժանահատույց տոկոսների տույժը տաժանակիր:
Չէ՞ որ դու չունես ցասումնալից սիրտ ու բարկություն բորբոք,
Ինչպես նաև չկան քո մեջ նենգություններ և նշաններ մթության,
Քանզի դու կյանք ես կամենում և լույս,
Դու մահ չստեղծեցիր և, ըստ Դավթի ու Սողոմոնի,
Մարդու կորուստը քեզ ուրախություն չի պատճառում:

Դ

Քո բարեվիճակ կանոնների մեջ դու մեծագույն պայման սահմանեցիր մարդկանց համար՝
Չարությունը չարությամբ չփոխարինել,
Այլ մի օրվա մեջ յոթանասունյոթ անգամ գործած մեղքերը նույնիսկ ներել պատգամեցիր մեզ⁴⁹Մատթ. ԺԸ. 22,
Մեզ, որ ի բնե հակամետ ենք միշտ ի հայտ բերելու բյուր ու անհամար չարության բծեր,
Որոնք աճում են ու միշտ նորոգվում
Մեր ամեն տեսակ փշեր բուսցնող բնության դաշտում՝
Համաձայն անսուտ քո վկայության,
Թե՝ «Մարդու միտքը իր մանկությունից տրամադիր է չարիք⁵⁰Ծննդ. Ը. 21 գործելու»:
Քո Կենաց բանի ավետարանիչ Հովհաննեսն անգամ,
Որը մաքուր էր կատարելապես,
Նա ինքը՝ որպես հասարակության բնության լծակից,
Ամբողջովին արդարացած՝ քո ճշմարտությունը հաստատեց իմ ստության հանդեպ:
«Եթե ասենք, որ ոչ մի մեղք չունենք,- ասում է նա,–
Սուտ դուրս բերած կլինենք նրան»:
Արդ, կատարված է խոսքդ խնկելի Եվ լիովին ստույգ արդարացված՝
Իմ մոլորության խիստ դժնդակ անիրավության հանդեպ:
Ուստի խնայի՛ր ինձ ողորմությամբ, քաղցրահա՜մ աղբյուր,
Դո՛ւ միայն օրհնյալ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԺԶ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, դո՛ւ միայն Աստված երկնավոր, բարձրյալ, բարեգործ.
Քոնն են զորությունն ու ներողությունը,
Քոնն են բշկությունն ու առատությունը,
Քոնն են պարգևներն ու շնորհները ձրի,
Քոնն են քավությունն ու պաշտպանությունը,
Քոնն են հնարքներն անիմանալի,
Քոնն են հրաշքներն անգտնելի,
Քոնն են չափերն անչափելի,
Դո՛ւ ես սկիզբն ու վերջը:
Սրտմտության խավարը երբեք չի ստվերում լույսը քո ողորմության,
Քանզի լինելով ինքդ մտքից վեր՝ զերծ ես դու նաև որևէ ախտից:
Պատկեր ես դու անպարագիր՝ անկշռելի որքանությամբ,
Ո՛վ անչափություն փառաց լայնության,
Անսահմանափակ ընդարձակություն հատու զորության,
Անամփոփելի առավելություն,
Անտկարանալի բարերարություն գթության:
Դու մահվան ստվերն, ըստ մարգարեի, այգաբացի ես փոխում⁵¹Ամովս Ե. 8,
Ինքնակամ իջար տարտարոսը դու՝ արգելվածների բանտն ստորերկրյա,
Ուր աղոթքների դուռն անգամ փակ էր ամուր կողպեքով⁵²Այսինքն՝ ուր այլևս անզոր էր աղաչանքը:,
Խլելով նրանից այնտեղ վտարված հոգիների կողոպուտը ողջ, Հաղթական խոսքիդ հրամայող սրով
Սատակիչ մահվան կապը կտրեցիր Եվ փարատեցիր երկյուղը մեղքի:
Դարձի՛ր այժըմ ինձ, որ տագնապում եմ տղմոտ իմ գուբի զնդանում խորունկ,
Մեղքի շղթայով ամուր կապկապված
Եվ բանսարկուի նետի սլաքով խոցված կարեվեր:

Բ

Դու Տեր բարերար, բացարձակ բարի, լո՜ւյս խավարի մեջ,
Օրհնության դու գանձ, ողորմած, գթած, մարդասեր, կարող,
Զորեղ, անապատում, անքնին, անճառ,
Դու՝ հո՜ւյժ ձեռնհաս, ըստ սուրբ Հակոբի.
Հնարավորություն միշտ դյուրապատրաստ՝ ամեն անհնար բաների դեպքում,
Մեղքի խռիվներն սպառող կրա՛կ,
Կիզանուտ ճաճանչ դու ընդհանրական և մեծախորհուրդ թափանցողությամբ:
Հիշի՛ր ինձ, օրհնյալ, քո ողորմությամբ և ո՛չ ըստ իրավունքի,
Ներողությամբ քո և ո՛չ պատժելով,
Երկայնամտությամբ և ոչ թե հավաստի համոզվածությամբ:
Եթե կամենաս կշռել ծանրությունն իմ մեղքերի,
Արա՛ քաղցրությամբ քո մարդասերի և ո՛չ արդարությամբ.
Քանզի ըստ առաջին պայմանի՝ շա՜տ են թեթև նրանք,
Իսկ ըստ վերջինի՝ սաստիկ ծանրակիր:

Գ

Արդ, մոտեցիր ինձ, ո՜վ դու բարություն,
Ինչպես բուժելու համար մոտեցար քո դեմ ելնողի ականջին⁵³Ղուկ. ԻԲ. 51,
Մահվան խռովիչ հողմը հեռացրու մեղավորիցս,
Որ հանգչի իմ մեջ խաղաղության մեծազոր Հոգիդ:
Փա՜ռք քեզ ամենուր, ամեն բանի մեջ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԺԷ

Ա

Աղաչում եմ քեզ՝ վտանգված, վշտոտ ու տխրաթախիծ տառապանքներով լի հոգիների խնամակալիդ,
Մի՛ ավելացնիր ցավն իմ հեծության և մի՛ խոցիր ինձ՝ վիրավորվածիս,
Մի՛ դատապարտիր պատժվածիս և մի՛ տանջիր չարչարվածիս,
Մի՛ գանակոծիր հարվածյալիս, մի՛ գլորիր ընկածիս,
Մի՛ կործանիր սայթաքյալիս, մի՛ հեռացնիր հեռացվածիս,
Մի՛ ամաչեցնի պատկառյալիս, մի՛ տարագրիր հալածվածիս,
Մի՛ կշտամբիր խրտնածիս, մի՛ խորտակիր ջախջախվածիս,
Մի՛ խռովիր վրդովյալիս, մի՛ ալեկոծիր փոթորկվածիս,
Մի՛ սասանիր դղրդվածիս, մի՛ շփոթիր մրրկյալիս,
Մի՛ կեղեքիր գիշատվածիս, մի՛ ջախջախիր փշրվածիս,
Մի՛ հոշոտիր մորմոքյալիս, մի՛ կուրացնի խավարածիս,
Մի՛ զարհուրեցնիր ապշահարիս, մի՛ խորովիր խարշատվածիս,
Մի՛ մահացնիր հիվանդիս, մի՛ ծանրաբեռնիր տկարիս,
Մի՛ ավելացնիր անուր՝ կարկամած թիկունքիս,
Մի՛ բարդիր ողբեր դառն հեծեծանքիս,
Մի՛ ուժգնորեն վարվիր հողիս հետ,
Մի՛ սաստկապես՝ մոխրիս հետ,
Մի՛ անաչառորեն՝ ստեղծվածիս հետ,
ի՛ ահարկությամբ՝ փոշուս հետ,
Մի՛ խստությամբ ընդհարվիր մեծդ փոքրիս հետ,
Լույսդ՝ ստվերիս հետ,
Բնությամբ բարիդ՝ ի բնե չարիս հետ,
Ողկույզդ օրհնության՝ անիծյալ պտղիս հետ,
Քաղցրությունդ ճշմարիտ՝ համակ դառնությանս հետ,
Փառավորյալդ անփոփոխ՝ իսպառ անարգիս հետ,
Կենաց նշխարդ՝ կավեղեն զանգվածիս հետ,
Տերերի Տերդ՝ երկրային տիղմիս հետ,
Աննվազ լիությունդ՝ չքավոր ստրուկիս հետ,
Անկապուտ ճոխությունդ՝ անպատսպար տառապյալիս հետ,
Անկարոտ բարությունդ՝ ամենաթշվառ աղքատիս հետ:
Քանզի ո՞վ է նա, որ առավոտյան լույսին հասնելով՝
Կտարակուսի, թե խավարի մեջ կարող է ընկնել.
Կամ մոտ լինելով կյանքին՝ մահանալ,
Կամ ազատության՝ և բռնության ենթարկվել,
Կամ շնորհին՝ և դատապարտվել,
Կամ փրկության՝ և մատնվել,
Կամ նորոգման՝ և քայքայվել,
Կամ օրհնության՝ և տարագրվել,
Կամ բժշկության՝ և վիրավորվել,
Կամ լիության՝ և նվազել,
Կամ առատ հացի՝ և քաղցել,
Կամ հոսող գետերի՝ և պապակել,
Կամ մայրական գթության՝ և նրանից նենգվել,
Կամ աստվածային խնամող աջիդ՝ և տառապել:

Բ

Արդ, բորոտությամբ մարմնի սաստկապես վարակվածի հետ⁵⁴Մատթ. Ը. 3
Ե՛ս էլ վշտահար հոգովըս ահա՛ պաղատում եմ քեզ.
«Տե՛ր, եթե ուզես՝ կարող ես ինձ մաքրել»:
Մշտագիշեր խարխափումներով տանջվող կույրերի հետ
Հառաչում եմ ձայնով մեծակական.
Ոչ թե անվանում եմ քեզ Դավթի որդի,
Այլ աստվածային էության իբրև ծնունդ եմ դավանում քեզ.
Ոչ միայն կոչում եմ Ռաբբի,
Որ պատվանուն է իսկությունը գիտենալ կարծող վարդապետների,
Այլև հավատում եմ քեզ, որպես Տիրոջ երկնի և երկրի:
Ոչ միայն մոտից ձեռքդ երկարելով, ո՜վ դու բարեգութ
Աստված մերձավոր,
Այլև վստահ եմ, թե մեծ միջոցով նույնիսկ ինձանից հեռու լինելով՝
Խոսքդ կարող է բուժել թշվառիս:
Կամեցողությանդ և ողորմությանդ միջև անջրպետ չեմ դնում երբեք,
Որ երկմտություն է նշանակում տարակուսելի,
Այլ համոզված եմ, թե կկամենաս որպես բարեգութ Եվ կկարենաս որպես Արարիչ.
Ասա՛ խոսքովդ, և ես կբուժվեմ:
Հարյուրապետի հավատքին և ես կլինեմ լծորդ.
Ոչ միայն մոտիկ տարածությունից, խորանից խորան՝
Զորավոր ես դու տալու հարություն և բժշկություն,
Այլև երկնքում բազմելով նույնիսկ,
Ստորև, երկրի վրա բովանդակ դու սքանչելի հրաշքներ ես գործում,
Որոնց փոխարեն հատուցանելու ես ոչինչ չունեմ:

Գ

Շնորհիր և ինձ, ինչպես որ պոռնիկին ընդունելիս
Վճռեցիր խոսքիդ դատակնիքով հինգ հարյուր դենար պարտքը շնորհել⁵⁵Ղուկ. Է. 41,
Աստվա՜ծ բարությանց և Տե՜ր երանությանց:
Որքան շատ բաշխես, այնքան ավելի՛ կփառավորվես.
Որքան որ շատ տաս, այնքան կսիրվես.
Եվ ավելին ողորմելով՝ դո՛ւ էլ կրկնակի կբարգավաճես.
Այսքան բարիքներիդ համար իրավամբ գովվում ես դու,
Ամեն բանի տեր լինելով հանդերձ՝ մեզ հավասար ես ցույց տալիս դու քեզ.
Եվ դու, որ ունես ամեն ինչ առատ՝ մեր ունեցածին արժեք ես տալիս.
Քո պարգևների փոխարեն անճառ՝ մերն իբրև վճար ես ընդունում դու.
Երկրայինի տեղ անվախճանի տալն ես արժանի գտնում.
Մեծ համարելով մերը՝ վեհորեն գոհանում ես դու.
Չե՜ս մեծամտի, երբ քո տվածի փոխարեն դույզն-ինչ փառավորվես⁵⁶Հմմտ. Ղուկ. Է. 47:
Նո՜ւյն գթությունդ ցույց տուր նաև ինձ՝ հույժ մեղապարտիս,
Որ երբ թվարկեմ քո պարգևների երախտիքը ես՝
Նույն չափով սիրելդ էլ չմոռանամ:
Ամեն բանի մեջ քեզ փա՜ռք հավիտյան. ամեն:

Բան ԺԸ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Արդ, ես ծնունդս մեղքի և մահացու երկունքի որդիս,
Արդարև պարտավոր եմ մի օրվա մեջ բյուր քանքարների տույժը հատուցել:
Սակայն ոչ թե մարդկային մտքի փոքրության համեմատ եմ ես ներումն հայցում,
Այլ փրկչիդ՝ Հիսուս Քրիստոսի աննվազելի լիության չափով եմ պաղատում մարդասիրություն:
Չկայի երբեմն, և ստեղծեցիր, Ես չաղաչեցի, և դու գոյացրիր,
Դեռ աշխարհ չեկած՝ տեսար դու ինձ,
Չէի հայտնվել, և դու գթացիր,
Չէի խնդրել ես՝ խնամարկեցիր,
Չէի բարձրացրել ձեռքս՝ նայեցիր,
Չէի պաղատել՝ և ողորմեցիր, Չէի ձայն հանել, և դու լսեցիր,
Չէի հառաչել՝ և ունկնդրեցիր,
Գիտեիր, թե ինչ կպատահի ինձ, և չանտեսեցիր,
Նախատես աչքով քո նկատեցիր չարագործությունը պատժապարտիս և հորինեցիր ինձ:
Եվ արդ, ես, որ քո ստեղծածն եմ, քեզանով փրկված
Եվ այնքան խնամոտ սիրովդ հոգացված,-
Արա՛ դու այնպես, որ չարահնար մեղքերի հարվածն ինձ դեպի կորուստ չտանի իսպառ:
Թող համառության մառախուղը իմ՝ քո ներողության լույսին չհաղթի,
Եվ ոչ էլ սրտիս կարծրությունը՝ քո երկայնամիտ համբերությանը,
Եվ կամ մսեղեն այս մահկանացուն՝ քո լրությանն ամենակատար,
Ոչ էլ նյութեղեն տկարությունս իմ՝ քո բարձրությանն անպարտելի:

Բ

Ահա՛, կարկամած բազուկն իմ հոգու կարկառում եմ ես քո անվամբ, հզո՛ր,
Արա՛ այն առողջ, ինչպես էր առաջ,
Երբ դրախտի փափկության մեջ կենաց պտուղն էի քաղում ես:
Ախտավոր կնոջ նման կաշկանդված, գոսացած ձեռքով,
Գլխիկոր, շվար և անուղղելի մեղքերով կքած թշվառ իմ հոգին
Սատանայական ամուր կապանքով ակնկոր, ահա՛,
Չի նայում վերև, որ քո երկնայնոց ողջույնը չառնե:
Խոնարհվիր վրաս, միայն ողորմած, և բարձրացրու ինձ՝
Գետնահար ընկած ծառիս բանավոր.
Բարեվայելուչ կյանքով վերստին ծաղկեցրու չորացյալիս,
Ըստ աստվածաբանության սուրբ մարգարեի⁵⁷Եզեկ. ԺԵ. 24:
Ինչպես ի ծնե լուսազուրկ մի կույր՝ չունեմ տեսողություն,
Որ կարողանամ տեսնել Արարչիդ դեմքն ու պաղատեմ,
Հզո՛ր բարեգութ, դու միայն պաշտպան,
Քո անճառ սիրո հոգածու, ակնարկն ինձ դարձընելով՝
Շնչավոր, խոսուն քո անոթի մեջ անէությունից լո՜ւյս գոյացրու դու:
Տասներկու տարվա ախտով տառապած, տանջահար, տխուր
Կնոջ նման ես մեղքի արյան մեջ ողողվում եմ, տե՛ս.
Անմատույց լույսով քո պարածածկված՝ նայիր բարձունքից,
Ուր չկա քղանցք ձեռագործ վերարկուի, որին ես դիպչեմ⁵⁸Հները մի ժամանակ երկինքը նմանեցրել են մի մեծ վարագույրի, վրանի և նույնիսկ պատմուճանի կամ վերարկուի:,
Բայց ամենուրեք տարածված են քո հրաշքներն հզոր:
Մեղսոտ կնոջ պես պատժապարտս ես⁵⁹Հովհ. ԺԲ. 3
Օծման յուղով չէ, որ մոտենում եմ կենսաձիր ոտքիդ,
Կաթիլներն աչքիս գլխիս վարսերով բերելով ընծա,–
Այլ հավատս անբիծ՝ իմ բազուկների վերամբարձումով, ստույգ դավանմամբ,
Հոգու ողջույնով և փակ շուրթերով երկրպագելով:
Եվ աղբերահոս արցունքներիս հետ խառնելով նաև հեծեծանք, ահա՛,
Բժշկություն եմ աղերսում հոգուս:
Գոյությունն հոգուս՝ մեղկությամբ լուծված և քայքայված է մեղքերով համակ,
Եվ մարմնիս շինվածքը իրենց վրա վերցնող ոտքերս,
Որոնք քայլում են կաղալով տխեղծ ու խիստ անհաստատ,
Եվ որոնց չարը արգելք է լինում մտնելու ուղիղ–
Դեպի կենսաթիռ պտղաբեր ծառը տանող ճամփի մեջ,–
Զորացրո՛ւ դարձյալ, ո՜վ ամենազոր, քանզի դո՛ւ միայն կարող ես փրկել:
Քո ստեղծած լեզուս, որով քեզ էի փառաբանում միշտ,
Ամրափակ խցմամբ կապեց, համրացրեց հողմը բանսարկուի:
Զգայուն հոգուդ մեծ ողորմությամբ,
Ինչպես բուժեցիր Ավետարանում հիշատակվածին⁶⁰Մարկ. Է. 33-34,
Հրաշափառորեն շնորհիր և ի՛նձ Բանդ կենդանի,
Որպեսզի ես էլ խոսեմ անսայթաք:
Ախտով վարակված՝ մեղքի մահիճն եմ ընկել ես, ինչպես կենդանի մեռյալ.
Ի լուր ողբագին հեծեծանքներիս և թշվառությանն իմ կարեկցելով,
Ո՜վ դու բարերար Որդի Աստուծո,
Քո օրհնաբանված աչքերի ցողով ինձ ոտքի՛ հանիր կրկին կենդանի,
Ինչպես սիրելուդ՝ անշարժ ու անշունչ մեռելությունից⁶¹Ղազարոսին:
Ստույգ անօրեն եմ տարակուսյալ՝ մեղքի գուբն ընկած.
Ձեռքըդ ինձ տալով, արև՜ անստվեր, Որդիդ բարձրյալի,
Քո ճաճանչափայլ լույսի՛ն հանիր ինձ:
Ինչպես աղեխարշ թշվառ ճիչերով, մատների տխուր տատանումներով
Կուրծքը ծեծելով, արցունք թափելով, տխրամած դեմքի տվայտանքներով
Իր միամորիկ որդուն ողբացող Նայինի այրին⁶²Ղուկ. Է. 11,–

Ես էլ սրտագին, սաստիկ հեծությամբ պաղատում եմ քեզ,
Տո՛ւր հուսահատիս քաջալերություն քո մխիթարիչ և գթոտ խոսքով,
Ասելով և ինձ, ո՜վ բարեբանյալ ստեղծիչ աշխարհի,
Թե՝ «Մի՛ լար՝ այդպես սաստիկ ողբալի».
Որպեսզի կրկին կենդանացած այն պատանու հետ,
Որ սփոփեց վիշտն իրեն ծնող մոր,
Ես էլ քեզանով իմ ամենապարտ հոգին ընդունեմ վերանորոգված:
Այսահարությամբ անզգայացած, դիվալլուկ ու քարակոշկոճ,
Հեղձամղձուկ ու եղկելի, քստմնելի, գիսախռիվ մազերով,
Վայրենադեմ ու ցնորամիտ մարդկանց հետ, որոնց դու ողորմեցիր⁶³Մարկ. Է. 2,
Ես էլ նրանց պես քեզ պիտի դիմեմ, ամենափրկի՛չ:
Հեռու դու վանիր ապականարար գնդերը չարի մարմնիս խորանից,
Որպեսզի հասնի հոգին քո բարի և հանգստանա այնտեղ վերստին,
Եվ մաքուր շնչով լցնելով մարմինս ու անդամներս՝
Զգաստացնես ինձ՝ խելագարվածիս ամենաթշվառ:
Դժոխաբնակ և վտարանդի հոգիների հետ գերված՝ նաև ես
Արգելափակված տառապում եմ խիստ:
Փառահեղ ճառագայթը քո ողորմության, լույսդ իմ անձկալի,
Ծագելով վրաս՝ ինձ պառակտիչի կապերից փրկիր:
Վհատ կերպարանք է առել հոգիս,
Որ գաղտնորոգայթ և աներևույթ արահետներում մոլորաթափառ՝
Գարշ իմ մեղքերով է հիվանդացած:
Իմ՝ չարագործի թույնից գոյացած այտուցքներն անտես,
Որդի՛ Աստուծո,
Քեզ միայն հատուկ քո կարողությամբ առողջացրու դու գթասիրաբար:
Զանազանակերպ և բազմատեսակ ախտերն մահացու,
Որոնցից ամեն մեկն իր առանձին արդյունքն ունի,
Եվ որ ժանտարմատ շառավիղներով հաստատված են մեր անօրեն մարմնի մեղկ անդաստանում,
Ամենակալի քո ձեռքով թող որ կորզե՜ս արմատից,
Դու, որ արորով՝ մեր հոգիների դաշտերն անոպա մշակում ես միշտ,
Որպեսզի կենաց քո խոսքը հավետ արդյունավորվի:

Գ

Եվ քանզի ճարակող քաղցկեղի նման
Հանցանքներիս վերքն այս իմ բերած օրինակները գերազանցեց,
Եվ ախտն ամբողջովին անդամներիս մեջ տարածվեց,-
Չիք սպեղանի, ինչպես Իսրայելին, որ դրվի անչափ իմ խարանների վրա,
Ազդրերիս խարսխից մինչև ծայրն իմ անդամների կառուցվածքի⁶⁴Այսինքն՝ ոտքից մինչև գլուխ:
Չի մնացել մի տեղ լիովին առողջ և բժշկելի:
Իսկ դու, ողորմա՜ծ, բարերար, օրհնյալ և երկայնամիտ թագավոր անմահ,
Լսիր վշտահար սրտիս խղճալի պաղատանքներն այս,
Որ դառնահառաչ քեզ եմ ուղերձում իմ նեղության մեջ,
Տե՛ր ամենակալ:

Բան ԺԹ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Ով դու, բարի կյանքի հուսատու ամենահայաց տեսողություն,
Ուշք դիր ցավագնած հոգուս հեծեծանքների բարձրաձայն աղաղակին,
Անհա՜ս մեծություն, անուն ահավոր, բարբառ կենդանի,
Լուր ցանկալի, ճաշակ ախորժելի, կոչումն պաշտելի,
Բարություն խոստովանելի, ազդումն խնկելի,
Դավանելի իսկություն, էություն փառատրելի,
գոյություն օրհնաբանելի, Ո՜վ դու Տեր Հիսուս,
Հորդ հետ գովված ու երկրպագված Եվ Սուրբ Հոգուդ հետ բարձրացած ու հռչակված,
Որ մարմնացար մեզ պես ու մեզ համար,
Որպեսզի մեզ էլ անես քեզ համար ու քեզ նման, Լույս ամենայնի, համակ ողորմած, հզոր երկնային:
Եվ այժմ քայքայված ու խորտակված անոթն իմ հողեղեն
Աստվածորեն հրաշակերտելով, աղաչում եմ, գթա՛ծ, նորոգիր նորեն:
Մեղքերով հնացած պատկերն իմ՝ քո ինձ տված,
Հալելով կրկին քուրաների մեջ խոսքիդ կայծակով՝
Պաղատում եմ քեզ, ձուլի՛ր վերստին:
Հոգիս պահպանող մարմնիս խորանի շինվածքը խախտված՝ հանգստարանը քո,
Աղաչում եմ, ո՜վ բարերար, մաքրագործիր քեզ ի բնակություն:
Իմ չար գործերի փոխարեն մի՛ հատուցիր նույնը դու ինձ:
Արբած եմ ես, բայց ոչ թե գինով, ինչպես մարգարեն է ասում⁶⁵Եսայի ԻԹ. 9.
Թափիր հրամանով քո ազատարար, ամենակեցո՜ւյց,
Մահվան բաժակիս թմրեցնող մրուրն անօրենության,
Որ բաժակդ ես չքամեմ վերջին օրը հատուցման⁶⁶Երեմ. ԻԵ. 15-16:

Բ

Արդար ես դու իրավունքիդ մեջ և հաղթող՝ քո դատաստանում.
Թե մատնես մահվան՝ ճշմարիտն արած կլինես.
Թե դատապարտես, այստեղից սկսելով կշտամբությունդ տանջողական՝ հատուցում է ճիշտ.
Թե անդունդների խորքերը սուզես,
Թե կենդանության շարժումները դադարեցնես,
Թե զորությունն իմ խոսքի ունայնացնես,
Թե պատուհաններն աչքերիս ստվերացնես,
Թե կյանքի ճաշակն ինձնից հետ առնես,
Թե ընդհանրական կերակրից ինձ զրկես,
Թե օրերիս երկարությունը կարճացնես,
Թե իջնող քաղցր ցողի հետ մեկտեղ վերից հուր
թափես, Թե խոսքդ լսելուց ինձ քաղցած թողնես,
Թե ականջներիս դռները խցես,
Թե շնորհիդ պատկերն ինձանից կտրես,
Թե ոտքիս տակի հողը սարսես,
Թե ինձ անձկալի քո լույսից հանես,
Թե այս աշխարհից ինձ բոլորովին դու դուրս վտարես,
Թե հրաբորբոք փայլատակումով ինձ ահաբեկես,
Թե անբուժելի ցավերով պատժես,
Թե ինձ չարչարող դևերին մատնես,
Թե ցասման հողմով ինձ հեռու քշես,
Եվ թե ուրիշ նոր չարչարանքների գործիքներ կազմես–
Տարտարոսից վատ և գեհենից էլ ավելի սաստիկ,
Ավելի թունոտ, քան թե որդերը, և քան խավարը տարակուսելի
Եվ երկյուղալի՝ խորխորատից էլ, և ողորմելի՝ մերկությունը քան,–
Ես ինքս անձամբ վկայում եմ, թե արժանի եմ խիստ այդ բոլորին:

Գ

Եվ քանզի մեղքերս նման են իրար,
Ուրեմն և նրանց հատուցումներն էլ պետք է որ նման լինեն իրարու,
Իբրև միմյանց պատկերակից, միատեսակ և զուգակշիռ,
Այս հասկացողության կրողներն են,
Ուստի կարևոր է խոստովանել և քողը վերցնել նրանց երեսի,
Որպեսզի տեսնի փնտրողը նրան և ծանոթանա,
Քանի որ ջերմ սիրով չմոտեցա ես ընկերոջս կարիքներին,
Իրավացի է, որ առաջին իսկ վտանգի պահին սառեմ տագնապած:
Եվ որովհետև ես չսանձեցի ցանկություններս ապերասան,
Ուստի եղկելուս արժանի է, որ կրում եմ կիզումն անզովանալի:
Եվ քանի որ ես չսիրեցի ավետիսը լույսիդ՝ Արդար է, որ ես կորստյան մեգի թանձր խավարում խարխափեմ մոլորագնաց:
Եվ քանզի խտրություն չդրի մանր ու մունր հանցանքների միջև, համարելով նրանք անվնասակար,
Զազիր զեռունների խայթումներից խոցոտվում եմ արդ արժանապես:
Եվ քանի որ ես ձեռք չերկարեցի վտանգի մեջ վշտակրին օգնելու,
Տեղին է, որ գարշ ապականության գուբին մատնվեմ:

Դ

Եվ արդ, ո՛չ աստվածային քո գանձերից՝ չարիք,
Ո՛չ քո լույսի շողերից՝ խավար, Եվ ոչ էլ քեզ ապավինելուց սայթաքումներ
առաջ կգան, Այլ ես ինքս՝ կորստյան որդիս գտա այս բոլորը:
Բազում անօրեն մեղքերս են, որոնք նյութեցին այսքան բարկություն:
Մոլորեցուցիչ իշխանի կամքին հնազանդելով՝ նրան թողի ես քո տեղն իսկական,
Ըստ Գրքի հանդիմանության⁶⁷Ժողով. Ժ. 4:
Եվ քանզի հայտնի դարձավ մարմնիս անդամների գաղտնիքն ու խայտառակությունը,
Եվ երեսիս ընկավ անվայելուչ ստվերն ամոթանքիս, ըստ մարգարեի առակի⁶⁸Նավ. Գ. 5-6,
Ինձ բոլորովին տգեղացնելով՝ մերկ, խայտառակված պոռնիկի նման,–
Ծագիր իմ մեջ լույսը քավության, երկնավո՛ր արքա,
Որպեսզի թոթափելով մեղքերիս փոշին,
Ավետյաց ձայնը լսած, Բաբելոնից ետ դարձողների պես⁶⁹Եսայի ԾԲ. 2,
Հողից վեր կենալով՝ վերստին նստեմ,
Եվ անսասան՝ հույսիդ ամրությանը հիմնվելով,
Ինչպես Եսային է ասել,
Նախնի մաքրությամբ հագնեմ քո բազկի զորությունը կարող,
Քո քաղցր փառքի մեծության համար և աստվածությանդ ամենապարգև,
Օրհնյա՜լ հավիտյանս. ամեն:

Բան Ի

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Տե՜ր անոխակալ և երկայնամիտ, ներող, բարեգութ, հզոր, ողորմած,
Ահա՛ ճշմարիտ են քո գործերը և դատաստաններդ խոստովանված,
Եվ որոշումներդ վկայված են, ո՜վ ծածկությունների տեսանո՛ղ:
Երեք երջանկահիշատակ երիտասարդների հետ,
Որոնք կիզանուտ բոցով փորձվեցին ու չվնասվեցին Բաբելոնի մեջ,
Նրանց թախծալի ե՜րգն եմ հառաչում.–

«Ես մեղանչեցի և անօրեն դարձա,
Ապստամբվեցի և պատվերներին քո չանսացի»:
Մաքուր լինելով հանդերձ՝ այսպես գոչեցին
նրանք խոստովանաբար, Իսկ ես, որ իսպառ մահապարտ եմ մի,
Ձայնակցելով նրանց այդ ողբերին,
Այս ողբերգությանս դեռ ուրիշնե՜ր էլ պիտի ավելացնեմ ես՝ ամեն բանով մահապարտս,
Դանիելի հետ՝ երանելի և սուրբ մարգարեի,
Որը հարազատ ազգական էր քեզ և Հուդայի տան ընտիր շառավիղ,
Նրա հաճելի և նվիրական պաղատանքների խոսքերն առնելով՝⁷⁰Դան. Թ. 4-19
Իմ պատժապարտի հեծեծանքներով դեռ ուրիշնե՜ր էլ պիտի կրկնեմ ես:
Գիտակցելով մեկտեղ՝ անպատշաճ ընթացք ունեցա,
Զարտուղելով շարունակ և դժնդակորեն սխալվելով.
Եվ այսպես՝ մեղանչեցի ես ամեն բանի մեջ, ամեն եղանակով:
Կամքիդ որոշակի սահմանից ես ի դուրս սլացա,
Որ և իսկական օրինակ է մի անմաքուր անօրենության:
Անչափելի չարիքներն հաճախակի կրկնելով՝ իրենց լրումին հասցրի,
Ինչ որ ճշգրիտ մի պատկեր է հանցավորության:
Սպառնացիր՝ չզարհուրեցի, խրատեցիր ինձ, ևչանսացի,
Որ հայտնի նշան է ըմբոստության:
Արդարություն հարդարեցիր քեզ, ո՜վ բարերար,
Եվ ինձ՝ պատրաստեցիր ամոթ ու պատկառանք:
Քեզ՝ փառք վայելչական և ինձ՝ նախատինքհարմարավոր.
Քեզ՝ քաղցր հիշատակ և ինձ՝ մաղձ քացախյալ վերջում.
Քեզ՝ անլռելի բարեբանություն և ինձ՝ ողբ ու կոծ.
Քեզ՝ օրհներգություն խնկելի և ինձ՝ մերժումն ի բաց.
Քեզ՝ իրավունք բազմարժան և ինձ՝ ամենավարան պատասխանատվություն.
Քեզ՝ փառք անճառ գովեստներով և ինձ՝ մոխիր լիզելու անարգական պատիժ:

Բ

Արդ, ընդունեցիր դու, ո՜վ անկշիռ սահման ընտիր բարությանց,
Քոյիններից վեր առար կնդրուկներ ախորժանուշ՝ քեզ համապատասխան,
Իսկ ես ստացա այստեղ բազում պարսավանքներ սրանց դիմաց՝ կրկնակի բարդությամբ:
Եթե անբիծներն հանձն էին առնում այսպես աղոթել,
Իսկ ես պարսավի ինչպիսի՜ տողեր հյուսեմ ինձ համար,
Երբ քան բոլոր դժնաբարոներն առավել վրիպեցի:
Անառակ ընթացքովն իմ ես մոլորվեցի որպես վայրենամիտ,
Եվ հանդգնեցի իմ շրթունքներով երկրավոր խոսքեր բարբառել:
Մոլի դարձա անկասելի կերպով ամոթալի գործերի մեջ,
Փքվեցի և վերացա ես, որ փոքր-ինչ ժամանակից հետո մահվան հողն եմ իջնելու.
Գոռոզացա և բարձրամտեցի ես, որ տերն իսկ չեմ հոգուս գրավական եղող շնչառությանը:
Ամբարտավանացա՜ փոշիս շնչավոր, Ամբարհավաճեցի կավս ձայնավոր, Հպարտացա հողս անգոսնելի, Դեպի վեր ելա մոխիրս մերժելի, Բազուկ բարձրացրի՝ բաժակս փշրելի: Տարածվեցի առավել, քան իբր վեհ,
Եվ իբրև հետ մղված՝ դարձյալ ինքս իմ մեջ ամփոփվեցի:
Բարկության բոցով ցոլացա՝ տիղմս բանավոր:
Իբրև անմեռ մի՝ մեծամտեցի, ես, որ չորքոտանիների հետ մահից եմ կառչած:
Այս կյանքի սիրույն բացի գիրկս ես և դեմքիս փոխարեն քեզ թիկունք դարձրի.
Մտքիս թևերով մութ խորհուրդների միջից սլացա.
Անարատ հոգիս մարմնիս փափկությամբ հավետ հյուծեցի.
Զորությունն իմ աջ կողմի տկարացրի,
Իսկ ձախակողմիս ուժգնություն տալով՝ հաղթեցի նրան⁷¹Ձախը իբրև բացասական կողմ՝ չարամետ ուղղության նշանակ::
Հոգածությունդ իսկ տեսա ինձ համար,-

որն այստեղ գրել անկարող եմ ես, ու չպատկառեցի⁷²Հավանաբար ակնարկում է իր տեսիլքի մեջ Հիսուսին տեսնելը, որի համար մանրամասնություններ տալը հոգևոր անհամեստություն է նկատում:.
Վայրի հավքի պես սլացա դեպի սովորությունն իմ վաղեմի,
Ինչպես Ովսեեն Եփրեմի վերաբերյալ է ասել⁷³Ովսեե Է. 11:
Աղոթավայրում ես այս կենցաղի զբաղումներով շրջանակվեցի.
Մտքիս երիվարը բանականության երասանակով ոտքի չհանեցի:
Հին չարությունների վրա ես ինքս նորերն ստեղծեցի,
Եվ, ինչպես Հոբն է ասում, անտանելի ծանր անուրներն ինձ վրա ես ինքս ծանրացրի:
Ինքս ինձ սփածանելի արի անկարկատելի, ըստ Երեմիայի.
Եվ առակողի խոսքի համաձայն,
Անունն անգրելի մի վիժվածի պես՝ մարդահամարից ջնջվեցի,
Եվ ըստ Եսայու՝ դաշտանավորի զգեստի նման զազրելի դարձա:
Որպես թրծված խեցեղեն աման՝ աննորգելի կերպով փշրվեցի:
Եդովմին ուղղած մարգարեական մեղադրանքների համաձայն, ե՛ս էլ
Անօրենության սատակիչ չորրորդ չափն իմ ինձ պատրաստեցի⁷⁴Ամովս Ա. 11-13:
Եվ սո՞ւտ կլինի, որ ավելացնեմ ես այդ բոլորին,
Թե Մողոքի դիվանվեր վրանն անգամ առա ես՝⁷⁵Ամովս Ե. 26
դժոխքը ժառանգելու համար:
Երկնայինը լքած՝ ես ինքս էլ ձևակերպեցի խայտառակ պատկերն Ռեփանի աստղի,
Որն Իսրայելից պաշտվեց Սինայում⁷⁶Ամովս Ե. 25-26,:

Գ

Եվ արդ, քանզի զրկվեցի ես նախկին շնորհի համարձակությունից,
Ելա նրանից, հեռացա դարձյալ և բաժանվեցի,
Եվ անպատվաստելի կերպով կտրվեցի,–
Ընդունի՛ր ինձ, Տեր, հոգուդ պատկերով կերպարանելով ինձ կրկին անգամ,
Ինձ, որ անարժան եմ ապրելու իբրև մահապարտ և չարագործ,
Իբրև ամոթահար ու ոտքի կոխան եղած բանսարկուի կողմից,
Որպես անբժշկելի մանրված,
Որպես մահվան հատակը հասած,
Որպես գարշելի դարձած,
Որպես կոչումիդ խոտան համարված,
Որպես միանգամայն կորստյան մատնված,
Որպես դեգերյալ, որպես վտարված,
Որպես տարակուսյալ, որպես թշվառացած,
Որպես վհատյալ, որպես կործանված,
Որպես խորտակված, որպես կոտրված, Ո
րպես թախծոտված, որպես խիստ տրտմած,
Որպես թշնամանված:
Իսկ նայելով վրաս, գթա՜ծ, մարդասեր, հզոր,
Ինչպես նաև աղերսական այս խոսքերիս՝
Ընդունիր ինձ դարձյալ որպես զղջացած, որպես խոստովանված,
Որպես ոտքիդ դիմած, որպես ապաշխարած:
Դու, որ կշռում ես, չափում ու համարում մեծ՝
Հառաչանքն հոգու, ձայնն հեծող շնչի,
Կսկիծը շուրթերի, ցամաքելը լեզվի, տխրությունը դեմքի,
Կամքը խորհուրդների և հոժարությունը սրտի խորքերից.
Դու, որ փրկությունն ես հոգիների
Եվ տեսնում ես չգործվածները,
Ստեղծիչն ես բոլորի և աներևույթ վերքերի բժիշկ,
Պաշտպանն ես քեզ հուսացողների
Եվ բարեխնամ Տեր ամենեցուն՝
Ամեն բանի մեջ քեզ փա՜ռք հավիտյան. ամեն:

Բան ԻԱ

Ա

Եվ քանի որ ինքս ինձ անձամբ մատնեցի մահվան իմ ինքնագրությամբ,
Ու չկանգնեցի երբեք ինչպես մարդ՝ ոտքի,
Ոչ էլ ստացա սիրտ բանականի, Գրքի համաձայն⁷⁷Դան. Է. 4,
Չթողի նախկին մեղանչումներն իմ ու չփոխվեցի,
Չընթացա ուղիղ ճանապարհով ես,–
Ինչո՞ւ խավարի հետքերը խոտոր ցույց չտամ ես այս խոսքիս սկզբում:
Ուստի նախընթաց խոսքերի իմաստն ու ձևն անփոփոխ պահելով, այստեղ,
Ըստ այդմ պիտի ես խոստովանեմ
Մնացած բոլոր չարություններս՝ հաջորդ տողերով:

Բ

Արժանապատիժ ժանտագործս օտար՝
Գունդը Բելիարի աճեցրի անսաստ իմ ընթացքով:
Ճարպիկ, խաբեբա և գարշորեն պարող դևերի համար
Կաքավումներ, կայթեր, ցույցեր ու վազքեր պատրաստեցի ես իմ ծուլությամբ,
Եվ ընդունեցի դահիճներից այդ կործանված՝
Հարվածներ գաղտնի և խոցեր անհայտ: Քրիստոսի խաչով չհալածեցի ես այդ վտարվածներին,
Այլ առավել ևս զորացրի նրանց:
Հեգ ողորմելուս անօրենության հետևանքով
Հայհոյվում է Հիսուսիդ անունն այսականների մեջ⁷⁸Եսայի ԾԲ. 5,
Ինչպես մի ժամանակ հեթանոսների մեջ՝ Իսրայելի պատճառով:
Ես ինքս իմ ձեռքով տնկեցի իմ մեջ
Ապականարար և վնասակար բազում պատուհասներ՝
Հոգուս ծաղիկն ուտող և սպառող ժանգն ու թրթուրը և այլ ուտիչներ,
Որոնց սուրբ Հովելն է նկարագրում իսրայելացոց երկրի համար
Իբրև օրինակ ավազակների և չար ոգիների՝ իր հրաշակերտ ողբերգության մեջ:
Սատակեցնելու փոխարեն՝ իմ մեջ ինքս ստեղծեցի, աճեցրի նրանց,
Եվ իմ անձի դեմ հավաքեցի բյուր մահազեն մարտիկներ.
Շուրջս անպատկառ և անիրավ կշտամբիչներ գոյացրի.
Զինեցի իմ դեմ անզգամ և անպարտելի հակառակորդներ.
Քաղցրի փոխարեն դառնությունն առա ինձ իբրև բաժին՝
Ես՝ Արարչի դեմ նենգավորս միշտ և բանսարկուի հանդեպ՝ հավատարիմ:
Ավա՜ղ աղետիս, վիշտ ու վտանգիս, մթին ամոթիս և անարգանքիս.
Ես ինչպե՞ս հիմա պիտի հանդգնեմ խոսքերս հայտնապես հրապարակել:
Մեծ է գուժկան ձայնս ու բարձրաղաղակ բողոքն իմ ահա՛ հույժ անտանելի:
Քանզի եթե հնար լիներ հոգիս տեսնել,
Պիտի երևար, թե որքա՜ն տգեղ է նա, տկար և ազազուն,
Հեծեծագին ցավերով մատնված ծայրաստիճան վարանումի,
Եվ մրոտված, աղտոտ գույնով զազրելի, ինչպես մեհյանի պաշտոնատար,
Զի միևնույնն է, թե՝ սպասարկել կուռքին ձուլածո և կամ ծառայել մեղքերի ախտին:
Արդ, ես քայլեցի կորստյան այս խավարահետ ճանապարհով
Եվ ցանկալի բաժինը դարձրի անկոխ անապատ,
Ինչպես մեղադրում է մարգարեն Իսրայելի քահանաներին⁷⁹Երեմ. ԺԲ. 10:

Գ

Եվ ես, որ տմարդների կարգն եմ դասված՝ ինչպե՞ս համարեմ ինձ մարդ.
Ինչպե՞ս անվանվեմ բանական, երբ կցորդվել եմ հիմար անբաններին,
Ինչպե՞ս կարող եմ կոչվել տեսանող, երբ խավարել եմ ներքին լույսս ես,
Ինչպե՞ս համբավվեմ ես իմացական, Երբ իմացությանս դռներն են փակվել,
Կամ ինչո՞վ ցույց տամ ինքս ինձ որպես պատկեր Աստուծո անեղծ և անմահ, երբ անձնասպան եմ եղել հոգեպես.
Եվ ոչ իսկ շարժուն և կամ շնչավոր կարող եմ կոչվել, թո՛ղ թե հոգևոր և իմացական:
Անոթների մեջ անպիտան եմ ես և անարգագույնը՝ որմնաքարերի մեջ,
Արհամարհված եմ կանչվածների մեջ և վատթարը՝ հրավիրվածների խմբում,
Ահաբեկված մահվան արհավիրքով և բոլորից լքված անխրախույս:
Երուսաղեմի ցավերով ու տանջանքներով եմ ես պատժված, ըստ Երեմիայի խոսքի^79aԵրեմ. Զ. 7.
Պակասել են օրերս հեծությամբ և տարիներիս ընթացքը՝ հառաչանքներով,
Ըստ սաղմոսողի նվագերգության^79bԵրեմ. Լ. 11: Ինչպես ասվին ցեցից և փայտը որդից՝
Այդպես նաև ես սրտիս խիթերից հալվեցի իսպառ ըստ իմաստունի:
Ու սաղմոսողի խոսքի համաձայն սարդոստայնի պես մաշվեցի ահա և դարձա անպետ.
Առավոտյան ամպի և վաղորդյան ցողի պես ցնդեցի ես, մարգարեության խոսքի համաձայն:
Բայց ես իմ հույսը մարդու վրա չեմ դրել,
Որ տեսանողի ակնարկած անեծքն վրաս առնելով վհատվեմ անհուսորեն,
Այլ քեզ վրա, Տե՜ր իմ ոգեսեր,
Որ լցված անբավ բարեգթությամբ Նույնիսկ խաչի վրա բևեռված պահին՝
Մեծ ողորմությամբ աղոթեցիր դու առ Հայրդ
բարձրյալ՝ քեզ չարչարողների համար:
Արդ, շնորհի՛ր ինձ դու քավության հույս,
կյա՜նք և ապավեն, Որպեսզի թշվառ շունչս երբ փչեմ՝ ստանամ Հոգին քո բարի:
Եվ քեզ քո Հոր հետ ու քո Սուրբ Հոգուն՝
Զորություն, հաղթություն, մեծություն և փառք, հավիտյանս. ամեն:

Բան ԻԲ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Նախատված անձիս կշտամբանքների շարքը նույն ձևով ու պատկերներով
Պիտի կրկնեմ ես այստեղ վերստին նոր-նոր բարդությամբ.
Կսկծեցուցիչ դառն այս խոսքերիս դատակնիքը հանդիմանական
Ամենագետը թերևս համարի ճիշտ խոստովանանք
Իմ բոլոր գաղտնի և չար գործերի:

Բ

Խոսուն մի ձի եմ ես, կարծրերախ, սանձակոտոր և ապերասան,
Հովանակ անհամբույր, վայրենի և անկրթական,
Երինջ խրտչող, անուղղա և անվարժական⁸⁰Ակնարկում է տապանակի սայլը քաշող երինջներին, որոնք իրենց հորթերից զատված լինելու համար թեև դժկամում էին, սակայն և այնպես իրենց ճամփից չէին խոտորում. մինչդեռ ինքը իր հոգևոր պարտականության լծի տակ մնում է անուղղա և անընտել:, Մարդ մոլեգին, տարագրված և կորստական,
Մանուկ մեղավոր, անխրատ և թափառական,
Տնտես մահապարտ, տարտամ և անգործնական,
Բանական անասնաբարո, գազանացյալ և
անմաքրական, Ձիթենի լքված, անպտուղ և կործանական,
Մարմին՝ հոգիս տրտմեցնող, դատող ու տանջողական,
Խոցված եմ անբուժելի, անխնամ և անկանգնական,
Վատնված և անգտնելի ոսկի շարոց եմ կայսերական,
Ծառա եմ սխալական, փախստական և թշվառական:

Գ

Եվ այսպես, ահա, ես ինքս իմ դեմ եղա կամովին անձնամատ սաստիկ և մարմնակործան,
Հոգեկորույս և միշտ մտախաբ,
Կամակոր իսկական և սրտաբեկ,
Ուշագնաց և խելակորույս,
Զգայազուրկ և իմաստասպառ,
Հայրատես և եղեռնալուր:
Ես ամեն կողմից բռնված ամբողջովին մահաբեր երկունքի բորբոքումներով՝
Մի լավ բանի մեջ, Տեր իմ, ոչ մի կերպ քեզ պիտանի չեմ:
Ողբում եմ ես այն որովայնը, որ ինձ երկնել է,
Ողբում ստինքներն այն, որ սնել են ինձ:
Ինչո՞ւ կաթի հետ մակարդված ես մաղձ չծծեցի,
Եվ ինչո՞ւ քաղցրության փոխարեն չտրվեց ինձ.դառնություն:
Զի եթե ես իմ խոսքերով այսքան ինքս իմ դեմ եղա անձնադատ դատախազ դժնի,
Եվ իմ բարկության սուրն է տակավին անխոնարհելի,
Ո՞ր երկրածինն ինձ կկարողանա ողոքել այլևս:
Ամեն ինչ պիտի հրապարակեմ, Էությունս համակ ես պիտի դատեմ ու դատապարտեմ, Ողջ վնասակար գնդերը պիտի ես գանակոծեմ,
Ես ինձ խոցոտող զինվորների դեմ պիտի բողոքեմ
Եվ իմ գլխավոր զգայարանքներս պիտի կշտամբեմ:
Ամեն բանի մեջ և ամեն ձևով ես մեղանչեցի, ողորմի՜ր, գթա՛ծ:
Նոր չէ, որ գտար հանցապարտության մառախուղն իմ մեջ,
Այլ նույնն եմ հավետ, միշտ նույն արատով հանցապարտության
Անկարկատելի ձորձով սխալված` անփոփոխելի քո առջևն եմ ես,
Եվ ինքդ միայն իսկապես գթած, օրհնյալ, մարդասեր,
Քո ներողությամբ անայլայլելի փութա աջ կողմս ի փրկություն ինձ⁸¹Հմմտ. Զաքար. Գ. 1-3:

Դ

Արդ, ո՜վ երկնավոր, հզոր ու բարի դու խնամակալ,
Ստեղծիչդ ամեն ինչի՝ ոչնչից,
Կայծն իմաստության զորավոր խոսքիդ մոտեցրու լեզվիս,
Որպեսզի դառնա առիթ մաքրության՝
Քո ձեռքով կերտված մարմնիս մաս կազմող զգայարանքներիս:
Եվ ես նրանցով՝ քո կամքով կազմված և քեզնով բուժված՝
Նոր պատրաստությամբ, անպակաս ձայնով, անհատ բարբառով
Քեզ վերընծայեմ գոհաբանություն՝
Ի փառս քո Հոր՝ մեծ Աստուծո, հավիտյանս. ամեն:

Բան ԻԳ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Տե՜ր, Աստված ամենայնի և զորավոր ամեն բանում,
Տե՜ղ անպարագիր և անվայրափակ,
Բոլո՜ր իսկությամբդ ամենքին մոտիկ,
Ամենուր ես դու, և չկա ոչ մի սահման առանց քեզ:
Չես երևում երբեք, բայց առանց լույսիդ չի տեսնվում ոչինչ,
Ո՜վ ահավոր փառք և անհաս անուն, Մեծության կոչում, ձայն անբավելի,
Իսկություն անքնին, անմատչելի հեռավոր և
անընդմիջելի մերձավոր, Տեսնող՝ հեծության և նկատիչ՝ թշվառության,
Տխրության այցելու և ամենաբույժ հնար՝ անճարության,
Հայր գթության, ծագող ողորմության և Աստվա՜ծ մխիթարության:

Բ

Տե՜ր, ողորմությամբ նայիր բազմավտանգ ախտերի դառնավիշտ իմ պատկերին,
Որ քո հանդեպ եմ տածում ահա՛:
Կարեկից եղիր ինձ բժշկապես և ոչ թե որպես քննիչ-դատավոր:
Արդարև մեծ է տագնապն այս ցավատանջ տարակուսանքի և վարանման,
Երբ մեղքով է տարված մարմինն ամբողջովին,
Իսկ հոգին չի մեկուսացած չար գործերից,
Երբ զգայարանքները կապկապված են մոլորությունների սովորությամբ,
Եվ զանգվածը շաղախված է մահացու կրքերով.
Երբ սրտի զգայությունը խայթերո՜վ է խոցոտված,
Եվ բարիքների ակնկալությունն իսպառ վերացած.
Երբ բանականությամբ հանդերձ՝ անասունների շարքն է դասված,
Եվ գոյության հետ զազրելի գարշություններ են շարամանված.
Երբ արտաքնապես թեև առողջ, սակայն ներքնապես է վիրավորված
Եվ հիշելով իր մեղքերը սաստիկ՝ հուսահատության է միշտ մատնված.
Երբ որ նախապես գործած մեղքերի տագնապումներով է տարակուսված,
Եվ աղոթքի հստակությունն իսպառ պղտորված.
Երբ խղճմտանքը խռովանքներով է հույժ տոչորված
Եվ ձեռքը մաճին՝ հետևի գործերն հետազոտելով է միտքն զբաղված⁸²Ղուկ. Թ. 62.
Երբ դեմքով դեպի առաջ է դիմում, ոտքերով՝ դեպի հետև ընկրկած
Եվ գիտենալով հանդերձ ճշմարիտ գոյությունները, անգոներից է շարունակ խաբված
Եվ մտքի մղած մարտերի մեջ միշտ փոքրություններից է հաղթահարված,
Եվ սրտի սաստիկ հառաչանքներից հագագի դուռն է համակ հրդեհված.
Երբ ամենուրեք՝ խոնավությունն է քիմքի տոչորված
Եվ ամեն կողմից անարև մեգով է շրջապատված.
Երբ ակնկալության ընդարձակությունն է իսպառ ամփոփված,
Եվ անտանելի տառապանքներն են զգայարանների վրա դրոշմված.
Երբ որ կորստյան եղկելիությունն է մտաբերված,
Եվ հատուցումի դատավճիռն է մտքի դիվանում արձանագրված.
Երբ բարերարի աչքն է զայրալից երևույթ առած,
Եվ լույսը խնդությամբ հողազանգվածիս դեմ է զայրագնած.
Երբ որ Աստուծո ահավորությունն փոքրիկ էությանս հետ է ընդհարված
Եվ իր խոսքերի որոտումով միշտ՝ բանավոր մոխրիս դեմ է բարկացած,
Երբ արդարության իր քարերով նա մահվան արժանուս է միշտ քարկոծած,
Երբ որ ինձ տրված տաղանդը այստեղ անառակության մեջ եմ կորցրած,
Եվ իմ պատվական ստացվածքն իբրև անարգ անարժեք՝ հողի տակ է թաղված.
Երբ ողջ արգասիքն իմ աշխատանքի՝ ծուլության մութով է ծածկված
Եվ չի երևում ճրագի լույսի պես հեռու տարված,
Երբ իրավազուրկ պատասխանարանն է լեզվիս կարկամած,
Եվ իմ անհամբույր բարբառող շուրթերս իրոք արժանի կերպով պապանձված.
Երբ հուզյալ միտքս ամեն ուղղությամբ ցրիվ է եկած
Եվ օգտակարին հասու լինելու անկարող դարձած,
Եվ լավն ու բարին ընտրելու կշռի մեջ հիմարացած.
Երբ ճանապարհը չարի արգելքով է խափանված,
Եվ վառարանն է յուղի՝ հնոցի մոխիրով լցված.
Երբ կենաց մատյանից իմ անվան գիրն է ջնջված,
Եվ երանության փոխարեն այնտեղ կշտամբանք գրված:

Գ

Թե զինվոր եմ տեսնում՝ սպասում եմ մահվան.
Թե պատգամավոր՝ խստության.
Թե գրագիր՝ կորստյան մուրհակի.
Թե կրոնավոր՝ անեծքի.
Թե ավետարանիչ՝ ոտքի փոշին թոթափելու.
Թե բարեկրոն՝ հանդիմանության.
Թե անզգամ՝ կսկծանքի.
Եթե փորձվեմ ջրով՝ կխորտակվեմ⁸³Հմմտ. Թվոց Ե. 16-22.
Եթե մի դեղ քննության առնեմ՝ կսատակեմ.
Թե բարիք տեսնեմ, կասկածելով չար գործերիցս՝ կփախչեմ.
Թե բարձրացած մի ձեռք՝ կկորանամ.
Թե խրտվիլակ փոքրիկ՝ կսարսեմ.
Թե լսեմ թնդյուն մի թեթև՝ կընդոստնեմ
Թե կերուխումի հրավեր ստանամ՝ կդողամ.
Թե մեծիդ ներկայանամ՝ կսարսափեմ.
Թե հարցաքննության կանչվեմ՝ կկարկամեմ.
Թե իրավամբ քննվեմ՝ կհամրանամ:
Արդ, իրար վրա բարդված իմ այսքան տարակույսները ամենաթշվառ և ողորմագին,
Որոնք ի ներքուստ խոցում են սիրտս անբույժ ցավերով, նետերով անտես,
Եվ բևեռվելով անարտաքսելի՝ նրանք հոգուս հետ հանապազամուխ ու հարամնաց,
Եվ շարավներով լցնելով հոգիս, հարվածելով միշտ՝
Սատակիչ մահվանս վտանգն են սաստիկ նախագուշակում
Իր ներսը մխված երկաթը պատող կույտը թարախի,
Տագնապը ծածուկ ու մեջս պահված վերքերն անդարման
Իմ շնչառության միջոցին սաստիկ ցավ են պատճառում:
Ուստի և նրանց նեղություններից չարաչար ճնշված,
Թախծալից հոգուս ձայնով բարձրագոչ և աղերսախառն իմ արցունքներով
Ինձ համար նաև աղոթող բոլոր նահատակների հետ այն երկրաստեղծ,
Եվ հեծությամբ ողբակից նրանց արտասվանվեր իմ այս ողբերով,
Ըղձակաթ աղերսն իմ՝ Բարեգործիդ ամենահնար՝
Երկրիցս դեպի երկինքը, ահա՛, առաքում եմ քեզ:
Շնորհիր, ո՜վ Տեր, հանգիստ ու խաղաղ կյանք ողորմելի վաստակյալիս,
Ինձ, որ ընդունա՜յն եկրագործեցի.
Ո՜վ համայնդ դու ամեն ինչի մեջ, քեզ փա՜ռք հավիտյան:

Բան ԻԴ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ի՞նչ բաների արժանի համարելով ինքս ինձ, մոտենամ ես քեզ աղերսելու,
Արքայությա՞ն, որից վրիպեցի,
Թե՞ վայելուչ փառքիդ, որից զրկվեցի,
Թե՞ անմահ կյանքիդ, որից վտարվեցի,
Թե՞ պարակցությանը հրեշտակների, որից տրոհվեցի,
Թե՞ արդարների մասնակցությանը, որից ջոկվեցի,
Թե՞ ուռն լինելու կենդանի որթի, որից պոկվեցի,
Թե՞ ոստը բերկրության ծառի, որից գոսացա,
Թե՞ ծաղիկը փառքի շնորհի, որից թափվեցի,
Թե՞ ժառանգավորն պանծանաց, որից կորացա,
Թե՞ հայրական հարազատ գրկին, որից դուրս ընկա,
Լուսեղեն զգեստո՞վ պարծենամ, որից մերկացա,
Թե՞ ստացողի դարձին հուսամ ես, որից խորթացա,
Ըղձալի լույսի՞ն դիմեմ ես արդյոք, որից մեկնեցի,
Թե՞ ոսկորներին հոդվեմ Հիսուսի, որից մերժվեցի,
Նրա թևերի՞ն մոտենամ, որից օտարացա,
Թե՞ ապավենին ապաստանեմ ես, որից զատվեցի,
Նորոգությա՞նը հուսամ փրկարար, որից մահացա,
Թե՞ զվարթարար զգաստությանը, որից լքվեցի,
Կամ ուխտադրական կենաց կանոնին, որից փոխվեցի,
Թե՞ հաստատական օրինադրության, որից սահեցի,
Անշարժ, անսասան Վեմի՞ն կառչեմ ես, որից սասանեցի,
Թե՞ սրբոց գնդին լինեմ դասակից, որոնցից ինքս ինձ ի դուրս մղեցի,
Անդրանիկների քաղաքո՞ւմ⁸⁴Հրեշտակների երկնային բնակարանը կամ ըստ ոմանց՝ Առաքելական եկեղեցին: շինվեմ, որից ես գերի քշվեցի,
Թե՞ ամենօրյա հացին աղոթեմ, որ չվաստակեցի,
Թե՞ տաժանքների վերացումն խնդրեմ, որոնց համար չքրտնեցի,
Թե՞ պարգևներով պսակվեմ ես այն, որոնց արժանի չհանդիսացա
Կամ կենաց գրքո՞ւմ արձանագրվեմ, որից ջնջվեցի,
Թե՞ երախտիքներդ հիշեմ ես արդյոք, որոնք մոռացա:

Բ

Եվ ահավասիկ, ապրելու հույսի լարը կտրվեց,
Ու վարակվեցի՜ ես բոլորովին գարշ բորոտությամբ.
Տգեղ, սպիտակ ու փոքր-ինչ փայլող պալարի պես այն,
Որը կրկնակի մեր անմաքրության իբրև նշանակ՝
Նախնական ախտի սպին է պահում երկդիմի կերպով⁸⁵Ղևտ. ԺԳ գլուխը,
Ապականությունն ինձ պաշարելով՝ սպառեց մարմինն իմ բոլորովին
Պարծանքի նշույլը բոլորովին շիջավ ինձ համար,
Փրկությունը վտանգվեց, բարին ստվերացավ,
Կյանքի դուռն ընդմիշտ փակվեց,
Մխիթարությունը վերացավ,
Դատաստանի ատյանը մոտեցավ,
Մահվան թույնն արծարծվեց իմ մեջ,
Սպանվածն իմ մեջ կրկին կենդանացավ,
Նավահանգիստը քարերով խցվեց,
Հույսի շավիղը կուրացավ,
Շնորհի ծածկույթն ինձանից հանվեց,
Փառքի վայելչությունն աղոտացավ,
Առաջնորդող հանճարը խափանվեց,
Կշտամբանքների փուշը շատացավ,
Անօրենության ուղեշը ծաղկեց,
Գեհենի բոցը բորբոքվեց իմ դեմ,
Ծառայության լուծը սաստկացավ,
Ստրկության կապը զորացավ,
Կառույցը պահող սյունն ահա ընկավ,
Բարձրության վստահարանը կործանվեց,
Ընտանի միաբանությունն անջրպետվեց,
Եվ տխրեց սաստիկ սրբություն սիրող Աստուծո Հոգին:

Գ

Եվ քանզի ես դառնությունների մրուրը ճաշակեցի,–
Տանջանքներ, խայթեր ու տխրություններ, վշտեր հոգեկան,
Ցավեր անդարմանելի և տարակույսներ անհուսադրելի,
Ամոթանքներ անպարտակելի, խայտառակություններ անծածկելի,
Պատկառություններ անհամարձակ, փախուստներ անդառնալի
Եվ հալածանքներ անմարդասիրելի,
Երկար ու ձեռնունայն, անպաշար ուղևորություն,–
Ուստի և դու, ո՜վ փրկություն, զորություն և օգնություն,
Ողորմություն, լուսավորություն, քավություն և անմահություն,
Տեր Հիսուս Քրիստոս, Որդի կենդանի Աստուծո,
Արարիչ երկնի և երկրի,
Որ ջուր ես տալիս ծարավներին անջուր անապատում,
Օրհնյալ, բարգութ, հզոր, մարդասեր,
Երկայնամիտ, խնամակալ, հնարավոր, այցելու,
Պաշտպան աննախանձ, պահապան հաղթող և կյանք անկորուստ,
Միջնորդ երկնային, լիություն աննվազ, երանություն տոնելի,
Քո ողորմության աջ ձեռքը սիրով երկարելով ինձ՝
Ընդունի՛ր և ներկայացրու քավված և սրբված ամենապարտիս՝
Քեզ հավասարապատիվ Հոգուն, ո՜վ կենդանի
Բան, Որպեսզի քեզնով հաշտված վերստին՝ իմ մեջ դառնա նա:
Եվ քո միջոցով Նա, որ զորեղ է ինքնությամբ
Իր մաքուր կամքով ինձ սրբագործած՝
Հորդ ընծայելով՝ Միաժամանակ ամբողջ իմ շնչով անբաժանորեն
Կապի, միացնի բարեշնորհիդ հետ:
Որի համար՝ քեզ, Հորդ ու Սուրբ Հոգուդ՝
Երրյակ անձնավորությանդ՝ մի բնությամբ և մի աստվածությամբ-
Փա՜ռք և բովանդակ արարածներից գոհաբանություն
Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԻԵ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ քանզի նախորդ իմ ողբերի մեջ ես մասամբ միայն նկարագրեցի
Մեկը մյուսից ծանր ու գերազանց մեղքերն իմ այնքա՜ն,
Որոնց գերին է դարձել վշտակիր և թշվառ հոգիս,–
Ուստի ես պիտի փոխեմ իմ խոսքի եղանակն հիմա,
Բայց ո՛չ ավաղանքն իմ աղետների:

Բ

Կյանքըս ինձ համար նման է սաստիկ ծփացող ծովի,
Ուր հոգիս, մարմնիս շինվածքով՝ իբրև նավակում,
Իրար վրա խուժող անթիվ, անհամար ալիքներից,
Տարուբերվում է միշտ այս աշխարհում:
Եսային ևս այս օրինակով պատկերացրեց
Երուսաղեմի հախուռն ու հանկարծադեպ քանդումը պարսիկ հրոսակներից,
Որ և սխալ չի լինի համեմատել իմ հոգևոր խորտակման հետ:
Մինչ ես չվում էի անհոգ, անտարակույս վստահությամբ,
Հազիվ թե մտքիցն իմ անցկացնելով դույզն-ինչ կասկածանք ինչ-որ արկածի
Փոքր այն միջոցին հանգստի միջև և աշխատության,
Իբրև թե արդեն նավահանգիստը հասած լինեի,-
Եվ ահա՛, ամառվան մեջ ձմեռն հանկարծահաս՝ հողմով իր բքաբեր
Երեքալյան ուժգին բախումով խաղաղությունը խռովեց հանկարծ:
Խորտակվեց նավը՝ վայրագ ալիքների բախումից.
Թիակների կազմվածքը քայքայվեց.
Պոկվեց իր տեղից կայմը վերամբարձ,
Թռչարանն առագաստի պատռվեց ծվեններով անկարկատելի.
Շինվածքի շքեղությունն անշքացավ, Ու խզվեցին բոլոր առասանները ձիգ.
Գլխակողմի բարձրադիր դիտարանը խոնարհվեց,
Կտրվեց պարանն ապավանդակի,
Խարսխի հենարանը քայքայվեց,
Ու բաժանվեցին իրար կցորդված գերաններն երկու.
Ուղղիչների սամիները գալարվեցին,
Ընկղմվեց լաստի հատակը իսկույն, հիմքն ու հաստարանն ամբողջ շինվածքի.
Ղեկի սարքն ամբողջ սուզվեց տեղնուտեղ,
Չվելու հարմարանքները պակասեցին,
Կոտրվեց իսկույն ողնափայտն ամուր.
Կապարանները զիստի ջարդուփշուր եղան,
Նավագոգն անպետքացավ,
Հետնակողմը նավի, եզերող շրթներով, խախտվեց ու դուրս թռավ.
Բազմոցներն ընկնելով՝ անհետացան.
Վայելչագեղ վանդակապատն իջավ հատակ.
Շուռ եկավ գահավորակն հանգստավետ.
Իրար կպած տախտակաշարքերն անջատվեցին իրարից,
Եվ նրանց ամրապնդող բևեռները ելան:
Ողբերի հիշատակարան դարձած արդյունքն ինձ նմանվեց:
Նավապետը դեմ-հանդիման նավի՝ դեգերում է, ողբում,
Ձեռքը ծնոտին դրած՝ արցունքի գե՜տ է հոսեցնում:
Նավից մնացած սակավաթիվ բեկորները ալեկոծ ծովի ծփանքի վրա
Բանականների նման խողխողված՝ հեծում են թախծոտ ու ողորմագին:
Եվ այսպես, ահա՛, սխալված չենք լինի, եթե ասենք,
Որ նավապետը բարի իր երկնավոր զորքով՝ այս աշխարհի ծովում
Իմանալի իմ գոյության խորտակված տապանն է աշխարում.
Քանզի արդարև բարեգութ Տերը լացեց
Իր թաղված ազգակցի վրա, որպես օրինակ՝ համայն մարդկության,
Լացեց նա նույնպես մոլորյալ Երուսաղեմի, ինչպես և մոլեգնած Հուդայի վրա,
Որոնցից երկուսը մնացին անհույս՝ նման քայքայված նավի.
Իսկ մեկը նրանցից արդեն անդունդի հատակը հասած՝
Հույսի առասանն իր ձեռքն ունենալով՝
Դեպի ապահով խաղաղությունը դուրս եկավ նորեն:

Գ

Կտեսնե՞մ արդյոք ես երբևիցե մարմնի տապանակն իմ բազմախորտակ՝ կրկին նորոգված.
Կտեսնե՞մ արդյոք ողբալի հոգուս նավը փշրված՝ կրկին ողջ-առողջ.
Մեծ տարածությամբ բաժանվածս ես կլինե՞մ արդյոք դարձյալ միացած.
Կտեսնե՞մ արդյոք հոգնաթախիծ վշտացյալիս սիրտը դարձյալ ուրախ.
Կարո՞ղ եմ հուսալ՝ հավետ խաթարված պատկերն իմ բնության հարդարված նորից.
Կտեսնե՞մ արդյոք թշվառացյալիս քանդված տաղավարը կրկին կանգուն.
Հուսա՞մ, թե պիտի տեսնեմ տարամերժ հոգիս ազատված,
Եվ լույսիդ շնորհից զրկվածիս կրկին վերակազդուրված.
Պիտի ցույց տա՞ս արդյոք ողորմաբար վայելքն ընտանի քո պայծառության.
Կտեսնե՞մ արդյոք երբևիցե ամենատխուր դեմքը հոգուս՝ ժպտուն.
Արդյոք կլսե՞մ գուժկան ձայնի տեղ ավետյաց համբավն ինձ առաքված.
Կտեսնե՞մ արդյոք իմ բյուրակործան փշրված անոթն վերանորոգված.
Պատուհաններն իմ մտքի աչքերի կտեսնե՞ն արդյոք պարտամուրհակն իմ մի օր պատռված.
Օրն իմ անձկության քավությանդ շնորհիվ՝ կծագի՞ արդյոք քո լույսը վրաս,
Արդյոք կմտնե՞մ լուսախորանի խնջույքը մի օր քո առաջնորդությամբ.
Անկյանք, ցամաքած ոսկորներս կրկին կկենդանանա՞ն,
Ըստ Եզեկիելի՝ ներգործուն շնչիս ետ գալով դարձյալ զորություն առած.
Կլինի՞ արդյոք, որ կրկին նայեմ քո սուրբ տաճարին,–
Ինչպես մարգարեն, որ աղաղակեց կետ ձկան պորտից,–
Ես, որ կանգնել եմ դեմդ ամոթահար՝ լույսիցդ մերժված.
Մթնածիս վրա խավարասնունդ կծագի՞ արդյոք պայծառ առավոտ.
Եվ մշտասառույց տագնապյալս ես կհասցնե՞մ արդյոք գարուն տեսնելու.
Կտեսնե՞մ արդյոք ճարակ ինձ համար հոգիները դալարեցնող ցողն անձրևային.
Կլինի՞, որ տեսնեմ գազանաբեկ մերժելի ոչխարս կրկին քո ամենագութ կամքի հո՜տը դարձած:

Դ

Եվ, սակայն, ինչպես որ Հոբն է ասում,
Չարի թակարդներն անելանելի պաշարել են ինձ,
Իսկ եթե քո բարերար կամքի ողորմության լույսն ինձ ցույց տրվի,
Քո գթության դուռը բացվի, Փառքիդ ճառագայթը ծավալվի,
Ձեռքիդ խնամքը հայտնվի, Կենացդ արեգակի օրը տարածվի,
Քո առավոտյան ըղձալի դեմքը պարզվի,
Քաղցրությանդ առատությունն աղբյուրի պես բխի,
Արարչի կողի վտակը հոսի,
Անապակ սիրույդ ծորումը թափվի,
Ավետյաց շնորհիդ ծագումն երևա,
Պարգևիդ ծառը ծաղկի,
Քո օրհնյալ մարմնի մասունքը բաշխվի,
Սակավ ակնկալությունն իրագործվի,
Ընդհատված ձայնը ողջույնիդ լսվի, Հեռացած խաղաղությունդ մոտենա:
Այնժամ հավիտյան այս պայմաններով երանելի,
Հաստատուն հույսով և հավատով զինված,
Ապավինելով Սուրբ Հոգուդ, որ պաշտվում է
Հորդ հետ և փառաբանվում քաղցրաձայն,
Քեզ հետ լույսի մեջ անմատչելի, քավությամբ
հանդերձ, Ինձ՝ մեղապարտիս կընծայվի և՛ կյանք, և՛ երանություն:
Եվ սրանք որպես անկորուստ ավանդ կպահվեն իմ մեջ,
Իբր առհավատչյա ճշմարիտ հիշատակի՝ ի ձիր անեղծության,
Երրյակ անձնավորությամբ հզոր, սուրբ ու միակ
Եվ անքննելի տերությանդ անճառելի, ահեղ
անունով, Դո՛ւ ես, որ իսկությամբ քո և էությամբ,
Եվ բարձրությամբ քո հարակա, քաղցրությամբ, ողորմությամբ
Եվ մարդասիրությամբ պսակված հավետ թագավորում ես:
Այո՛, բոլորի համար և ըստ ամենայնի, ամենայն բանում կարող ես, գթա՜ծ:
Եվ քեզ վայել է փա՜ռք երկրիս վրա,
Նաև հանդերձյալ մշտնջենական աշխարհում,
Մեծ օրն հայտնության, հավիտյանս. ամեն:

Բան ԻԶ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ նրանց հետ, որոնք ողբագին եղանակների
Համաձայն խոսքեր են շարահարում, հորինում հարմար,
Ամեն մի տողի վերջում միևնույն գիրը դնելով,
Որով արտասուք հոսեցնելու չափ մորմոքեցուցիչ
Առավել սաստիկ ու սուր են ճմլում սրտի ցավերը,-

Ուստի ես ինքս գլուխն անցած այժմ այդպիսիների,
Որոնք լալագին բանաստեղծություն են եղանակում,
Նրանց ողբաձայն հեծեծանքներով վշտակիր հոգիս եմ պարզում ահա՛,
Որը չի մեռել դեռ բոլորովին աշխարհի համար,
Ոչ էլ իսկապես կենդանի է նա Աստուծո համար.
Ոչ իսկապես ջերմ, ոչ էլ ցուրտ իրոք,–
Ըստ ավետարանչի առակի՝ գրած իր Հայտնության մեջ⁸⁶Հայտն. Գ. 15-16,–
Որը երիցս ատելի է Երրյակ տերությանն ու ամենատես արարչությանը:
Այս է եղանակն ամենահարմար՝ թախծությունը մեր նկարագրելու,
Հանգավորելով յուրաքանչյուր տող,
Որով և հոգու հույզերը տխուր և՛ս առավել են հնչում սրտառուչ:

Բ

Դրամական պարտքն ուրանալով, ես վատս, հիրավի,
Գործովս անարժան մատնվել եմ վաղ տույժ ու տուգանքի.
Կրկնահանցագործ վատնիչս կորած՝ գանձին արքունի,
Որ մեծ Աստուծո հաշիվ պետք է տա և պատասխանի.
Պետք է բյուր քանքար, մինչդեռ ես չունեմ կշիռ մի ունկի⁸⁷Հմմտ. Մատթ. ԺԸ. 24:
Ես անբարեխոս դառն արգելքի տակ կապկապված գերի,
Ճաշակում եմ խիստ ցավ ու հեծություն խավարում բանտի.
Տանջվում եմ անօգ հեգ ողորմելիս առանց պաշարի.
Ինձ համար ողբի մի այլ եղանակ այստեղ ընտրեցի,
Եվ այս խոսքերովս այն կսկծալի կոծի փոխեցի.
Նույն չափով ու նույն վերջավորությամբ ես շարադրեցի,
Թիվ անհատելի և խորհրդավոր երկյակ տասնյակի⁸⁸Այս բացատրությամբ ուզում է ասել, թե ոտանավորի հանգերը կազմված են Ի գրով, որը համազոր է քսանի (=երկյակ տասնյակ 2x10) և որ իբրև առանձին թիվ՝ ունի խորհրդավոր հանգամանք, ըստ ավետարանական առակի՝ տրված ու շահված քանքարների կամ վնասների գումարը՝ 20: Իմաստն այս է. «Այս ոտանավորի հանգերը ես նրա համար «ի»-ով:
Հնոցն աղքատության մրրկվում է ամեն կողմից ուժգնակի.
Անպաշտպան, թշվառ՝ դրված է տխուր սիրտն իմ գրավի.
Ապաշնորհ, տկար մարդ եմ ենթակա միշտ վրիպանքի,
Շուտով ինձանից անզիջում կերպով դատ կպահանջվի:
Զգայարանս մահվան ու մեղքի զենքով կխոցվի,
Գերիս՝ անփախուստ կերպով մատնված բռնի ախտերի,
Հոշոտում է ինձ սաստը սուր սրով իր սարսափելի:
Այժմվանից, նույնիսկ, երբ բեմն եմ հիշում ես դատաստանի,
Անլույս մռայլը չարատես աչքիս առջև կփռվի.
Անօգ, կապկապյալ եղկելիս մատնվել եմ տարակույսի.
Երևում է ինձ պատկերը երկյուղ ազդող վերնայնի:
Տարտարոսի մեջ անարև սաստիկ և անծածկելի,
Գեհենի հրում մորմոքվում է հույժ անձն իմ
եղկելի, Անհայտ ու անհետ կորած-կործանված անդնդում մեղքի:
Ահա ունեցածս արծաթն անպիտան, որ արժեք չունի,
Որ չի ընդունվի տերունի գանձում և չի ամբարվի:
Հանցանքս է պղտոր, և ձեռքս անմաքուր, աննվիրելի.
Բայց ես սրտաբեկ, մատներս շարժելով, հուսալով դարձի,
Երեսս հողին՝ պաղատում եմ քեզ, դու մա՜յր Հիսուսի.
Բարեխոս եղիր ինձ մեղավորիս, երկնի՛ց իսկուհի.
Մաղթիր քավություն ինձ, ո՜վ զորավոր փրկանակ կյանքի,
Թող երկրի վրա միշտ օրհնություններ, բուրումներ խունկի
Եվ անուշահոտ յուղեր մատուցվեն քեզ ախորժելի:

Գ

Իմ այս ողբերի հյուսվածքի վրա ես մի ուրիշ մաս ևս ավելացրի,
Շնորհապարգև մեծ բարերարին առատ արցունքներ ընծա բերեցի.
Չկարողացա չափելով երբեք գտնել խորությունն ես իմ կորուստի,
Հազիվ թե հակիրճ խոսքերով միայն ես նրան հանդես բերել ջանացի,
Չհասա նրան ես մինչև անգամ արագացնելով թևերն իմ մտքի:
Խորունկ մեղքերից խելքըս պարտըված՝ բարկության բաժակն իմ ձեռքը առի,
Տարակուսանքի տարտամությունն իմ ես ինքս իբրև մահ ճաշակեցի:
Եվ այժմ էլ, ահա, հանցանքներս անթիվ երգեցի ձայնովն իմ ողորմելի:
Մի աներևույթ բարկ կրակարան բորբոքվում է մեջս անզովանալի,
Ասես թե անտես հալոց-քուրաներ եռում են սաստիկ, անշիջանելի:
Թունավոր նետի սլաքներ կան սուր՝ շտեմարանի խորքը իմ սրտի.
Ցավառիթ խիթեր մահացու կերպով խոցում են բոլոր երակներս լյարդի:
Ճեպելու անճար՝ աղիքներիցս չեն կարող ելնել ցավերն երկունքի.
Երիկամունքներն իմ երկու կողմից այրում է ջերմը անդարմանելի.
Անչափ կուտակված դառն մաղձն ահա նախադուռն է իմ հասել կոկորդի:
Շնչափողիս մեջ հնչում են ուժգին վհատեցուցիչ ձայներ ավաղի,
Էությանս բազում մասերը՝ ներհակ իրար դեմ ելել են պատերազմի.
Կասկածանքների վախով վարանած՝ մատնվել եմ ես անհուն տագնապի,
Թեև հարազատ՝ ջարդում են իրար դավաճանաբար, ինչպես թշնամի,
Թաղված մեղքերի գարշելի տիղմում՝ ո՛չ մեռած եմ ես և ո՛չ կենդանի:
Հայացքս քեզ եմ ուղղում, բարերա՛ր, կասկածը սրտումն իմ պատժապարտի,
Որպեսզի կյանքի անհույս այս վիհից դուրս հանես դու ինձ լույսին անձկալի:

Դ

Նա, որ մատյանը այս շարադրեց՝
Երջանիկների շարքում պսակվի,
Ակնկալելով ողորմությունըդ՝
Անարատներին թող հաղորդակցի,
Եվ հանուն Բան-Աստծուդ զենման՝
Բարեգործությամբըդ կենդանանա,
Գովյալ շուրթերիդ օրհնությունը թող Գիրքս ընծայողի գլխին [միշտ] մնա,
Հաստվի ըղձական սողսոսնյան խոսքը առակի⁸⁹Առակ. ԺԱ. 31::
Բարձրյա՛լ, քո Հոգով պատկերագրիր
Անեղծանելի նորոգման համար,
Քանի որ դու ես ներողը միակ,
Ո՛վ ներողամիտ, փա՜ռք քեզ հավիտյան: Ամեն:

Բան ԻԷ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Քանզի ողբաձայն բանաստեղծության հետ վերընծայեցի և՛ չափական խոսք,
Հյուսեցի կական ու կողկողագին հառաչ-հե- ծություն,
Դառնաթախիծ լաց, արտասվագին երգ,–
Այժմ վերստին պիտի սկսեմ պաղատանքներն իմ
Խոստովանորեն և զղջողաբար, բարբառելով բաց
Ու մերկանալով ծածուկն ու գաղտնին:
Որպեսզի սկիզբն ամեն մի տողի, ինչպես և վերջը միևնույն բառի կրկնությամբ,
Այս թախանձալից և նմանաձայն աղոթքը այստեղ ես պիտի դնեմ,
Որ խոնարհություն է հոգեկեցույց:

Բ

Մեղա՜ ես Մեծիդ բարերարությանն, անարգս՝ մեղա՜.
Մեղա՜ ծագումիդ ճառագայթների, խավարս մեղա՜.
Մեղա՜ շնորհիդ երախտիքներին, արդարև մեղա՜.
Մեղա՜ երկնային գթառատ լույսիդ, հայտնապես մեղա՜.
Մեղա՜ ոչնչից կյանք ստեղծողիդ, ստուգիվ մեղա՜.
Մեղա՜ գերագույն գոգիդ գրգրալիր, անսահման մեղա՜.
Մեղա՜ աննվազ լույսիդ վայելմանն, նենգողս մեղա՜.
Մեղա՜ ճաշակմանն անճառ քո կենաց, բյուր անգամ մեղա՜.
Մեղա՜ միշտ անհաս քո պարգևներին, հանապազ մեղա՜.
Մեղա՜ քո գովյալ մարմնին Աստուծո, մահու չափ մեղա՜.
Մեղա՜ Արարչիդ պաշտելի արյանն, իսկապես մեղա՜:
Ահա՛, արդարև, հատվածն այս խոսքի՝
«Մեղան» օրհնյալ է և հուսադրական, սրտերի համար:
Ավանդ է նա պատվական, անմոռաց պատկեր, հայրենական տուրք,
Նախահարց օրենք, պաշար ընդհանրական,
Անհերքելի խոսք, զորավոր պատասխան,
Կենդանության կամուրջ՝ ախորժելի՝ վերնայնին, սիրելի՝ սրբոց,
Անխզելի կապ, հրաշալի բարբառ, անժխտելի փաստ,
Բաղձալի աղերս, փափագելի սեղան, անճարներին ճար,
Կարծրության վանիչ, կարգ աստվածապաշտների,
Հեթանոսաց գիրք, վաղնջական օրենք,
Քրիստոնյաներին հարազատ և հաղթող՝ արարչությանն,
Անջրպետ հզոր, ահավոր խտրոց,
Բարձրագույն արվեստ, խորություն անչափ, հիահրաշ տեսիլ,
Կնքված խորհուրդ, որին չի կարող թափանցել ոչ ոք,
Արագաթռիչ միտքը մինչև իսկ անընդունակ է ըմբռնելու այն:
Ձայն բարեպատեհ և հրաշալի, որը չլսվեց,
Երբ դասը մերժված ընդունում էր իր վճիռը վերջին.
Գուցե և այնժամ ետ առնվեր իսկույն մահապարտության վճիռը արդար,
Որով դատաստանն այլևս անելիք չունենալով՝
Հավիտենական սահմանը պիտի լուծվեր, վերանար:
Մեծագույն փառքի զարդն է այն, որով նույնիսկ աստվածությունն ինքը կպսակվի պայծառորեն:
Քանզի ո՞վ էր, որ վազելով՝ բռնեց եղջյուրներից այս սուրբ սեղանի
Եվ ազատվելով իսկույն պատժից՝ չմաքրվեց⁹⁰Հին օրենքի համաձայն Սեղանի եղջյուրներին փարվողը չէր ազատվում մահապատժից, մինչդեռ նոր օրենքի սեղանի այս եղջյուրներին, այսինքն մեղայի զղջման ապավինողը կփրկվի::
Իսկ եթե Աքար Քարմյանն ու Սավուղ Կիսյանը և Սիմոնյան Հուդան⁹¹Աքար Զարմյան (Քարմյան), որը գողություն արավ Երիքովի ավարից (Հեսու Է, 20): Սավուղը Իսրայելի թագավորն էր, իսկ Հուդան՝ մատնիչը: Այս երեքն էլ հանցավոր էին. առաջինը՝ գողության, երկրորդը՝ կամապաշտ անհնազանդության և երրորդը՝ տիրամարտության համար: Երեքն էլ թեև զղջացին, բայց նրանց զղջումն ընդունելի չեղավ:
«Մեղան» այս ասելով հանդերձ չարդարացան,
Վկայում եմ և ես իրավամբ, խոստովանելով, թե արդարացի էր ճշմարտապես:
Զի նրանք, որ ակամա և բռնադատյալ են այդ խոսքն արտասանում,
Չունեն կատարյալ սեր, հետևապես՝ և փրկություն:
Իսկ ես կամովին եմ համբուրում, կրկնելով դարձյալ խոսքն այդ երջանիկ, որ մկրտությունս է հարազատ:

Գ

Մեղա՜, որ մոռացա երախտիքներդ, վերստին մեղա՜.
Մեղա՜, որ եղա ես հանձնապաստան, հիմարս մեղա՜.
Մեղա՜, որ կյանքիդ դրժողը եղա, իսկ և իսկ մեղա՜.
Մեղա՜, որ խոսքերդ արհամարհեցի, չարաչար մեղա՜:
Մեղա՜, սատակման օրվան վազելուս, վատթարս մեղա՜.
Մեղա՜ պարտականս անկենդան մահվան, ծաղրելիս մեղա՜.
Մեղա՜ անպատկառս՝ բարձրությանդ հանդեպ, տաղտկալիս մեղա՜:
Դարձյալ ու վերջին անգամ աշխարանք իմ հոգու համար:
Ես ինքս եղա ինձ դեպի կորուստ-կործանում տանող,
Զի անդարձ կերպով հեռացա և որդիս՝ թշնամի համարվեցի,
Ընկա երկնքի բարձրությունից և վարքի փշեր դիզեցի:
Եվս առավել է սաստկանում ողբերիս աղաղակն ահա,–
Զի ես ինքս անձամբ անարգեցի Ու դարձըրի ինձ կորուսիչ բագին:
Ունեմ ես նաև մի այլ դժնդակ կսկիծ իմ սրտում.-

Ուրիշները ինձ համարում են այն, ինչ որ չեմ երբեք:
Արտաքնահարդար բաժակս անմաքուր,
Ծեփված որմս գարշելի,
Սին պարծանքներով պաճուճյալս, լույսս՝ մռայլի փոխված,
Գերանակիր աչք թշվառ, փառքի շիջած ջահ.
Հանցապարտ իրոք և վնասակար ամեն ինչի մեջ ըստ ամենայնի,
Հանդեպ տերունյան տնօրինությանց և աստվածային հայտնությունների,
Եվ արարչագիր երևումների և խոնարհությանց հանդեպ սոսկալի,
Եվ նրա հանդեպ, որին ես իմ իսկ աչքերով տեսա,
Եվ որի համար ես ավելի եմ պատասխանատու, քան թե համորեն Ավետարանի:
Եվ այդ է, որ ինձ պատճառում է զարմանք և հիացում,
Հոգսեր մաշողական և տարակույսներ անկարելի,
Հաշիվներ՝ մտքում անզետեղելի,
Ելքեր անկատար, էջքեր անհաստատ, հուսալքումներ,
Հանդիմանություններ տեղին ու ծաղրուծանակ,
Նզովքներ իրավացի և անեծքներ արժանահատույց:
Սրանք են ահա կշտամբությունները մեղավորիս
Եվ ինքնահարված տանջանքները իմ:

Դ

Միայն դո՛ւ կարող ես հանցանքներս ներել
Եվ բուժել մահացու խայթվածներն ամեն,
Տե՜ր ողորմության, Աստվա՛ծ բոլորի,
Քրիստոս թագավոր բարձրյալ Հոր Որդի,
Ստեղծիչ, գթած, բարերար, օրհնյալ առատաձեռն, հարուստ,
Ահավոր, հզոր, ողորմած տեսուչ, ձեռնկալ հաստիչ,
Ապրեցնող, դարմանող, փրկող,
Երկայնամիտ, անոխակալ, ապավեն,
Բժիշկ գովյալ երկնավոր, անճառ լույս ու կյանք,
Հարություն, նորոգություն և քաջություն,
Եթե համաձայն քո սովորության՝ մարդասիրությամբ նայես ինձ վրա,
Ես էլ նայելով քեզ՝ դառնապես կողբամ.
Եթե լսես ինձ՝ կհառաչեմ.
Եթե ականջ դնես՝ կպաղատեմ.
Եթե ներես ինձ՝ կաղաչեմ.
Եթե դառնաս դեպի ինձ՝ կգոչեմ.
Իսկ եթե անտես առնես՝ կկործանվեմ.
Եթե ոտնահարես՝ կուլամ.
Եթե հոգեպահիկ չընծայես՝ կմեռնեմ.
Ապա եթե ահարկու դեմք ցույց տաս՝ կսատակեմ.
Իսկ եթե սաստես՝ կդողամ.
Եթե խեթ աչքով նայես՝ կսոսկամ.
Եթե բարկանաս սաստիկ՝ կսարսափեմ.
Եթե հալածես՝ կհեծեմ.
Իսկ եթե ընդվայր զարկես ինձ՝ կոչնչանամ.
Եթե վհատ ողբերս չդադարեցնես՝ կտագնապեմ.
Եթե խստանաս՝ կփախչեմ.
Ապա եթե սպառնաս՝ կընկճվեմ.
Իսկ եթե քննես՝ կքարկոծվեմ.
Եթե ուժգնակի ակնարկես՝ կսուզվեմ.
Եթե չխնայես՝ կմերժվեմ.
Եթե կանչես՝ կկասկածեմ.
Իսկ եթե աչքդ հառես վրաս՝ կամաչեմ.
Եթե ձայն տաս՝ կերկնչեմ:
Զի անարգել եմ ես պարգևները բարի,
Երանությունը թողել, շնորհը լքել և ուխտը դրժել,
Կենաց ավանդը մոռացել,
Համարձակությունն ու վստահությունը կորցրել,
Արարածների ստեղծողիդ բարկացրել,
Անճառելի շնորհն եմ ընդոտնել Եվ պատվական պատկերն այլայլել:
Իսկ եթե խեղդող հեծությանս այս իմ ու ցավերիս մեջ
Մարդասիրություն հասցնես դու ինձ, Տե՜ր Հիսուս Քրիստոս,
Վրաս ի կատար ածելով խոսքն այն,
Թե՝ «Բժշկությունը դադարեցնում է մեծամեծ մեղքերն»,–
Ապա ես այնժամ քո առատագույն մարդասիրությամբ պատվաստվելով քո մեջ
Եվ նկարելով լուսեղեն պատկերդ խորքը իմ հոգու,
Նորից գտնված՝ կգոտեպնդվեմ քավված լիովին
Ու փրկվելով՝ կրկին կստեղծվեմ հավիտենական անարատ կյանքով.
Եվ քեզ Հորդ հետ և Սուրբ Հոգուդ փա՜ռք հավիտյան. ամեն:

Բան ԻԸ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ո՞ր մեղքերս հայտնեմ և կամ որո՞նք մատնացույց անեմ,
Որպիսիների՞ մասին ես խոսեմ.
Որքա՞ն ծածուկ հանցանքներ մերկացնեմ կամ որո՞նք խոստովանեմ,–
Ներկայիննե՞րը, որոնք արդեն ունեմ,
Թե՞ անցյալինները, որոնք կուտակեցի.
Գալիքնե՞րը, որոնցից վախենում եմ,
Թե՞ գայթումներս բազում, որոնք ինձ գլորեցին.
Փո՞քրն իմ կարծիքով, որը սակայն մեծ է համարում Աստված,
Թե՞ անմարմինը, որն հիշատակել մինչև իսկ չարժե,
Քի՞չը, որ շատ է, թե՞ թեթևները, որոնք ծանր են ու խիստ.
Հոգեկան կրքե՞րը կորստաբեր, թե՞ մարմնական ախտերն սպանիչ.
Հեշտառիթնե՞րն սկզբում, թե՞ վերջում վնասողները,
Աներևույթնե՞րը, թե՞ տեսանելիները.
Ձեռքով շոշափվողնե՞րը, թե՞ հեռվից շնչողները.
Լայնակի դյուրին խածոտողնե՞րը⁹²Մեղքի չորս կողմը գործած ավերներն է ակնարկում:, թե՞ երկարորեն արձակված նետերը.
Խոր խոցողնե՞րը, թե՞ հայտհանդիման սպառողները.
Պոռնկությո՞ւնը բազմագլխյան, թե՞ հիվանդությունն անբժշկելի.
Չարի պարարո՞ւմը մարմնովս, թե՞ բարուն սովելը հոգովս.
Աստուծո համար անախորժներին տածած խնամքնե՞րս,
Թե՞ բռնադատման պարանով ձգվելս նույն մոլեգնությանը.
Դեպի մահ տանող մեղքե՞րը, թե՞ խոհերն ունայն:

Բ

Արդարև որպես կամավ խելագար, ձորձերս հանելով,
Ամոթույքս ցուցադրեցի ես, գործելով ընդդեմ իմաստունի.
Թե՝ խոհեմները ամոթույքն իրենց պետք է որ ծածկեն⁹³Առակ. ԺԲ. 16:
Հեռացել եմ ես բարի կարգերից և օտարացել առաքինության,
Սրբության մեջ եղել եմ անսուրբ և կուսության մեջ՝ անմաքուր,
Արդարության մեջ՝ ամբարիշտ, բարեպաշտության մեջ՝ վնասապարտ.
Բերանովս մոտ եմ ստեղծողին և խորհուրդներով՝ հեռու,
Շրթունքներովս եմ ես պատվամատույց, ըստ մարգարեի, և ո՛չ թե սրտովս⁹⁴Եսայի ԻԹ. 13:
Եվ եթե պետք է քստմնելիներ ասել այստեղ,-
Մի հանդգնություն, որ տանջանքներից ծանր է ավելի,-
Որպես Աստուծո պաշտոնյա անպետ, անկայուն մտքով,
Դեպի մահ տանող զույգ ճամփաների միջև վարանած՝
Ջանում եմ ու չեմ շահում ոչինչ,
Հետապնդում եմ ու չեմ հասնում, Շտապում եմ ու չեմ ժամանում,
Փափագում եմ ու չեմ հանդիպում, Ունեմ ամենայն ինչ երկրավոր,
Եվ պատգամավոր եմ աղոթանվեր համայն աշխարհի:
Բայց դու, բարերա՛ր, ներիր այս բազում իմ հանցանքները և միտ մի՛ բերի.
Քանզի դյուրին է քեզ համար ջնջելը նրանք,
Քան թե ինձ համար նկարագրելը հոգնատանջ ձեռքով:
Ուստի գրեցի առանց խնայելու,
Որպեսզի դու էլ առատապես ջնջես, օրհնյա՜լ:
Չէ՞ որ մեղավորներիս համար կոչվեցիր դու երկայնամիտ,–
Ինչպես աղոթեց Եզրասն երջանիկ՝ սրտի հեծությամբ,
Երբ հո՜ւյժ անձկությամբ և վհատ հոգով հիշեց գործերն այն, որ պատմում է նա:
Ամեն տեսակի մահացու կրքերով տանջվում եմ ես,
Ընկած գարշելի վիհը՝ դժնդակ և ապականիչ մեղանչումների:
Եվ չեմ հավատում, թե մինչև անգամ կլսես դու ինձ, ինչպես Հոբն է ասում:
Արդ, ահավասի՛կ, ես ինքնապարսավ, անձնադատ գերի՝ 
Կամավորապես ինքս ինձ մատնելով,
Ապրելու բոլոր հնարներն իմ առջև փակեցի,
Խափանեցի ու կնքեցի ամուր ամեն կողմից,
Որ փրկելով ինձ՝ մեղքերով կապկապվածիս՝
կրկնակի անգամ մեծանաս, գովյա՜լ:

Գ

Եվ սակայն հետևելով մարգարեի բարեխրատ խորհուրդներին,
Մենք էլ նրա հետ աղոթենք պիտի Հոգովդ երգելով,
Հաստատուն հույսով քեզ ապավինած:
«Խոսքեր առեք ձեզ հետ,– ասում է Ովսեեն,–
դարձեք ձեր Տիրոջն ու ասացեք նրան.
«Կարող ես դու մեր մեղքերը ներել», որպեսզի բարիք ստանաք,
Եվ ունենաք վայելք բարօրության»:
Աստված ահա խոսեց և ո՛վ է, որ չկամենա լսել.
Նույն ինքը վկայեց, և ո՛վ է որ չուզենա հավատալ:
Արդ, այս խոսքերն են՝ վճիռ պաշտելի,
Սրբազան պայման, օրենք անփոփոխ,
Կենաց ավետիս, նշան տերունի և բարության դուռ,
Սփոփիչ հրավեր և ճշգրիտ պատկեր,
Անպակասելի գանձ, անմոռաց հիշատակ:
Առ այս, և ես հավատալով՝ հաստատում եմ այդ՝ մարգարեի հետ,
Թե կարող ես ներել բոլորովին մեղքերս բազմաբեղուն:
Եվ այդպիսով՝ ավելի պիտի մեծանաս դու ու բարձրանաս կրկին
Իմ կործանված և ամենաթշվառ հոգու հանդեպ:
Ամեն ինչում կարող ես դու, բավարարում ես բոլորին և հասնում ամենուրեք,
Հաղթում ես բոլոր բռնություններին և փշրում կարծրություններն ամեն.
Վանում ես ամեն ընդդիմադիր ուժ և վատնում ամեն խստություն.
Ընդոտնում ես ամեն սրություն և բոլոր դառնություններ անուշացնում,
Քաղցրացնում ես բոլոր դժվարամոքելիները,
Բաշխում ես պարտքերը բոլոր և ներում հանցանքներն ամեն:
Կարող ես, զորավոր, հզոր, հնարավոր ես դու և ամենարվեստ՝
Ընկղմել բոլորի մեղքերը, չքացնել ու բառնալ մեջտեղից.
Ինչպես փայլն այն փոքրիկ կայծի, չնչին չափազանց և չքոտի,
Որ ընկնելով ծովը տիեզերատարած՝ կորչում է իսպառ:

Դ

Արդ, մատյանն այս վերծանողների աղոթքների խոսքով,
Ողորմի՛ր Որդուդ խաչի և մահվան չարչարանքների համար, Հա՜յր գթած,
Որ նախապատճառն եղավ ողբաձայն և արտոսրածին իմ այս նվագի,
Եվ որ պատրաստեց կենաց փրկության դեղն այս մեզ համար,
Թող ի՛նքն էլ բուժվի քո անվամբ, հզո՜ր:
Նա, որ մեզ այսպես խոստովանության ճամփան ցույց տվեց,
Թող իր պարտքերից լինի անարատ:
Նա, որ հպարտության թևերը կտրել վարդապետեց մեզ կենաց կանոնի այս պատգամներով,
Թող որ ազատվի բոլոր մահառիթ պատահարների չար կապանքներից
Եվ Երրորդությանդ բարեգործությամբ նորոգվի դարձյալ և լուսավորվի.
Ընդ որում և մե՛նք պիտի համարենք մեզ երջանկացած:

Ե

Դո՛ւ, որ այսքան շատ հրաշքներ ես գործել,
Հայր ամենաստեղծ, անուն ահավոր, ձայն սարսափելի,
Կոչումն ընտանի, խոսք համբուրելի, ազդումն սքանչելի,
Հրաման սոսկալի, էություն անքննելի, գոյություն անճառելի,
Իսկություն անբավելի, զորություն անզննելի, կամք ամենաբարի,
Տերություն անսահմանելի, մեծություն անչափելի, բարձրություն անբովանդակելի, Քանակություն անկշռելի, առավելություն անհասանելի,
Պատճառ Որդու՝ հայրությամբ, այլ ո՛չ նախադաս լինելով.
Քո միջոցով և անպարագիր քո զորության շնորհիվ
Սաստի՛ր տառապեցնող ու դիվական տենդիս ջերմությունը,
Որ սպրդելով՝ մեղքի հետ մտավ ներս, որպեսզի փախչի մարդուց,
Զարհուրելով երկնավոր գառիդ սխրալի և առատահոս արյան վտակից,
Որով սրսկվեցինք թեպետ մի անգամ, բայց մաքրվեցինք մշտնջենապես:

Զ

Եվ արդ, արարչակերտ այս խորհրդի պատկառելի խոնարհությունից
Թո՛ղ ամաչի սատանան իր հրեշտակների չար գործերի համար,
Տանջվի՛ թող և հալածվի, հեռանալով ու արտաքսվելով
Քո բնակարանն եղող մարմնի խորանից դեպի խավարն արտաքին:
Եվ ջնջի՛ր, սրբիր, դու մեր դեմքերից արցունքն ողբագին
Եվ հեծեծագին հառաչանքները մեր սրտերից հա՛ն,
Հիշելով հարվածները քստմնափուշ, ժանտատեսիլ և մահառիթ այն բևեռների,
Որոնցով գամվեց Միածինը քո՝ խաչի աշտարակի վրա՝ թող չարը ցավի գա
Եվ կողքը հերձող սայրասուր սլաքի ուժգին բախումից,
Որից խորապես մեծ վերք ընդունեց,
Նախապատճառը մահվան թող իսպառ սատակի՛, կորչի՜:
Եվ քանզի հոգին ավանդելիս իր գովյալ գլուխը խոնարհեց քո գիրկը, Բարձրյա՜լ,
Ուստի ապստամբությունն անբարի բարքի տեր Բելիարի
Թո՛ղ ի կոր կործանվի, ըստ ամենայնի կորուստի մատնված:
Եվ դարձյալ, քանզի անմահ իսկությունն թաղվեց ու ծածկվեց երկրի արգանդում,
Ապա, ուրեմն դրանով թող որ գոռոզի հոխորտ հպարտությունը
Մահվան դժոխքի մթաստվեր ու խոր հատակը դիտի,
Եվ թող որ հիշի առաջին հարվածն անբժշկելի,
Որով մահացավ դիմադրությունը թունոտ վիշապի՝
Ամենազորի կենարար չարչարանքների գնով:
Ի փառս քո և ի գովեստ Որդուդ ու Սուրբ Հոգուդ է
Խոստովանությունն այս, Հա՜յր ողորմության,
Քանզի խորախորհուրդ ձեր միության մեջ
Մեկդ մյուսի զորությանը կարոտություն չունի:
Ուստի և մենք փառավորելով Բանդ անսկիզբ ու մարմնացած՝
Փառավորած կլինենք նույնպես Հորդ անժամանակ:
Եվ քեզ՝ միակ Սուրբ Երրորդությանդ,
Հավասարապատիվ տերությանդ, Համաբուն, անբաժան ինքնությանդ՝
Օրհնաբանություն, գոհություն, զորեղություն
Եվ անճառ վայելչություն մեծության բարեվիճակ հարթության,
Զուգակշիռ հավասարության՝ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԻԹ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Դո՛ւ ես բարիքի սկիզբը միայն,
Գթություն անճառ, Որդիդ բարձրյալ միակ Աստուծո,
Որ ամբողջ օրը արիր մեզ համար ներման փրկարան,
Եվ ո՛չ կորստյան դատապարտարան,
Օրվա չարը փոխարկելով ինձ համար հույսի ավետման:
Բժիշկ ախտավորիս, Հովիվ մոլորյալ ոչխարիս, Տեր՝ քեզ ապավինած ծառայիս,
Գինի անապակ՝ մեծապես տրտմածիս,
Դեղ-սպեղանի՝ վիրավորվածիս,
Ազատություն՝ մեղքով գրավվածիս,
Բարի օրհնություն՝ մերժվածիս,
Շնորհաց կնիք՝ արհամարհվածիս,
Կոչումի օծումն՝ կողոպտվածիս,
Կանգնումն կրկին՝ կործանվածիս,
Պատսպարան հզոր՝ գլորվածիս,
Օժանդակդ վեհ՝ սայթաքածիս,
Դուռ բարձրադիր՝ տարակուսածիս,
Սանդուղ երանության՝ եղկելիիս,
Ճանապարհ ուղիղ՝ մոլորվածիս,
Թագավոր ներող՝ պարտվածիս,
Քաղցր հուսադրություն՝ լքվածիս,
Կյանքի ձեռնտու՝ վտարվածիս,
Դո՛ւ միայն ես մեծ և ամենառատ, որ քո լիուլի բարիքների մեջ՝
Ավելի, քան մենք հասկանում ենք և խնդրում,
Սահմանում ես ու միշտ հեղում, ըստ Պողոսի գոհաբանության:
Քանզի դո՛ւ պատվիրեցիր, որ վաղորդյանից մինչև արևամուտ,
Միևնույն օրում՝ ինն անգամ հիսուն և չորս անգամ տասը հեղ բարիք գործենք՝
Միշտ ակնկառույց, սրտով անարգել ներելով միմյանց մեղքերը սիրով,
Մի բան, որ մարդիկ չեն հուսա երբեք, թե կարելի է այդքանը խնդրել:
Իսկ եթե իմ թշվառությունն ու անարգությունը համեմատենք քո փառքի հետ,
Ամենակարող զորություն ահեղ, Աստված բոլորի, օրհնյալ Տեր Քրիստոս,
Ինչպիսի՞ կշռով և կամ ի՞նչ չափով կհավասարվի հողս՝ հաստողիդ,
Զի անհուն ես դու, անբավ և անհետազոտելի,
Բացարձակ բարի և թե բարկության խավարին՝ անմասն:
Ուստի հույժ նվազ են համեմատած քո մեծության հետ
Թիվն այն աստղերի, որոնք ոչնչից ստեղծեցիր դու ու հորջորջեցիր ուրույն անուններով
Կամ մթնոլորտում հեղված նյութն երկրի, որոնք հաստելով անգոյությունից՝
Կերտեցիր երկրի զանգվածն ահագին՝
Շատ քիչ են, քան թե վերևում հիշված այն թիվը, որով Դու քեզ նմանվել վարդապետեցիր:

Բ

Ահա՛ ընկղմվեց, ծածկվեց անհետ քո երկայնամիտ կամքի լույսի մեջ
Բոլորի չարիքն, իբրև դույզն մեգ, որ փարատվում է արևի տապից,
Ինչպես որ այստեղ մեր իսկ բնական զգացումները
Նույնը ցույց կտան մեր հասարակաց բարքերի մասին:
Քանզի մարդկանցից այն ո՛վ մեղանչեց, և չզղջաց.
Ո՛վ ապականվեց՝ և չամաչեց.
Ո՛վ գարշելի դարձավ՝ և չպատկառեց.
Ո՛վ սխալվեց՝ և չապաշավեց.
Ո՛վ կործանվեց՝ և չհեծեծեց.
Ո՛վ գայթակղվեց՝ և չստրջացավ.
Ո՛վ հաղթվեց՝ և իր բերանը չփակեց.
Ո՛վ խաբվեց՝ և հոգոց չհանեց.
Ո՛վ ճաշակեց լեղի՝ և չդառնացավ.
Ո՛վ ընկավ բարձրից՝ ու վեր չցատկեց.
Ո՛վ կորցրեց մեծությունը՝ և չաշխարեց,
Ո՛վ զրկվեց երանությունից՝ և չլացեց.
Ո՛վ կողոպտվեց փառքի շնորհներից՝ ու չողբաց.
Ո՛վ ինքն իր դեմ դարձավ վնասակար՝ և իրեն չմեղադրեց.
Ո՛վ մերժվեց Աստուծո երեսից՝ և չհառաչեց.
Ո՛վ լսեց Աստուծո սպառնալիքներն՝ ու չսոսկաց.
Ո՛վ մի մեղքի դեմ հազար չավաղեց.
Ո՛վ մերկացավ ձմռանը՝ և չսարսռաց.
Ո՛վ գործեց անօրենություն՝ և իր խիղճը չքարկոծեց.
Ո՛վ տեսավ ստրուկին իր մեծության մեջ՝ և չցավեց,
Ո՛վ չարիք գործեց՝ և ինքն իրեն չնզովեց.
Ո՛վ բռնվեց ախտով՝ և իր անձը չպարսավեց.
Ո՛վ ամոթալի գործեր կատարեց՝ և իր մարմինը չձաղկեց.
Ո՛վ ձեռք զարկեց անպատկառ գործի՝ և իր օրը չանիծեց.
Ո՛վ հիշեց գործածները՝ ու չտապացավ. Ո՛վ մտաբերեց գաղտնիները՝ և չխորովվեց.
Ո՛վ նկատեց ծածուկները՝ և կորստյան մահ չխնդրեց.
Ո՛վ աներևույթները պատկերացրեց՝ և գլուխը չկախեց.
Ո՛վ հեշտավետ մեղանչումների հետ հնոցի անշեջ բոցը չխառնեց.
Ո՛վ պագշոտացավ՝ ու չպապակեց.
Ո՛վ իր կամովին գործած չարիքներն հիշեց՝ և իր սատակման համար չաղոթեց.
Ո՛վ չպատմվելիքները՝ և չխռովվեց.
Ո՛վ մարդկային էության համար անտանելիները՝ և չթախծեց.
Ո՛վ մեծամեծներն՝ ու չմաշվեց.
Ո՛վ անբծությունն ապականողները՝ և չտոչորվեց.
Ո՛վ տարագրության պատճառ եղող հանցանքները՝ և չտագնապեց.
Ո՛վ իր երեսի աղտեղի տեսքը՝ և անձը վերնայնի բարկության արժանի չհամարեց.
Ո՛վ աչքի առջև բերեց գլխավոր մեղքերից մեկը՝ և մահացու զենքով չխոցվեց.
Ո՛վ խայտառակություններն հիշեց՝ և վհատության ողբաձայն վայեր չհյուսեց.
Ո՛վ արքայական իր գահից զրկվեց՝ և կարկամելով՝ վայր չգլորվեց.
Ո՛վ պսակի տեղ հող դրեց գլխին՝ և հոգով չարաչար չմահացավ.
Ո՛վ պայծառ պատմուճանի տեղ քուրձ հագավ՝ և չտխրեց.
Ո՛վ իր կյանքը կորցրեց՝ և չերկնեց արյուն-ար- տասուք.
Ո՛վ լուսեղեն վերարկուի փոխարեն խավար հագավ՝ և չնվաղեց.
Ո՛վ իր սիրելու սուգի վրա չթառամեց:
Սրանք են ահա ճշգրտագույն կերպարանքը հանդիմանության արժանի մեղապարտիս՝
Տխուր դեմք, շիջած ճառագայթ, ցամաքած խոնավություն, նիհարած շրթունք,
Անշքացած տիպ, տխրամած հոգի, այլայլված ձայն, ծռված պարանոց:
Եթե մեկը իսկական ճշմարտությունը ցույց տա,
Չի ստի, ասելով՝ Ամբարտավան միտք և անհպարտ սիրտ,
Ու չլինի՝ պարգև խնդրելու անկարող թշվառ և աղերսելու ծարավյալ,
Ինքնակշտամբ դեգերող, իրավամերժ սովյալ,
Արդարալլուկ քաղցած, պատշաճադատ հարվածյալ,
Ինքնավկա մահապարտ, արժանապես արտաքսված և անձնանեծ եղկելի:
Սրանց օրինակ են ծառայում արդարագործ փարիսեցին, որ կշտամբվեց,
Եվ մեղապարտ մաքսավորը, որ հռչակվեց:

Գ

Եվ արդ, եթե այն չարիքներն ամեն,
Որոնք հնարում ու սերմանում է մեր սրտերի մեջ մոլորյալներիս գտնող բանսարկուն,
Իրենց տեղն ունեն օրվա հաշվի մեջ,–
Ինչո՞ւ չպիտի համրես դու նաև այն բարիքները,
Որոնք խնամակալ ապրեցնող քո կամքն է տնկել
մեր մեջ, Արիացնելու համար մեր հոգին, ո՜վ բարեգութ
Տեր, հզոր ու հաղթող, Քավիչ մեղավորների, ամենակարող փրկիչ բոլորի,
Եթե ուզենաս՝ անդունդները դու երկնքի կփոխես,
Եվ կամ խավարը մթին՝ կփոխարկես լույսի,
Դառնահամ լեղին՝ քաղցր մանանայի.
Եվ կամ սաստկավիշտ ողբ ու կոծերից հարսանյաց ուրախ պար ու նվագներ կարող ես կազմել:
Սրանք բոլորն էլ դյուրին են քեզ մոտ և հնարավոր,
Եվ դեռ ավելի՛ն կարող ես անել,
Զի տիրում ես դու համայն բոլորին ահավորապես.
Փա՜ռք քեզ հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան Լ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, թող ճշմարտվի քո խոսքը, ողորմած Աստված դու բոլորի,
Ներող և օրհնյալ՝ այն մեղավորի մասին,
Որը մի օրում բազմաթիվ անգամ գայթելով՝ վերջապես դարձի կգա զղջացած,
Թեկուզ այդ լինի իր վերջին շնչում
Եվ կամ չարություն գործած միջոցին:
Մանավանդ որ դժնյա կցորդս այս անձնիշխանական՝
Մի մարտիկ է միշտ, խաբող շողոքորթ, ստության հարած,
Ըստ առակողի՝ հողմեր արածող,
Դժվարբռնելի փախչող՝ հաստողից,
Որսողին գերի՝ մոլեկան մարմնիս,
Ներհակ տնկակից, որի պատճառած վարանումների
Որքանությունը դո՛ւ գիտես միայն:
Սակայն մեղքերին հաջորդում են խիստ հուսահատական և տաժանակոծ,
Բազմավաղելի հո՜ւյժ ողորմագին բարձրաձայն ողբեր,
Արցունքով գրված և ի գութ շարժող թառանչներ թշվառ,
Որոնք մեղքերով տագնապողը,
Տե՜ր, տարածում է քո առջև ամոթահար:

Բ

Եվ որպեսզի կրկնաբանությունս շատախոսության չհասնի
Ու չդառնա ավելի ողբալի, քան այս,
Ասեմ, թե նա արքայություն չէ, որ համարձակվում է խնդրել քեզանից,
Այլ միայն թեթևացում տանջանքների.
Ոչ թե կհուսա բնակվել լույսի մեջ ապրողների հետ,
Այլ՝ խավարի մեջ, գերեզմանականների հետ, զգայական շնչով.
Ոչ թե բարձրերի, այլ խորտակվածների և բեկյալների հետ լինել.
Հոգնաբեկ է նա իր հանգստի մեջ և խրախճանքում՝ տրտում,
Դեմքով ժպտուն է և մտքով՝ խոցված.
Երեսը ծիծղուն, և աչքն արտասվագին.
Առերևույթ սփոփված է ձևացնում իրեն,
Իսկ արտասուքը սրտի դառնությունն է վկայում:
Իր երկու ձեռքում երկու ըմպանակ, մեկն արյամբ լցված և մյուսը՝ կաթով.
Եվ վառվող երկու բուրվառ ունի նա, մեկը խունկով լի, մյուսը՝ ճենճերով.
Անոթներ երկու, մեկը քաղցրությամբ լեցուն և մյուսը՝ դառնությամբ.
Մի զույգ բաժակներ երկու նյութով լի, մեկը արտասուք և մյուսը՝ ծծումբ.
Մատների ծայրով բռնած երկու տաշտ՝ գինի մեկի մեջ ու մյուսում լեղի:
Տեսողության դռներ իրարու ներհակ՝ մեկը լաց լինելու և մյուսը սխալվելու տրամադիր.
Իրար հակառակ երկու հալոցներ, մեկն արծարծում է և մյուսը՝ մարում.
Երկդիմի նայվածքներ՝ մեկը ողոքիչ և մյուսն անխնա բարկությամբ լեցուն.
Դեպի վեր պարզած երկու բազուկներ՝ մեկն հարվածելու, մյուսը մերժելու.
Դեմք՝ երկու տարբեր արտահայտությամբ - տխուր ու ցասկոտ.
Մեկի փոխարեն երկու կշտամբանք՝ ներկայի համար և ապագայի.
Ապավինումներ կասկածելի՝ մեկը «գոնե» և մյուսը «թերևս».
Մի բերանի մեջ երկակի բարբառ՝ մեկը եղկություն, մյուսը խռովանք.
Միևնույն սրտում երկու զգացմունք՝ մեկը կասկածելի հույսի և մյուսը ճշգրիտ կորստյան.
Ամպ լի լրթագույն, ահագնատեսիլ կրկնակ տեղումով՝ մեկը սուր նետեր և մյուսը՝ քարեր.
Որոտում ահեղ երկու բերումով՝ կարկուտ ու կրակ⁹⁵Հմմտ. Ելից Թ. 24.
Ցավագին գիշեր երկու վշտով լի՝ լալու ու մահվան⁹⁶Հմմտ. Ողբ Երեմ. Ա. 2 Բ. Կորնթ. Է. 10.
Սուգի առավոտ երկու գոչյունով՝ մեկը սաստի և մյուսն սպառնալիքի.
Արևներ երկու՝ երկու կողմերից - մեկը խավարի և մյուսը կիզման⁹⁷Հմմտ. Հայտն. Զ. 12:

Գ

Եթե մի բռունցք բարձրանա հանկարծ, կարծում է՝ իրեն է հարվածելու.
Իսկ եթե երկարի ձեռք պարգևաձիր՝ նա ինքը իրեն համար հույս չունի:
Երբ մեկը պարծենում է, կորանում է նա,
Եվ երբ գլուխը բարձր են պահում՝ ընկճվում է.
Երբ չար արարքներ են հիշվում՝ հեծում է.
Երբ սրբերի մասին է խոսվում՝ ամաչում է.
Հանդերձյալի մասին պատմվելիս՝ երերում է.
Երբ մեկից օրհնվի հայտնապես՝ ծածուկ անիծում է իրեն.
Երբ գովեստ լսի մեկից՝ կշտամբում է իրեն պարսավանքով.
Երբ նախատվի սաստկապես՝ գտնում է նա այդ իրավացի.
Եթե ուժգին ծաղրվի՝ համարում է այդ սակավ հատուցում նա իր բազմաթիվ մեղքերի համար.
Եթե լսի նա՝ իր մահն են ուզում՝ ասում է «այո՛» և կրկնում դարձյալ.
Եթե երկնքից մահ ու շանթ ճայթի՝ իր դեմքն հազիվ է բաձրացնում վերև:
Իր իրավունքների մատյանն է գոցված,
Պատասխան տալու հույսն է կտրված,
Համարձակության ճամփան է փակված:
Չէր դանդաղի նա լինել անձնասպան,
Եթե չլիներ այդպիսի կորուստն անփրկելի քայլ:
Արդարև վա՜յ այն մեղավորին,
Որ տարակուսյալ կկանգնի երկու ճամփաների վրա, ըստ իմաստունի հոգելից խոսքի:

Դ

Եվ արդ, ինչպե՞ս չես ողորմում, բարեգութ,
Այսքան ողբաձայն ու կողկողագին հեծեծանքներիս,
Դու այս խոսքով բարձրացար, ասելով, թե՝ «Ես ողորմած Տե՜ր եմ»:
Ահա՛ չարության դեմ գերուս՝ կա քո բարությունը,
Մահապարտիս դառնության դեմ՝ քո քաղցրությունը,
Կորուսյալիս գտնելու համար՝ քո ճառագայթը,
Հանդուգնիս մոլության դիմաց՝ քո ողորմությունը,
Վնասակարիս խստության դիմաց՝ քո հեզությունը,
Կործանվածիս օգնելու համար՝ քո աջը,
Ընկղմվածիս դուրս բերելու համար՝ քո ձեռքը,
Անողջանալի վերքերիս բժշկության համար՝ քո մատը,
Ահաբեկվածիս պաշտպանության համար՝ քո ոգին,
Ապերախտիս վստահացնելու համար՝ քո երկայնամտությունը,
Ամենադաժանիս օծման համար՝ քո զորությունը,
Մեղավորիս քավության համար՝ քո հրամանը,
Փախչողիս ապավինության համար՝ քո ոտքը,
Դուրս սլացողիս պատսպարության համար՝ քո բազուկը,
Վրիպածիս առաջնորդության համար՝ քո լույսը,
Տարակուսյալիս հնարավորության համար՝ քո հանճարը,
Անիծյալիս դարձյալ ստանալու համար՝ քո օրհնությունը,
Վհատյալիս քաջալերության համար՝ քո խրախույսը,
Վշտացյալիս մխիթարության համար՝ քո բաժակը,
Նեղյալիս ընդարձակության համար՝ քո կամքը,
Ատելուս կանչելու համար՝ քո սերը,
Սասանյալիս հաստատության համար՝ քո խոսքը,
Հոգով վիրավորվածիս համար՝ քո արյան կաթիլը,
Անտես ցավերս ցրելու համար՝ քո ակնարկությունը,
Հուսահատվածիս վերընտրության համար՝ քո իշխանությունը,
Կտրվածիս պատվաստելու համար՝ քո կցորդությունը,
Մահվան խավարով ծածկվածիս համար՝ շողդ կենսատու,
Խռովյալիս հանդարտության համար՝ քո խաղաղությունը,
Վայրագորեն օտարացածիս համար՝ քո ողջույնը,
Մոլորվածիս դարձի բերելու համար՝ քո ձայնը,
Զի դու ես տիրում բոլորին քո գթությամբ,
Եվ չկա քո մեջ խավարի մասնիկ, Եվ չկա բարություն առանց քեզ,
Եվ քեզ է վայելում փա՜ռք հավիտյանս, ամեն:

Բան ԼԱ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ այսպես ահա՛ սաստկացրի ես ինձ անսփոփելի ցավ պատճառող կրքերս,
Ողբալով երկար և՛ հեծեծագին, և՛ մեծահառաչ,
Որ դու, ողորմա՜ծ, սկզբնահայրդ անհայտ ու ծածուկ մեղքերի խոստովանության,
Որդիդ կենդանի Աստուծո, Տեր Հիսուս Քրիստոս,
Քաղցրությա՜մբ նայես քավելու համար.
Արդարև կարող ես դու և ձեռնհաս ես ճշմարտապես,
Եթե կամենաս՝ հնարներ ունես դու.
Ինչքան որ կամենում ես, այնքան էլ կարողանում ես,
Հարստանում ես դու մեծապես՝ տալով, քան թե առնելով,
Բազմանում են գանձերդ ցրվելով, քան թե հավաքելով,
Շատանում է ստացվածքդ սփռելով, քան թե խնայելով,
Դիզվում են պաշարներդ տարածելով, քան թե ամբարվելով,
Հավատալով այսպես այս բոլորին՝ հույս ունեմ ես,
Թե փրկության ե՜լք կգտնեմ քեզանով: Հավատում եմ անարգս պատվականի հետ,
Եվ հույս ունեմ ես Աբրահամի հետ և Աննայի.
Զի մեկը հավատաց քո խոսքին, և մյուսը քահանայապետի ձայնին անսաց:
Ուստի և մեկը խոր ծերության մեջ դարձավ անհամար որդիների հայր,
Հուսալով, թե պիտի կարողանար Սառայի արգանդն ամուլ ու զառամ՝
Բազում ժողովուրդների, մարգարեների և ընտիր թագավորների
Պտղածին և օրհնաբեր անդաստա՜ն տեսնել:
Իսկ մյուսն՝ անմշակ երկիր - սենյակը իր որովայնի Բարգավաճեց յոթ զավակներով,–
Թի՜վ անհաշվելի, որ աստվածային հավիտենություն է նշանակում,
Նրա հարակայության սահմանն անհետազոտելի,
Եվ ավազանի նորածին որդոց առատություն անսպառ:
Թիվն այս պանծալի, որ չունի իրեն զույգը հավասար, ո՛չ վերջ, ո՛չ վախճան,
Կուսություն է մի ուրույն ընտրությամբ միշտ նվիրական՝
Որ անճառորեն հավիտենության դժվարմեկնելի խորհուրդն է խորին ու մեր մտքից վեր⁹⁸Պյութագորյան ըմբռնումով, որ մուտք է գործել նաև քրիստոնեական բնազանցության մեջ, յոթ թիվը համարվում էր կույս թիվ, որովհետև տասից ցած ոչ մի թիվ ծնունդ չի տալիս նրան կամ ծնունդ չի առնում նրանից. այդ պատճառով էլ համարվում էր հավիտենականության խորհրդանիշ::

Բ

Արդ, համարի՛ր դու փրկությունից հուսահատ
հոգուս համար որպես արդարացում
Ամենավարան ու կողկողագին ձայնն այս դառնապես հեծեծող սրտիս,
Իմ հավատքի փոքր այս դավանանքը խնդրագին
Վերոգրյալ երջանիկների հավատքին հավասար դասելով,
Որպեսզի ես էլ ապրեմ նրանց հետ բերկրալից կյանքով,
Ամուր կառչելով քո շնորհներին, քան թե գործերիս:
Մանավանդ որ քո շնորհները բարձր են և կրկնակի փառավոր
Եվ չեն կշռվում ու չափվում խոսքով,
Ու հավատում եմ ես անտարակույս, թե հզորապես կարող են քավել
Մեղքերս բոլոր՝ խաղաղեցնելով խռովությունն իմ:
Այդ շնորհներն են՝ քո ահավոր արյան հետ միասին և՛ մարմնավոր ծնողդ խնկելի,
Առաքյալների խմբերը, դասը մարգարեների,
Եվ գնդերը ողջ՝ հեծյալ, հետևակ և սպառազեն,
Ու մերկամարտիկ քաջաբար մրցող մարտիրոսների, մենակյացների,
Բույլքը ընտրյալ և բարեկրոն վանականների,
Հույլքն երկրի վրա ապրող երկնային հոգեղենների,
Զինվորություններն մեզ կցորդակից վերնականների,
Տուրքը երախայրիքների, մատուցումը զվարակների,
Ջահավառումներն ու բույրը յուղով օծված խունկերի,
Հաղթանակը փրկության նշանների,
Կառուցումներն աստվածաբնակ խորանների,
Եվ շնորհի խորհուրդը կատարող ձեռքերը քահանաների:
Այսպես մեր ամեն մի շարժումի մեջ Աստծուն ենք հիշում,–
Երբ քայլ ենք փոխում, ձեռք ենք կարկառում, բազուկ բարձրացնում,
Բարի գործերի համար գոհություն և գայթումների համար աղաչանք ենք վերընծայում.
Ընտանեկան զրույցներում և հասարակաց խոսակցության միջոցին
Մեր բնական ձայնի, գործերի հաջողության և առաքինական ջերմեռանդության պահերին,
Գիշեր թե ցերեկ, քնած ժամանակ և կամ արթմնի,
Քեզնով առաջնորդված հոգևորների օգտակար ընթացքում,
Ազգերի միջև պատերազմների և դևերի հետ մղվող մարտերում
Հերձվածողների հետ վիճաբանելիս,
Փոքրերի և մեծերի հետ վերաբերվելիս,
Ըմպելիքներ խմելու և կերակուրներ ճաշակելու
միջոցին, Մեզ համար հաճո և թե վշտալից բոլոր դեպքերում,
Որոնցից առաջինների համար աղոթում ենք մենք, որ մնան այնպես,
Եվ մյուսները՝ որպեսզի դու զերծ պահես նրանցից՝
Անճառ, անսահման քո հնարքներով սքանչելապես,
Քանզի ամեն ոք հավատում է, թե օգնելու պատրաստ՝ կարող ես դու միշտ,
Տակավին ծծկեր երեխաներին, դեռահաս պատանիներին,
Վայրենաբարո մարդկանց և գոռոզ ստամբակներին:
Եվ թատերական տեսարանների մեջ մինչև անգամ,
Եվ խառնիճաղանջ բազմությունների խուռներամներում
Եվ կամ հզորիդ կամքին անհաճո կաքավումների ու կայթերի մեջ
Դու չե՛ս մոռացված:

Գ

Դո՛ւ ստեղծեցիր, բոլորին, և քո՛նն են բոլորը,
Եվ դու բոլորի՜ն պիտի ողորմես, միա՜յն բարեգութ.
Զի թե մեղանչեն իսկ՝ քոնն են, քանզի քո հաշվի մեջ են,
Եվ գիտեն քո զորությունը, ինչպես առակողն է աղոթել,
Որին ես ինքս էլ ձայնակից եմ իմ խղճուկ խոսքերով,
Որպես հանցավոր հաստատելով այդ:
Հանդգնում եմ ասել, թե նա, ով գովեստով է տալիս անունդ, հավատալով, թե կաս,
Եվ եթե նույնիսկ նա յոթնապատիկ անգամ հանցանքով վարակված լինի,
Ինչպես բերված է որպես ապացույց-օրինակ՝ արդյոք քոնը չէ՞ դարձյալ:
Երբեմն արջնաթույր ագռավների մեջ
Սպիտականիշ աղավնիների երամներ ենք տեսնում,
Եվ ձիերի մեջ խրոխտ, անմաքուր՝ որոջներ հանդարտաբարո,
Եվ գազանակերպ շների թվում՝ օրհնված գառներ,
Խստության մեջ՝ հեզություն,
Թերության մեջ՝ կատարելություն,
Հանձնապաստանության մեջ՝ խոնարհություն,
Ստության մեջ՝ ճշմարտություն,
Խորամանկության մեջ՝ միամտություն,
Նենգամտության մեջ՝ անբծություն,
Չարագործության մեջ՝ բարություն,
Լկտիության մեջ՝ պարկեշտություն,
Անգթության մեջ՝ ողորմություն,
Անհուսության մեջ՝ ապաշավություն,
Բարկության մեջ՝ քաղցրություն,
Թշնամության մեջ՝ հաշտություն,
Խածանողության մեջ՝ անոխակալություն,
Չարչարանքի մեջ՝ քաջալերություն,
Եվ նետաձգության մեջ՝ օրհնություն:
Ուստի անկարող եղա ես դատել ճշգրիտ կերպով,
Թե այն ո՞վ պիտի երկրածիններից կարենա կանխել ժառանգելու քեզ,
Որ կշտամբում ես անաչառորեն և արդարությամբ
Այն ամբարիշտին, որը ինքն իրեն մաքուր է
կարծում Եվ այն պոռնիկին, որ զղջացել է:
Բոլորի համար բարեգործդ դո՛ւ, միա՜կ թագավոր,
Օրհնյալ ի բարձունս, հավիտյանս. ամեն:

Բան ԼԲ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ես հետինս վերոհիշյալ արժանավորներից,
Պատժապարտների կարգը արդարև դասելով ինքս ինձ,
Ողորմություն եմ խնդրում քեզանից բոլորի աղերս-աղոթքների հետ՝
Նկունների հետ և անհամարձակների,
Տկարների հետ և փոքրիկների,
Ընկածների հետ և արհամարհվածների,
Տարագրվածների հետ և դեպի քեզ դարձածների,
Երկմիտների հետ և աներկմիտների,
Կործանվածների հետ և վերականգնածների,
Ընկճվածների հետ և հաստատվածների,
Գլորվածների հետ և կանգնածների,
Մերժվածների հետ և ընդունվածների,
Ատվածների հետ և կոչվածների,
Ապշածների հետ և զգաստների,
Անառակների հետ և զսպվածների,
Հեռացածների հետ և մոտեցածների,
Հերքվածների հետ և սիրվածների,
Ամոթահարների հետ և զվարթացածների
Եվ ամաչկոտների ու խնդամիտների հետ:
Սակայն ես այստեղ կպատմեմ դարձյալ ոչ թե մեղքերը Երուսաղեմի,
Ըստ մարգարեի հրամանառության իր նախնի ժողովրդի վերաբերյալ,
Կամ Հակոբի տան գործերն անօրեն –
Այլ պիտի գամ հայտնելու իմ մեղքերը,
Քանզի իմ մահվան աղետի վրա ավա՜ղ ասելով ըստ մարգարեի,
Ես ինքս իմ ձայնով պիտի մեղադրեմ ինձ՝
Սաղմոսողի խոսքի համաձայն,
Որպեսզի իմ այս համայնապատում խոստովանությամբ
Պետք չունենալով այլևս ավաղ բացականչելու,
Մեկ անգամ ընդմիշտ մաքրվեմ Էիդ օրհնյալ հրամանով:

Բ

Եվ արդ, ահավասիկ, ծունկի գալով բարերարիդ քաղցրության առջև,
Փռվում եմ հողին ցույց տալու համար, թե ինչպես եմ ես ի մահ գլորվում,
Ես, որ սողունի նման սահելով և անասնական գետնաքարշությամբ,
Կամավոր կերպով գամեցի ինքս ինձ այս կորստական անցավոր կյանքին
Եվ սակայն հիմա հենված քեզ, ո՜վ Տեր,
Ինչպես մարմնով Դավթի արմատից ընձյուղված⁹⁹Եսայի ԺԱ. 1
Եվ անճառորեն անեղ աստվածությանդ հետ
շաղկապված հաստատուն գավազանի վրա, որպես կյանքի նեցուկի,
Երախտիքներիցդ պատկառելով՝ կիսով չափ պիտի կանգնեմ դարձյալ,
Կիսաբաց դեմքս հակած դեպի վար, և աչքս դեպի վեր,
Խղճալի հայացք հառելով քեզ,
Տե՜ր, որ մոտիկ ես մեր հեծություններին,
Եվ ողորմություն ես բոլորովին, համակ քաղցրություն,–
Եվ լիճը լույսիս լցրած արցունքով՝
Հույսով լեփ-լեցուն պաղատանքներս մեծությա՜նդ պիտի ես վերընծայեմ:
Լսի՛ր աննվազ և ամենառատ երկայնամտությամբ՝ քեզ դառնացնողիս,
Դո՛ւ մեր փրկության պայմանըդ միակ: Աստվա՛ծ բոլորի, անճառ մեծություն,
Անբովանդակելի բնություն, անքննելի իսկություն,
Հզոր զորություն, կարող բարերարություն, անպակաս լրություն,
Անճառ ժառանգություն, վայելչական վիճակ,
Առատ պատրաստություն, անստվեր իմաստություն,
Տենչալի տուրք, անձկալի շնորհ, բաղձալի բերկրություն,
Անտխուր հանգիստ, անտարակույս գյուտ, անկապտելի կյանք,
Անծախելի ստացվածք, անփոխարինելի բարձրություն,
Ամենարվեստ բժիշկ, անսասան հաստատություն,
Դարձուցիչ մոլորվածների, գտնող կորուսյալների,
Հույս՝ ապավինածների, լույս՝ խավարածների,
Քավիչ մեղանչածների, ծածկարանդ փախչողների,
Անդորրիչ խռովյալների, փրկություն մահացածների,
Արձակիչ կապվածների, ազատիչ մատնվածների,
Պատսպարան սահածների, վշտակիցդ սայթաքածների,
Երկայնամտություն տարակուսյալների.
Լուսեղեն տեսք, ցնծության ցույց, օրհնության անձրև,
Հոգի երեսաց, զորություն դեմքի, հովանի գլխի,
Շարժիչ շուրթերի, ազդումն խոսքի, կառավար անձի,
Բարձրացնող բազկի, երկարող՝ ձեռքի, սանձակալ սրտի,
Ընտանի անուն և մերձավոր ձայն,
Կցորդություն հարազատ, խնամածություն հայրական,
Խոստովանված անուն, պաշտելի պատկեր, անպարագիր տիպ,
Երկրպագված տերություն, բարեբանված հիշատակ,
Խնդության մուտք, անվրեպ շավիղ, փառքի դուռ,
Ճշմարտության ճանապարհ, երկնաճեմ սանդուղք,
Եվ այլ բազմաթիվ խոսքեր գովեստի, անհամար շարքով, անբավ տողերով,
Որոնք ո՛չ երկրածին բերանը կարող է արտաբերել,
Ո՛չ կարող է տանել մարմնեղեն գործիքը,
Եվ ոչ էլ հոգեղեն իղձերը կարող են կշռել:

Գ

Ամեն տեսնող աչք քեզ է նայում, Տե՛ր, Աստվա՜ծ բոլորի,
Եվ դո՛ւ էլ նայիր քեզ հառաչաձայն պաղատող բոլոր քո ծառաներին,
Աղախիններին, թե նրանցից էլ աղաչող լինի:
Ընդունի՛ր և իմ այս ողբ ու լացով ցանկասեր աչքիս ցողն արցունքների,
Որով, Տե՜ր Քրիստոս, թրջում եմ ահա՛ ոտքը անարատ քո մարդեղության,
Եվ օրինակով այն խորհրդավոր՝ հանցավոր կնոջ մազերի¹⁰⁰ Մագթաղինացու,
Ընդունի՛ր նաև իմ դավանությունն ու դարձը առ քեզ.
Եվ համբույրներով իմ շրթունքների՝ կյանքի փրկարար հաղորդությունը քո ճաշակելու՝ Համաշունչ կերպով կապիր ինձ քեզ հետ անլույծ միությամբ:
Որպես երաշխիք քո ողորմության և քո գթության նո՛ւյնպես բարերար,
Փոքր իմ հավատքի փոխարեն թող որ քո մեծ պարգևը ընդունեմ քեզնից:
Գթառատ սիրով, ծառայիս հանդեպ որ դավանում է անունդ անձկալի,
Թող որ խստաշունչ հողմերը ձմռան՝
Փոխարկվեն հանդարտ մեղմաշունչ օդի,
Սաստիկ մրրիկը՝ ախորժ զեփյուռի,
Կասկածներն երկչոտ՝ մեծ վստահության,
Եվ պատիժների պատուհասները՝ երանության,
Թախծագին տագնապները՝ հոգևոր խրախճանքի,
Ալեկոծությունները ծփանուտ՝ խորին խաղաղության,
Եվ ղեկի թիավարումները՝ ապահով նավահանգստի՜ հասնեն թող,
Մեղքերի բեռների բերքն իմ փոխարկվի՛ թող շնորհաց թոշակի:
Քեզանից եկող այս բյուր և բոլոր բարություններով
Թող որ բարձրանա ամենահզորիդ անունը խնկված ու խոստովանված.
Թող ամաչի չար բանսարկուն՝ վռնդված և հալածական.
Թող ոչնչանան մուրհակները մեղքերիս.
Կտրվեն կարթերը, և որոգայթները հեռացվեն,
Կտրատվեն կապանքներն ու վիհը վանվի,
Վնասները վերանան, ցնդեն պատրանքներն ու մեղքերը ջրվեն,
Պարտաթղթերը պատռվեն, լուծը խորտակվի ևքեղիքը քանդվեն:
Թող որ փոխարեն չար հանցանքների մռայլ մթության
Նաև դևերի մեզ շրջապատող բանակների տեղ՝
Փառքիդ արևը հասնի մեզ աջից, ձախից, դիմացից, թիկունքից նույնպես,
Լուսավորելու և ապրեցնելու, փրկելու համար:
Իսկ նրանց վրա, ովքեր լիահույս ապասում են քո լույսի երևալուն՝
Թող գարնանային ջինջ առավոտյան ճաճա՜նչը շողա:
Զի կարող ես դու ամեն ինչի մեջ և բարերար ես բոլորի համար,
Կամենում ես դու, որ ամենքն ապրեն և փրկությունն ես ուզում բոլորի:

Դ

Ո՜վ ամենապարգև ձեռք Հիսուս Քրիստոսի,
Դարձի՛ր դեպի ինձ, քո շնորհատու աջը կարկառելով,
Բնակվի՛ր իմ մեջ և միացիր ինձ,
Չհեռանալով սիրո քո սենյակ՝ անձուկ իմ սրտից:
Նկարագիրըդ անեղծանելի, որ նշխարն է քրիստոնեական փրկավետ կոչման պանծալի լույսի,
Հանդիսանալով միջնորդ քո տեղակ՝
Թող ինձ հետ հավետ մնա անկորուստ այս մատյանի մեջ
Ա՛յն հոգով, որ մեզ հավիտենական կյանքի կտակ էր խոստացել անճառ հորինողդ երկնից:
Եվ քեզ՝ պատճառիդ միակ, և մյուսիդ՝ միակ պատճառից,
Եվ քեզ՝ որ դարձյալ պատճառն ես մեկի,
Երրյակ անձնավորությանդ և մի աստվածությանդ
Վայելում է փառք վեհ երկնավորներից և սրբերի դասերից,
Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԼԳ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Բանաստեղծությունս այս պաշտամունքի,
Որ հոգուս բերքից նվիրում եմ քեզ, օրհնյա՜լ բարեգութ,
Խառնի՛ր, կցելով հավասարապես խնկազգեստների նվիրումներին,
Բարեպաշտ կնոջ՝ Մարիամի յուղի հետ անուշահոտ:
Հավասարելով նույն այն երջանիկ պոռնիկների հետ,
Որոնց հարգանքով հավերժահրաշ ընդունեցիր դու,–
Թող որ մեծապես պարարվես և իմ նվաստ խոսքերով,
Անհասանելի և բարեբանյալ բարձրյալիդ գլխին տեղ տալով նրանց,
Զերծ սաղմոսողի բամբասանքներից, որ ասում է, թե՝
«Մեղավորի յուղը թող չօծի վարսագեղ գագաթը»:
Այլ արա՛ այնպես, որ զորեղացած կրկնակի չափով
Բուրումն այս գրքիս խոստովանության ազդի շատերին,
Նման համասփյուռ, ամենատարած տանն աշխարհալիր,
Եվ լինի նրանց հիշատակի պես անմոռանալի:
Դու նույն այն Տերն ես, որ զգաստացրիր կանանց մեղավոր և չարախորհուրդ,
Որոնց այլաբանական նմանությունն էր վարքը մարգարեի,
Որ ճշմարտատիպ քո պատկերի պես կերպավորեցիր.
Առաջ նրա՛նց մեջ այն անճառորեն տպավորելով՝
Ծայրագույն շնորհիդ կատարումը դու ինձ ցույց տվեցիր:
Անասուններին որպես կերակուր գարու փոխարեն՝
Քո կենաց հացի ցորենի բերքը դու բազմահամբար մեզ պարգևեցիր:
Ապականացու արծաթի տեղակ քո արքունական պատկերը տվիր.
Հիմարաբար թմրեցնող գինու փոխարեն Արարչիդ արյան բաժակը տվիր.
Հին ժողովրդի հայրատ կնոջից առած յուղի տեղ՝ շնորհիդ օծումն ինձ դարձրիր դու.
Վերցված գլխաշուք կտավի տեղակ՝ անբիծ վերարկուն.
Պերճաշուք ապարանջանի փոխարեն՝
Օրենքով, Ավետարանով և գործնական առաքինությամբ ձեռք բերված թռիչքներ բարեմասնության.
Ականջը վայելչորեն զարդարող գինդի փոխարեն՝
Հիշատակն անստվեր տերունի ձայնիդ. Եվ լանջքը պճնող մանյակի տեղակ՝
Քո դրած քաղցր և արդար լուծի օրենքներն համակ:

Բ

Բայց ինչո՞ւ սրանցով պարծենամ ես և չամաչեմ դարձյալ նրանց համար:
Ուստի փոխելով եղանակն այս ողբերգական աղոթագրքի,
Ինչ որ հարմար է ինձ և արժանի՝
Մեղապարտությանս պատիժը պիտի հատուցեմ ես այս գլխում,
Որպես խստագույն դատախազ՝ համառոտ մեջբերումներ անելով մարգարեական գրվածքներից,
Ոչ թե նրանց հետ պարելով ուրախ, այլ լծակցելով նրանց ողբերին,
Ուր կան հառաչներ, հեծության ձայներ, ցասկոտ բողոքներ,
Խորտակիչ նախատինքներ, սաստիկ լաց ու կոծ:
Բայց մեծ Աստծուդ գութն ամենահաս հույս ներշնչեց ինձ,
Որով և վերև հիշված բազմաթիվ աղետների հետ տրվեցին նաև՝
Զղջումներ, խոստովանություններ, ավետիս, պարգև,
Լույսի երևումներ, խրախույսներ աստվածային, փառքի ժառանգություն,
Հրաշքների հայտնություններ և տեսիլներ սքանչելի,
Որոնցից ոմանք հույս են ներշնչում, ոմանք պատճառում վհատություններ,
Որոնց մեջ կամավ, ինձ՝ կործանվածիս վիճակվեց կորուստ:
Զի եթե վարագույրի ծածկոցը Եզեկիելն Աստուծո զգեստ անվանեց¹⁰¹Եզեկ. ԺԶ. 16,
Որով ժողովուրդը կարկատուն կուռքեր ստեղծեց, որը պոռնկանալ է համարում նրանց համար,
Հապա ես ո՜րքան ավելի պատիժ պետք է որ կրեմ,
Անմաքուրս, որ Աստծուն եմ հագել ներսից ու դրսից:
Զարմանում եմ ես, թե ինչպե՜ս չեմ կիզվում,
Շշմում, թե ինչպե՜ս չեմ հափշտակվում,
Տանջվելով, լքվելով, չարչարվելով ու ջախջախվելով,
Մանրվելով, խորտակվելով, կտրվելով ու կտոր - կտոր լինելով
Կորուսչի ժանիքներից, ինչպես որ գրված է Գրքում:
Բայց պահված է ինձ միայն սա՛, որպես հիշեցուցիչ շող փրկարար հույսի,
Թե Քրիստոսյան Ավետարանը կյանք է ճշմարիտ,
Ինչպես որ բառն էլ ա՛յդ է ծանուցում. Որով տրվում է՝ մեր մեղքերին դարձ,
Պարտքերին՝ շնորհում, եղծումներին՝ նորոգություն,
Քավություն անօրենության, բուժումն վերքերի,
Անդորրություն տագնապի, ներումն պատժի,
Հանդարտումն պատերազմի, անձրև՝ կրակի
վրա, Պատուհասի փոխարեն՝ պարգև,
Եվ սատակման տեղակ՝ շնորհի արժանացում,
Եվ կյանքի ազատություն՝ մահվան գործիքի փոխարեն:

Գ

Բայց ինչո՞ւ հիշեմ այսքանն ու մեկ-մեկ թվարկեմ այստեղ,
Անճառելիներն ի բաց թողնելով:–
Բարձրյալ Հոր հիշատակությամբ մեր կցորդությունը Որդու հետ,
Հանուն միածին Որդու՝ ընտանությունը Հոր հետ,
Եվ հաղորդումն Հոգու հետ՝ սրանց ակնարկությամբ
Խաչի փրկանքը և սփոփանքը խոսքի,
Ամենագետի կշռով հոժարակամ վարձատրումն բարվոք,
Ավազանը կենդանարար, որպես միջնորդ հաշտության,
Եվ այլ բարիքներ անթիվ, անհամար՝ բարերարիդ կողմից կուտակված,
Որ զերծ են լծից և հարկից ազատ, Իշխող են և ո՛չ իշխանության տակ:
Սրանք են ահա, որ մահվան դառնության մեջ ինձ անտարակույս կյանք են ավետում.
Զի եթե սրանք ես չունենայի, դեռևս վաղո՜ւց կորած էի ես,
Իսկ և իսկ, ինչպես երգողն է ասել:
Որդուն փոքրացնելով չէ, որ ես փառավորում եմ Հորը,
Եվ ոչ էլ Հոգին նվաստացնելով՝ Որդուն եմ տալիս նախապատվություն,
Այլ դավանում եմ Երեքն Համափառ՝ նույն Արարչությամբ:

Դ

Ամենակալ, բարերար և մարդասեր Աստվածըդ ամենքի,
Երևացողների, աներևույթների Արարիչ,
Փրկող և զորացնող, խնամող և խաղաղարար,
Հոգի հզոր Հոր, Արդ՝ աղերսում ենք քեզ բազկատարած
Մենք ահավորիդ առջև, գոչելով, Մաղթանքով հեծության,
Սաստիկ դողալով և երկյուղով մեծ
Մոտենում ենք անզննելի զորությանըդ մատուցելու
Նախ՝ պատարագը մեր այս բանական,
Իբրև հայրական անսասան պատվին
Աթոռակցի և փառակցի, արարչակցի,
Եվ քննողի՝ գաղտնիքները խորածածուկ¹⁰²Ա. Կորնթ. Բ. 10,
Կատարյալ կամքի Էմմանուել Հոր՝
Քեզ առաքողի, բոլորի փրկչի, Կենդանացնողի և ստեղծողի:
Քո միջոցով մեզ ծանուցվեց միասնական աստվածությանդ
Անձնությունը միասնական Երրորդության:
Քեզանով և քո միջոցով շառավիղները առաջին Նահապետաց, որ տեսանող անվանվեցին,
Անցյալներն ու գալիքները, Եղածներին ու չգոյացածներին
Անպաճույճ խոսքով վերապատմեցին:
Քեզ Մովսեսը Աստծու Հոգի ճանաչեց¹⁰³Ծննդ. Ա. 2,
Որ ջրի վրա քո ընթանալով,
Զորություն անսահման, Հոգածու հզոր հովանավորմամբ
Պաշտպանելով թևատարած,
Գթասիրելով նոր ծնունդներիս՝
Պարզեցիր խորհուրդը գավազանի,
Որի օրինակով վերջին վարագույրի
Հոսուն մանվածը ստեղծելուց առաջ,
Տիրապես կարող,
Անէությունից՝ բոլոր գոյերի ու էակների
Բնությունն ամբողջ ստեղծագործեցիր:
Քեզանով բոլոր արարածները
Պատրաստվում են նորոգվելու
Հարության ժամին,
Որ մեր այս կյանքի օրն է հուսկ վերջին
Եվ օրն առաջին՝ ողջերի երկրի:
Քո ազգակիցը հոժար միությամբ
Հնազանդվեց քեզ՝ իբրև իր Հորը:
Հոր էակիցը, անդրանիկ Որդին՝
Մեր կերպարանքով, քո գալն ավետեց,
Ճշմարիտ Աստված՝
Հավասար ու համագոյ Հորը հզոր,
Քեզ հայհոյելն անքավելի համարեց,
Քեզ հաստելով՝ ըմբերանեց չարախոսներին,
Եվ ներեց արդար ու անարատ գտիչն ամեն ինչի,
Որ մեր մեղքերի համար մատնվեց
Եվ հարություն առավ՝ արդարացնելու մեզ¹⁰⁴Հռովմ. Դ. 25:
Փառք նրան քո միջոցով, Բարեբանություն քեզ՝ ամենակալ
Հոր հետ Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Ե

Վերստին կրկնեմ խոսքի նույն կարգով,
Մինչև որ ազդմամբ հավատի լույսը հայտնվի
հրաշապես Վերավետելու նոր խաղաղություն¹⁰⁵Հովհ. Ի. 19-21:
Արտասվալից հառաչելով՝ Աղաչում և աղերսում ենք
Արարչությանդ՝ փառավորված բոլորի կողմից,
Անեղծ, անստեղծ և անժամանակ գթած Հոգուդ,
Որ մեր անմռունչ հեծությունների
Բարեխոսն ես ողորմած Հորդ առջև,
Որ պահում ես սրբերին Եվ մաքրագործում հանցավորներին,
Եվ տաճարներ ես կանգնեցնում
Բարձրյալ Հորդ կենդանի ու ապրեցնող կամքին¹⁰⁶Ա. Կորնթ. Գ. 16:
Արդ՝ ազատիր մեզ անմաքուր բոլոր գործերից,
Որ հաճելի չեն քո բնությանը,
Թող չմարի փայլը լույսիդ շնորհների
Մեր աչքերի հայեցումից,
Որովհետև իմացանք՝ կմիանաս մեզ,
Թե հար աղոթենք և ապրենք ընտիր, խնկելի վարքով¹⁰⁷Մատթ. ԺԸ. 20, Ա. Կորնթ. Զ. 17:
Եվ քանզի մեկըդ Երրորդությունից պատարագվում է,
Մյուսն ընդունում՝
Իր անդրանիկի հաշտարար արյամբ Դառնալով դեպ մեզ,
Դու կընդունես մեր պաղատանքները
Եվ կհարդարես մեզ օթևաններ՝
Պատվական, բոլոր հարմարանքներով,
Երկնավոր գառանդ ճաշակումը վայելելու,
Որպեսզի առանց դատապարտող պատիժների
ընդունենք Նոր կյանքի փրկության անմահարար այս մանանան¹⁰⁸Հովհ. Զ. 49-50:
Եվ թող հալչի մեր գայթակղությունն այս հրից,
Ինչպես մարգարեն կենդանախարույկ կայծակմամբ Ունելիով մատուցեց¹⁰⁹Եսայի Զ. 6-7,
Որ ամենուր քարոզվի քո գթությունը,
Ինչպես Աստուծո Որդով՝
Հոր քաղցրությունը, Որ անառակ որդուն մոտեցրեց հոր ժառանգությանը¹¹⁰Ղուկ. ԺԵ. 20-32
Եվ պոռնիկներին առաջնորդեց
Արդարների երանության երկնային արքայությանը:
Այո՛, այո՛, մեկն եմ ես նրանցից,
Ինձ ևս ընդունիր նրանց հետ Որպես մեծ մարդասիրության կարոտածի,
Քո շնորհներով փրկվածի,
Քրիստոսի արյունով գնվածի, Որ այս ամենի մեջ և ամեն ինչում Երևա քո աստվածությունը:
Հոր հետ փառավորված համապատվորեն,
Մի կամք և մեկ իշխանություն գովական,
Որովհետև քոնն է գթությունը,
Ե՛վ կարողությունը, և՛ մարդասիրությունը,
Զորությունն ու փառքը՝ Հավիտյանս հավիտենից:
Ամեն:

Բան ԼԴ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Սրանք են ահա՛ իմ թշվառացած շնչի իղձերը և դավանանքներս քեզ հարմարական,
Քեզ, որ ամեն ինչ բովանդակում ես խոսքով, Տե՛ր Աստված,
Ինչ որ ճառել եմ նախորդում՝ այստեղ պարզեմ պիտի ես երկրորդ անգամ:
Իսկ խուռն բազմության առջև գրավոր բեմախոսություն
Կամ ժողովրդին մեկնաբանումներ անելու համար
Այս աղերսական աղոթքները ես նվեր բերեցի,
Որոնք հետևյալ գոհաբանական տողերի մեջ եմ շարադրել ահա՛:

Բ

Աղաչում եմ անփոփոխելի և ամենազոր տերությանը հզոր Հոգուդ,
Ուղարկիր ցողը քո քաղցրության և բարեգործի՛ր,
Դրոշմելով հոգուս և զգայություններիս իշխող իմ մտքում
Ամենալից շնորհը քո բազմապարգև ողորմության:
Հերկի՛ր մարմնեղեն կարծրացած սրտիս բանական անդաստանը,
Որ կարող լինի պտղաբերելու սերմդ հոգևոր:
Խոստովանում ենք՝ քո ամենիմաստ էությամբ է, որ
Ծաղկում են մեր մեջ, աճում-ուռճանում պարգևներն ամեն:
Դո՛ւ ես ձեռնադրում առաքյալներին ու մարգարեներին ներշնչում,
Ուսուցանում ես վարդապետներին ու համրերին խոսեցնում,
Բացում խուլերի ականջները փակ:
Ազգակիցը քո, էակիցը Հոր անդրանիկ Որդին
Քո գործակցությամբ իրագործելով այս բոլորն ահա՛,
Քեզ Հոր իսկության հավասարակից Աստված հռչակեց:
Շնորհ արա՛ նաև ինձ՝ մեղավորիս, որ ես էլ խոսեմ համարձակությամբ
Կենդանարար խորհուրդն ավետյաց Ավետարանիդ,
Արագաթռիչ մտքի ընթացքով անցնելով անհուն ասպարեզներով
Քեզնից ներշնչված Կտակարանների:
Եվ երբ ձեռնարկեմ ես հանդիսավոր մեկնաբանության՝
Հասնի՜ թող որ քո գթությունը նախ, իր ժամանակին ներշնչելով ինձ՝
Քեզ արժանին, պիտանին և հաճելին՝ Քո աստվածության փառքի և գովեստի,
Ինչպես նաև կաթուղիկե Եկեղեցու կատարյալ շինության համար:
Երկարի՛ր ինձ վրա աջդ ամենամերձ
Եվ զորացրո՛ւ ինձ գթությանդ շնորհներով.
Փարատի՛ր իմ մտքից մոռացության մեգը մթին,
Ցրելով նրա հետ և՛ խավարը մեղքի, Որպեսզի մտքով և խոհերով այս երկրավոր
կյանքից ի վեր բարձրանամ: Լուսավորի՛ր դու վերստին իմ մեջ, ո՜վ գերահզոր,
Աստվածային հրաշալի ծագումն անստվեր,
Որպեսզի արժանի լինեմ ուսանելու և ուսուցանելու,
Որպես բարի օրինակ՝ աստվածասեր լսողներին:

Գ

Խոստովանում, դավանում ենք,
Պաշտում ենք ու երկրպագում
Ամենասուրբ Երրորդության
Միասնությունը զուգափառ.
Անճառելի աստվածություն,
Մշտաբարի և նույնագոյ համապատիվ,
Մտքի սլացքին անհասանելի
Վեր՝ ամեն մի օրինակից և բարձր՝ նմանությունից,
Որ գերազանց է անպարագիր բացարձակությամբ,
Առաջ՝ քան հիմքը հավիտենության,
Դեռ չստեղծված, չտարրացած էակներից,
Անթարգմանելի օրհնաբանությամբ
Ամենահարուստ մեծությամբ հավետ պսակված,
Ժամանակները սահմանող,
Ժամանակի մեջ կերպ առածների Հորինող-պատճառ,
Տեսանելիներն ու անտեսները ստեղծող
Ո՛չ անվամբ է չափվում,
Ո՛չ հորջորջմամբ է նշանակելի,
Ո՛չ որակով նմանված Եվ ոչ կշռած քանակով:
Չի ձևանում օրինակով,
Չի ճանաչվում որպիսությամբ,
Տարածված չէ թերությամբ,
Ամփոփված չէ լրությամբ,
Երբևէ չէ գրավված Եվ կամ մի տեղ ամփոփված:

Դ

Հայր գթության, ամեն ինչի Տեր,
Աստված բոլորի, որ երկնքում են և երկրում,
Բացի Բանից միակ, որով իրենն է ամեն ինչ,
Բոլոր շնչերի տվող ու ստեղծիչ,
Բացի իսկակից Հոգուց,
Որով համայնը կազմեց:

Ե

Մեկը երեք անձնավորությունից՝
Երջանկափառ համազոր ահավորությունից,
Այն վերևներից խոնարհվեց ներքև,
Որ ի սկզբանե անբաժան էր ներքևիններից,
Մնալով անբաժան փառքի աթոռից
Եվ անկարոտ իր ծնողի տեսության,
Պարզաբար մտավ կույսի արգանդը,
Այնտեղից ելավ՝ մարմին առնելով անբաժանելի,
Լիակատար մարդ և անպակաս աստվածություն:
Միակ Որդին միակ Հոր
Եվ միածին անդրանիկը Աստվածամայր տիրածին կույսի:
Իրական երկրածին մարդ եղավ՝ լինելով Արարիչ,
Բայց նման չէր նա երկրածիններին,
Այլ նոր ու չքնաղ Թագավորներին հրաշափառ,
Չտեսնվեց նա դարերում Եվ չպատահեց ժամանակներում,
Ըստ սաղմոսողի եղավ անդրանիկ¹¹¹Սաղմ. ՁԸ. 28
Թագավորների ամբողջ աշխարհի:
Մարմնում մեր բնությամբ կերպ առավ անապակ խառնմամբ,
Հոգու և մարմնի հարաբերությամբ,
Ոսկու և հրի, Կամ ավելի պարզ՝
Լույսը օդի հետ, Անփոփոխ և անանջատ:
Նա եկավ կամավ խաչին մեռնելու,
Հանց անարատ գառ զոհվելու գնաց¹¹²Եսայի ԾԳ 7,
Եվ մի զորավար ինքնիշխանությամբ
Փրկագործեց իր արարածներին:
Երբ կենդանի էր՝ չարչարվեց իրոք
Եվ գերեզմանվեց՝ աստվածությունից անբաժանելի:
Եռօրյա թաղմամբ
Այն դժոխական սանդարամետում վհատ բանտվածներին
Քարոզեց նորոգում և լույս:
Եվ ավարտելով փրկագործ ամբողջ
Խորհուրդը իր մարդեղության՝
Վերակենցաղեց նա աստվածաբար:
Հողմերի թևով քերովբեների վրա բարձրացավ¹¹³Սաղմ. ԺԷ. 11:
Ծածկվեց ամպով անքննելի¹¹⁴Գործք Ա. 9:
Ծածկվեց երկնից վեր բարձրանալով
Ճոխությամբ բազմեց սկզբնաժառանգ Հոր աթոռին հավասար,
Որից բնավ չբաժանվեց,
Ձեռքբերովին չկորցնելով, Չնվազեցնելով սեփականը:
Որով և գալու է դատաստանին հատուցման
Արդար իրավանց չափով կշռելու գաղտնիքը,
Որին սպասում ենք,
Որին՝ աղոթում, Հավատալով՝
Ամեն ինչում, ամեն ինչով
Ամենակալ տերությանն իր,
Որ իսկապես մեկն է միայն այն միակից Եվ միակի փառակցությամբ
Հավիտյանս երկրպագված:

Զ

Մշտապես օրհնում, բարեբանում ենք Հոր և Որդու հետ
Նրանց էակից Հոգուն:
Նա ամենազոր,
Կատարյալ և սուրբ և ճշմարիտ է,
Որ արարածներ ստեղծեց անէից,
Ինքնագործ է և իշխանակից մյուս երկուսին՝
Անեղծ, անսահման թագավորությամբ,
Պատճառն առաջին, ահավոր Բանը
Նույն այդ ինքնության, Նույնն է նաև բարձրացած Հոգին:
Բարի ինքնակալ,
Հոր պարգևները ամենքին բաշխող՝
Հանուն Միածնի փառքի պանծացման,
Որ սահմանեց օրենքները,
Ներշնչող եղավ մարգարեներին,
Առաքյալների մեջ տպավորվեց ազգակցի փչմամբ¹¹⁵Հովհ. Ի. 22:
Աղավնակերպ Հորդանանում հայտնվեց,
Եկողի փառքի մեծության համար,
Եվ ավանդական գրքերում փայլեց,
Հանճարեղացրեց և զորեղացրեց իմաստուններին,
Վարդապետներին կատարյալ դարձրեց.
Օծեց արքաների, օժանդակեց թագավորների,
Վերակացուներ տվեց, փրկություններ կարգադրեց,
Ձիրք շնորհեց, քավություններ հանդերձեց,
Քրիստոսի մահվամբ մկրտվածներիս¹¹⁶Հռովմ. Զ. 3
Իր բնակությունը մաքրագործեց¹¹⁷Եփես. Բ. 22,
Որին Հոր և Որդու հետ Նաև Սուրբ Հոգին ներգործեց¹¹⁸Հովհ. Ե. 19
Եվ ինքն Աստված է՝
Խնկված տիրապես Ամենայնը և ամենայնի մեջ¹¹⁹Ա. Կորնթ. ԺԵ. 28:

Է

Երրորդության մեջ նախորդ հիշվողը Մեծ չէ մյուսից,
Նվաստ չի լինում իր նմանակցից հետո հիշվելով,
Կամ մեկին ակնարկելիս դեմքի շփոթում չի լինում
Եվ երեքի տրոհմամբ առանձին դեմք չի դառնում:
Եվ չէր մեծարվի Հայրն ամեն ինչով՝
Իր մեջ չունենար Բանի զորություն,
Եվ կամ չունենար թե Հոգին իր հետ՝
Անշունչ, անկենդան մեկը կլիներ Եվ կնվազեր ամեն հորդորից:
Բանը եթե չճանաչվի Հոր անվամբ՝ Մի որբ կլինի, [կլինի] լքյալ
Սերած ինչ-որ մի մահկանացուից:
Նույնպես և Հոգին Նշանակալից պատճառ թե չունի՝
Անշուք ինչ-որ բան կլինի միայն,
Թափառիկ իբրև անդասելի շունչ:
Բայց եթե մեկը փորձի բաժանել Հորը իր Որդուց,
Հակաճառելով, թե նախ նա չկար,
Կամ բամբասանքով մի անբանական
Պատվել ցանկանա վեհ մեծությունը,
Եվ կամ բխողին նսեմ համարի Իբրև էապես ոչ հոգևորի՝
Այդպես այլ, օտար մի բան է մուծվում
Կամ այլայլական ինչ-որ շփոթում Սուրբ Երրորդության անարատ պատվին,
Այդպիսիներին հավատո բանի պարսաքարերով
Հերքում ենք, դուրս ենք վտարում
Իբրև գազանի կամ դժնի դևի,
Նզովում նրանց, նրանց դեմ փակում [Սուրբ] եկեղեցու գավիթը, որ և
Դուռըն է կյանքի:
Ուստի փառք տալով Երրորդությանը՝
Որպես մեկ և նույն տերություն,
Ամբողջական ու հավասարազոր,
Զուգաձայն սրբասացությամբ, համարժեք հարթությամբ,
Օրհնյալ, փառաբանյալ երկնքում ու երկրում,
Անդրանիկների խմբից և երկրածին բանականներից
Հավիտյանս հավիտենից: Ամեն:

Ը

Արդ, այս մատյանում պատկերված ծածուկ խորհուրդների բարձրաձայն խոստովանությունը
Մեծ Աստծուդ ամենալուր ականջներին ընծայեցի ես,
Եվ ահա՛ նրանով սպառազինված՝ մտա ասպարեզ:
Բայց ոչ թե նրա համար, որ կարոտ լինելով ձայնիս՝ նրանով մեծանաս,–
Զի երբ տակավին չէիր ստեղծել դու ամենայն ինչ,
Երկինքը անմահ փառաբաններով
Եվ երկիրը՝ հողաստեղծ բանականներով,
Դու փառավորված էիր արդեն քո լրության մեջ,–
Այլ, որպեսզի ինձ՝ մերժվածիս նույնպես, անճա՛ռ քաղցրություն,
Արժանի անես քեզ ճաշակելու՝ խոսքիս հաղորդությամբ:
Սակայն ի՞նչ պետք է, որ կյանքի կանոն - արքունի հրամանիդ համաձայն ասեմ՝ Ադոնա՝ Տեր,
Եվ հրամայված պատվերդ չկատարեմ, Ես, որ իմ ձեռքով իսկ ջնջեցի ինձ,–

Պատգամիդ նվիրված ոսկեղեն տախտակս խոսուն,
Աստվածային մատներովդ գրված, և որը խորտակելն է իրավացի¹²⁰Ելից ԼԲ. 19.
Եվ ես այժմ նրա նմանությունն երկրորդ՝ տխրատեսիլ մուրով եմ պատկերում:
Բայց, քանզի բազում խանդաղատանքով պաղատեցի քեզ,–
Որոնք չեն գրված թեև այս գլխի տողերի շարքում,–
Լսիր, բարեգութ, այս խոսքերի հետ նաև բոլորը:
Թող աղերսագին այս աղոթքներս էլ հոդվեն նրանց հետ,
Թերևս մաքուրների և քո կամքը կատարողների կողմից
Յուղով շաղախված և մեջը խորիսխ բաղարջի նման
Հացն այս նվիրված՝ դրվի քո փառքի սեղանի վրա:

Թ

Բայց դու, բարերար, համակ մարդասեր,
Քրիստոսդ մի՝ միակ Աստուծո, հզոր և ամենակալ,
Որ գերազանցում ես քաղցր ու խնամածու քո գթությամբ
Ոչ միայն ինձ գոյակից մարդկանց առհասարակ,
Որոնք ենթակա են խռովումների և բազմապիսի հակառակությանց՝
Այլև անարատ հրեշտակներին,
Եվ սրանցից էլ նույնիսկ ավելի՝ սրբասուններիդ անբիծ, անբասիր,
Որոնցից մեկն էր նաև Եղիան, որի խստության նշանները
Երեք ձևով երևան եկան Քորեբ լեռան վրա՝
Շարժով ահագին, կրակով կիզիչ, և ուժգին հողմով:
Իսկ քո հեզությունը երկայնամիտ հայտնվեց մեղմիկ օդի քաղցրությամբ, հանդարտաբարո.
Զի ողորմություն ես կամենում դու միայն ու միայն, ինչպես գրված է:
Թեև մարդկային սերնդից ոմանք գեղեցիկ վարքով
Առաքինաբար այլ նմանություն առան երկնային,
Սակայն երկրածին են նրանք նույնպես՝ մարդկանցից ընտրված:
Իսկ դու չես կարող չարանալ, զի բարի ես իսկությամբ,
Համորեն օրհնյալդ, համա՜կ փրկություն, Լիովին հանգիստ և անդորրություն ընդհանրական, Դեղ առողջարար՝ ախտավորների համար համորեն,
Կենդանի ջրի աղբյո՛ւր դու վճիտ, ըստ Երեմիայի:
Դարձի՛ր դեպի ինձ և ողորմիր, անկարո՜տ Աստված,
Դու, որ այնքա՜ն ծարավի ես ու պապակ իմ փրկությանը,
Որ մինչև անգամ երկնային անմահ և օրհնաբանող զվարթուններին պաշտոն հանձնեցիր
Հանուն մարդկության փրկության կարգված
Քահանաներ և քավչապետներ հավիտենական ի դիմաց մեր երկնավորների,
Թշվառ լքյալիս հաշտության համար պաղատելու քեզ մշտնջենապես,–
«Ողորմիր Երուսաղեմին». որը լուսավոր մի խորհուրդ ունի,
Թե այս երկրավոր Երուսաղեմի սույն օրինակով խնդրում են նրանք
Քո մեծ հայտնությամբ ողորմել վերին Երուսաղեմին,
Եվ քեզ կցորդված մարդկանցով՝ ընկած հրեշտակների դատարկը լցնել:

Ժ

Արդարև լսեցիր դու, բարեգո՛ւթ, անսացիր, թագավո՛ր,
Ունկնդրեցիր, կյա՜նք և հույս, ի միտ առար, երկնավո՛ր,
Հարգեցիր, հզո՛ր, նկատեցիր, ծածկագե՛տ,
Տեսար, խնամակա՛լ, կարեկցեցիր, անպատո՛ւմ:
Խոնարհեցիր, մի՜շտ բարձրյալ, նվաստացար,
ահավո՛ր, Հայտնվեցիր, անճա՛ռ, ամփոփվեցիր, անսահմա՛ն,
Չափվեցիր, անքնի՛ն, թանձրացար, ճառագա՛յթ,
Մարդացար, անմարմի՛ն, շոշափեցիր, անքանա՛կ,
Կերպավորվեցիր, անորա՛կ,
Կատարեցիր իսկապես բաղձանքն աղաչողների:
Զվարթունների բերանով եղար թշվառիս՝ Բարի, բարեխոս, միջնորդ կենդաի,
Պատարագ անմահ, սպանդ անվախճան,
Նվեր մաքրունակ, ողջակեզ անծախ, բաժակ անսպառ:
Ուստի, ողորմած, մարդասեր, օրհնյալ,
Քո կենդանատու կամքով թող որ միշտ բարեբախտ լինի հոգիս մեղավոր,
Գովյա՜լ երկայնամիտ, քեզ վայել է փառք հավիտյանս. ամեն:

Բան ԼԵ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Արդ, Տե՜ր զորությանց, մեծութուն ահեղ,
Անտարակույս տեսողություն, կամք ամենաընդարձակ, առատությո՛ւն անպակաս.
Ո՞վ կկարողանա պարերգության հանդեսով պատվել ցողի մեկ կաթիլը քո բարության,
Դո՛ւ, որ հետամուտ ես միշտ միջոցներ գտնել իմ փրկության համար:
Եվ դեռ ավելի պիտի գրեմ, որպեսզի պատմվի գալոց:
Հրեշտակասեր չանվանվեցիր դու, որ հիմնեցիր պետությունները նրանց:
Ոչ էլ ասացիր երբևիցե, թե սիրում ես երկինքն իր ջահերով,
Որոնք քո մատներով հորինեցիր դու.
Այլ ի պատիվ քեզ՝ մեծագույն գովության արժանի՝ մարդասիրությունը գերադասեցիր,
Որով կրկնակի՛ մեծացրիր դու քո անունը անճառ սոսկալի խորհուրդներով:
Լուսակերպարան երկրայիններին այն՝ սպասավորներ կոչեցիր
Եվ հատուկ մատակարարումների վերակացուներ.
Իսկ երկրածիններիս մահկանացու՝
Պերճացրիր դու տիրական և աստվածային քո պաշտելի անվամբ.
Ամեն սահմանից, կշռից ու չափից վեր քո ծայրագույն բարության մաքուր ծորումի համար
Կտակներ անթիվ և անբավ ճառեր հորինվեցին քեզ:
Դու ևս, մեկն աստվածային էությունից, մարդանալով,
Ոմանց՝ իրենց համար, և ոմանց՝ այլոց,
Զեղեցիր կյանքի պարգևներ առատ, պես-պես հրաշքներ,
Սքանչելիքներ աստվածագործ և նշաններ ճշմարտատեսիլ:
Եթե գթալով դու ողորմեցիր թերահավատ անդամալույծին,
Տեսնելով, որ նրան խնամողները հույսով են դիմում քեզ¹²¹Մատթ. Ը. 2-4,,
Ո՜րքան ավելի զորավոր պիտի լինի քո խոսքը ամենակարող
Մաքրելու համար մարմինն ախտալից քեզ հառաչագին աղաղակողիս:
Քանզի արդարև շատ ավելի մեծ հրաշք է սրբել անմաքուր հոգին,
Քան թե լվացված պատկերը աղտին դարձնել անենթակա.
Մանավանդ որ ավազանի շնորհն ավելանալով երկրորդի վրա՝
Է՛լ ավելի է բարձրացնում հայրենի փառքն անճառ:

Բ

Դո՛ւ ես, Տեր, որ մաքրում ես մեզ,
Ինչպես առաջուց ցույց տվեցիր դու Մովսեսի վրա՝ քո ընտրյալի:
Դու վերակացու եղար Հակոբի տոհմին,
Նրա մեղքերի և անօրենությունների մեջ,
Երբ Եգիպտոսում՝ հեթանոսական խավարում
նրանք խարխափում էին:
Դո՛ւ ես լուսավորում մեղավորներին իրենց ընթացքի մեջ, ըստ երգող Դավթի:
Դո՛ւ ես, որ սրտի քարեղեն կարծրությունը փոխարկում ես մարմնի կակղության,
Որպեսզի կարող լինի քո խոսքն իր մեջ ընդունելու:
Դո՛ւ ես, որ կարող ես ընձեռել ա՛յլ սիրտ և մեկ ճանապարհ՝
Երկնչել քեզնից կյանքի բովանդակ տևողության մեջ:
Դո՛ւ ես, որ խստամիտների մեջ դնում ես քո երկյուղը միշտ,
Որպեսզի հավատքով ուշք դարձնեն քեզ, մարգարեների խոսքի համաձայն:

Գ

Քո աշխարհաստեղծ բերանի օրհնյալ շրթունքների աստվածեղեն անձրևների կաթիլը կենարար,
Որպես բանալի՝ լսելիքներիս դռա՜նը մոտեցրու,
Որով խորամանկ բանսարկու օձի թույնը վերցնես ու բժշկե՜ս դու:
Քո ամենակալ ձեռքով բռնիր շարժվող գործիքն իմ խոսողության,
Եվ ազդի՛ր նրան ձայնի զորություն,
Դո՛ւ, որ տալիս ես լեզու բոլորին՝ ընտիր խոսելու.
Որպեսզի ես էլ, դաստիարակվելով պատշաճապես,
Չլինի, որ մեր նախահոր նման հանդուգն խոսելով՝ զրկվեմ քո լոյսից,
Եվ անբանության դատապարտվեմ՝ որսողից քշված:
Քո կենդանաբաշխ աջը երկարելով՝
Լուսավորի՛ր վերստին խավարած աչքերն իմ հոգու,
Որ չլինի թե վիշապի շնչով մարելով լապտերն համարձակության՝
Գրվանի ներքո մնամ ծածկված¹²²Հմմտ. Մատթ. Ե. 15:
Վերցրո՛ւ անօրենություններն իմ, Տե՛ր, և նետիր նրանք խորքերը ծովի,
Որ փոքր է անչափ քո անսահման մեծության համեմատությամբ,
Ուր իմ մեղքերը կարող են սուզվել, ըստ մարգարեի:
Կործանված հոգուս համար կանգնիր նշան վստահության¹²³Եզեկ. Թ. 4,
Որ չլինի թե կառուցվելով վհատության կոթող¹²⁴Հմմտ. Եզեկ. ԺԶ. 31՝
Ծածկվածները հրապարակ հանի բարձրաձայն:
Բա՛ց բժշկարանիդ կենաց վարդապետարանը,
հզո՜ր և գթած, Որպեսզի մեր մեջ կորուսչի ցանած, մշակած բոլոր որոմները չար՝
Կամքիդ մանգաղով ընդհուպ արմատից հնձես ու թափես:
Երբ Պետրոսի պես քայլերս ուզեցի ուղղել դեպի քեզ, Աստված բոլորի,
Սուզվեցի և ես այս աշխարհային մեղսածուփ ծովի ալիքների մեջ,
Մոտեցրու աջը քո ազատարար, օգնելու համար ինձ՝ սասանյալիս,
Քանանուհու հետ ձայնակից՝ ե՛ս էլ սրտիս խորքերից
Պաղատում եմ քեզ, ահա՛, սովահար որսորդական շան նման կաղկանձող.
Քո բազմազեղուն ու ճոխ սեղանից բաժին հան և ինձ՝ թշվառ սովյալիս,
Որպես ապրուստի կերակուր տալով փշրանքներն հացի:
Փրկի՛ր նյութեղեն խորանն իմ, ո՛վ դու,
Որ աշխարհ եկար փնտրելու կորածին և ապրեցնելու:
Զի քո է մեծություն, հաղթություն և զորություն.
Դո՛ւ ես քավություն և բժշկություն, նորոգություն և երանություն.
Եվ քեզ է վայելում փա՜ռք,
երկրպագություն հավիտյանս. ամեն:

Բան ԼԶ

Ա

Որքան էլ շատ լինեն մեղքերս,
Շնորհիդ փրկարար արդյունքներն անթիվ
Եվ հանդիսադրումն այն չարչարանքների, որոնք հանձն առար՝
Գերազանցում են նրանց միշտ իրենց առավելությամբ:
Հոգիներն համայն իր մեջ ամփոփող աջդ արարչագործ
Մահվան գործիքի՝ Խաչի նշանի վրա գամեցիր,
Որպեսզի կամքիդ դեմ երկարող ձեռքս թուլացնես:
Համընթաց քո զույգ ոտքերդ ազատարար
Իմ անսանձության պատճառով պատժարանի փայտին կպցրիր,
Որպեսզի զսպես դու գթածաբար վայրագությունը փախչող թշվառիս:

Բ

Չհրամայեցիր, որ քո օրհնյալ գագաթը կռփողների ձեռքը գոսանար,
Դու, որ քարերի կարծրությունը ճեղքեցիր,-
Որպեսզի այդ օրինակով՝ և ի՛նձ ներելդ կանխավ ավետես:
Քեզ՝ խոստովանված Աստծուդ գանող անպիտաններին չսպառնացիր,
Դու, որ արուսյակը մթնացրիր¹²⁵Եսայի ԺԴ. 12–
Որ մահացածիս բարությամբ հանդերձ հանգիստ շնորհես:
Հայհոյիչների չարախոս բերանը չչորացրիր,
Դու, որ լուսնի պատկերը արյան երանգով գունավորեցիր,-

Որպեսզի քեզ գովելու համար անհամարձակ լեզուս զորացնես
Չսաստեցիր քեզ նախատողների մոլեգնությունը,
Դու, որ տարերքն անգամ սասանեցիր,–
Որպեսզի թշվառ գլուխս գթությանդ օծումով յուղես:
Քեզ մոլորեցուցիչ անվանող աստվածասպանների ծնոտների հոդվածներն իրարից բաժանելով չխախտեցիր,
Դո՛ւ, որ քարերի կարծրությունը ճեղքեցիր,–
Որպեսզի բարուց դատարկ իմ հոգին ընդունայնության հոժարությունից հանդարտեցնես:
Պահապանների սրերը իրենց ընդերքը չմխեցիր,
Դո՛ւ, որ օձի որովայնը հողի վրա սողալուն մատնեցիր,-

Որպեսզի ոսկորներն իմ տառապյալ մարմնի,
իբր գանձարանում պահված՝ Հարության կենացն արժանացնես:
Երբ կենդանակիր քո գերեզմանի տապանաքարը կնքում էին,
Նրանց տեղնուտեղը թիկունքի վրա պառկեցնելով՝ երկրի անդունդները չսուզեցիր,
Որպեսզի հոգուս տապանակի մեջ լույսիդ նշխարը հանգչեցնես:
Երբ քեզ կորած և իբրև երկրավոր մարմին գողացված էին համբավում,
Դու՝ համայնաջինջ և սպառսպուռ չկրճատեցիր նրանց սերունդները,
Որպեսզի և ինձ, բարուն հետևող հիշատակվելու անարժանիս իսկ
Անկորուստ կերպով, անվնասելի՝ փրկվածներին մասնակից դարձնես:
Երբ ուրացողները մոլեգնաբար, որպես մատնության անարգ գրավական՝
Քո Հոր տաճարի գանձարանից մաս էին հանում, կաշառք տալով արծաթ կրկնակապեն՝
Չդարձրիր նրանց դու քարե արձան,
Նման՝ Մովաբի տատին¹²⁶Ղովտի կնոջը: պատահած այն հին հարվածի:
Որպեսզի և ինձ՝ հաստատությանս մեջ վրիպյալիս
Եվ մահվան իշխանությանը վաճառվածիս թշվառ՝
Արյամբ քո փրկելով՝ հաստատուն վեմիդ վրա կառուցես:
Օրհնյա՜լ ես կրկին, օրհնյա՜լ վերստին,
Ամեն ինչի մեջ միշտ օրհնաբանված՝ հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԼԷ

Ա

Եվ արդ, թեպետև իմ բարու համար քո ինձ շնորհած վերոհիշյալ պարգևներից
Շատ քչերն այստեղ ես գրի առա,
Ո՜վ ամենագութ բարերար, գովյալ և ամենազոր,
Բայց և այնպես՝ նրանք արքայազուններ են և ինքնակալ իշխաններ,
Զորության որդիներ են նրանք և վեհածիններ մեծափառ, լուսանորոգ և հրաշապատիվ, Որոնք հռչակված են բարձր բռնած հաղթական դրոշներով՝ պսակապաճույճ գեղազարդված, Բերելով իրենց հետ անթիվ օրհնաբան, քաղցրահամբույր և հեզ,
Երջանիկ խաղաղասեր և աստվածահաճո պետությունները այն վերին նահանգների,
Որոնց վերաբերմամբ աղոթեց մարգարեն՝ ասելով.
«Տե՜ր, զորություններդ արթնացրու և մեզ փրկելու փութա՛»,
Դրանք ավելի զորավոր են հալածելու մեր մեղքերը
Եվ հալելու ու հեռացնելու կարկուտն անհուսության,
Քան թե զորապետը նախամարտիկ՝ երկնային պարի–
Գիշերավարը այն խավարասեր¹²⁷Հրեշտակապետ Միքայելը, որ զգետնեց ապստամբ երկնային զորաց պետին, սատանան կամ արուսյակը:, որը առաջին հակառակորդն էր բարի Աստծուն:
Անհնար է թվել այն բոլոր շնորհները, որոնք բարձրյալի կողմից
Անձրևեցին տկարիս, թշնամուս և ապերախտ ծառայիս վրա:
Իսկ եթե ոք համարձակվի խոսել կարողանալ, ամբողջը թողած՝
Շատ քիչը պիտի կարենա հիշել այդ շնորհներից:
Դրանց հետ նաև մտաբերելով առաջին նյութը,
որից ստեղծվեց, Իբրև մի տկար և նկուն՝ հերքված մեծ զորությունից պիտի պարտվի:

Բ

Սակայն, թեպետև այսպես գրեցի,
Եվ դարձյալ նույնը պիտի վկայեմ հողիս թերահաս խակության
Եվ ստեղծողիդ կատարելության ու բարիքների և իմ անարժանության մասին,–
Բայց ամենալույս և բազմազեղուն, աննախանձ, գովյալ քո արարչության զորության հանդեպ
Կփշրվի բանսարկուի պատճառած սրտի կարծրությունը:
Նա է, որ փորձում է հուսահատ վհատությամբ քարացնել սիրտս,
Սպառել և խոպանացնել երկու աղբյուրներս,
Որոնք իմ զգայական եդեմի մեջ բխեցրեց
տնկողը, Որպեսզի նրանցով ոռոգվի առատ ու ծաղկի իմ
մեջ բարեգործության դրախտը կենսատունկ:
Ուստի թող չլինի, որ արտասուքներս ցամաքեցնելով,
Աղանդահնար պատրանքներով և չարաչար խորամանկությամբ
Դուրս հանի դարձյալ ինձ իմ նախկին փափուկ վիճակից:
Իսկ երբ երևա հրաշափառորեն համբարձված Աստվածն
Իր խաղաղությամբ միջնորդն հաշտության աստվածների մեջ,
Շնորհաց կտակը բերելով իր հետ,–
Բախվելով նրան, ինչպես վիմեղեն ամրապինդ լեռան,
Կցնդեն բոլոր վնասակար խարդախություններն ու կարճամիտ սրտնեղությունները,
Հազիվ թե հոսող փոքրիկ ջրի պես, կամ հողի նման, որ փշրվելով կփոշիանա:

Գ

Արդ, ոչ թե մարդկանցից են գալիս կշտամբանքներս, ինչպես Հոբն է ասում,
Այլ ամենատես աչքերից վերին հրամայողիդ,
Որի երկյուղից խիղճս տագնապած՝ սոսկում եմ,
սարսում կասկածանքներով: Եվ սակայն դարձյալ սրտաբեկ՝
Ապաստանում եմ հույսիդ հաստատուն, կենդանի անեղծ.
Որպեսզի ողորմությամբ նայես դու ինձ,
Իբրև կորստյան պատժին արժանու,
Երբ ես երկնայնիդ բարերարությանը ներկայանում ձեռնունայն և ապշահար,
Երախտիքները անպատում փառքիդ բերեմ ես ինձ հետ ու քեզ հիշեցնեմ.
Քեզ, որ ո՛չ մոռացությամբ տարված ես նիրհում,
Ոչ էլ մինչև իսկ ակնթարթի չափ ընդմիջումներով՝ հեծեծանքներն ես անտեսում վշտի:
Վերցրո՛ւ ինձանից, աղաչում եմ քեզ, լուսավոր խաչովդ՝ խեղդը հանցանքիս,
Հոգատարությամբ տարակուսական տխրությունը իմ,
Փշանյութ պսակով՝ բողբոջն իմ մեղքերի,
Գանակոծությամբ՝ հարվածը մահիս,
Ապտակի հուշով՝ տանջանքն ամոթիս,
Թքի թշնամանքով՝ գարշությունս անգոսնելի, Լեղու ճաշակմամբ՝ դառնությունը հոգուս:
Քոնն են այս բոլոր բարությունները անբովանդակելի,
Միակ Աստուծո միածի՛ն Որդի,
Որոնց հետ և իմ չարությունները հիշատակելով,
Քո ամենօրհնյալ անունն եմ կանչում բարձրաղաղակ՝ հոգեղենների պաղատանքներով:
Մեղապարտությամբ ամոթահարիս զղջման խոստովանության նայիր
Եվ սատակելու արժանի որդուս ողորմիր՝ անմահ մահով մեռնելու.
Որպեսզի բազում մեղքերիս չափով
Կրկնապատկվելով առավելապես՝ քո ողորմությո՜ւնդ ավետարանի
Եվ հռչակվի վեհ ահավոր հնչմամբ երկնքի մեջ միշտ և երկրի վրա: Եվ քեզ՝
Հոր և Սուրբ Հոգու հետ՝ փա՜ռք հավիտյանս. ամեն:

Բան ԼԸ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Ինչպես որ նախորդ գլուխներից մեկում գրության առա
Մարմնական անդամների օրենքի արգասիք համարվող
Մեղանչանքների այն խավարային գլխավոր ծնունդները,
Որոնք տիրեցին մահվան ժառանգորդիս,-

Այդպես էլ և այժըմ, այստեղ, հետևյալ խոսքերիս կարգին
Պիտի հիշատակեմ ես փոքր ի շատե,
Ինչպես անսահման ծովի ջրերից մի կաթիլ առած՝
Հոգևոր կյանքի այն օրենքները,
Որոնք լուսածնունդներին ազատագրում են Հիսուս Քրիստոսով:

Բ

Կայսերական են ոմանք արդարև, բազմած բարձր գահի վրա,
Եվ շնորհների պաշարով լցված ու հարստացած:–
Թագավորն իր սիրելիներով,
Արքան իր պատվավորներով,
Պսակավորն իր իշխաններով,
Բարեհռչակվածն իր համբավներով,
Հաղթողն իր փողերով,
Զորավարն իր մարտիկներով,
Գովյալն իր փառքով,
Փեսան իր պարավորներով,
Դշխոն իր օրիորդներով,
Փեսավերն իր հանդերձանքներով,
Ազատությունն իր շնորհներով,
Խոստովանությունն իր քավությունով,
Օգնությունն իր ձեռքով,
Պահպանությունն իր աջով,
Պարգևն իր զարդով,
Կենաց նշանն իր ամրությունով,
Կնիքն իր նկարագրով,
Ամպն իր հովանիով,
Արվեստն իր հրաշքներով,
Հոգին իր անեղծությունով,
Խոսքն իր կատարումով,
Ուխտադրությունն իր լրումով,
Զորությունն իր հրամաններով,
Ավազանն իր սքանչելիքներով,
Մանանան իր անապականությունով,
Կենդանի վեմն իր վտակներով,
Հրեղեն սյունն իր ճառագայթներով,
Որոտումն իր ազդումներով,
Վերին հույսն իր փրկությունով,
Օրհնության ծառն իր պտուղներով,
Եվ բարունակն իր բարիքներով:
Եվ որպեսզի, չլինի թե բոլորն ասելով՝ ամբողջն աչքաթող անեմ,
Ինչպես արևին նայելիս կայլայլվի աչքն ու կտկարանա,
Պետք է որ լռեմ ես շատն ասելուց և քչին հասնեմ,
Բավականանալով ամենապիկար իմ կարողությամբ:

Գ

Բայց ավա՜ղ հավետ այստեղ իմ թշվառ, եղկելի հոգուն,
Քանզի խոսքիս կարգն ստիպում է ինձ
Ավետավոր ձայնի հետ խառնել և՛ գուժկան բողոք.
Քանի որ սրանց հետ և սրանց առընթեր
Կան՝ արդարությունն իր կշիռներով,
Վճիռն իր հատուցումներով,
Քննությունն իր լույսով,
Հանդիմանությունն իր լապտերներով,
Մերկությունն իր պատկառանքներով,
Հայտնությունն իր ամոթով,
Անբիծն իր վաստակներով
Եվ սխալվածն իր պատիժներով:

Դ

Դարձյա՛լ և դարձյալ ողբ ինձ կրկնապես, թշվառ եղկելուս,
Քանզի անհնար բարկությամբ, ահա՛,
Գալիս է, հասնում հասակիս հասկին մանգաղը նրան հնձելու համար:
Դատավորն՝ ատյանի, և հզորը բեմի համար,
Սպառնացողը կորուստի մատնելու, բազուկը՝ դատաստան տեսնելու,
Պատժիչ գավազանն՝ հարվածելու, սպառազինումը՝ վրեժխնդրության,
Եվ հովիվն ընտրություն անելու համար:
Եվ քանզի վերջին օրը հատուցման դատի պիտի ինձ դատապարտյալիս
Քո այն խոսքը, որ դու ինձ ասացիր,
Կանխի՛ր այն, բարեգութ, նախընծա քո քաղցրությամբ,
Եվ ինձ որ վարանական երկյուղով հեծում եմ նվաղաձայն,
Զորացրո՛ւ վերջին տագնապման ժամիս քո օրհնյալ ձեռքով,
Առաջին օգնությամբ մխիթարելով, բժշկելով, քավելով, և կենդանի պահելով:
Եվ քեզ փա՜ռք ամեն ինչի մեջ, հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԼԹ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ քանզի թողի կերպըս առաջին դևի թելադրանքով
Եվ կորցրի իսպառ իմ ծուլությամբ,–
Ուստի այժմ իմ մեջ ցույց պիտի տամ ես կերպարանքը հին.
Դառն ու թախծալից հոգու հեծությամբ
Անաչառ խայտառակումով, հրապարակորեն,
Հավաքված անթիվ և ամեն ազգի բազմությունների
Վերապատմեմ ես պիտի բարձրաձայն և մեծաբարբառ աղաղակելով:

Բ

Շնչավոր մի մատյան եմ ես, որն ունի իր մեջ
Ներսից ու դրսից ողբեր ու վայեր և ձայներ
տխուր, Իսկ և իսկ նման Եզեկիելի տեսլի տոմարին:–
Քաղաք անպատվար և անմահարձան,
Տուն՝դռան ամուր փականքներից զուրկ,
Աղ՝ միայն տեսքով, այլ ոչ թե համով,
Ջուր աղի, անախորժ՝ ծարավների համար,
Գետին՝ անօգուտ՝ հողագործության,
Դաշտ լքված՝ հեղեղավայր կնյունի,
Անդաստան՝ խոպանացած և տատասկաբեր,
Աստվածախնամ հողս հոգևոր, որ բանսարկուի
պատրանքներո՜վ մշակվեցի,
Յուղընձյուղ փայտ եմ պտղակորույս,
Հատանելի մի ծառ ունայնաբույս,
Կրկնամեռ խոսուն մի տունկ եմ անհույս,
Ամբողջովին շիջած ճրագարան անլույս:
Այժմ վերստին սույն նմանությամբ
Այլ ավաղական բազում պատկերներ պիտի կրկնեմ ես:-

Ամոթի դառն պատուհասն է պահված հեգիս,
Կրճտումն ատամների և աչքերի լաց անվերջ՝ եղկելիիս,
Հայրական անսպասելի ցասում՝ ստահակիս,
Ապականություն աննորոգելի՝ մեղանչած մարմնիս,
Նոր կշտամբություն՝ ախտալից հոգով, չարիք
գտնողիս, Տարակուսանքի տարտամ տագնապներ՝ մահով
գերվածիս, Որոնք երկնային զորքերը կտան թշվառիս,
Վկայելով, թե որոմի խրձի պես վառվելու է վշտակիր հոգիս,
Ահարկու ձայնով ազդարարելով անբժշկությունը հուսալքվածիս:

Գ

Արդարև, սրանք կատակերգական նվագներն են ահա՛
Այն քնարահար շրջիկ պոռնիկի, որ ծեծելով իր կուրծքը, լալագին
Հնչեցնում է հույժ կսկծեցուցիչ, խղճալի ողբեր,
Ինչպես Եսային է ասում առակով՝
Տյուրոսի մասին գրած պատգամում:
Եթե ապառնի դիպվածն այն փոքրիկ, իբրև մոտալուտ պատկերացնելով,
Բողոքում էր նա պես-պես, բազմակերպ ավաղումներով,
Լացով ու կոծով պարողների պես,–
Հապա ինձ համար, որ սպասելով Տիրոջ գալստյանն անպայման մնացի անպատրաստ բոլորովին,
Որքա՜ն և որպիսի՜ վհատեցուցիչ երգեր պիտի մրմնջեմ ես:
Արդ, եթե դատաստանի ահավորությունը հիշեմ վերստին,
Բազմացնեմ պիտի աշխատանքս ես,
Իսկ եթե տանջանքներս իսկությամբ աչքիս առաջ բերեմ՝ երկյուղս կաճի,
Եվ եթե ճշգրիտ պատկերացնեմ ես տեսարանները նրանց՝
Ինձ համար նախատեսված հատուցումները կավելանան,
Քանզի առաջուց նախատեսելով այդ բոլորը ես, չապաշխարեցի, թեկուզ անագան:
Բայց դու խնայեցիր ինձ, գթած, մարդասեր, հզոր, բարերար,
Ամենապարգև Քրիստոս թագավոր, օրհնյալ հավիտյան. ամեն:

Բան Խ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Ամենակալ Աստված բարերար, ստեղծո՛ղ բոլորի,
Ունկնդրի՛ր հառաչանքներիս ձայնին տագնապահույզ.
Եվ ինձ ապագա կասկածանքների երկյուղից փրկի՛ր,
Կարող զորությամբդ ինձ ազատելով մեղքի պարտքերից,
Քանզի քո անբավ մեծությամբ և իմաստությամբ անհուն՝
Հնարավոր է քեզ մոտ ամեն ինչ:

Բ

Եվ քանզի հեռվից տեսնելով հոգուս աչքերով ահա՛
Ահավորափայլ հանդեսը քո հանդերձյալ դատաստանի,
Նկատում եմ ես արդեն կանխապես
Ցերեկը լուսավոր ու հուսալից՝ սրբերի համար,
Եվ օրը խավար՝ պատժապարտիս պատուհասի
համար, Ուստի և չկա ոչինչ, որ լինի փախուստիս համար ապաստանարան.
Ո՛չ անդունդները խորունկ և ո՛չ վիհերն անտակ,
Ո՛չ լեռները բարձրաբերձ և ո՛չ քարանձավները,
Ո՛չ ժայռերը կարծրակուռ, ո՛չ էլ ծործոր ու ծերպ,
Ո՛չ փապարները փոսավոր և ո՛չ հոսանքը հեղեղների,
Ո՛չ բավիղները խորշերի, ո՛չ շտեմարանները
հարկերի, Ո՛չ թաքստոցները սենյակների, ո՛չ էլ ծմակները
հովիտների, Ո՛չ ծործորները դժվարանց, ո՛չ բլուրները բազմակուտակ.
Ո՛չ քամիները մեծաշունչ, և ո՛չ ծովերն անծայր,
Ո՛չ հորձանքները սահանքների, և ո՛չ ափերը
հեռավոր, Ո՛չ ողբերի ձայները և ո՛չ հեղեղներն արցունքի,
Ո՛չ շարժումը մատների, ո՛չ ձեռքերը վերամբարձ
Եվ ոչ էլ պաղատանքը շրթունքների:

Գ

Այս բոլորից՝ սաստկագույն և անճողոպրելի՝
Դո՛ւ միայն, Քրիստոս, կարող ես փրկել բազմամեղ հոգիս,
Քո անդորրությամբ և քո դյուրությամբ ամենահնար:
Ուստի և նայի՛ր ինձ շրջապատող վտանգներին անզերծանելի,
Դո՛ւ միայն քաղցրդ բոլորի հանդեպ.
Կենազեն խաչիդ հաղթական սրով կտրատի՛ր բոլոր ցանցերը վարմիս,
Որոնք ամենուստ պաշարել են ինձ մահու գերյալիս,
Տո՛ւր հանգստություն սասանյալ ոտքին թյուր ընթացողիս.
Բուժի՛ր հրատապ ջերմին տոչորումն մղձկյալ սրտիս,
Մերժի՛ր դիվային և չարահնար շշուկները իմ՝ քեզ պարտավորիս.
Հալածի՛ր անհույս մթությունն հոգու՝ չարին կենակցիս.
Ցրի՛ր ծխամած թանձրությունները բռնավոր մեղքերիս.
Կորցրո՛ւ ապական ցանկությունները զազիր կրքերիս.
Նորոգի՛ր մեծիդ անվան պաշտելի փառքի լուսեղեն պատկերն ի հոգիս.
Զորացրո՛ւ շնորհիդ փայլը շողշողուն որպես շուք դեմքիս,
Մտատեսության ընդունակություն տուր հողեղենիս,
Հարմար հորինմամբ վերահարդարիր, որ տեսնի քեզ պարզ՝
Լուսազարդ մաքրությամբ զտելով մռայլը մեղավորիս,
Աստվածային կենդանի, անեղծ, երկնավոր լույսովդ ծածկելով երեք պատկերներն անձիս:
Զի դու ես միայն օրհնյալ Հորդ հետ ի գովեստ Սուրբ Հոգուդ
Հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԽԱ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Որդի՛ կենդանի Աստուծո, ամենաօրհնյա՛լ,
Անքնին ծնունդ դու ահավոր Հոր,
Քեզ համար չկա ոչինչ անհնար ու անկարելի:
Երբ ողորմությանդ փառքի անստվեր ճաճանչները ծագեն,
Կհալվեն մեղքերը, կհալածվեն դևերն ու կջնջվեն հանցանքները,
Կխզվեն կապանքները, կխորտակվեն շղթաները,
Կկենդանանան մեռյալները, կբուժվեն զարկվածները,
Եվ վերքերը կառողջանան.
Կվերանան ապականությունները, տեղի կտան տխրությունները,
Կնահանջեն հեծությունները, կփախչի խավարն, ու մեգը կմեկնի,
Կցրվի մառախուղն, ու մռայլը կփարատվի.
Կսպառվի աղջամուղջը, կվերանա մութն, ու
գիշերը կանցնի, Տագնապը կտարագրվի, կչքանան չարիքները,
Հուսահատությունները կհալածվեն,
Եվ կթագավորի քո ձեռքն ամենակարող, քավի՛չդ բոլորի:

Բ

Դու չեկար կորցնելու մարդկանց հոգիներն, այլ ազատելու.
Ների՛ր ինձ անթիվ չարիքներս՝ քո բազում ողորմությամբ,
Զի դու միայն ես երկնքում անճառ և երկրում՝ անզնին,
Գոյության տարրերի մեջ և աշխարհի բոլոր ծագերում,
Սկիզբն ամեն ինչի, և ամեն ինչի մեջ՝ ամբողջ լրումով,
Օրհնյա՜լ ի բարձունս.
Եվ քեզ՝ Հոր ու Սուրբ Հոգուդ հետ՝ փա՜ռք հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԲ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Տե՜ր Աստված գթության, փրկության և ողորմության,
Քավության և նորոգության, բժշկության և առողջության,
Լուսավորության և կենդանության, հարության և անմահության,
Հիշի՛ր ինձ, երբ գաս քո արքայությամբ,
Ահավոր, հզոր, բարերար և ամենաստեղծ,
Կենդանի, գովյալ, ամենակատար
Եվ մերձ համորեն արարածների հեծություններին:
Ես էլ եմ ահա՛ պաղատում քեզ խաչակցիդ հետ,
Որը քեզ համար ո՛չ բռնված էր և ո՛չ էլ կապված,
Ո՛չ կախված և ո՛չ բևեռված,
Ո՛չ խոշտանգված էր մեծիդ անունով և ո՛չ անարգված,
Ո՛չ լլկված և ո՛չ արհամարհված,
Ո՛չ խորտակված և ո՛չ մահացած,
Այլ արքայությանը՝ արդարների համար պահված լույսին արժանի համարված:
Եվ դու հաստատուն ուխտի խոստումով «Ամեն»-ի երդմամբ,
Հայտնելով տրված բարիքների անփոփոխությունը,
Փառավորեցիր նրան և փրկության հույս ներշնչեցիր ինձ՝ իսպառ լքվածիս:

Բ

Օրհնյա՜լ, օրհնյա՜լ և դարձյալ օրհնյալ,
Ընդունելով և ինձ նույն հավատքով՝
Փրկի՛ր կործանումից և բաձրացրո՛ւ, ո՜վ բարերար.
Բժշկիր հիվանդությունների ախտերից, ողորմա՜ծ.
Մահվան եզերքից ինձ կյանքին դարձրու, ո՜վ կենդանություն.
Քոնն եմ նաև ես, ուստի նրա հետ ապրեցրո՛ւ և ինձ, ապավինությո՜ւն.
Կենդանության շունչ ընծայիր դու ինձ՝ հոգով մեռածիս,
Հարությո՜ւն, դու կյանք և անմահություն,
Անպակաս բարություն, անսպառ շնորհ, անփոփոխ ներողություն,
Աջ ամենազոր, ձեռք ամենիշխան, մատ ամենամերձ:
Կամեցիր դու, Տեր, և պիտի փրկվեմ.
Ակնարկիր միայն գթությամբ, և պիտի արդարանամ.
Ասա՛ դու խոսքով, և իսկույն պիտի դառնամ անարատ:
Մոռացի՛ր թիվը իմ չարիքների՝
Եվ անմիջապես համարձակություն պիտի առնեմ ես.
Առատաձեռնի՛ր, և շուտով պիտի պատվաստվեմ քո մեջ,
Փառավորյալդ ամեն ինչի մեջ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԳ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Բժշկության հմտության ամենափորձված հնարավորությամբ
Անախտական կյանքի դու պատճառ, երկնային զորեղ թագավոր՝
Տե՜ր Հիսուս Քրիստոս,
Աստված՝ իմանալիների բոլոր և տեսանելիների:
Ահա՛ իմ մեջ ես դու, ինչպես մագարեն է ասում,
նոր կցորդությամբ, Ուստի և ես միացած քեզ հետ խոսքի դաշինքով
այս բարեզարդ՝ Թո՛ղ լուսավորվեմ կրկին ողջացած՝ շնչով ու
մարմնով, Ըստ ամենայնի կարող և անդրդվելի:

Բ

Սպեղանիների կարիք չես զգում դու
Հոգուս վերքերին փաթաթաններ պատրաստելու համար,
Ո՛չ ժամանակի, ո՛չ միջնորդի և ո՛չ էլ երկարաձիգ օրերի,
Ո՛չ փոփոխական դեղեր տալու և ո՛չ անդամահատման,
Ո՛չ էլ խարելու, վիրահատության. Եվ այլ երկրավոր դարմանումների,
Որոնք ենթակա են հաճախ վրիպանքի և ամենասխալ տարակուսության:
Բայց քեզ՝ հոգիների և մարմինների Արարչիդ Ամենայն ինչ լուսավոր է, ամենայն ինչ ակներև, Ամեն ինչ գրված, ամեն ինչ դյուրին և հնարավոր,
Խորհուրդը գլխավորված է, խոստումը լցված, կամքը կատարված, Քո կտակն
Ավետարան է, քո վճիռն՝ ազատություն, մատյանդ՝ շնորհ:
Չես կաշկանդված դու օրենքներով, ոչ էլ կանոններով շրջափակված.
Արգելակված չես նվաստությամբ, ոչ էլ հպատակությամբ խոնարհված.
Չես պարփակված փոքրկությամբ, ոչ էլ սահմաններով չափված.
Չես վրիպած բարությունից, ոչ էլ ցասումից այլայլված.
Չես սխալված խստությունից, ոչ էլ խռովությունից վրդովված.
Չես դղրդված անգիտությունից, ոչ էլ ողորմությունից՝ փոփոխված.
Չես իջել բարձրությունից, ոչ էլ օգնությունից ընկրկած,
Ոչ էլ փրկությունից տկարացած:
Սկիզբն ու լրումն ես դու ամեն ինչի, և ամենայն ինչ քեզանից է:
Փա՜ռք քեզ և երկրպագություն հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԴ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Աստվա՜ծ անսահման, անբացատրելի հարազատ ծնունդ միակ Աստուծո,
Արարիչ բոլոր արարածների, Քրիստոս թագավոր,
Լույս՝ խավարի մեջ՝ մթնած սրտերի.
Մեզ հետ՝ մարդ կատարյալ և առաքչիդ հետ՝ իսկական Աստված,
Որ մեր բնությամբ քոնն ես ծանուցում հրաշապես:
Օրհնյա՜լ է Հայրդ երկնավոր և անճառ,
Որ առաքեց քեզ երկնից և որին փառակից ես դու արարչությամբ.
Տարագիր գերուս փրկության համար նա այնքա՛ն հոգաց,
Որ մինչև անգամ քեզ մատնեց մարդկանց:
Իսկ դու, որ կարող էիր առանց վշտի ավարտել խորհուրդը տնօրինության,
Հաճեցար մահվան բաժակը ըմպել մեղապարտիս հետ՝
Անթերի մարդկությամբ և անպակաս աստվածությամբ:
Եվ Սուրբ Հոգին քո կենդանարար, ինչպես որ քո, այնպես և իսկակից է Հորդ,
Եվ էությամբ համապատիվ՝ ծնողիդ հետ և՛ ծնվածիդ:
Մի Երրորդություն կատարյալ՝ անբաժանելի և անանջատ երեք դեմքով:
Անսկիզբ և անժամանակ, բացարձակ բարերար,
Համակ կենդանարար, ամբողջապես խաղաղարար,
Ստեղծիչ գոյությանց և հորինող ամենայնի,
Անքակտելիորեն և մի բնությամբ փառավորված:

Բ

Իսկ եթե գթած երկնավոր Հայրը հզոր՝ մեկն է էությունից՝
Մահապարտիս հանցանքների համար զոհաբերեց իր անքնին ծոցի ծնունդը միակ,
Չխնայելով իրեն համապատիվ սիրելի Որդուն,
Այլ կամովին նվիրեց նրան մահվան զենքերով
չարչարողներին, Ըստ Զաքարիայի մարգարեության,
Թե՝ «Պիտի զարթնի սուրը հովվի վրա, Եվ պիտի զարկվի հոտապետն ինքը,
Ու ոչխարների հոտը ցրվի»,
Ինչպես նախագրողի օրինակը նուրբ¹²⁸Ակնարկում է ամաղեկացոց դեմ պատերազմի միջոցին Մովսեսի և ուխտը խորանի,
Եվ նվիրումն արյան սպանդի,
Եվ խորհուրդն աբրահամյան պատարագի,
Որոնք կանխապես նկարագրեցին փրկությունն հեգիս՝ կեցուցչիդ կամքով,-

Ուրեմն էլ ինչո՞ւ ես տխրում, ա՛նձն իմ,
Որ քո իսկ գործով և հոժարությամբ ես կործանվել դու
Եվ ո՛չ Աստուծո կամեցողությամբ.
Կամ ինչո՞ւ ես դու խռովում, սիրտս՝
Մտատանջվելով սատանայական հուսահատությամբ:
Հուսա՛ Աստծուն և խոստովանիր, Եվ նա քեզ համար կհոգա անշուշտ՝
Դավթյան սաղմոսի և մարգարեի կենսախրախույս խոսքի համաձայն:

Գ

Իսկ ստեղծողի խնամակալության չափն ու եղանակը ավելի վեր է,
Քան հրեշտակների և մարդկանց մտքի կշռության սահմանն,
Ու թե բյուր անգամ կրկնվի՝ դարձյալ չափել չի լինի,
Զի բարձրյալ Տիրոջ և՛ բավարարելն է անճառելի:
Մանավանդ որ նա՝ մեկը օրհնված համագոյական Երրորդությունից՝ բազկատարած կանգնելը, որը համարում է օրինակ՝ Հիսուսի խաչելության:
Ուղարկեց մյուսին այն օրհնաբանված,
Որը և մեռավ ի հաճություն իր առաքչի կամքին:
Մյուս երրորդն ահեղ երկուսի հավանությամբ
Բարեմաղթում է մեծաջան բաղձանքով:
Իսկ միևնույն բարի իրագործումների մեջ
Նրանց համամիտ միակամության ապացույցներն են՝
Հոգին՝ կենդանու և բանը՝ բանականի,
Պայծառությունը՝ փառքի և կերպարանքն՝ էությանը:
Փույթ՝ ապրեցնելու, սթափ՝ ողորմելու,
Օգնության ձեռք կարկառելու և փրկելու՝ պատրաստ,
Առատատրությամբ՝ հորդ, շատությամբ՝ զեղուն,
Անբավությամբ՝ լի, աննվազությամբ՝ փարթամ,
Երկայնամտությամբ՝ ճոխ և անհասությամբ՝ բարձր,-
Մի Երրորդություն կատարյալ եռանձնյա,
Օրհնյալ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԵ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ով կործանված իմ անձ, բարի հույսը տնկած սրտիդ մեջ
Եվ հավատքի գոտիով պնդած երիկամներիդ մասերն երկու՝
Ցանկական գործարանները քո կրկնապղտոր խորհուրդների,
Խոստովանի՛ր բարերար Աստծուն մտածածներդ՝ որպես թե արդեն գործված մեղքեր,
Խորհածներդ՝ իբրև կատարվածներ, Անտեսներն՝ իբրև արդեն հայտնի,
Սրտիդ մեջ թաքուն պահածներն՝ իբրև բարձրաձայն ասված.
Ակնարկումներդ՝ իբրև իրագործած մեղանչումներ,
Շուրթերիդ շարժումն՝ իբրև չարության գործադրություն,
Ոտքերիդ հետքերն՝ իբրև վազք ընդդեմ Աստուծո պատվիրանների,
Ձեռքերիդ ցասկոտ երկարումն՝ իբրև արյունահեղություն,
Անվերջ ծիծաղելն՝ իբրև կամավոր լքումն շնորհի,
Երդումն ի դեպ թե տարադեպ՝ իբրև գործակցություն խաբողին,
Ամբարտավանությունն՝ իբրև հին կործանիչ նախաստեղծին իր բարձրությունից,
Սրտնեղությունն՝ իբրև թերահավատություն,
Մեղկությունն՝ իբրև պարտություն զորավոր ամրության,
Վշտակրության համար տրտնջալն՝ իբրև ուրացություն՝
Տիրոջ հետ արած ուխտի,
Անսանձությունը՝ իբրև մի թոռը անգթության,
Անբարհավաճությունն՝ իբրև վեհերի դեմ գոռոզացում չնչին բաներով,
Պարծենկոտությունն՝ իբրև կամակոր հարազատություն չարագործի հետ:
Ակամա մեղքերն էլ խոստովանիր կամովին գործած հանցանքների հետ,
Բռնիները՝ հավանությամբ կատարվածի հետ,
Նորամույծները՝ բնածինների հետ,
Անօրենությունը՝ ապաստվածության հետ,
Փոքրերը սաստկագույնների և քչերը՝ շատերի
հետ, Անասելիներն ասա՝ արդեն իսկ ասված իմացողին,
Անգրելի մեղքերը՝ իբրև տեսնողի աչքի առջև մագնիսաքարի վրա արձանագրված,
Մեղքի համար թեթևագույն համարվածներն՝ իբրև ստվար ու ծանր բեռներ,
Ծածկվածների չափի որոնումը՝ իբրև ճշտիվ պահանջումն
Կետի կորյունի բերանից առած սատերի տուրքի` չորեքդրամյան ծանրությամբ¹²⁹Հմմտ. Մատթ. ԺԷ. 23-26.
Անդնդային գործերը՝ իբրև Աստուծո ականջին արագ հասածներ:
Շարունակի՛ր սրանք և կուտակի՛ր կրկնապես՝
Հանձնառու լինելով պատմելու այստեղ վերստին
Սաստիկ հեծությամբ չեղածներն իբրև արդեն
եղածներ Ցույց տուր Աստծուն պարտությունը քո հալածյալ անձի,
Որպեսզի ընդունես դու փոխատուից պարտքերիդ թողություն,
Այն մեղավորի նման, որին արդարացրեց Տերը և հռչակեց հրաշափառապես,
Եվ բազմապատիկ ներբողով կրկնեց գովեստը զղջման,
Քան թե պարսավեց մեղքերը նրա:

Բ

Բարդիր և դիզի՛ր, ա՛նձն իմ, մեղապարտ հոգուդ հանցանքները,
Կշտամբելով հույժ՝ խոսքերով սաստիկ և նախատական
Քո բազմամասնյա խոհերը և գործերը ժանտ՝
Չարություն, անօրենություն և սխալանք,
Մարտահանդեսից փախուստ և պարտություն,
Մոլեգնություն, ամբարշտություն և ապշություն,
Թմրություն և քուն՝ արթմնի և նիրհումն ընթանալիս,
Օտարոտի խորհուրդ և նանիր խոսքեր,
Սեր՝ զազիր գործերի և դանդաղում նրանց մեջ,
Տենչեր՝ Աստուծո համար ատելի,
Աներկյուղություն, անսաստություն, անշիտակություն,
Թերություն, թյուրություն, թուլություն, ժլատություն,
Սանձարձակություն, ծաղրածություն, խեղկատակություն,
Եվ շարժուձևեր գայթակղեցուցիչ ու պատրողական,
Անտեղի քաջություններ, անհարմար մարտնչումներ, արիություններ անօրինական,
Հոգու խեղդումներ, տատանողական երկչոտություններ,
Բազմոստայն ճյուղեր թափուր, անպտուղ,
Անպատկառ լկտիություններ, գժդմնություններ և գժտություններ,
Անմիտ ատելություններ և մարմաջումներ դյուրին որսացվող,
Անկշռելի փոքրություններ, խոստմնադրժություններ,
Ուխտազանցություններ, այլակերպություն նմաններից,
Կեղծիքների քողարկումներ, փառամոլության հիմարություններ,
Հավակնություն բարձրահոն, ապիրատություն, եսասիրություն,
Նախագահական տենչանք, չարով հատուցում չարագործներին,
Եվ դրանց հանդեպ բարբաջանք և ի զուր ու փուչ կրքեր,
Գործակցություն բանսարկուի խորամանկությանը,
Խոսքերի շաղ տալն ու կենաց վաճառք սատակման գնով,
Ավանդների կորուստ, ժառանգության վատնում, կապանք ձգողական,
Երինջների լծափոկով անխզելի՝ բռնված անօրենություններ^129aԵսայի Ե. 18,
Մշտաթաթավ տղմաբնակություններ,
Լքումն լավերի և ենթարկումն վատերի,
Դարձի գալուց ետ վերադարձ դեպի նույն դժնություններ՝
Նորամուտ մտքեր, օտար խորհուրդներ և անկայուն կամք,
Հագագային հևքեր, անասնական կրքեր,
Իշխանականի ամենասփյուռ ընդարձակություն:
Եվ կան դեռ, որոնք անգրելի են և անասելի,
Կամ անպատմելի, անպատկերելի:

Գ

Եվ հիմա, ինչպե՞ս պիտի բժշկվես, ա՛նձն իմ եղկելի,
Դու, որ խոցված ես այսքան տեգերով,
Երեսից ընկած անողջանալի այր մի տարագիր, ըստ մարգարեի,
Զի միայն մեկն էլ վերոգրյալներից բավական է քեզ սատակեցնելու,
Դեռ թողնենք, որ դու ժանտ դահիճների այսքան խմբերով ես շրջապատված:
Մանավանդ՝ սոսկ ա՛յս օրինակներով չի տրվում պատկերը տառապյալիս,
Այլ, ինչպես վխտացող բազմությունն անթիվ կարիճների,
Որոնք օրհասական թույնը կրում են իրենց պոչի ծայրին,
Ինչպես մաշկեղեն մի ամանի մեջ ամփոփված, որտեղ խայթոցն է նրանց,
Որոնք արտաքուստ թվում են թեև բարի, անվնաս,
Բայց ներքուստ ունեն չարի ամբարներ, կորստյան պահեստ,
Կսկծանքի կույտ, սատակման գործոններ, մշակներ մահվան,–
Այդպես են նաև ամբարված դաժան անօրենությամբ
Թշվառաքրտինք թոշակները քո, ա՛նձն իմ պարտական կրկին սատակման:
Կամավորաբար ընդունեցիր դու քո մեջ այն, ինչ որ
Ցանեց թշնամին աշխարհի ագարակում՝ ցորենի վրա¹³⁰Մատթ. ԺԳ. 24-28,,
Ո՜վ այր անմաքուր, ամբարիշտ և ծույլ, իսպառ ատելի,
Որին սիրելի և դուրեկան են անառակությամբ լցված ամեն ինչ,
Որոնք թվում է առաքյալն ինքը խիստ կշտամբական իր այն խոսքերով՝ վերջացրած այսպես՝
«Եվ նրանք, ովքեր գիտնալով հանդերձ օրենքն Աստուծո գործում են այսպես
Կամ գործողներին լինում կամակից՝ արժանի են մահվան»:
Արդ, ես ինքս ինձ արժան դատեցի կրկնակի պատժի –
Կորչելու իսպառ և սատակելու որպես մահապարտ.
Բայց դու խնայիր ինձ ողորմությամբ, բարեգո՜ւթ, հզոր, կենդանի,
Կամարար, կարող և հնարավոր, օրհնյա՜լ հավիտյանս, ամեն:

Բան ԽԶ

Ա

Վրիպյալս ես ամենայն անգամ, ամենապատիժ,
Միշտ դժնյա վայրենաբարո, մահով եմ անձամբ
կշտամբում ինքս ինձ.
Ինչպես արոտական խոզերի զազիր և վայրագասուն երամակներ՝
Գարշելի մեղքեր արածացնող եմ ես նախատելի վարձով¹³¹Ղուկ. ԺԵ. 25.
Ամայաբնակ ուլերի հորանը խնամող հովիվ եմ ես մի
Տավարածների վրանների մոտ,
Ըստ Երգ-երգոցի առակի, որ ինձ է վերաբերում,
Ինձ, որ չեմ ճանաչում նույնիսկ ու չգիտեմ երբեք,
Թե որի՞ ձեռքով և ո՞ւմ պատկերով, ինչո՛ւ գոյացա:

Բ

Ահա՛ մարմինդ կրող երկու միակցորդ ու խորհրդակից ոտքերիդ վրա
Հրեշտակի ձևով ես կառուցվել դու,
Որպեսզի երկու վերև բարձրացած քո բազուկներով վերասլացիկ,
Իբրև թռչելու համար թև առած՝ դիտես հայրենի աշխարհը բարձրից:
Ո՜վ հիմար, ինչո՞ւ ինքդ քո կամքով կորացար գետնին,
Եվ միշտ աշխարհի չնչին ու ճղճիմ հոգսերով տարված:
Անապատական ցիռերի կարգը դասեցիր դու քեզ:
Մարմնիդ աշտանակի վրա իբրև ճրագ բազմականթեղյան՝
Գլխիդ կլորությունը հաստատվեց,
Որպեսզի այդպիսով, չհեռանալով օրինակելի լույսի շնորհից,
Տեսնես Աստծուն և անանցանելիքն իմաստասիրես:
Բանականության պատվով կրկնապես ճոխացար,
Որպեսզի վերուստ քեզ տրված բոլոր բարեմասնությանց
Հաղթանակը դու պատմես անարգել, անկաշկանդ լեզվով:
Մատնելով հարմարապես ճյուղավորված ճարտար քո ձեռքերով
Գործելուդ համար և կառուցելու՝ աստված կոչվեցիր՝¹³²Այս բառի հարաբերական իմաստով՝ հորինող, ստեղծող:
Համացեղությամբ իբրև գործակից ամենապարգև աջին Աստուծո:
Երեք հարյուր վաթսուն հոդերով դու շաղկապվեցիր,
Միացնելով նրանց քո մեջ պատշաճող թիվը հինգ զգայարանքների¹³³Իր ժամանակի անդամազննական հասկացողության համաձայն՝ մարդու մարմնի ոսկորների և կազմության զանազան մասերի քանակը՝ 360. այդ թվի վրա ավելացնելով հինգ զգայարանները՝ համապատասխանում է տարվա օրերի թվին:,
Որպեսզի արտաքին առերևույթ նյութեղեն շինվածքդ
Չմնա մտքիդ տեսության կողմից անքննադատելի.
Զի ոմանք դրանցից ստվար են և զորավոր,
Եվ ուրիշներ՝ փոքր են ու պիտանի,
Կան, որ կարծրակերտ են և՝ զգայուն,
Եվ դարձյալ, որ գողտրիկ են ու պատվականագույն,
Ինչպես նաև կան, որ կարևոր են և ամոթալի:
Իսկ բացատրություններն այդ բոլորի քո մեջ են
նկարված, Իբր անջնջելի արձանի վրա, ա՜նձն իմ եղկելի.
Որի միտքն այն է, թե ժամանակի մասն ամենափոքր ու տարին կազմող բոլոր օրերի կարգն հաջորդական
Սահմանված՝ մարմնի մասերի թվով
Անսխալ կերպով անայլայլելի՝ պահված են այնտեղ:

Գ

Կա և հոգևոր մի այլ օրինակ,–
Սիրո հոդերով շաղկապված ի մի սուրբ եկեղեցու միությունն է այդ,
Որի խորհուրդը դարձյալ քեզանով է մեկնաբանվում.
Այնպես որ առանց բոլոր մասերի իրար հետ ամուր սերտ կապակցության՝
Մեծը փոքրի հետ համաձայնված մի ընդհանուր լծի ներքո
Քրիստոսի անվամբ հալածանքների շենքի կատարելությունը վնասված կլինի:
Ինչպես որ մարմնին պատվաստված աննշան անդամներից մեկն եթե կտրվի և կամ պակասի՝
Կրճատված կլինի մարմնի կազմվածքը, որ զգայական սենյակն է մարդու,
Որով և ահա՜, պատկերն ընտանի կենթարկվի անարգ մի փոփոխության:
Ուրեմն այսպիսով, ինչպես և բազում այլ անզուգական հրաշակերտությամբ ստեղծված՝
Աստուծո հարազատ պատկերն ես դու, հոգի՛դ իմ գերի, իսպառ կշտամբված:
Թեև առաջին նմանությունիցդ կողոպտվեցիր,
Կենաց դրախտում մեղանչելով պատվիրանի դեմ,
Բայց ավազանի լուսազարդ շնորհով, Հոգու փչումն ընդունելով,
Նախկին նույն պատկերն ստացար դարձյալ:
Եվ այժմ ինչո՞ւ կորցրիր դու այդ փառքը երկնավոր,
Ինչպես կորցրեց նախաստեղծն երբեմն վիճակն երկնավոր՝ Ադեն դրախտում:
Ինչո՞ւ ինքդ քո ձեռքով փակեցիր երկինքը քեզ համար,
Եվ վերելքի դուռը կողպեցիր քո առաջ.
Ինչո՞ւ խառնեցիր մաքուր ջրի հետ աղտն
արցունքներիդ.
Ինչո՞ւ լվացված ձորձը՝ գարշելի գործերով զազրելի դարձրիր,
Ինչո՞ւ մեղքերի պատմուճանդ հանած՝ նորից հագար այն անառակ վարքով.
Ինչո՞ւ ժանտերի ճամփով գնալով ոտքերիդ մաքրությունն աղտեղեցիր.
Ինչո՞ւ կրկնեցիր իրավադատին ուխտազանցությունն հին պատվիրանի.
Ինչո՞ւ զրկվեցիր շնորհաց պտղից, ինչպես Ադամը՝ կենաց ծառից.
Ինչո՞ւ նենգեցիր ինքդ կամովին հավերժությունը անստվեր հույսի.
Ինչո՞ւ թույլ տվիր, որ անհամարձակ՝ ծածկվի դեմքդ սաստիկ ամոթից.
Ինչո՞ւ զինվեցիր դու ինքդ քո դեմ հակառակվելով, ո՜վ ընդունարան խելագարության.
Ինչո՞ւ որս եղար մահվան ծուղակին, թողած արահետը վստահելի.
Ինչո՞ւ պատրանքների կարթով բռնվեցիր, կենդանարարի մարմնին հաղորդակի՛ցդ դու:
Բայց դու վերստին հուսալով նրան՝ պաղատի՛ր առ նա,
Որ ապավեն է, քավիչ, նորոգիչ, փրկիչ, կեցուցիչ և կենդանարար,
Ողորմած, խնամող, մարդասեր և անոխակալ,
Բազմագութ, օրհնյալ հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԷ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, ամաչելով մեծիդ ահավորությունից, ի՞նչ կարող եմ ասել,
Եթե ոչ համրանալ և բերանս հողին՝ լռել սրտիս մեջ,
Աչքերս հառած բարի հույսին, ըստ մարգարեական խոսքի.
Իսկ եթե բանամ փականքը՝ շարժվող իմ շրթունքների
Եվ կամենամ բռնադատել նրանց, որ խոսեն,
Խղճմտանքիս ձայնը դարձյալ կթելադրե ինձ
Հյուսել լալագին ու կրկնակական եղերերգրություն:

Բ

Ուստի ողբակից մեծ մեղավորին,
Որը կամովին մահացու կերպով անօրինացավ,
Նրա գոչն իր հետ կրկընում եմ և ե՛ս:
«Մեղա՜, Տեր, մեղա՜, անօրենություններիս մասին ես ինքս եմ վկայում»:
Դրա հետ մեկտեղ հյուսելով նաև հիսուներորդ սաղմոսի խոսքերը,
Մեղավոր հոգուս պարտքերի հաշիվը ես համարում եմ անթվելի,
Ավելի քան հողմից քշված հյուլեները փոշու՝ օդում համատարած:

Գ

Մեղա՜ երկնքի և քո առջև.
Անառակ որդու հետ ամոթապարտ և ես
Հայրենի գութիդ վերադառնալով՝ թախանձում եմ քեզ:
Եվ տխրադեմ, ահա՛, քեզ մոտենալով,
Ձայնը ողորմելի աղերսանքներիս, արտոսրածին ողբերի գոչյունով՝
Քո առջևն եմ տարածում, Հա՜յր գթությանց, Աստվա՜ծ բոլորի:
Ես արժանի չեմ ոչ միայն որդի կոչվելու,
Այլև անվանվելու անպիտան և անօգուտ վարձկան:
Ընդունիր սովյալ տարագրականիս և հանցապարտիս,
Եվ նեղվածիս ու նվաղածիս տանջող ցավը քաղցի՝
Կենաց քո հացով դարմանի՛ր դու:
Ընդառաջիր ինձ քո ողորմությամբ, քանզի ես նախ քեզ եմ ապավինել.
Հագցրո՛ւ, գթա՜ծ և անոխակալ, անօրինյալ մեղապարտիս
Զգեստն այն, որից ես դեռ նախապես կողոպտված էի.
Մեղքերով աղտեղված անվանդակորույս ձեռքիս
Մատուցիր կամքով քո ամենառատ՝ մատանին
կնքով համարձակության.
Ոտքերիս գարշապարների մերկությունը թշվառ
Ավետարանի ամրածածուկ կոշիկներով պատսպարելով՝
Ապահովի՛ր դու օձի թույնի դեմ:
Զվարակդ պարարյալ, երկնային, որ քո միածին Որդին է օրհնյալ
Ճշմարիտ մարդասիրությամբ՝ իմ բարեկարոտ հոգուն նվիրիր:
Մատուցվում է նա միշտ ու չի սպառվում երբեք.
Մորթվելով անթիվ սեղանների վրա՝ անսպառ է
նա միշտ, Մնալով ամբողջ՝ բոլորի մեջ և բովանդակ՝ յուրաքանչյուր մասում,
Իր էությամբ երկնքում է նա և իսկությամբ
երկրում, Աննվազ մարդկությամբ և անթերի աստվածությամբ,
Որ փշրվելով բաշխվում է միշտ անհատնում
մասերով, Որպեսզի բոլորին հավաքի մի մարմնի մեջ՝ ինքը լինելով գլուխ:
Քեզ փա՜ռք ընդնմին, Հա՜յր ողորմության, հավիտյանս. ամեն:

Բան ԽԸ

Ա

Բարձրյա՜լ, հզոր, անսկիզբ, ահեղ, անբովանդակելի,
Ա՜չք աննիրհելի և ամենատես, ծնող անքնին փառքով Միածնիդ.
Երկնավորների և երկրավորների առջև ճշմարտի՛ր քո ողորմությունն իմ նկատմամբ.
Տոնի՛ր վերապրումը կորուսյալիս՝ վերնականներին պարերգությամբ¹³⁴Ղուկ. ԺԵ. 7-10.
Օրհնաբեր խոսքովդ ավետարանի՛ր կենդանությունը մահացյալիս.
Հայտնի՛ր քո կամքի բարեբաստությունը, գովյա՜լդ բոլոր արարածներից.
Ստացի՛ր անճառ անուն քեզ համար, իսկ ինձ թշվառիս՝ նորոգ փրկություն.
Կորցրո՛ւ մեղավորիս ամբաստանության մուրհակի գիրը.
Մահավճիռը հոգուս ջնջի՛ր դու սիրելի Որդուդ արյան կայլակով.
Վստահությունը բարի փրկության՝ Քրիստոսի արյամբ նկարի՛ր իմ մեջ.
Բարեգթությանդ հրաշքները ցույց տուր հարսանյաց ճաշկերույթում քո հարազատին:
Մի՛ փակիր քեզ դիմողիս դեմ սրահի առագաստը քո կենաց տան.
Մի՛ բաժանիր ինձ բազմականներից և քո բարիքներից մի՛ զրկիր.
Մի՛ պահիր գանձարանիդ մեջ մեղքերն իմ նյութած անօրենության.
Մի՛ կնքիր բարեմասնություններիդ քսակում գարշությունն իմ զազրությունների.
Մի՛ ծածկիր երկար՝ վերքերն իմ մեղքերի՝ ախտալից մարմնիս մեջ.
Մի՛ դարձնի ինձ տնկակից մահամնա նեխվածքն ու փտությունն իմ ցավերի,
Այլ քո ողորմած խոսքով վերացրո՛ւ ժանտությունն ապականիչ,
Որպեսզի ազատ հյուծող ախտերից՝ առողջությա՜նը պատրաստվեմ.
Խորապես խոցվածիս համար ճարի՜ր զորավոր սպեղանի, ո՜վ գթությանց Հայր.
Տո՛ւր բարի այցելություն կարեվեր կործանվածիս, քանզի քոնն եմ ես, ո՜վ ոգեսեր Տեր:
Եթե մինչև իսկ բյուր հեղ մեղանչեմ, դարձյալ մեղավոր չեմ համարվի,
Ապավինելով քո կենսապարգև շնորհին, ո՜վ բարերար իմ և կյանքի տվիչ.
Զի քեզ ճանաչելը կատարյալ արդարություն է,
Եվ զորությունդ գիտենալը՝ անմահության արմատ.
Ինչպես որ առաջուց իմաստունն է գրել.
Եվ դարձյալ այսպես է ասում նա.–
«Տիրում ես բոլորին, դրա համար էլ խնայում ես սրանց».
Եվ նմանապես՝ «Կարող ես դու միշտ, երբ էլ կամենաս»:

Բ

Հուսատու աղերսն այս՝ Սողոմոնի՝ օրինակ եմ ես առնում ինձ համար,
Զի ոչ ոք, քան նա, ինձ զուգաշավիղ՝ չեղավ բազմամեղ.
Երբեմն որդի՝ հետո ատելի.
Երբեմն միջնորդ խաղաղության Աստուծո ժողովրդին,
Եվ հետո խտրոց պառակտիչ՝ բազում խռովությունների.
Երբեմն կյանքի օրենքը եղած և ապա փոխված մահվան մուրհակի.
Երկնավորի պաշտումն ընդոտնած, և օտարի անունը ճանաչած:
Անտեղի ցրող, անկարոտ զրկող, անսովելի գող,
Շոյված տրտնջող, փափկացած փախստական,
խրտնած սեղանանենգ, Պապանձյալ վնասապարտ, քաղցրասնույց հայհոյիչ, հայրատյաց զավակ, Կտակարանների մատնիչ, Մովսեսի դեմ չարախոս,
Երախտիքներ մոռացող, սխալական իմաստուն, ամենագետ հանցավոր,
Ամոթապարտ զղջացած, տարակուսյալ աշխատող,
Ամոթապարտ զղջացած, տարակուսյալ աշխատող, աղոթավոր կռապաշտ,
Դարձի գալու մեջ դանդաղկոտ և ընդունվելու՝ երկմիտ,
Կասկածավոր հաշտություն, ապառնի հուշարար, երկբայելի փրկություն,
Անհավատալի գյուտ, մեծության մնացորդ, Խարդավանված գերի, կիսակտուր պրծած, կամավոր անձնամատնիչ, Տմարդի հղփացած, բազմավրեպ հանճարեղ:
Նա ինքն իր մասին ասածների մեջ դրել է երկու տարբեր զգացում՝ իրար հակադիր
Ինքնակամորեն կորստյան համար.
Արգահատանքի և երգիծախառն լացի խոսքերով՝
Ամեն տեսակի բարելավության թելադիր է նա,
Այն ինչ իր կյանքի խոտորումներով
Բոլոր շուրթերին պատճառել է խոր թախծալի թառանչ:

Գ

Զարմանում եմ ես և հուսահատվում տարակուսյալ ապշությամբ,
Զի եթե նա այնքան գայթեց, հապա ի՞նչ պիտի պատահի ինձ:
Ինչպե՞ս ընկավ բարձրացածը,
Ինչպե՞ս սասանվեց հաստատվածը,
Ինչպե՞ս կործանվեց կառուցվածը,
Ինչպե՞ս օտարացավ ճանաչվածը,
Ինչպե՞ս կատաղեց զավակն ընտրյալ,
Ինչպե՞ս հեռացավ մերձավորը,
Ինչպե՞ս աղոտացավ փայլողը,
Ինչպե՞ս պատանդվեց ազատվածը,
Ինչպե՞ս անօրինացավ ուսուցիչը,
Ինչպե՞ս անշքացավ հռչակվածը,
Ինչպե՞ս անարգվեց փառավորվածը,
Ինչպե՞ս փոքրացավ մեծատունը,
Ինչպե՞ս ամբարշտացավ բարեպաշտը,
Ինչպե՞ս գոռոզացավ ընտրյալը,
Ինչպե՞ս ունայնացավ պատարունը,
Ինչպե՞ս խզեց նա իր ուխտը բարձրյալի հետ:
Ամաչում եմ ասել, թե նաև սանդարամետականի հետ կապվեց:
Ի՞նչ ուներ նա կուռքերի հետ և ուսկի՞ց նրա սերը պատկերներին.
Ինչո՞ւ կամակցեց խտրականությանը,
Ինչպե՞ս չհիշեց Սամուելի հանդիմանությունը
Սավուղին, Թե՝ «Հմայությունները մեղք են, և մարդակերպ կուռքը պատճառում է ցավ ու նեղություն»:
Ինչպե՞ս չհիշեց նա հանդիմանությունը հայրենի,
Թե՝ «Հեթանոսների կուռքերն անշունչ դևեր են,
Եվ նրանց նման են լինելու պաշտողները նրանց»:
Մովսեսն ինքն է առաջինը ծաղրում և ամբաստանում սաստիկ, ասելով–
«Տերն էր միայն առաջնորդում նրան,
Չկային նրանց հետ օտար աստվածներ, որոնց չէին ճանաչում նրանց հայրերը»¹³⁵Բ. Օրին. ԼԲ. 12:
Ո՞ւր է մահատու այլանդակ արձանը Փագովրի¹³⁶Մովաբացոց աստվածը, որի համար Սողոմոնը մի բարձրավանդակ կանգնեց: «Մահամատույց» է կոչում նրան Նարեկացին, որովհետև պատճառ եղավ նա 24000 իսրայելացիների կոտորածին (Թվոց. ԻԵ. 9):,
Ո՞ւր սիդոնացոց տխեղծ, անպարկեշտ և ամենանզովյալ իգական ձուլածոն¹³⁷Գ. Թագ. ԺԱ. 5,
Ո՞ւր անգրելի խայտառակությունը զազրակերպարան կանացի սեռի,
Որին անխտիր և անասնորեն անձնատուր բոլոր մարգարեները պիղծ պաշտամունքի՝ Նվիրվում էին մոլի անաստվածությամբ հանուն չարության անժուժկալ դևի:
Կինը, որ նախահորն ի կորուստ որսաց, Տարավ և՛ նրա բարեբաստության ստացվածքը ողջ.
Մեծությունն հաղթեց մտքի առավելությանը, Գոռոզությունը գերեց նրան, և փափկությունն
հիմարացրեց, Ստրկացնող արծաթը նրան կառավարեց,
Կործանարարի հինավուրց զենքը խոցեց խորապես մարդուն տոնելի,
Աստուծո գրկից հանելով նրան՝ ստամբակի ոտքերի տակ գլորեց.
Մեղկությունը մեռցրեց նրան, ծուլությունը թմրեցրեց,
Շվայտությունը հարբեցրեց նրան:
Ո՜վ դյուրապատիր մարմին երկրածին, ի՞նչ ողբ ու կոծով ավաղեմ ես քեզ.
Քանզի ոչ միայն նրան են վերաբերում բանադրանքներն այս,
Այլև կամովին սխալվողներին և մոլորվողներին բոլոր:
Ուստի և ահա՛ պետք է իմանաք այս օրինակով, Թե անօգուտ է պարծենալ մարմնական իմաստությամբ, Եթե Աստուծո դատելով ընտիր չհամարվի ոք:
Այնպես, որ եթե մեկը մինչև իսկ հիմար էլ լինի, բայց հույս դնի ստեղծողի վրա՝
Նա զերծ կմնա այն չարիքներից, որոնց Սողոմոնն եղավ ենթակա:

Դ

Բայց Սողոմոնն ունի ինքնապարսավ կշտամբանքով լի
Եվ սաստիկ քստմնելի՝ դարձի մի հիշատակարան,
Իբրև մեկը, որ մեռցրել է իր մեջ անձնասիրության աշխարհը համայն,
Որն, եթե ուզենք ճիշտը նկատել, «ունայնություններով» է իմանալի.
Այլև մատյանով քահանաների և սիլոնացի Աքիայի Գրքով,
Որի մեջ նա իր անցած ողջ կյանքի դառնություններն է երգում արցունքով.–
Զուր ջանք, անօգուտ վաստակ, անմիտ հետևանք, անշահ արշավանք,
Անկայուն գործեր, օտար խորհուրդներ, սին հոլովումներ,
Բամբասելի բերք, անճիշտ կարծիքներ, սնոտի սերմեր,
Ավազափուլ շինվածքներ, ապականացու ստացվածքներ,
Քամահրելի տաժանքներ, ինքնամարտ կռիվ, իր ոգու դեմ դատ,
Ընդունայն քրտինք, վնասակար փափագ,
Կորստյան շավիղ, վրիպակ ճանապարհ,
Կործանարար կրթություն, մոլորապատիր վարժություն,
Մշտասխալ տեսողություն, ակնահայրատ պչրանք,
Պոռնկատիպ կերպարանք, ախտաբորբոք նյութ,
Դժնատեսիլ գույն, հոգնատխուր գեղ,
Սաստիկ մրոտ ծուխ, ցնդելի շոգի,
Ավարի վաճառք, քանդելի տաղավար,
Ի զուր աղաղակ, անառիթ ծաղրանք,
Արհամարհելի ասպարեզ, անձնավաճառ գիր, սատակչական ելք,
Անաստված մտածմունք, ստահոդ ճառ,
Զայրացուցիչ զրույցներ, եպերելի խծբծանք,
Խելագար խույզեր, ամոթանքի ցույցեր, խայտառակ հայտնություններ,
Ապառնի անառակություններ, ապաշավելի արարքներ,
Ըմբոստների պատմություն, ծույլերի օրինակ, խորխորատ ծածուկ,
Որս խավարային, մահագուշակ վիհ, անհատակ անդունդ,
Ուղեկցություն սպանողներին, հիմարական բարբաջանք,
Դարանակալների վայր, խարխուլ հարկ,
Սասանած շինվածք, խախտված կամուրջ,
Խուսափուկ երևույթ, խաբող շողոքորթ, անոպա մատնիչ,
Հակառակություն ընդդեմ բարձրյալի:
Խոստովանական խոսքերի բոլոր մասերն այս որպես կանոնադրություն
Ժողովողն ինքը նախասերմանեց բոլոր,
Զղջումով դարձի եկողների սրտում,
Որպեսզի մարդկանցից ոչ ոք չպարծենա՝ բամբասանքների նետերով զինված՝
ր անձը և իր ընկերոջը խոցոտելով.
Զի կռապաշտ է նա, ով քողով է ծածկված կեղևի տակ
Եվ ստեղծողին անախորժ գործեր է կատարում:

Ե

Եվ արդ, նա, որ այնքան չմեղանչեց, որքան զղջաց,
Թող չպախարակվի իսպառ, այլ այդպիսին ի բարին հիշվի,
Իբրև հիմք հուսադրության բոլոր նրանց, ովքեր տերունական ոտքին դիմեցին,
Երբ աստվածությամբ անբաժանելի նա դժոխքն այցի իջավ իր հոգով՝
Կենսագործելու այնտեղ խոստովանողներին¹³⁸Ա. Պետ. Գ. 19,
Որով մեռյալները կենդանիներիս բերին ավետիս անտարակույս:
Եվ ես հանցապարտս, որ հասու չեմ նրա իմաստությանը,
Բայց մասնակից եմ եղել նրա մեղքերին,
Աղոթում եմ արդ նրա հետ ահա և բարեբանված մեծիդ պաղատում:
Լցրո՛ւ դու համեստ շարադրանքն այս իմ այն երջանիկի հանճարեղությամբ,
Թախանձանքներս թող որ խառնվեն այն հույժ աշխարող արքայի աղերս-աղաչանքներին
Եվ դառնան թող որ մեծարանք առ քեզ:
Խնդրանքներս այս իմ մի՛ թողնի անտես,
Ինչպես խնդրանքներն վեհ արքայորդու, որ իբր օրինակ տվիր Միածնիդ:
Եվ մենք արենակցին նրա՝ փառակցիդ ճաշակեցինք:
Տո՛ւր փրկություն քո ծառային, ամենահնար, զորեղ, ահավոր,
Եվ ավելացրու փառքն ստեղծողիդ՝ Ջնջելով նրա մեղքերն անքավելի:
Հիշելով բարի խորհուրդները նրա, ողորմյալների հետ նորոգիր նրան,
Որ ամենահամեղ, ախորժաճաշակ և բազմապաճույճ առակագրությամբ
Աստվածությունդ քարոզեց եկեղեցուն ընծայված լուսազարդ իր մատյանում,
Ցույց տալով բարի ճամփան բոլորին,
Դեպի քեզ գալու խոստովանությամբ, Հա՜յր ամենեցուն:
Նրա այս խոսքերն ապացուցում են, թե հեռու չէր նա ողորմությունից,
Եթե եռանդուն նրա սրտի մեջ հուսահատություն կաթած չլիներ,
Որ և զղջումի աճապարանքը փոքր-ինչ կասեցրեց:

Զ

Արդ, ի հուշ բերելով բարեմասնություններդ անճառելի,
Ողջունի՜ր գթությամբ և քո երանությանն արժանացրու դարձյալ
Դարերից ի վեր մեղադրանքների քարաձգությամբ խոշտանգվածին,
Որ առատահոս արտասուքների վտակներով
Իր խրախճանքների ապարանքի հատակը հեղեղեց սաստկակսկիծ ապաշավությամբ Եվ ողորմելի հոգու հեծությամբ հոր հուզումներին գերազանցեց:
Արցունքներն այդ քո դու երկայնամիտ ներողությամբ
Միացրո՛ւ ու խառնիր, գթա՜ծ, Միածնիդ արցունքներին,
Որ մեր մարմինն առնելով կրեց բովանդակ մեր վշտերն իր մեջ:
Անվավեր կերպով նրանը կարծված սաղմոսի բարեբանությունը ի փառս էակից Որդուդ վճռելով,
Նրանով նրա՛ն ևս փրկիր քաղցրությամբ աղքատների հետ,
Պուետիկոս մի բարեշնորհ¹³⁹Գրիգոր Նյուսացի (330-400),
Լիովին վարձք էր համարում իրեն Սողոմոնի հետ միաբան ձայնակցությամբ՝
Նրա համար իսկ աղերսել առ քեզ,
Որը և լրիվ՝ հավելվածաբար հիշատակված է հաջորդ տողերով:
Քանզի նրա հորինած օստացու բազմահրաշ, մարգարեաճառ պատմագրությունը,
Որ աստվածությանն է արդարացնում, Հաստատում է, թե Սողոմոնն արժանացավ ողորմության:
Ապա ուրեմն նրա համար աղոթելն ավելի անպարսավելի է, քան չարախոսելը:

Է

Ուստի և ես եմ աղոթում ահա մեծ վստահությամբ,
Նրա հետ մեկտեղ գոչյունս ողբի քեզ ընծայելով.
Զի եթե ըստ մեր գործերի դատես ու կորցնես մեզ՝
Չի պակասի քո փառքը, քանի որ իրավունք ունես դու,
Իսկ եթե գտնես մեզ՝ կբարձրանաս այնքան, որքան վայել է քո մեծությանը:
Զի դու հավիտյան օրհնաբանելի ես
Ողորմածությամբ, քան թե սաստկությամբ նախահրաման:
Դարձի՛ր, Տե՜ր, դարձի՛ր քո խնամարկու գթության քաղցրությամբ
Եվ սիրույդ ձրի և ամենառատ պարգևներով սփոփիր մեզ,
Որ համանման անբժշկելի տագնապի տապով տոչորված՝ տրտում-տխուր ենք հավետ:
Փրկարար ձեռքդ դնելով կրկին՝ նորոգի՛ր դու մեզ,
Քավելով և պաշտպանելով մեզ մեղսակործան խորտակումներից:
Եվ քեզ՝ սկզբիդ միակ և անսկզբիդ, Եվ սկիզբների սկզբնավորողիդ՝
Սուրբ Երրորդությանդ և մի աստվածությանդ Փառք և իշխանություն հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

Բան ԽԹ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Եվ արդ, անօրենությունները թող չտիրապետեն Քո երկնային թագավորության կայսերական իմ պատկերին, Դու լո՜ւյս բոլորի, Աստվա՛ծ:
Թող որ չկապտի գոռոզն ապստամբ՝ շնորհիդ զարդը իմ կերպարանքից, որ դու ես ստեղծել:
Չթագավորի մահացու մարմնիս՝ մեղքը խափանված գրավելով ինձ:
Քեզանից բացի չունեմ ես, Քրիստո՛ս, իմ շնչին իշխող մի այլ թագավոր,
Որ անբռնադատ հնազանդեցնում ես ինձ քաղցր լծիդ.
Որ ջնջում ես իմ բազում մեղապարտ կրքերը խոսքովդ ամենակարող.
Որ քո արյամբ ստացար ինձ և քո մարմնով կերակրեցիր.
Որ սահմանեցիր կյանքի ուխտ անդարձ, անփոփոխելի.
Որ կնքելով ինձ քո հոգով՝ կցորդեցիր ինձ քեզ և տվիր Հորդ ժառանգավորապես.
Որ հիշատակով չարչարանքներիդ՝ զոհիդ անունով
Համարձակություն տվիր աղոթել նույն բարերարին,
Ո՛վ դու բոլորի ստեղծիչ ու կյանք: Դու ես բոլոր հոգիների Աստված:
Քո շնորհների պարգևատրումն այս դու համարեցիր շատ ավելի մեծ,քան հրաշալի գործերդ բոլոր:
Ո՛չ երկինքն իր զարդերով համակ և պայծառագեղ հրեշտակներով,
Ո՛չ երկիրն ու մարդկությունը և զարմանասքանչ գործերը նրանց,
Ո՛չ լայնատարած ծովն իր մեջ եղող արարածներով,
Ո՛չ անդունդները իրենց ողջ անբավ գոյավորներով,–
Ո՛չ այնքան այս վեհ արարչությամբ էր, որ բարձրացար դու,
Որքան դեպի ինձ կարեկցանք ու գութ ցուցաբերելով,
Երբ մարգարեի բերնով ասացիր, ո՛վ քաղցր հույսի բարեշնորհ Տեր.–
«Ո՞վ կա ինձ պես Աստված, որ կարող է միշտ ներել մեղքերը և ջնջել անօրենությունները»:
Եվ ահա՛ խնկված են խոսքերդ, ողորմա՜ծ, և խոստովանված են բարերարություններդ, Փառավորված են խորհուրդներդ խորին և երկրպագված՝ շնորհներիդ առատությունը:

Բ

Արդարև, ո՛չ ոք արարածներիդ նյութեղեն լեզվով կարող է մեկնել
Գթություններիդ մի մասնիկն անգամ, որ ցույց տվիր ինձ, հորինո՜ղ.
Զի ճշմարտապես մեծ է ավելի այն զորությունը,
Որ հնացածը նորոգում է դարձյալ իր առաջին պայծառությամբ,
Քան թե այն ուժը, որ ոչնչից է ստեղծագործում:
Զի չունես երբեք անկարողություն, զորավորդ դու ամեն ինչի մեջ,
Եվ քո մեկ խոսքը բավական է լոկ, որ հասնեն գործերն իրենց լրումին,
Ելի՛ր ուրեմն, փառավորվելու, բարեգործ,
Կրկին ստեղծելով ինձ, որ հույսս կտրել եմ փրկությունից,
Որ այս ճշմարիտ և հաստատական ուխտի համաձայն՝
Մեծապես բարձրանա ձայնդ օրհնաբան և ավետաբար,
Առավել՝ հայտնի քավությանդ շնորհով և ողորմությանդ լույսով առինքնող,
Քան թե գործերով ստեղծողական:
Զի մեկով որպես Արարիչ ես դու ճանաչվում միայն,
Իսկ մյուսով՝ ոչ թե միայն Արարիչ, այլև երախտավոր.
Ոչ միայն ստեղծող, այլ նաև քավիչ,
Ոչ միայն նորոգող, այլև բարերար,
Ոչ միայն հաստող, այլև ողորմած,
Ոչ միայն կամեցող, այլև հնարավոր,
Ոչ միայն հորինող, այլև հեզ, համեստ,
Ոչ միայն նկարող, այլև ամենազոր,
Ոչ միայն առաջնորդ, այլև լույս,
Ոչ միայն խնամող, այլ նաև հովիվ,
Ոչ միայն դարմանող, այլև հոգածու,
Ոչ միայն ողջացնող, այլ նաև բժիշկ,
Ոչ միայն պաշտպան, այլև զորավար,
Ոչ միայն անհաղթ, այլև թագավոր,
Ոչ միայն Արարիչ, այլ նաև քաղցր,
Ոչ միայն պարգևատու, այլև առատաձեռն,
Ոչ միայն համբերող, այլ նաև ներող,
Ոչ միայն չբարկացող, այլև անոխակալ,
Ոչ միայն կարեկից ու վշտակից, այլև ծածկագետ,
Ոչ միայն գթոտ և հոգատար, այլև ապավեն, Ոչ միայն գերազանցապես գորովող, այլ նաև
Աստված, Եվ քո անսպառ բարությամբ՝ օրհնված ըստ ամենայնի:

Գ

Արդ, ինչպես որ ստեղծեցիր ինձ, մինչ ոչ իսկ էի, և գոյացնողս հանդիսացար,
Այժմ էլ վերստին հարդարիր ահա հոգին մաղթողիս՝ նրա տաղավարն եղող մարմնիս հետ, Մաքրությամբ նախկին և ամենասուրբ անարատությամբ, ինչպես որ դեռ նոր աշխարհ էր եկել,
Որ է՜լ ավելի աճեն, զարգանան և բազմապատկվեն
Նորոգ ներկայիս՝ անսահմանելի քո սքանչելյաց շնորհներն առատ,
Քան ստվերական հներն անցյալի:
Եվ երբ պատմելով թվեմ ես մեկ-մեկ մեղքերս բոլոր,
Հիշատակելով անտանելիներն, որքան որ մտքիս թևերը զորեն,
Անունովդ, հզո՜ր, թո՛ղ արդարանամ:
Եվ երբ ես ինքս պատմեմ բերանովս բծերն իմ հոգու,
Ների՜ր ամբարիշտ մեղքերը բազում խոստովանողիս, հզո՛ր ծածկատես, ամենափրկիչ,
Որ չլինի թե ավետումների ամենալրիվ առատության մեջ,
Նախկին վիճակին կարոտեմ դարձյալ՝
Երանի տալով մկրտության շնորհներով փրկվածներին, ըստ սաղմոսի,
Եվ թող չլինի, որ ես մեղքերի փշերով արդեն սաստիկ խոցոտված,
Այժմ էլ վերստին քո ձեռքը մխվի մեջս առավել մեծ ուժգնությամբ,
Ծանրացնելով պարտքերիս բեռը, քան պարգևների քաղցրությունը քո:
Այլ ազատիր ինձ, աղաչում եմ քեզ, Տե՜ր ամենայնի,
Եվ փրկիր մահվան ու մեղքերի խիստ օրենքներից քո Սուրբ Հոգով օրհնաբանված:
Քա՜վ լիցի, թե տկարանա նվազելով ճշմարտությանդ լույսն, ինչպես Գիրքն է ասում.
Զի այնտեղից, ուր քավությունն է թագավորում՝ վտարված է մեղքը,
Եվ ուր կենդանի խոսքդ է խրախուսում՝ չկա հուսահատություն,
Եվ երբ շնորհներդ ավելանան, հանցանքները կհալածվեն,
Երբ մոտ է ձեռքդ աստվածային՝ չկա անհնարություն,
Այլ կա համորեն լուսավորություն, բովանդակապես զորություն և անպարտելի կարողություն:
Քոնն են՝ փրկություն, կենդանություն, նորոգություն, ողորմություն,
Միանգամայն և քաղցրություն, արքայություն, անկեղծություն
Եվ փա՜ռք հավիտյանս. ամեն:

Բան Ծ

Սրտի խորքերից խոսք Աստուծո հետ

Ա

Ինչպես որ առանց Քրիստոս Աստուծո մեր հոգիներին փրկություն չկա,
Եվ ոչ էլ առանց աչքի տեսողության՝ լույսի զվարճանք,
Եվ կամ արևի քաղցրություն՝ առանց արևածագի,–
Այսպես էլ առանց ծածուկ մեղքերի խոստովանության
Եվ ինքնապարսավ մեղադրանքների՝ չկա քավություն:
Զի քեզ ի՞նչ օգուտ քո մաքրությունից, փարիսեցու հետ եթե դու դատվես,
Եվ կամ ի՞նչ վնաս ինձ իմ մեղքերից, թե մաքսավորի հետ պիտի գովվեմ,
Կամ ո՞ւր պարսավվեց Հովել մարգարեն, երիցս կրկնելով եղկությունն անձի,
Կամ մեղադրել կարո՞ղ է մի սուրբ՝ մեծագույն օրը հաշվելու համար^139aՀովել Ա. 15, Բ. 11.
Եսային ինչպե՞ս և ինչո՞ւ պիտի դիտվի պղծաշուրթ¹⁴⁰Եսայի Զ. 5,
Որ Իսրայելի տան արարքներից մնաց միշտ հեռու.
Եվ Հիսուսն ինչո՞ւ մեղավոր լինի ադամյան մարմնով՝
Կարեկցելով ինձ՝ հանցավորապես Հորը աղոթած լինելու համար.
Կամ ինչպե՞ս մեկնել միտքն այս առակի.-
«Սիրտն իմաստունի՝ սգատան մեջ է,
Իսկ սիրտն անմտի` ուրախության տան»¹⁴¹Ժողով. Է. 5:
Զի նա, որ Ադամի սխալն իր անձին չի վերագրում
Եվ բոլորի մեղքերը չի համարում իրենը,-
Ինչպես Երջանիկն այն արքաներից, որ մեղավոր
էր համարում իրեն հայրերի գործած հանցանքների մեջ,–
Դրանով իսկ նա մեղանչում է խիստ և կորցնում իր արդարությունը,
Ինչպես մեկը, որ անախտակիր է կարծում մարդկային բնությունը իր,
Եվ սիրտը երբեք չի կարող բերկրել այն զվարթությամբ,
Որ պարգևում է ավետումն հույսի, եթե Քրիստոսի առաքյալից սովորած՝
Չկարողանա տրտմել Աստուծո կամքի համաձայն, ինչպես ասված է¹⁴²Բ. Կորնթ. Է. 10:

Բ

Արդ, ըղձալի է ինձ այստեղ հիշել հոգևոր այն հանճարեղի
Խրատն հինավուրց, և սակայն միշտ նոր, որ Տերն իսկ կրկնեց¹⁴³Ղուկ. ԺԴ. 8.
Ամբարիշտների նանրախորհուրդ ժողովներում
Չգնալ նստել հպարտների առաջին բարձին,–
Որից հաստատուն ուխտ ու պայմանով՝ հրաժարվեցին Դավիթն ու Երեմիան,–
Այլ իրենց մեղքով խիստ ամոթահար մեծ դատաստանի հատուցման ահով սասանածների սրտանց զղջացածների հետ՝
Եվ խոնարհ կամքով հավասարվել հետիններին այստեղ երկրի վրա.
Սրանցով է, որ բերկրում է բարձրյալ Աստվածն ու պարարվում:
Եվ այսպես ահա, ես էլ նրանց հետ, հետևելով այդ խրատին,
Համարձակվում եմ նախադաս լինել բազմականների հետ երանելի:
Այսպիսով զերծ կլինենք մարգարեի մեղադրական այս խոսքերից,
Որն ակնարկում է վեսերից ոմանց.
«Մի՜ մոտենար ինձ, զի մաքուր եմ ես, և ո՞վ կարող է նայել ինձ»:
Երջանիկ Դավթի անսահման խոնարհությունից օգտվելով՝ կարող կլինեմ նրա հետ ասել.–
«Որպես անասուն համարվեցի ես՝ զգայազուրկ
եղած, Վրա հասան չարիքներն ու ինձ պաշարեցին.
Նեխեցին վերքերս ու փտեցին անբժշկելի՝ անզգամության պատճառով»,
Ինչպես նաև Ասորեստանում՝ ընտիր, անարատ անձերից ոմանց
Ինքնադատական կշտամբանքները մեղապարտության,
Որոնցից Եզր մեծ քահանայի այս խոսքն եմ ահա կրկնում ես ինքս.
«Ոչ իսկ երեսն իմ կարող եմ առ քեզ բարձրացնել, Աստվա՛ծ»:

Գ

Արդ, ես ճշգրիտ պատկերս ամենայն մարդկանց,
Խառնելով մեղքերս նրանց մեղքերին,
Եվ նրանցով դառնությունն իմ կրկնակի ավելացնելով՝
Հեծեծեմ պիտի նրանց հետ դարձյալ,
Թեպետև պետք չէ գարշ գույնի վրա նոր տգեղություն ավելացնել:
Ահա և հիմա ես մեղանչեցի, զի անմտությամբ գործեցի քեզ անհաճելին՝ բազում հանցավոր սխալանքներով:
Նայիր ինձ, գթա՛ծ, ինչպես որ երբեմն ուրացության մեջ բռնված Պետրոսին¹⁴⁴Սաղմ. Ա. 1, ԻԵ. 4-5,
Զի ծայր աստիճան ես ունայնացա:
Քո ողորմության ճառագայթը ծագիր ինձ վրա, համա՜կ բարերարություն,
Որպեսզի, ո՛վ Տեր, քո օրհնությունն ընդունելով՝
Արդարանամ, կենդանանամ և լինեմ մաքուր Ինձ լլկող մեղքերից, որոնք դո՛ւ չես ստեղծել: Մեղապարտ ձեռքերս քեզ պարզելու համարձակություն չունեմ.
Մինչև որ մոտեցնես քո օրհնյալ աջը դատապարտյալիս նորոգելու:
Արդ, հաղթի՛ր դարձյալ համառությանս քո հեզությամբ
Եվ գալով դեպի ինձ մարդասիրաբար,
Եվ քո բացարձակ ու կատարյալ կարողությամբ
Ների՛ր առաջին, միջին և վերջին մեղքերս բոլոր,
Ո՜վ անհասներին հասնող, լույս արդարների,
Քրիստոս թագավոր:

Դ

Արժանի չեմ ես քո օրհնյալ անունն հիշելու,
Զի հանցավոր եմ մահացու կերպով բարեգործիդ հանդեպ,
Կնիքիդ հանդեպ ու շնորհիդ,
Փչումիդ ու պարգևիդ,
Ավանդիդ, ձիրքիդ և անունիդ, Որդեգրությանդ,
Արքայական պատվիդ ու պատկերիդ,
Դրոշմիդ, օծումիդ ու ճոխությանդ,
Համարձակությանդ և ընտանությանդ, Կյանքիդ, լույսիդ ու երանությանդ,
Պսակիդ անկապտելի և խոստումներիդ ծածկված,
Որոնք, Տե՛ր Քրիստոս, բազում ձևերով ավետեցիր ինձ՝
Համառողիս, իժիս և քարբիս, և ամուր խոցված խուլ ականջներիս:
Քո շարունակ ավելացող բարության դիմաց՝
Բազմապատկվեցին չարություններն իմ և ինձ կործանեցին իսպառ,
Զատելով կյանքից, կապեցին մահվան, Ծառա կարգելով ապականության:
Արդ, դու ես միայն իրավակշիռ և ճշմարտադատ, ո՜վ բարերար և օրհնյալդ գթության մեջ.
Ես մեղանչեցի քո դեմ՝ գործելով անօրենություն, եղա անիրավ,
Եվ որի համար եղծվեցի ու զեղծվեցի,
Հանցավորապես ամբարշտացա,
Ու չլսեցի քո խոսքը գովված, խոստովանված ու երկրպագված:
Դու ինքդ իսկ երևացիր անճառելի քո սիրով,
Որը գրել իսկ դժվարին է խիստ և նշանակելը՝ սարսափելի:
Քեզ արդարություն և փառք, և մշտնջենական գովություն,
Իսկ ինձ՝ ամոթապարտիս քո դեմ, խնամակա՛լ,
Քավություն և ողորմություն և բժշկություն,
Օգնություն և պահպանություն սրտի ու հոգու.
Բարեբանյալդ ըստ ամենայնի հավիտյանս. ամեն: