ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ քանզի երջանիկքն եւ փառաւորեալքն սրբոցն պարք,
Յորոց ոմանք դոյզն ինչ գթեցին եւ յաճախագոյնս հաստատեցան,
Փոքունս սասանեցան եւ մեծագոյն վառմամբ նշուլից
Հոգւոյն մաքրութեամբ լուսաւորեցան,
Յորոց մինն զզանգուածոյն յայտնէ զհասարակաստեղծն տկարութիւն,
Իսկ միւսն` զգերազանցն քան զբնութեանն աւրէնս,
Վարս եւ առաքինութիւնս հրեշտակականս:
Եւ արդ, նոքա, որ աւրհնեալքն են
Յամէնիշխան բերանոյ աստուածութեան Հաւրն Քրիստոսի,
Ընտրեալքն, տաւնեալքն, խնկեալքն եւ բարեբանեալքն,
Իբրեւ զանդամս Քրիստոսի պաշտեցեալք
Եւ իբրեւ զաւթեվանս Հոգւոյն Սրբոյ յարդարեալք,
Յորս չիք ինչ նշմարանք եւ կամ գիւտք խաւարի,
Այլ ամենեւին անկեղծութիւն եւ լուսաւոր արդարութիւն
Եւ որքան մարթ է զմարդն Աստուծոյ` Աստուծոյ նմանեցուցանել,
Երեսք պարզք եւ անպատկառելիք,
Կրաւնք բարձունք եւ անխոնարհելիք,
Կեանք զգաստք եւ անստգտանելիք,
Պաշտաւն առ Աստուած կարծր եւ անփոխարկելի,
Ընթացք արիականք եւ անկասելիք,
Ճշմարտութիւն միատարր եւ անցնդելի,
Դիմագրաւութիւն զաւրեղ եւ անհերքելի,
Տեսաւորութիւն պայծառ եւ անապշելի,
Իմաստասիրութին վերնական եւ անկոխելի,
Պատկեր մաքուր եւ անաղարտելի,
Զորոց կերպարանս եւ զյիշատակս անուանցն աղաչել
Աստուած իսկ վարդապետեաց,
Եւ նոքաւք հաճութիւն ի մէջ խռովութեան
Արարչիդ բան լուսաւորեաց:
Բ
Այլ ես անպիտանս յամենայնի
Եւ որքան բան զաւրէ` պարսաւեալս,
Որ մինչդեռ արթունս եմ` նիրհեմ,
Մինչդեռ զգաստ երեւիմ` թմբրիմ,
Ի բարեպաշտելս իմում` գայթակղիմ,
Մինչդեռ աղաւթեմս` եւ վրիպիմ,
Ի յընթանալս իմում` եւ կասիմ,
Յարդարանալս իմ` եւ մեղանչեմ,
Ի խաղաղանալս իմում` ամբոխիմ,
Մինչդեռ արշաւեմս` առ ի յետոյսն հակամիտեմ,
Ի չուելն իմում` ընդ կրուկն դառնամ,
Ընդ լուսոյն մասին` եւ խաւար յարեմ,
Ընդ քաղցրութեանն ճաշակ աւշինդր խառնեմ,
Ընդ կուղս բարեացն չարիս հիւսեմ,
Ընդ կանգնելն` եւ կրկին գլորիմ:
Ծաղկիմ, եւ ոչ պտղաբերիմ,
Ասեմ, եւ ոչ առնեմ,
Խոստանամ, եւ ոչ կատարեմ,
Ուխտեմ, եւ ոչ վճարեմ,
Կարկառեմ, եւ անդրէն ամփոփեմ,
Ցուցանեմ, եւ ոչ ընծայեմ,
Մերձեցուցանեմ, եւ ոչ մատուցանեմ,
Ի ճարակել խոցուածոյս` անդրէն վիրաւորիմ.
Ի հաշտեցուցանելն` վերստին խռովեմ,
Զուր հանդիսանամ, եւ իրաւամբք պարտաւորիմ,
Գրիմ, եւ իսկոյն եղծանիմ,
Նաւեմ, եւ ի գիծն թուլանամ,
Սկսանիմ, եւ ի հանգիստն ոչ ժամանեմ,
Կարգիմ, եւ դարձեալ սասանիմ,
Լնանիմ, եւ կրկին հեղում,
Շարունակիմ աստ, եւ անդ ի ստորեւս հոսիմ:
Բարդիմ, եւ անդրէն տոչորիմ,
Հիմն արկանեմ, եւ ոչ գլխաւորեմ,
Սակաւ վաստակեմ, եւ բիւրս վատնեմ,
Դոյզն գանձեմ, եւ անթիւս սպառեմ,
Զայլս խրատեմ, եւ ես ինքն անփորձ եմ,
Միշտ ուսանիմ, եւ երբէք ի գիտութիւն ճշմարտութեան ոչ հասանեմ,
Զշիջեալ չարիսն նոյնչափ արծարծեմ,
Սուղ ինչ քաջալերիմ, եւ առաւելապէս լքանիմ,
Լարիմ, եւ իսկ եւ իսկ առ նմին մեղկիմ,
Զայս կարկատեմ, եւ զայն պատառեմ,
խլեմ զեղիճն, եւ տատասկ տնկեմ,
Ընդ ամբառնալն` եւ այսրէն բերիմ,
Մտեմ ի բոյնն աղաւնի, եւ անդուստ ագռաւ ելանեմ,
Գամ սակաւ մի սպիտակ, եւ սրանամ դառնամ բնաւին սեւացեալ,
Ասեմ զիս քեզ դաւանել, եւ սպանողին նուիրիմ,
Ընդ յանդիման լինելն` եւ թիկունս դարձուցանեմ:
Գ
Մաքրիմ, եւ այլ մրճոտիմ,
Լուանիմ, եւ նովին զազրանամ,
Կերպարանիմ զԴաւթին, եւ գործք զՍաւուղայն կատարեմ,
Շրթամբք ճշմարտեմ, եւ ստեմ երիկամամբք,
Աջովս մատակարարեմ, եւ ահեակ կողմամբս աւերեմ,
Ընդ երկրագործութեան ցորենոյն` որոմն սերմանեմ,
Ի բարձրեգոյն իմաստիցն ի վայր իջեալ` ես ինքն գտանիմ,
Հրեշտականամ յերեսս, եւ ի խորհուրդս դիւանամ,
Հաստատիմ ի յոտս, եւ ի միտս տատանիմ,
Սուտ ձեւանամ, եւ իրաւք խոտորիմ,
Կեղծաւորիմ արդար, եւ արդեամբք ամբարշտեմ,
Դասիմ ի պարս հեզոց, եւ ընդ այսս կաքաւեմ,
Ի մարդկանէ գովիմ, եւ ի տեսողէդ պարսաւիմ,
Ի հողածնելոցս երանիմ, եւ յորդւոցն լուսոյ աւաղիմ,
Հաճոյանամ յետին ռամկին, եւ թագաւորիդ մեծի յաչաց ելանեմ,
Զատեանն դատաւորին թողեալ` խառնակրաւնիցն աղերսեմ,
Հերքեալ ի վեհիցն` սոսկականացն սպրդիմ:
Մարմնովս արտաքուստ պճնիմ, եւ անձամբս երփնիւ ճային ճանաչիմ,
Հպաւորիմ դաշն հաստատել` եւ ուխտակորոյս արտաքս մերժիմ,
Այսաւր` մաքուր հոգեկիր, եւ վաղիւ` մոլի խելագար,
Զտէրունի պատուէրն լքեալ` թելադրութեան աւձին հետեւիմ,
Արիանամ զաւրապէս, եւ վատթարագոյնս ընկրկիմ,
Զծանրութիւն աւուրն բառնամ,
Եւ ի ժամ վարձուն անմասն ելանեմ,
Ի բացուստ ճոռոմս խաւսիմ,
Եւ ի պատասխանութեանն պահու պապանձեալ կարկիմ,
Ի յելս արեւուն հարուստ երեւիմ,
Եւ ընդ երեկս ունայն դեգերիմ,
Յաթոռս ծերոց բազմեալ` եւ խելայեղից կցորդիմ,
Ննջեմ խեթիւ, եւ արհաւրաւք զարհուրեալ զարթնում:
Զանդաստանս կամացս չարաչարս հերկեմ,
Փոյթ խնամով ի չարիս, միշտ անառակ որդիս,
Անդարձ տարագրեալս, անզղջական զառածեալս,
Անմխիթար տրտմեալս, ինքնագրաւ գերեալս,
Մահու եւ ապականութեան ծառայեալս,
Անողոքելի տանջեալս, անփրկելի մատնեցեալս,
Անպատուաստելի հատուածեալս, անարծարծելի շիջուցեալս,
Անկազդուրելի խորտակեալս, անհանդերձելի կործանեալս,
Եւ եթէ պարտ է զսաստիկն աստանաւր ասել
Անաւրինեալս անձին նախատինս,
Ահա գրեմ, գրեմ եւ ոչ անխայեմ
Ի խռիւս նիւթեալ գեհենին:
Ստացուածս նախանձու նորոյս Ադամայ երկնայնոյ,
Որպէս եւ Կայէնն առաջին` հնոյն եւ հողեղինին,
Որ ունիմ զբնաւն աստուստ ի յանձին
Զնշանակ ամբաստանութեանս,
Ոչ զշնչոյս տուրեւառութիւն,
Այլ զբանիցս կշտամբութիւն:
Դ
Եւ արդ, ո՞ւր իցեն փրկութիւնքն,
Ուր սկզբնահայրն հաւատոց ի յուսահատութեանն վայրի
Զանգթութեանն իմ չարիս կրկնէ,
Մեծն մարգարէից քարամբք բանից կոշկոճէ,
Արին բարեփառ աշտէին նիզակաւ ի մահ սատակէ,
Պատկեր ճշմարտին ընդ Աքարու համայնիւ ջնջէ,
Աստուածարեալն վեհից յարագողացն վրիժուց մատնէ,
Մարգարէածին տեսանողն ընդ ամաղեկացւոյն առաջի տեառն սպանանէ,
Նախանձաւորն Աստուծոյ երկնատեղաց բոցովն վատնէ,
Ստուերին լրումն եւ նորոյս սկիզբն
Հեծանոցին ընտրութեամբ հոսէ,
Պետն առաքելոց ընդ Սափիրայի ի կենաց զրաւէ,
Զարմանալին քննութեամբ Հոգւոյն
Բուրումն մահու ինձ ընդ կենացն քարոզ խառնէ:
Արդ, անաչառք եւ ինձ կաճառք երջանկացն
Եւ ուժգնութեան հրամանի վերնոյն` արի սպառազէնք,
Ընդ հրեշտակացն` եւ մարդիկ,
Ընդ տիեզերաց երկրի` եւ տարերք,
Ընդ անզգայիցն` եւ շարժողականք,
Որովք դատեալ միշտ լինիմ տուժիւք լլկանաց`
Յաւրինակ եւ յիշատակ սոսկալեացն ապագայից,
Իբր հողմով փոթորկի ալեաց յաւէտ մրրկեալ
Կենացս վստահութիւն` մնայ անկայուն ի հաստատութեանց:
Զոր եթէ ոք, իմաստութեամբ ի քնին առեալ,
Խուզեսցէ զլուղակացն բազմատեսիլ զանազանութիւն`
Զմանունս փոքունս ընդ մեծամեծացն դասեալ,
Որ առանց թուոյ եւ քանակութեան համարոյ
Թինդս առեալ անբաւ երամոց`
Եռան, զեռան, սլանան ի մարմնիս ծովու,-
Վկայեսցէ եւ հաստատեսցէ ճշմարիտ լինել
Զասացելոցս բանագրութիւն:
Ե
Այլ դու ինքն աւրհնաբանեալ անմահ թագաւոր,
Բարի, երկնաւոր, մարդասէր Քրիստոս,
Աստուծոյ կենդանւոյ միածին Որդի,
Հզաւր, բարձրեալ, անքնին, անճառ, քաւիչ, ահաւոր,
Սաստեա ի ձմեռն ամբոխեալ ալեաց ոգւոյս ծփանաց,
Արձանացո զծաւալս մոլեգին շարժման սրտիս խռովութեան,
Ընդոտնեա ի սանձս կապոյ երասանաց ըմբռնման
Զցնդեալ մտացս վայրագութիւն:
Եղիցի խաղաղութիւն հրամանաւ մեծիդ
Ամենավարան բքոյս սասանման,
Սատակեա, խափանեա զբազմագլխեան անդամս ուրուականս
Գաղտնեաց ամաւթոյս` երկրակենցաղս հինից,
Գրեսցես աղաւթս մշտամատոյցս
Զայս նորընծայ տառ ողորմաղերս`
Թախծագին ձայնի ողբերգարկութեան այսր մատենի,
Հան ի խորոց մահուս անդնոց`
Չքնաղ ապրեցեալ ընդ մարգարէին փրկելոյ,
Ընկալ զխոստովանութիւն անձնադատ բանիս ի հոտ անուշից,
Շնորհեա մխիթար դառնութեան վշտաց
Ուժգին հեծութեան յուսահատելոյս:
Եւ քեզ ընդ Հաւր, Հոգւովդ Սրբով
Փա~ռք, պատի~ւ եւ իշխանութի~ւն յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Հույժ երջանիկ է ու փառավորված կարգը
սրբերի,
Որոնցից ոմանք թեպետ երբեմն փոքր-ինչ
գայթեցին,
Բայց հաստատվեցին ավելի հաճախ,
Քիչ սասանվեցին,
Բայց հոգու պայծառ շողերի վառմամբ
Մաքրված՝ դարձյալ լուսավորվեցին.
Մեկն հաստատում է նրանց զանգվածի
Տկարությունը հասարակաստեղծ,
Մյուսը, սակայն, բնության օրենքն իսկ գերազանցող
Վարքն առաքինի, հրեշտակային։
Եվ ահա սրանք, որոնք օրհնված են
Հենց Քրիստոսի հոր ամենակալ
Ու աստվածային բերանից, ընտրյալ,
Տոնելի, խնկյալ ու բարեբանյալ,
Այլ նաև պաշտյալ՝ որպես անդամներ տեր Քրիստոսի,
Հարդարյալ՝ իբրև ապաստարաններ սուրբ Հոգու
համար,—
Չունեն իրենց մեջ խավարի նշմար կամ որևէ հետք,
Այլ ամբողջովին անկեղծություն են,
Արդարություն են վեհ ու լուսաշող
Եվ, որքան Աստծո մարդը կարող է, նման են
Աստծուն։
Պարզերես են ու ճակատները բաց,
Վարքով անբասիր, բարձր ու անխոտոր,
Կյանքով անթերի, ազնիվ ու զգաստ,
Բարեպաշտությամբ ամուր, աներեր,
Ընթացքով արի ու անկասելի,
Հավատամքով միշտ միատարր, անշեղ,
Համարձակությամբ հաղթ ու անկոտրում,
Հայացքով հստակ, անշփոթ, պայծառ,
Առաքինությամբ վերնային, անկոխ,
Պատկերով մաքուր, անբիծ, անաղարտ։
Աստված հենց ինքն իր վարդապետությամբ մեզ
լուսավորեց,
Որ նրանց անվամբ ու հիշատակով՝
Իր հաճությունը, խռովության մեջ, կարող ենք
հայցել։
Բ
Անպիտան եմ ես ամեն ինչի մեջ
Եվ պարսավելի՝ որքան խոսքերը զորեն ասելու,
Ես, որ նիրհում եմ, մինչդեռ արթուն եմ,
Թմրում եմ, երբ որ զգաստ եմ թվում,
Բարեպաշտելիս գայթակղվում եմ
Եվ վրիպում եմ աղոթք անելիս.
Ընթացքիս պահին կանգնում եմ տարտամ,
Դեռ չարդարացած՝ նորից մեղանչում,
Դեռ չխաղաղված՝ հուզվում եմ դարձյալ,
Արշավ չսկսած՝ իսկույն նահանջում,
Գնալուս պահին ընկրկում եմ ետ,
Լույսն եմ պղտորում խավարի մասով,
Օշինդր եմ խառնում քաղցր համի հետ,
Բարու հինվածքին հյուսում հմ չարիք,
Ոտքի չկանգնած՝ ընկնում եմ կրկին։
Ծաղկում եմ, սակայն պտուղ չեմ տալիս,
Ասում եմ, սակայն չեմ անում ոչինչ,
Խոստանում եմ, բայց չեմ գործադրում,
Պարտավորվում եմ՝ և չեմ կատարում,
Ձեռքս պարզում եմ, բայց քաշում եմ ետ,
Ցուցադրում եմ՝ և չեմ ընծայում,
Մոտեցնում եմ, սակայն չեմ տալիս։
Վիրավորվում եմ՝ նախկին վերքերս դեո
չդարմանած.
Դեո չհաշտեցրած՝ խռովում նորից.
Անիրավորեն դատի եմ դիմում՝
Եվ ինքս եմ դատվում արդար ու իրավ,
Գրվում եմ, սակայն ջնջվում եմ իսկույն,
Նավարկում եմ, բայց շեղվում եմ գծից,
Սկսում եմ՝ և չեմ հասնում վերջին։
Դեռ չամրապնդված՝ խախտվում եմ դարձյալ.
Չլցված՝ նորից մնում եմ թափուր,
Այստեղ մի փոքր կարգի եմ գալիս, այնտեղ՝
քայքայվում.
Դեռ չհավաքված՝ ցրվում եմ կրկին,
Հիմքը գցում եմ, բայց չեմ ավարտում։
Մեկը՝ վաստակում, սպառում եմ բյուր,
Գանձում՝ աննշան, վատնում եմ անթիվ։
Ուրիշներին եմ խրատում, մինչդեռ ես ինքս եմ
անփորձ.
Սովորում եմ միշտ, սակայն ճշմարիտ
Գիտության հասու չեմ դաոնում երբեք։
Մարած չարիքն եմ արծարծում նորից.
Հազիվ մի փոքր սիրտ աոած՝ դարձյալ լքվում եմ
անհույս
Լարվում եմ, սակայն հենց տեղն ու տեղը թուլանում
կրկին։
Այս կարկատում եմ, այն պատառոտում,
Եղինջը քաղում, տնկում եմ տատասկ։
Հազիվ բարձրացած՝ ցած եմ գլորվում,
Մտնում եմ բույնը որպես աղավնի,
Բայց դուրս եմ ելնում այնտեղից ագռավ.
Գալիս եմ ճերմակ, վերադառնում եմ լրիվ սևացած։
Քեզ դավանող եմ համարում ինքս ինձ,
Սակայն նվիրվում եմ սպանողին.
Հազիվ հանդիպած՝ թիկունք եմ դարձնում։
Մաքրվում եմ և մրոտվում դարձյալ,
Լվացվում եմ և իսկույն զազրոտում։
Դավթի կերպարանք առած՝ անում եմ գործը Սավուղի.
Շրթունքներովս ճշմարտում եմ, բայց սրտովս՝ ստում։
Աջով տնտեսում, ցրում եմ ձախով,
Ցորեն ցանելիս, որոմ եմ խառնում։
Իջած բարձրագույն իմաստությունից՝
Դառնում եմ ես այն, ինչ որ ինքս կամ.
Դրսից առնում եմ հրեշտակի տեսք, ներքուստ՝
դիվանում.
Ոտքով հաստատվում, բայց տատանվում եմ շարունակ
մտքով.
Սուտ ձևանում եմ, իրոք խոտորվում.
Կեղծում եմ արդար, սակայն գործում եմ
ամբարշտություն.
Դասվում եմ կարգը հեզամիտների,
Բայց կաքավում եմ միշտ դևերի հետ։
Մարդկանցից գովվում, բայց պարսավվում եմ
տեսնողիդ կողմից.
Հողածիններից «երանի՜», սակայն
Լուսորդիներից լսում եմ «ավա՜ղ».
Հաճոյանում եմ հետին ռամկին,
Ընկնում եմ աչքից մեծ թագավորիդ.
Դատավորի սուրբ ատյանը թողած՝
Աղերս եմ անում խառնիճաղանջին.
Վեհերից մերժված՝ խաժամուժների մեջ եմ սողոսկում։
Պճնազարդվում եմ մարմնով արտաքուստ,
Բայց իրականում ճայի գույն ունեմ.
Մոտենում եմ, որ դաշինք հաստատեմ,
Բայց ուխտակորույս վռնդվում եմ դուրս.
Այսօր մի մաքուր հոգեկիր եմ ես, վաղը՝ խելագար.
Թողած տերունի պատվիրանները՝
Հետևում եմ միշտ օձի սադրանքին։
Արիանում եմ կտրիճի նման,
Բայց վախկոտի պես ետ եմ ընկրկում.
Կրում եմ օրվա ծանրությունները,
Բայց վարձքի ժամին մնում եմ անմաս.
Հեռվից խոսում եմ ճոռում ու մեծ-մեծ,
Սակայն պապանձվում ու կարկամում եմ
պատասխան տալիս.
Արևածագին հարուստ եմ թվում,
Իսկ մայրամուտին դեգերում եմ ու հածում
ձեռնունայն։
Ծերակույտական աթոռին բազմած՝
Ընկերակցում եմ խելահեղներին։
Ննջում եմ ահ ու տարակուսանքով,
Արհավիրքներով զարհուրած՝ զարթնում։
Անդաստանները սրտիս հերկում եմ վատշվերաբար։
Փութաջան եմ միշտ չարիքների մեջ
Անառակ որդիս, տարագիրս անդարձ,
Մոլորս անզղջում, տրտումս անսփոփ, ինքնակամ
գերիս,
Ապականության ու մահվան ծառաս,
Տանջվածս անողոք, մատնվածս անփրկում,
Հատվածս անպատվաստ, շիջածս անարծարծ,
Ջարդվածս անամոք, կործանվածս անբույժ։
Եվ եթե պետք է ասել ավելի խիստ
նախատինքներ,
Կգրեմ այստեղ, կգրեմ անվերջ
Ու չեմ խնայի անօրեն անձիս,
Որ խռիվների կույտ է գեհենում այրվելու համար։
Նախանձ ծնունդ եմ, նախկին հողածին Կայենի
նման,
Ես էլ երկնային մի նոր Ադամի,
Եվ որպես նշան ամբաստանության,
Կրում եմ իմ մեջ, աշխարհում, ոչ թե շնչառությունս,
Այլ նախատինքիս խոսքերը միայն։
Գ
Արդ, ո՞ւր կարող եմ գտնել փրկություն,
Երբ սկզբնահայրն հավատի անվերջ,
Հուսահատության այս անձուկ վայրում,
Իմ անգթության չարիքներն է միշտ հիշել տալիս ինձ.
Մարգարեների մեծն է անխնա
Կոշկոճում սաստիկ խոսքի քարերով,
Արին բարեփառ՝ նիզակ ու տեգով խոցամահ անում.
Բնաջնջում է ճշմարտի պատկերն Աքարի նման,
Վեհն աստվածարյալ՝ հարագողների վրեժին մատնում.
Կանխատեսողն է մարգարեածին՝
Ամաղակեցու նման սպանում արարչի առաջ,
Վատնում է բոցով իր երկնատարափ՝ նախանձորդն
Աստծո.
Հնի լրումն ու սկիզբը նորի
Հեծանոցով իր հանձնում է քամուն,
Առաքյալների պետը անողոք
Կենազրկում է Սափիրայի պես,
Հոգեքննիչի քարոզն իսկ կենաց՝ մահ է ինձ բուրում:
Երբ անաչառ են իմ հանդեպ նաև
Կաճառներն ամբողջ երջանիկների,
Սպառազինված վերնայնի սաստիկ հրամաններով.
Հրեշտակների հետ նաև մարդիկ,
Այս հողագնդի ու տիեզերքի հետ տարերքները ողջ,
Անզգաներն ու շարժուններն համայն,
Որ դատապարտած ինձ անլուր լլկանք ու
տանջանքների,
Ազդարարում ու պատկերում են միշտ աչքերիս առաջ
Նաև ապագան առավել դժխեմ։
Արդ, կորցրած այսպես վստահությունն ու
անդորրը կյանքիս,
Ալեկոծվում եմ սաստիկ հողմածեծ
Փոթորկահույզ ու հավերժ մրրկածուփ մի ծովի նման։
Եվ եթե մեկը քննախույզ լինի ուշիմ հայացքով,
Կտեսնի անթիվ, բյուր ու անհամար,
Փոքր ու մեծամեծ, բազմատեսակ ու զանազանակերպ
Խմբեր լողացող կենդանիների,
Որոնք անհատնում ամեհի վտառ ու երամներով
Եռում, զեռում են, սուրում, սլանում մարմնիս ծովի
մեջ,
Ու կհաստատի ճշմարտությունը գրած խոսքերիս։
Դ
Սակայն դու ինքդ, ո՜վ օրհնաբանված անմահ
թագավոր,
Բարի, երկնավոր, մարդասեր Քրիստոս,
Կենսաձիր Աստծո միածին որդի,
Հզոր, անքնին, անպատում, անճառ, քավիչ, ահավոր,
Սաստի՛ր ամեհի ձմեռնաբուքն այս մրրկահույզ
հոգուս,
Դադարեցրո՛ւ ալեկոծ սրտիս
Ծարավումների տենդը մոլեկան,
Սանձ ու կապերով, երասաններով բռնած ամրապինդ՝
Նվաճի՛ր, զսպի՛ր վայրագությունը ցնդած մտքերիս։
Թող հրամանով մեծիդ խաղաղվի
Ամենավարան բուքն այս խելահեղ.
Ջնջի՛ր, խափանի՛ր ամոթի խորհուրդ ու գաղտնիքների
Ուրվականները բազմակերպարան՝
Հորդաներն անսանձ այդ երկրակենցաղ ավազակների։
Համարի՛ր աղոթք մի մշտամատույց
Թախծանվագ իմ ողբամատյանի
Նորընծա տողերն այս ողորմաղերս.
Հա՛ն անդնդախոր վիհերից մահվան
Եվ չքնաղ կյանքո՛վ օժտիր փրկված այն մարգարեի
պես.
Ընդունի՛ր սիրով խոստովանությունն իմ այս
ինքնադատ
Եվ տո՛ւր սփոփանք դառը վշտերով
Ուժգին հեծեծող հուսահատվածիս։
Եվ քեզ, սուրբ Հոգով, բարձրյալ հորդ հետ,
Իշխանությո՜ւն, փա՜ռք հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Այլ ահա ձեզ ասեմ, ով եկեղեցիք միանձանց
Եւ աշակերտութիւնք կրաւնաստանաց,
Որք մերկամարմին մատանցդ ձեռաւք
Առ ակնկալութիւն յուսոյն պարգեւաց
Բարեացն անբաւից տեառն զինուորեալք,
Որոց զայս սեղան հանդերձանաց խորտկաց բանից ընծայեցուցի:
Ընկալարուք զայս աւանդութիւն խոստովանութեան
Ի շինուած փրկութեան հոգւոց,
Ծաներուք սովիմբ զմարմնոյս պարտութիւն:
Յիշեցէք զմարգարէականն ընդ առաքելականին առեալ մեզ ի խրատ`
ԶþՄի պարծեսցի ամենայն մարմին առաջի Աստուծոյ
Եւ զþՈչ ոք է արդարն եւ ոչ մի:
Զտէրունականն մի մոռանայք,
Ի կատարածն իսկ պատուիրանին
Գոգջիք զձեզ ծառայս անպիտանս,
Մի եղիցի լինել ձեզ որսք խաբողին,
Զգուշացարուք եւ Գրոյն,
Թէ` Կերակուրք նորա` ընտիրքն:
Քանզի եւ ես իսկ, որ զայս նուազութիւն
Մասնաւոր պտղոյ ձեզ ջամբեցուցի,
Վկայեալ զանձնէ կամաւորական ստգտանք
Բիւր բամբասանաց անբժշկական մեղանաց,
Ի սկզբնահայրն սկսեալ մինչեւ ի սպառումն ծննդոց նորա`
Կամայականն յանձնառութեամբ հաստեցի, եդի
Զիս ամենայնիդ պարտական չարեաց:
Բ
Լուայ յումեմնէ ոչ պարտաւորէ եւ ոչ հաճեցայ
Ի յասելն նորա անյարմարապէս առ այն,
Որոյ առաջի ոչ է արդարանալ մարմնոյ երկրածնի,
Թէ` ոչ երբէք շնացայ, ոչ պոռնկեցայ
Եւ ոչ զաշխարհիս ինչ համբուրեցի ճաշակս մահու:
Այլ ոչ ընդհատ ինչ յանաւրէնութենէ.
Թողցէ նմա Տէր Աստուած զայսոսիկ:
Թէ եւ ճշմարտիւ իսկ գրեցաւ,
Ոչ ընթացաւ, որքան թէ գթեաց,
Ի յասել զանյարմարսն ի դիմաց ժողովրդեանն Իսրայէլի`
Բանիւ Զաքարիայ. Աւրհնեա~լ Տէր` եւ մեծացաք,-
Որ է փարիսեցւոյն ձայնի կերպարան:
Գ
Բայց ես քանզի գիտողին Աստուծոյ մատնեալ եմ դատաստանի,
Որ զկիրս աներեւութիցն մտաց ի կշիռս եդեալ`
Համարի դատել զիս նոքաւք ամէնիրաւ հատուցմամբք,-
Ոչ կերպարանեցայց տեսողին,
Ոչ կեղծաւորեցայց քննողին,
Ոչ ստեցից զոչ գործեցեալսն նկատողին,
Ոչ խաբէութեամբ ընդ միտ ինչ մտից մեծին,
Ոչ ի տեսիլ բարւոյ ցոփութեան զչարս քողարկեցից,
Ոչ ի պատկեր ընտանի զապիկարս երբէք յարգեցից,
Ոչ խենեշացայց ի զարդ աւտարոտի,
Ոչ պճնեցայց այլով պայծառութեամբ,
Ոչ պաճուճանս յարմարեցից տգեղութեանս գեղոյ:
Ոչ ոք մեղաւոր իբրեւ զիս,
Ոչ ոք անաւրէն, ոչ ոք ամբարիշտ,
Ոչ ոք անիրաւ, ոչ ոք չարագործ,
Ոչ ոք վրիպեալ, ոչ ոք սխալեալ,
Ոչ ոք մոլեգնեալ, ոչ ոք խարդախեալ,
Ոչ ոք շաղախեալ, ոչ ոք ամաչեցեալ, ոչ ոք դատապարտեալ,
Ես միայն, եւ այլ ոչ ոք,
Ես ամենայնն, եւ յիս ամենեցունն:
Ոչ հեթանոսք, զի ոչ գիտէին,
Ոչ հրեայք, քանզի կուրացան,
Ոչ տգէտք եւ խառնիճաղանջք,
Քանզի յիմարք էին իմաստից:
Գ
Պետ վարժից կոչեցայ` յանձինս դատախազ,
Ռաբբի ռաբբի անուանեցայ,
Եւ զգովեստն առ Աստուած եղծի,
Բարի ասացայ` առ եղկութեան ժառանգութիւն,
Սուրբ վկայեցայ ի մարդկանէ,
Որ եմ անմաքուր առաջի Աստուծոյ,
Արդար դաւանեցայ ամենայն իրաւք ամբարիշտս,
Հեշտացայ ի գովեստ մարդկան,
Զի ծաղր եղէց յատենին Քրիստոսի,
Յաւազանէ կոչեցայ Արթուն,
Եւ ես ի քուն մահու ննջեցի,
Ի փրկութեանն աւուր Հսկող յորջորջեցայ,
Բայց զգաստութեանն` աչս կափուցի:
Ահա դատաստան, ահա յանդիմանութիւն,
Ահա նոր կշտամբանք եւ հին դատապարտութիւն,
Ահա ամաւթ դիմաց եւ տագնապ հոգւոց,
Ահա խնդիրք փոքունց եւ կշիռք մեծամեծաց:
Այլ դու միայն Տէր Աստուած,
Մարդասէր, անոխակալ եւ երկայնամիտ,
Համարեաց մեղապարտս անձին
Ընդ վերջին պարտաւորութեան աւուրն ահաւորի
Զայս կսկծեցուցանող ինքնաբանական նախատինս,
Մի լուայց ի քէն զայսոսիկ, գթած,
Փոխանակ զի ես ինձէն անձինս գրեցի:
Արդ, բարձցես եւ վերացուսցես զպահ պարտաւորութեան կանոնիս
Ընդ քեզ կապելոյս տենչանաւք հոգւոյս,
Հան զնախատինս պատկառանաց խայտառակութեանս,
Ծածկեա աջովդ կարողութեան զտգեղ տեսակ մարմնոյս մերկութեան,
Մատո հանգստեան զթոպեալս ուժգին մեղացս բեռամբք,
Կարգեա ինձ սահման հետոց բարութեան առ ելս կենացդ,
Պահեա յիշատակ ինձ ողորմութեան եւ զկնի մահու կեանք ամենեւին,
Աւրհնեալ յերկինս եւ գովեալ յերկրի,
Բարեբանեալ միշտ յամենայնի յաւիտեանս յաւիտենից:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Ձեզ եմ ուղղում արդ իմ խոսքը, խմբե՛ր
մենակյացների,
Վանատների աշակերտություն,
Որ անբավ բարի պարգևների հույս-ակնկալությամբ՝
Ձեր մերկ մատներով զորագրվել եք երկնավոր տիրոջ,
Բանական պես-պես խորտիկների այս
Սեղանը ահա ձեզ եմ ընծայում.
Ընդունեցե՛ք այն որպես մի ավանդ խոստովանական
Ի նորոգություն և ի փրկություն ձեր հոգիների։
Սրա միջոցով իմացե՛ք մարմնի
պատշաճությունը,
Հիշեցե՛ք խոսքը մարգարեական,
Որը տրված է մեզ իբրև խրատ.
«Որեէ մարմին թող չպարծենա Աստծո առաջ»,
Ինչպես և՝ «Չկա արդար ոչ մի մարդ»։
Մի՛ մոռացեք և խոսքը տերունի.
Եթե մինչևիսկ պատվիրանները կատարած լինեք,
Համարեցե՛ք ձեզ անպիտան ծառա.
Չլինի՛ թե որս դառնաք խաբողին.
Հիշեցե՛ք նաև Գրքի խոսքը այս՝
«Նրա կերակուրն ընտրյալներն են հենց»։
Քանզի ես ինքս էլ, որ այս մասնավոր
Նվազ պտուղով սնուցում եմ ձեզ,
Կամավորապես դատապարտելով ինքս ինձ անձամբ՝
Վկայում եմ, որ ունեմ բյուր անբույժ,
Ամբաստանության արժանի մեղքեր,
Եվ հոժարակամ հանձնառությամբ ինձ հաստում եմ
նաև.
Սկզբնահորից սկսած մինչև
Նրա ծննդի սերունդը վերջին,
Մարդկային ազգի ողջ չարիքների համար պարտական։
Բ
Անախորժությամբ լսեցի անպարտ
Մեկի բերանից խոսքն այս անհարմար՝
Ուղղված հենց նրան, որի առաջ և ոչ մի երկրածին
Մարդ արդարանալ բնավ չի կարող.
«Չշնացա ու չպոռնկացա երբեք իմ կյանքում,
Ոչ էլ աշխարհիկ քաղցրությունների
Մահաբույր հաճույքն ես ճաշակեցի»։
Սա էլ է կոչվում անօրենություն
(Թող ների Աստված խոսքերն այս նրան).
Եթե մինչևիսկ ճշմարիտ լինի
Ասածը, մեկ է, սայթաքում է այդ,
Ճիշտ հրեաների ասածի նման, ըստ Զաքարիայի,
Որ փարիսեցու խոսքն է հիշեցնում.
«Գոհությո՜ւն Աստծո, զի հարստացանք»։
Սակայն քանի որ ես ինձ հանձնել եմ
Ամենագիտակ Աստծո ատյանին,
Որ մտքում եղած աներևույթներն անգամ կշռելով՝
Դրանց համար ինձ ուզում է դատել
Ամենաիրավ պատժի հատուցմամբ,
Չեմ կերպարանի ամենատեսին,
Չպիտի կեղծեմ քննողի առաջ, [
Չպիտի ստեմ չկատարվածներն իսկ նկատողին,
Խաբեբայությամբ չեմ ջանա մտնել նրա աչքը ես,
Չեմ քողարկելու ցոփությունն իմ չար՝ բարեշուք
տեսքով,
Չեմ հարգի երբեք անձն իմ ապիկար
Որպես ընտանի, հարազատ պատկեր,
Չեմ խենեշանա օտար զարդերով,
Չպիտի պճնվեմ այլ պայծառությամբ
Եվ ոչ էլ անձիս տգեղությունը
Պիտի պարտակեմ պաճուճանքներով։
Չկա ո՛չ մի մարդ այնքան մեղավոր, այնքան
անօրեն,
Այնքան ամբարիշտ, այնքան անիրավ, այնքան
չարագործ.
Այնքան մոլորված, այնքան սխալված, այնքան
մոլեգնած.
Այնքան խարդախված, այնքան շաղախված,
Այնքան ամաչած ու դատապարտված,
Որքան որ ես եմ.
Միմիայն ե՛ս եմ, և ուրիշ՝ ոչ ոք.
Ե՛ս եմ համայնը, և ամենքինն է պարփակված իմ մեջ։
Ո՛չ ամենևին հեթանոսները, որ անգետ էին,
Ո՛չ հրեաները, քանզի կուրացան,
Ո՛չ տգետներն ու խաժամուժ մարդիկ,
Քանզի զուրկ էին իմաստությունից.
Միայն ե՛ս, քանզի, որպես իմ անձին
ամբաստանություն.
Վարժապետ անուն նույնիսկ կրեցի.
Կոչվեցի ռաբբի, ռաբբի՜, եղծելով գովեստն առ
Աստված,
Անվանվեցի և բարի, եղկություն ինձ ժառանգելով.
Մարդկանցից նաև սուրբ վկայվեցի,
Երբ անմաքուր եմ Աստծո առաջ.
Դիտվեցի արդար, երբ ամբարիշտ եմ բոլոր կողմերով.
Գովասանքներով մարդկանց՝ հրճվեցի,
Որ Քրիստոսի ատյանում ձաղվեմ.
Դեռ ավազանից կոչվեցի արթուն,
Սակայն ննջեցի մահաբեր քնով.
Հսկող հորջորջում նույնիսկ ստացա օրս փրկության,
Սակայն աչքերս փակեցի ամուր զգաստության դեմ։
Ահա և այժմ՝ արդար դատաստան,
հանդիմանություն,
Նոր կշտամբանք, հին դատապարտություն,
Ամոթանք դեմքի ու հոգու տագնապ,
Քննություն՛ փոքր բաների համար,
Որ ունեն կշիռ մեծամեծերի։
Գ
Բայց դու, միակ տեր Աստվա՜ծ մարդասեր,
Անքինախնդիր ու երկայնամիտ,
Կսկծեցուցիչ ինքնադատական
Նախատինքներն այս վերջին օրն ահեղ
Համարի՛ր որպես դատապարտություն մեղապարտ
անձիս։
Թող որ չլսեմ այս բոլորն այլևս քեզանից,
գթա՜ծ,
Քանի որ դրանք ինքս ինձ անձամբ վերագրեցի.
Ջնջի՛ր, ուրեմն, ու վերացրո՛ւ
Դատապարտության կնիքն ինձանից,
Որ կապված եմ քեզ տենչանքով հոգուս,
Անհետացրո՛ւ այս ամոթալի
Նախատինքները խայտառակության,
Ծածկի՛ր մերկ մարմնիս տգեղությունը աջով քո
կարող,
Պարգևի՛ր հանգիստ մեղքի բեռներով
Սաստկապես ծեծկված բազմաչարչարիս,
Կարգի՛ր ինձ բարվոք վերելքի ճամփա՝ կյանքիդ
հասնելու,
Որպես հիշատակ քո ողորմության՝
Ապահովի՛ր ինձ կատարյալ կյանքով՝ մահվանից հետո,
Օրհնյա՜լ երկնքում ու երկրի վրա
Եվ բարեբանյա՜լ ըստ ամենայնի՝
Հավիտյաններից հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Թագաւոր բարձրեալ, հզաւր, ահաւոր,
Աւրհնեալդ միայն Տէր Յիսուս Քրիստոս,
Քո է փոխարկիլ յանակնկալս կենաց յուսահատութեան
Զսատակիչ անէծս առ կեցուցանող աւրհնութիւնս,
Զպարսաւանս վհատութեան` առ զուարթացուցիչ գովութիւն,
Ընդ ամաւթոյն` համարձակութիւն,
Ընդ պատկառանացն` պատիւ,
Ընդ տարագրութեանն` յոյս բարութեան,
Ընդ բաժանմանն` ակնկալութիւն միութեան,
Ընդ սպառնականացն բանից` ողոքական սփոփանս,
Ընդ միանգամ դատապարտութեանն` կրկին ազատութիւն:
Բ
Ողորմեաց, Տէր, մահու մեղապարտիս,
Յաւուր արձակման շնչոյս կենդանութեան,
Մինչ աչացս ողորմագին հայեցուածս ի բարձունս կողկողիցի`
Զբազմարկածեան ուղւոյն զանզերծ ընթացիցն
Զանփախչելին ճանապարհ յաչս բերելով`
Մտացս տեսմամբ ամենայնիւ վտանգեալ:
Եւ ի յերդ բնակութեան յարկիս նկատեալ յելիցն շաւիղ,
Թշուառացեալ կիսամեռութեամբ, դիմաւք այլայլութեան,
Տատանմամբ մատանցս, կարկամ հառաչմամբ,
Նուազ հեծութեամբ, նրբական ձայնիւ,
Յոգի թախծութեան յոգնամասնեայ տարակուսանաց`
Ի խորոցս աներեւութից զգործեցելոցս ողբալով հառաչեմ:
Կարող ես, բարեգութ, եւ անդ հրաշագործել
Յաւէտ զաւրեղութեամբ` ասելով,
Թէ` Ողջ եղիջիր յոգւոյդ խորտակմանէ,
Եւ կամ` Թողեալ լիցին քեզ մեղանք քո,
Եւ կամ թէ` Երթ ի խաղաղութիւն` սրբեալ ի մեղաց:
Եւ զոր յայնմ ժամու ոչ ժամանեցից պաղատիլ,
Այսաւր, ընկալցիս մարդասիրապէս,
Ով երկայնամիտ, բազմաշնորհ, ամենակեցոյց:
Գ
Յորժամ, որ այժմս բանապաճոյճ,
Խրոխտաձայն, սիգացող, բարձրապարանոց,
Անկեալ դնիմ դի անկենդան, կարկեալ ի խաւսից,
Կաշկանդեալ ձեռաւք, լքեալ անդամաւք,
Խփեալ շրթամբք, կափուցեալ աչաւք,
Տախտակ անշարժուն, կոճղ կիսայրեաց,
Արձան անզգայ, պատկեր անբարբառ, գոյութիւն անշունչ,
Ողորմելի տեսիլ, աշխարելի կերպարան,
Ողբալի աւրինակ, եղկելի դէմք,
Արտասուելի նմանութիւն, լռեցեալ լեզու,
Ցամաքեալ խոտ, թաւթափեալ ծաղիկ,
Ծորեալ գեղ, շիջեալ ղամբար,
Դատարկ կոկորդ, խոպանացեալ սիրտ,
Աղխեալ ազդարան, սպառեալ աղբիւր,
Թալկացեալ մարմին, ժողխեալ որովայն,
Քակտեալ տաղաւար, կոտորեալ ոստք, բաժանեալ յաւդք,
Հատեալ ծառ, սղոցեալ արմատ, թողեալ տուն,
Հնձեալ արտ, ստորախուզեալ բոյս,
Աւտարացեալ բարեկամ, մոռացեալ պահեստ,
Թաղեալ գարշութիւն, մերժեալ ատելի,
Բարձեալ խէթ, անարգեալ կմախք
Եւ իբր զանպիտան` առ ոտն կոխեալ,
Կարաւտեալ այլոց մաղթանաց,
Որք զհաւատոց թշուառիս ձայնիւ նուագեալ աղերս հառաչման
Ցաւղով արտասուաց բարերարիդ գթութեան
Ի բարձունս տարածանեն:
Զառ քեզ դարձն յեղանակեն արգահատելով, զոր աւրհնեմ,
Զնշան խաչիդ փրկութեան` զոր երկրպագեմ,
Զյարութեանն ճշմարտութիւն` որում հաւատամ,
Զփառացդ քո յայտնութիւն` զոր փառաւորեմ,
Զդատաստանիդ ահաւորութիւն` զոր խոստովանիմ,
Զբանիցդ յանդիմանութիւն` յորմէ զարհուրիմ,
Զհոգւոյդ Սրբոյ ինձ ուղեկցութիւն` զոր պաշտեմ,
Զաւծմանդ տեառնագրութիւն` զոր եւ համբուրեմ,
Զթագաւորելն ընդ քեզ, Տէր Յիսուս, որում պաղատիմ:
Արդ, լքաւ, մերժեցաւ, բարձաւ, տրոհեցաւ, փախեաւ, սրացաւ,
Տեղի ետ կցորդութիւն զուգութեան կենցաղոյս կենդանութեան,
Եւ յոյսդ, որ ի քէն պարգեւ,
Մնացական եւ անջնջական յիշատակարան պահեցաւ:
Դ
Տես ողորմութեամբ եւ տարակուսանս վտանգելոյս,
Միայն բարեգութ, փառաբանեալ Որդի Աստուծոյ,
Քաւել, բժշկել, կենագործել,
Պաշտպանել, նորոգել, նկարել, կանգնել, հաստատել,
Վերստին ստեղծագործել յերջանիկն անարատութիւն:
Քո է կարողութիւն, քո է փրկութիւն, քո` ողորմութիւն,
Չիք քո անկարութիւն, այլ ամենեւին զաւրութիւն,
Բարձրութիւն, իշխանութիւն, անվախճան թագաւորութիւն,
Իսկութիւն, ինքնութիւն, ամենատեղի բացարձակութիւն,
Բարերարութիւն, լուսաւորութիւն,
Փառաւորեալ տիրապէս, անպակաս եւ անյաւելուած,
Խնկեալ խորհրդով անթարգմանելեաւ յԵրրորդութեանդ սրբում,
Գոհաբանեալ յաւէտ եւ եւս առ սմին`
Ի նոյն պաշտաւն հաւասարութեան միապատիւ զուգականութեան
Երէկ եւ այսաւր եւ յաւիտենից յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Թագավո՛ր բարձրյալ, հզոր, ահավոր,
Օրհնյալդ միայն տե՜ր Հիսուս Քրիստոս,
Կարող ես կյանքի հուսահատության անեծքն սպանիչ
Փոխել օրհնության կենդանապարգև,
Պարսավանքները վհատեցնող՝
Զվարթացուցիչ գովասանքների,
Ամոթի դիմաց՝ համարձակություն,
Լքվածության տեղ՝ պատիվ շնորհել,
Տարագրման տեղ՝ բարիքների հույս,
Բաժանման դիմաց՝ միավորվելու ակնկալություն,
Ահաբեկչական խոսքի փոխարեն՝
Մխիթարություն ամենագորով
Եվ միապատիկ դատապարտության
Դիմաց՝ կրկնակի ազատագրում։
Բ
Ողորմի՜ր մահվան մեղապարտիս, տե՜ր,
Կենդանի շունչս փչելու պահին,
Երբ կողկողագին բարձունքիդ հառվի հայացքս
տարտամ,
Եվ տագնապահար մտքիս տեսությամբ աչքիս դեմ
բերեմ
Բազմավտանգ ու անճողոպրելի,
Անխուսափելի ընթացքիս ուղին,
Երբ հարկիս երդից շավիղը ելքիս
Դիտելով թշվառ կիսամեռությամբ,
Այլայլված դեմքով, մատներով դողդոջ,
Կարկամ հառաչմամբ, նվաղ հեծությամբ, ձայնով
կերկերուն
Բազմատարակույս թախծալի հոգով՝
Սրտիս խորքերից իմ արարքների համար հառաչեմ։
Բայց դու կարող ես, անշուշտ, բարեգո՛ւթ,
Եվ այն ժամանակ զորավորապես հրաշագործել
Ասելով ինձ, թե՝ «Թո՛ղ առողջանա խորտակված
հոգիդ»,
Եվ կամ՝ «Թո՛ղ ներվեն քո մեղքերը քեզ»,
Կամ՝ «Գնա՛ հանգիստ, սրբված մեղքերից»։
Իսկ այն, ինչ որ ես չպիտի հասցնեմ այնժամ
պաղատել,
Ընդունի՛ր այսօր մարդասիրաբար,
Ո՛վ երկայնամիտ, բազմաշնորհ ու ամենակեցույց։
Զի ես, որ այժմ այսպես պերճախոս,
Խրոխտաձայն եմ, սիգաքայլ, հպարտ,
բարձրապարանոց,
Այնժամ մեկնված՝ պիտ պառկեմ որպես
Անկենդան դիակ, անխոս, անլեզու,
Ձեռքերս կապված, խեղ անդամներով,
Շրթունքներս խուփ, աչքերս փակված,
Իբր անշարժ տախտակ, կիսայրված խանձող,
Անզգա արձան, անբարբառ պատկեր,
Անշունչ գոյություն, խղճալի տեսիլ,
Եղկելի կերպար, ողբալի տիպար,
Ողորմելի դեմք, արտասվելի տեսք, համրացած լեզու,
Խորշակահար խոտ, թոթափված ծաղիկ,
Այլակերպված գեղ, մարած մի կանթեղ,
Սնամեջ կոկորդ, խոպանացած սիրտ,
Գոց զգայարան, ցամաքած աղբյուր,
Թալկացած մարմին, նեխած որովայն,
Քանդված տաղավար, ջարդոտված ոստեր, մասնատված
հոդեր,
Կտրատված մի ծառ, սղոցված արմատ, բարձիթողի
տուն.
Հնձած անդաստան, արմատախիլ բույս,
Մոռացված պահեստ, օտար բարեկամ,
Թաղված գարշություն, մերժված ատելի,
Խափանված արգելք, անարգված կմախք,
Որպես անպիտան դարձած ոտնակոխ,
Մի կարիքավոր այլոց մաղթանքին,
Որոնք թշվառիս հավատքի ձայնով՝
Հառաչախառն ու արտասվացող
Աղերսի երգեր ուղղելով մեծիդ բարեգթության՝
Բարձունքներն ի վեր պիտի տարածեն,
Նվագեն օրհնանքն իմ՝ դարձիս առ քեզ,
Պաշտամունքս՝ քո փրկիչ նշանի,
Մեծիդ հարության ճշմարտության՝ իմ հավատն
աներեր,
Բարեբանումս՝ փառքիդ հայտնության,
Խոստովանանքն իմ՝ մեծ դատաստանիդ
ահավորության.
Զարհուրանքս՝ քո կշտամբանքներից,
Երկրպագումն՝ ինձ ուղեկից Հոգուդ,
Համբույրս՝ օծմանդ տյառնագրության
Եվ պաղատանքս՝ թագավորելու քեզ հետ, տե՛ր
Հիսուս:
Արդ, թեև լքվեց, մերժվեց, բաժանվեց,
Քշվեց, սլացավ, փախավ, վերացավ,
Զրկվեց այս կյանքի գոյակցությունից կենդանությունն
իմ,
Բայց քո պարգևած հույսը մշտապես
Պահվում է իբրև մի հարամնա ու անջնջելի
հիշատակարան։
Գ
Տե՛ս ողորմությամբ՝ վարանումները
տարակուսյալիս,
Միայն բարեգութ և փառաբանված որդի՜ Աստծո,
Որպեսզի քավես, բուժես, նորոգես,
Կյանք տաս, պաշտպանես, պատկերավորես,
Վերականգնես ու վերահաստատես,
Ստեղծագործես կրկին երջանիկ անարատությամբ.
Ջի քո ձեռքում են և՛ կարողություն,
Ե՛վ փրկագործում, և՛ ողորմություն.
Անկարությունից բոլորովին զերծ
Զորություն ես դու ամենակատար,
Անհաս բարձրություն, իշխանություն և
Թագավորություն անվախճանական,
Ինքնէ իսկություն, բացարձակություն ամենատեղի,
Բարերարություն, լուսավորություն,
Որ պսակված ես փառքով տիրապես,
Առանց պակասի ու անհավելված,
Խնկված խորհրդով անհաս, անմեկին սուրբ
Երրորդության
Եվ գոհաբանված հավիտենապես
Հավասարազոր ու միապատիվ
Համագոյության երկրպագությամբ՝
Երեկ և այսօր և հավիտենից հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա
Արքայ երկնաւոր, Տէր բոլորեցուն,
Առ ամենայն բան յամենայնի միշտ երկայնամիտ,
Աստուծոյ կենդանւոյ անքնին Որդի,
Ահա անդ է ողորմելն իսկապէս,
Յորում հատաւ ակնկալութիւն վաստակոյն,
Անդ է բարեգործելն,
Յորում տեսութիւն իմաստիցն խափանեցաւ,
Յայնմ ժամու է մարդասիրելն,
Յորում տկարութեանն վտանգ
Պաշարեալ տիրեաց ներքոյ եւ արտաքոյ,
Անդանաւր է բժշկութիւն աստուածային քո ձեռինդ,
Յորժամ բնաւ անդամոցն տեղի ետ կենդանութիւն,
Այն վայր է այցելութեան,
Յորում ելք հնարից ոչ գոյ,
Այն է քո մեծութիւն,
Յորժամ զյուսահատութեան վէրն առողջացուսցես,
Այն է հարազատ քում ազգակցութեան,
Եթէ յանակնկալն ժամու արուեստաւորեսցես փրկութիւն,
Այն է հանդիսարան քում յաղթանակի,
Եթէ զփակեալն մուտս կենաց ի սպասումն շնչոյս բացցես,
Այն են քո շնորհք վայելչականք,
Եթէ զչարեացս իմոց մոռացեալ` զբարեացդ քո յիշեսցես,
Յայսմ ես անոխակալ,
Եթէ ապախտաւորիս ընդ երախտաւորացն խնամարկեսցես,
Ի սոսին ծանեալ գիտացից,
Եթէ նայեցար ի նուէր բանիս նախնի գթութեամբդ,
Եթէ զսովորութիւն չարեացս բարձցես:
Բ
Յաղագս այսորիկ հիւսին բանք,
Եւ եղանակին նուագերգութիւնք,
Յորժամ տէրն բարի` չարն ծառայի
Զբարեգործացն պարգեւեսցէ,
Որ մինչ իրաւամբք մնասցէ բանտի,
Նա յարքայական ապարանս զնա հանգուսցէ,
Մինչ հրաւիրեալ է ի գուբ տղմոյ,
Նա ի բազմականս ամենապատիկս գահոյից գրգեցուցանիցէ,
Մինչ բրելոյ զաչսն դիտեսցէ,
Նա ի բարձրութիւն բերկրութեան հայեցուցանիցէ,
Մինչ ծայրատութեան մատանցն սպասէ,
Նա մատանի համարձակութեան մատուցանիցէ,
Մինչ հայի հարուածոց գանից,
Նա գթոց գիրկս արկանիցէ,
Մինչ պատրաստեալ յուսայ կորստեան,
Նա երեւելի տեսողաց բազմաց առնիցէ,
Մինչ ակն ունի սատակման մահու,
Նա ընդ կենացն եւ փա~ռս ընծայեցուսցէ,
Մինչ հատման գլխոյն նայեսցի,
Նա զնոյն պսակաւ պայծառացուցանիցէ:
Այս պտուղք աւրհնութեան, գթած, սքանչելարմատ քում շառաւիղաց,
Այս արգասիք կենաց արարչականդ քո հրամանաց,
Այս իղձք խորհրդոց խոստովանեալդ քո տենչանաց,
Այս նշոյլք լուսոյ ամենասփիռդ ճառագայթից,
Այս ախորժութիւն ճաշակաց բարեբանեալդ քո քաղցրութեան:
Գ
Քո միայնոյ են այսոքիկ, Տէր,
Ի քէն ազդեցաւ գրել ինձ զսոսին:
Ահա զքոյսդ յատուկ աղերս աղաչեմ, աւրհնեալ,
Ի քոյոց այտի պարգեւեալ շնորհեա:
Բաց, Տէր, զգանձս քո բարիս, ըստ աղերսանաց առակին,
Մի խառնեսցես ի համբարս բարեացդ քոց ի չարեացն իմոց:
Մի շտեմարանեսցես զատելիսն քո, որ են ոխութիւնք եւ ցասմունք,
Ընդ սիրելիսն քո, որ են գթութիւնք եւ ողորմութիւնք:
Մի պահեսցես ի ստացուածս քո պաշտելիս զանախորժելիսն քո,
Որ են մթութիւնք եւ դաժանութիւնք,
Եւ զիմ վնասելիսն, որ են մեղք եւ թշուառութիւնք:
Մի գրեսցես աջովդ աւրհնութեան ի մատենիդ կենաց
Զմուրհակ պարտուց իմոցս անիծից,
Այլ զանհնարաւորս ինձ համարեալս`
Մեծացուսցես կրկին առաւել զանուն քո, Տէր, ի նոսին,
Ցուցանել զդոյն ինձ դիւրինս եւ հեշտականագոյնս:
Դ
Շատ են իմ պարտիքս եւ անդր քան գթիւ,
Այլ ոչ այնքան հրաշալիք, իբրեւ զքո ողորմութիւնդ:
Բազում են մեղանքս,
Այլ յաւէտ են նուազեալ առաջի քոյդ ներողութեան:
Յաճախ են չարութիւնքս,
Այլ յաղթական են համայնից,
Հզաւր, ամենակալ, քոյդ մարդասիրութիւն:
Ինձ են անհամար իմոյս անձին բիծք,
Այլ քեզ յոյժ գրաւեալ են ընդ սահմանաւ:
Ոչ են այնքան զաւրաւորք առ կենդանութիւն զէնք մեղանաց
Պատկառեցելոյս պտղաբերութեան,
Որքան յիշատակ մահու կենդանւոյդ`
Առ վանումն կործանողին բռնութեան:
Զի՞նչ ազդեսցէ փոքր խաւար աւուրդ Աստուծոյ,
Զիա՞րդ բաւեսցէ դոյզն ինչ աղջամուղջ մեծիդ ճառագայթից,
Զիա՞րդ համբարձցի, կշռեսցի ընդ խաչի քո կրից
Խակութխն հեշտութեան մարմնոյս տկարութեան:
Զի՞նչ երեւեսցի յաչս ամենակալիդ քո առատութեան
Կոյտք մեղանաց ամենայն տիեզերաց.
Ահա կոշտ մի հողոյ դիւրափխրելի`
Ի կարծրութենէ բախման վանեցեալ,
Իբր զպղպջակ անձրեւոյ`
Բազմազեղ հոսմամբ քո կամաց չքացեալ, պայթեալ անդստին:
Ե
Զի՞նչ պիտոյ են քում զաւրութեանդ ամենահնարդ կարողութեան
Ժամանակաց առաւելութիւն առ յանցուածոց իմոց քաւութիւն,
Ոչ քթթել մի ական,
Ոչ խուն մի տեսութիւն ածանցական,
Ոչ սակաւ մի նայեցուած փայլական,
Ոչ կիսամասնեայ յամրութիւն,
Ոչ փութացելոց ոտից յեղյեղումն,
Ոչ յելից բարձրութենէ միոյ կանգնոյ կաթի անկելոյ,
Ոչ գիծ մի չափոյ մտաց հետեւեցելոյ,
Ոչ նշողից արագութիւն,
Ոչ շնչոյ տուրեւառութիւն,-
Ոչ ինչ յայսմ յանգոյ եւ յանտպաւորական նմանութենէ
Անձեւ աւրինակաց յաւէտ անկայից`
Այնքան առժամայնք կամ հարեւանցիկք,
Որքան եղծմունք, ցնդմունք եւ հալմունք
Մեղացս սառնամանեաց պահեստի` քումդ զաւրութեան,
Աստուած ամենայնի Տէր Յիսուս Քրիստոս,
Որդին անքնին կենդանւոյդ Աստուծոյ:
Որ տաս, պարգեւես արեւ քաղցրութեան չարաց ընդ բարիս
Եւ անձրեւես երկաքանչիւրոցն անաչառապէս,
Կշռես, սահմանես իրաւամբք եւ զվտանգս կրիցն հաւասարաբար,
Որոց մեծ է հանգիստն առ ակնկալութիւն պարգեւին`
Փոքր խթանաւ փորձութեան զսակաւութիւն պարտուցն աստէն վճարես,
Իսկ որ զերկիր ընտրեցին` ներես ողորմութեամբ,
Տալով եւ սոցա դարման ընդ նոցա` միշտ առ քեզ դարձին սպասես:
Եւ քեզ փա~ռք ամենազաւրիդ առ ամենայն հրաշագործութիւն
Բարեխնամող երկայնմտութեան,
Աւրհնեալ յաւիտեան:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Տե՜ր ամենայնի, արքա երկնավոր,
Ամենքի համար, ամեն ինչի մեջ միշտ երկայնամիտ,
Անքնին որդի կենդանի Աստծո,
Այնտեղ իսկապես պետք է ողորմել,
Ուր չքացել է լիովին ամեն ակնկալություն.
Այն ժամանակ է բարեգործել պետք,
Երբ տեսությունն է մտքի խափանված.
Այնժամ պետք է միշտ մարդասեր լինել,
Երբ տկարության վտանգը իսպառ
Տիրապետում է ներսից ու դրսից.
Այն ժամանակ է լինում հարկավոր
Բժշկությունը սրբազան ձեռքիդ,
Երբ բոլորովին տեղի է տալիս կենդանությունը
Մարդու էության բոլոր մասերում.
Այնտեղ պետք է միշտ օգնության հասնել,
Ուր չկա ելքի որևէ հնար.
Այնժամ կերևա մեծությունը քո,
Երբ բուժես վերքերն հուսահատության.
Այն է իսկական քո բնությունը,
Որ անակնկալ ժամին փրկություն հրաշագործես.
Հաղթահանդեսը քո այն կլինի,
Որ վերջին շնչում կյանքի փակված դուռն իմ առաջ բանաս.
Այն է շնորհը քո վայելչական,
Որ մոռանալով չար գործերը իմ՝
Հիշես շարունակ բարությունը քո.
Նրանով ես հենց դու անոխակալ,
Որ ապերախտիս երախտագետի հետ խնամարկես։
Սրանք տեսնելով պիտի համոզվեմ,
Որ այս բանական նվերն իմ առ քեզ
Ընդունել ես դու նախկին գթությամբ
Եվ սովորույթներն իմ, չար ու հոռի, պիտի խափանես։
Բ
Բարեբանություն, գովքեր են հյուսվում,
Եղանակվում են երգ ու նվագներ,
Երբ տերը բարի՝ իր չար ծառային
Վարձատրում է բարեգործների հասանելիքով.
Այնպես որ, մինչդեռ նա սպասում է իրավամբ բանտի,
Սա արքայական ապարանքում է հանգչեցնում նրան.
Մինչ վճռված է նրան տղմի գուբ,
Սա գուրգուրում է պերճաշուք ու ճոխ
Բազմոցների ու գահույքի վրա.
Մինչ սպասում է աչքերն հանելուն,
Հայացքը նրա ուղղում է դեպի զվարթ բարձունքներ.
Մինչ դողդողում է, որ իր մատները պիտի ծայրատեն,
Սա մատուցում է նրան մատանին համարձակության.
Մինչ վախենում է գանակոծումից,
Նրան գթառատ իր գիրկն է առնում.
Մինչ պատրաստվում է ահով՝ կորստյան,
Բազմության առաջ, ի տես բոլորի, վեր է
բարձրացնում.
Մինչ սպասում է տանջամահության,
Կյանքի հետ նաև փառք է շնորհում.
Մինչ բռնված է գլխատման դոդով,
Պսակներով է զարդարում նրան։
Սրանք են, գթա՜ծ, պտուղներն օրհնյալ
Սքանչելարմատ շառավիղներիդ,
Սրանք՝ կենարար արգասիքները
Հրամանների քո արարչական,
Այս է խորհուրդը խոստովանված քո իղձ ու տենչերի.
Լույսի շողերը ճառագայթների քո համայնասփյուռ
Եվ բարեբանյալ ճաշակներն ախորժ մեծիդ քաղցրության։
Գ
Այս բոլորն ահա քոնն են միայն, տե՜ր,
Քանզի գրված են քո ներշնչանքով.
Ուստի և, օրհնյա՜լ, աղաչում եմ քեզ,
Մի՛ թող անկատար աղերսանքն իմ այս,
Որ ուղղված է քեզ քո իսկ բաղձանքով։
Բա՛ց բարությանդ գանձարանը, տե՜ր,
Ըստ առակողի աղերսանքների.
Իմ չարիքներից չխառնես այնտեղ
Ճոխ բարիքների պաշարներին քո.
Սիրելիներիդ՝ ողորմածության ու գթության հետ,
Չշտեմարանես ատելիներդ՝ ոխ ու բարկություն.
Քո նվիրական ստացվածքի մեջ
Չպահես մեծիդ անախորժելի
Մթություններ ու դաժանություններ,
Այլև ինձ համար վնասիչ մեղքեր ու թշվառություն.
Կենացդ գրքում օրհնյալ քո աջով
Չգրես, գթա՜ծ, պարտամուրհակը իմ անեծքների.
Ինձ անհնարին համարվածները
Ցույց տալով դյուրին ու հեշտ չափազանց՝
Առավել ես կբարձրացնես անունը քո, տե՜ր:
Շատ են պարտքերս, չափից ավելի,
Ողորմությունդ, սակայն, անսահման
Բարձր է ամեն մի հրաշալիքից.
Բազմաբազում են մեղանչումներս,
Բայց հույժ նվազ են քո ներողության համեմատությամբ,
Հաճախական են չարություններս,
Բայց հաղթական է ամեն ինչի դեմ
Մարդասիրությունն ամենակալիդ.
Արատներն անձիս համար են ծանր ու անթվելի,
Բայց քեզ համար շատ թեթև են նրանք ու սահմանափակ.
Ամոթահարիս պտղաբերած ողջ
Մեղքերի բեռներն այնքան ուժ չունեն կենդանանալու,
Որքան հիշատակն անմահիդ մահվան՝
Կործանարարի բռնությունները վանելու համար։
Փոքրիկ խավարն ի՞նչ կարող է անել Աստծուդ լույսին,
Դույզն աղջամուղջը մեծիդ, ճաճանչին ինչպե՞ս դիմանա,
Ինչպե՞ս կշռվի քո խաչելության չարչարանքի հետ
Հեշտասիրական սանձարձակությունն իմ տկար մարմնի։
Ի՞նչ են քո աչքում, ո՜վ ամենակալ,
Բազմակույտ մեղքերն ամբողջ տիեզերքի,
Եթե ոչ, հողի դյուրափխրուն կոշտ,
Որ մի կարծրության բախմամբ՝ անհապաղ
Փոշիանալով կցնդի անհետ,
Կամ թե անձրևի չնչին պղպջակ,
Որը հոսանքով բազմազեղ կամքիդ
Պայթելով՝ իսկույն պիտի չքանա։
Իմ հանցանքները քավելու համար
Ամենահնար զորությունը քո
Պետք չունի ինչ-որ մի ժամանակի.
Ո՛չ ակնթարթի, ո՛չ թեթևակի մի ակնարկության,
Ո՛չ վայրկենապես նետված հայացքի,
Ո՛չ իսկ ավարտին չնչին հապաղման,
Ո՛չ արագոտն մի քայլափոխի,
Ո՛չ մի կանգնաչափ բարձունքից ցայտող կաթիլի անկման,
Ո՛չ մտքով անգամ մի գիծ քաշելու,
Ո՛չ արագության շանթ ու կայծակի,
Ո՛չ իսկ միջոցի մի շնչառության։
Այս բոյոր չնչին անկերպ, անորոշ
Եվ հույժ անկայուն օրինակներից
Ոչ մեկը այնքան առժամանակյա ու փութանցիկ չէ,
Որքան մեղքերիս պահեստում դիզված
Սառցակույտերի հալվել, ցնդելն ու
Անհետանալը մեծիդ զորությամբ,
Աստվա՜ծ բոլորի, տե՜ր Հիսուս Քրիստոս,
Կենդանի Ասածո անքնին որդի,
Դու, որ արև ես տալիս քաղցրությամբ
Բարիների հետ նաև չարերին
Եվ անձրևում ես անաչառորեն ամենքի վրա,
Կշռում բաշխում ես իրավամբ նրանց
Հոգս ու վշտերը հավասարապես,
Եվ նրանց, որոնք մեծապես հանգիստ՝
Ակնկալում են պարգևները քո,
Փորձության փոքրիկ խթանով՝ սակավ
Պարտքերն այստեղ ես վճարել տալիս,
Իսկ երկրայինը նախընտրողներին
Ներում ես մեծիդ ողորմածությամբ,
Սրանց էլ դարման տալով նրանց հետ՝
Միշտ սպասում ես դարձերին առ քեզ.
Բոլորի համար՝ փա՜ռք ամենազոր,
Բարեխնամող ու երկայնամիտ հրաշագործիդ,
Օրհնաբանությո՜ւն հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ արդ, ընկղմեալ, զմայլեալ եւ իսպառ ծածկեալ ի յանճառութենէ առաւելութեան բազմամասնեայ յաճախութեան մեծիդ երախտեաց, որ ամէնառատ լրմամբ աննուազելեաւ յաջմէ եւ յահեկէ, ի դիմաց եւ ի թիկանց համբարեալ կան անբաւութիւնք` մատուցանեմ, ընծայեմ դարձեալ աստանաւր աւանդ գովեստի դաւանման ճշմարտականի: Զի որպէս երբեմն հերձուածականին չարափառութեամբ, ամենապատիրն խաբէութեամբ նենգողին կարթիւ հատուածեալ ի բաց հերքեցայ` ելեալ ի դրախտէն, արդ, միաւորականաւս այսու ուղիղ ամբծութեամբ ի յաւանդ իսկապէս շնորհի անդրէն միւսանգամ համբարձեալ սովիմբ, ի թռիչս թեւոց լուսոյ ահա յերկինս ժամանեցից հետեւեալ: Այլ քանզի յարգանդէն, յորում յղացայ` հոգեւոր երկամբք ծնիցեալ, զմեծ եւ զերջանիկ դշխոյ անարատ` ամենից կուսից իսկուհի, զպանծալի մայրն իմ գովելի պարտ է կանոնաւ սահմանի բանի արձանագրել յայսմ մատենի, զի ծանիցի, ցուցցի եւ այլոց եւս ապագայիցն ազգաց պատմեսցի որքանութիւն փառաց խնկելոյն` արժանապէս պաշտմամբ պատուեալ իբր մաքուր մարմին ընդ գլխոյ մարդեղութեան Բանին Աստուծոյ` ի յիշատակ ճառիս հաւատոյ Երրորդութեանն դաւանութեան:
Եւ արդ, ի յայս աւրինակ հոգենկար պատկերի բանի, որ զխորանէս լուսոյ յարմարի, ընկալ զիս, գթած, աւրհնեալ, քաւեցեալ եւ սրբեալ ի սմին: Հան սովաւ ի հոգւոյս զնախատինս մեղացս, անմեղս եւ անբիծս ընդ հովանեաւ սորին բազմեցո, յաւել զտկարս ի տունն Դաւթի եւ անդուստ փոխեալ ի տունդ Աստուծոյ, ըստ մարգարէին ձայնի, որ ի քեզ, Յիսուս, ակնարկի: Մի սոսկ զմտիցն եւ մի անաւգուտ զելիցն հետեւութիւն արասցես: Մի զհաւատոյս ջերմութիւն ցուրտ համարեսցիս եւ մի զհամբոյր ողջունիս անկարգ ինչ վարկանեսցիս: Մի զպաշտաւնն ապաշնորհ գրեսցես եւ մի զերկրպագութիւնն անխորհուրդ լքցես: Մի անպտուղ լիցի տեսականութիւն պատկերին, եւ մի աննշոյլ` կերպարանին սքանչելութիւն: Մի անհուր ողջակիզին սպանդ մոռասցի, եւ մի պատարագ ուխտի այս ճառի արտաքոյ ցրեսցի: Մի ճաշակդ լուսոյ ինձ մահու լիցի, եւ մի բաժակ քո կողիցդ արեան ի դատապարտութիւն եղիցի:
Գ
Աղաչեմ զքեզ, Տէր Յիսուս, միդ յէութենէդ, որով զգիտութիւն Հաւր քոյ եւ Հոգւոյդ Սրբոյ ճաշակեալ ծանեաք, քանզի ի քէն իսկ վարդապետեալ զամենապարգեւ կարգս եկեղեցւոյ, ի սմին աղաւթանուէր լուսարան կենաց փրկութեան բարեաց, տարածեալ զսիրտս ձեռաց համբարձմամբ` զայս կնդրուկ բանի բնակողիդ ի սմա, տիրողիդ բնաւից երեքսրբենիդ մատուցեալ, յաւէժ ընծայեցուցանեմք այսու բարբառով բարեշնորհութեան:
Դ
Փառաւորեմք վերաձայնեալ նուագաւք աւրհնութեան երգոց ի հաւատ պաշտաման բանի զբարեհրաման պատճառն եղելոց` զԵրրորդութիւնն անսկիզբն, անհամեմատ բարձրութեամբ, անհասական խորհրդոց եւ անըմբռնելի իմաստից, անզննելի զգայութեանց եւ անբերելի եղելոց, քանակութիւն վերնականն երկնի եւ անսահման ներքնային խորոց, լրութիւն սպառմանց եւ նախադրութիւն սկզբանց, մի` յերից անշփոթ կերպից, եւ երիս` ի միոյ անհատուածելի իսկութեանց, ի վեր քան զմտաց անարգելութիւն` յարաձգեալ ամենայն ուրեք բովանդակ: Անփոփոխ բարի, անսասանելի ուղղութիւն, անխառն կերպարան սիրոյ, մեծութիւն անյաջորդ, բարձրութիւն անխոնարհելի, անվատնելի տեսականութիւն, բարերարութիւն աննուազելի, կամք կայուն, հրաման կենդանի, ակնարկութիւն փրկչական, երանութիւն ճշմարիտ, ակնկալութիւն հաւաստի, խոստումն անստելի, աւանդ արգասաւոր, ստոյգ աւետիս, վերամբարձութիւն անձեռնարկելի: Մի Հայր միայնոյ Որդւոյ` միական Հոգւովն պատուեալ, ամենահարուստ բարութեամբ, ամենեւին ունայն ի չարէ, աւրհնաձայն գոհաբանութեամբ, անքնին ներբողիւ գովեալ:
Ե
Մին բարձրեալ ահաւոր անուն` համապատիւն կցորդութեանց, անպատումն ազգականութեանց, եռալուսեանն զուգակցութեանց, անյաւելուածն լրականութեանց, ինքնիշխան կամաւորութեամբ պատուասիրեալ առ Հայրն հանգունատիպ` գործակցութեամբ Հոգւոյն Սրբութեան խոնարհեալ իջեալ ի յերկնից, աննուազ գոլով ընտանի փառացն, հաճեցաւ մտանել յարգանդ մայրենի Աստուածածին կուսին մաքրութեան, յորում աճեցոյց զբոյսն աւրհնութեան ի լուսասահման անդաստանին անարատութեան, ընդ ամենակատարն էութեան համասնեալ յանանջրպետ միականութիւն, թափանցական խառնութեամբ յաստուածութեանն ոգի բաղկացոյց զգոյութիւն շնչոյս հրաշապէս: Որով անստամբակելի երասանաւ սանձաց կրթութեան զստահակութիւնս ի հանդարտեցոյց, եւ կամաւ ընծայեալ խաչին` ամբարձաւ ծաղիկն պտղոյն կենաց ի ծայրս լրութեան անմահականն տնկոյ, ի մահ վիրաւորեցաւ` աստուածութեանն անընդմիջելի ի մերասերն մարմնոյ, որով կենսացոյց զգործին պարտեաց, արարչութեանն իսկութեան ի նմին յաւէտ անբաժանաւրէն ընդ նիւթական մարմնոյն վշտացեալ: Իջեալ ի վայրս խաւարային դժոխոց` եհան զկապուտն իւրաստեղծ ի կապանաց աւցտողին եւ, իբր ի նիրհմանէ քնոյ զարթուցեալ, յինքն նահանջեալ զդիմեցումն մահու, կանգնեցաւ, կենդանացաւ աստուածապէս` ելեալ ի յերկրէ հացն կենաց եւ հովիւն հաւտից բանաւորականաց: Հաւատարիմ եղեւ յաշխարհի եւ երեւեցեալ նոյնութեամբ ամենեւին աննուազելի, որպէս եկն համայն` եւ համբարձաւ բովանդակ, բազմեցաւ նստաւ ի գերունակն գահոյս` նախնականին պարզութեան արարչական փառաւորութեամբ: Զոր խոստովանիմք Աստուած բարերար եւ Տէր բոլորից, որ դատի զամենայն երկիր արդար ընտրութեամբ յաւուրն մեծի, որ ինքն է սկիզբն եւ ինքն` կատարած, նոյն առաջին եւ նոյն առյապայ, անպակաս բովանդակութեամբ թագաւորեալ ի լոյս անմատոյց:
Աւրհնաբանեմք ընդ Հաւր եւ Որդւոյ եւ զանբաժանելի բղխումն` նոցին փառակից Հոգւոյն տէրութեան, որ ստեղծ զբնաւս եւ կենդանածնէ զամենայն, որ անդստին իսկ ի բնէ համապարփակ մթութեան աշխարհակալն միգի շրջէր, նկարէր եւ կերպարանէր ամէնունակ ջուրբքն անբաւութեան երկրատարածն ծովու` ի կատարումն արդեան խորհրդոյս` զսուրբ աւազանն լուսոյ: Նախ արար եւ այժմ գործէ, գոյացոյց եւ միշտ կատարէ արուեստս, սքանչելիս, նախատեսութիւնս սրբասնելոց, ազդմունս աստուածաւրէնս, զաւրութիւնս զարմանաւորս, մարգարէս, առաքեալս, վարդապետս` վարժողս կրթութեան հանճարոյ: Զսրբարանն մատուցման արեանն Քրիստոսի յարդարեաց, քաւութիւնս անձանց, առողջութիւնս մարմնոց ըստ նմանութեան Քրիստոսի ողորմութեամբ հրամայեաց: Մկրտեաց եւ գեր քան զջուր, ինքեան միայն բաւականութեամբ նորոգեաց, լուսաւորեաց: Հանապազ նովին բարեգործութեամբ զաւրանայ: Վկայեաց միածնին աստուածութեանն ի հոսանսն Յորդանանու, աւրինակաւ տեսութեան ամպոյ ցուցաւ ձայնիւ Հաւր ի լերինն Թաբորական: Ի նոյն տիպ նմանութեան հովանի եղեւ Յակոբեան տոհմին ի յելսն Եգիպտոսի, յուղեգնացութիւն զաւրավարութեանն Մովսեսի` հողմով սաստկութեան զփարաւոն ընկղմեաց: Քահանայս կատարագործէ, իմաստունս կազմէ, թագաւորս զաւրացուցանէ, քաւութիւնս ընձեռէ, կեանս շնորհէ մահացելոց ի նորոգութիւն յարութեանն: Նոյն ինքն է աւծումն մարդացելոյն Աստուծոյ, մշտնջենաւոր հաւասարութեամբ ընդ Հաւր երկրպագեալ` ի պատիւ մեծութեան Որդւոյ, անսահման փառաւորութեամբ աւրհնեալ յաւիտեանս: Ամէն:
Է
Դաւանեմք ի հաւատ ուղիղ եւ անխոտորնակ անբծութեան` համբուրիւ շրթանց ողջունեալ զկառուցեալս խորան յանշնչական արձանաց` աստուածային բնակութեան եկեղեցւոյս շինուածոյ, որ գերազանց գտաւ եւ երկնի ամենազարդ բարձրութեամբ, որ ի նոցին իսկ յառաքելականացն դասուց հիմնեցաւ, յաշակերտաց վերնոյն խնկեցաւ, ի սպասաւորաց բանին պաշտեցաւ: Սկիզբն առեալ կենացս այս գանձու ի վերնայարկն սրահէ, խորհրդակատարն վայրէ, զոր Հոգին Աստուծոյ լցոյց` փայլեցուցեալ ի նմա զաւրութիւն յաւուր մեծի Պենտակոստէին. նախ զտունն բարետեսիլ` յաւրինակ սրբութեան կատարման շնորհի այսր եկեղեցւոյ կանխամեծար առաւելութեան, յորում ապա եւ ի նմին բնակչացն տուաւ լուսանորոգ բարեփառութիւն: Ուստի արիւն հզաւրին Աստուծոյ բաշխեալ մատուցանի յաւէտ, քան զՀաբելին` մահու գուժարկու, մեծաւ բարբառով ձայնի բերկրութեան` կենդանութիւն անմահութեան ի սմա ազդելով: Քանզի ոչ է կար զաւրութեան ուրուք ընդ երկնաւ յանդիման արեգական ի սպասաւորութիւն խորհրդոյ այսր ահաւորութեան ձեռնարկել, եթէ ոչ ընդ թեւաւք սորին պահեսցի, նա զի ոչ երկնիւք բաւականանայ այս նուէր Տէրունի մարմնոյ, եթէ ոչ զայս ձեղուն աւրհնութեան ծածկոյթ ունիցի, վասն զի մահու անիծիւք հերքի այր ըստ աւրինին, որ արտաքոյ խորանի այս վկայութեան զաստուածային պատարագն մատուցանէ, մանաւանդ զի պարտաւոր արեան կոչեսցի, որ ոչ զանձինն աւրինակ արիւն յայս նուիրան ընծայեցուսցէ: Մի ի սմա լուացումն ի մահն Քրիստոսի, զի մի յանգէտս անարգեալ աստուածութիւնն` ի ծանուցելումն զնախնին կրեսցէ: Մի ձեռնադրութիւն ի պատիւ աւծութեան լուսոյն, զի մի յանբծութիւնն խաբէութիւն խառնեսցի: Մի եւ շնորհաւք, քան թէ ապաշխարութեամբ քաւութիւն, զի մի ճշմարտութիւնն կերպարանաւք խորամանկեսցի: Մի յընտրութիւնն ապառնի` հաւատ, զի մի սպառնալիք հատուցմանն զրոյցս ինչ աւտար համբաւոյ գրեսցի: Մի երկաքանչիւրոց գոյութեանց մերոց իրաւամբք կշտամբութիւն, զի մի կիսամասնեայ առ մարդն ներքին եւ առ արտաքին` չարի եւ կամ բարւոյ փոխատրութիւնն կարծեսցի` յանմահ զաւրութիւն արքայական որդեգրութեանն, զի ընտելութեամբ երկրայնովս առաւելութիւն վերնումն թագաւորութեան յայտնապէս ճշմարտեսցի: Մի յոյս կենդանութեան առ անեղծութիւնն սրբոց, զի աներկեւանութիւն խոստացելոցն ի միտս ունկնդրացն ծանուցեալ հաւատասցի:
Ը
Այս դշխոյ պաշտելի` անշնչական եկեղեցի տայ կեանս եւ մահու իշխէ, ըստ աւրինակի ադամեան պտղոյն յարմարապէս ճաշակելի, գերազանց, քան զբանականս, յանշնչութեան հրաշագործէ, մինչ զի կատարումն ընձեռէ եւ նորոգ հաստատէ` վերստին նկարեալ ի մեզ զկերպարանն փառաց լուսոյ: Գրեալ եւս է տեսակ մեծութեան վերնում կամարին սկզբնաւոր յառաջակառոյց, քան զբնակիչս հոգեղինացն ի նմա զաւրութեանցն: Նոր իմն ընծայէ թռիչս մարմնոց ընդ թեթեւութիւնս հոգւոց` պատուականին հարստութեամբ զանարգն յարգաւորեալ: Ոչ ինքնակիր մեղաւք զազրանայ, եթէ ոչ ի մարդոց չարաց եւ կամ յանհաւատից կոխիցի: Տիպ իմն է զարմանաւոր, յաղթող իմաստից մերս տեսութեանց, անբանն, ի բանաւորէն կառուցեալ, նմին աւժանդակեալ, իբր վեհագոյն` յաւէտ նուաստի: Մեծ է, քան զմարդ, որքան ընտրելոյն Մովսեսի` ցուպն յաղթողական, առաւել, քան զբանաւոր, որքան զԱհարոն` գաւազանն խորհրդական ծաղկեցեալ. գերազանց, քան զմտաւոր, որչափ զԵղիաս եւ զԵղիսէոս` գետահերձ մաշկեակն սքանչելահրաշ փայլեալ արուեստիւ: Աւգնութիւն պարգեւէ կրկին ամենակատար սրբասնեալ ձեռաց մաքրաբար, քան թէ զինապէս, մարմին նիւթական քարի եւ հողոյ, գոյակից հարազատ զգայականաց եւ սրբոց: Իւր զվէմն անմահ, կենդանի` ի կործանումն է եւ ի կանգնումն, որպէս զդատաւորն ամենից հոգւոց հանդիսանայ հրաշապէս ազդմամբ յանէծս եւ յաւրհնութիւնս, իբրեւ տեսող աներեւութից` զոմն հրապարակէ եւ զոմն տածէ, առ ինքն կոչէ, գրեալ յանուանէ` իբր զտիրող հրամանատար էիցս: Իբր զլեառն յաւիտենական` անհարուածելի է ի դիմամարտից, ըմբռնէ զհոգեւորս` իբր զհնարադրութիւն մեծին արուեստի, անմեղս եւ անվրիպութիւնս ըստ Քրիստոսի հետոցն ընթանայ, բարձր ճոխութեամբ անպատկառաբար համարձակապէս զաւրէն գովելոյ գլուխ ամբառնայ:
Թ
Այնքան մեծ ունի սրբութիւն, մինչ զի զորս ըստ պատկերի Աստուծոյ եղեն` կանոնաւ խտրէ: Յետ յոգունց ընտրութեանց փորձից թէ համարձակեսցի մարդ ոք սխալեալ ի գաւիթս նորին մտանել` ոչ պղծի, այլ ընդ անպատրաստիցն թերութեանց դժուարի, ոչ նզովի, այլ տեղի տայ ոչ գիտողացն զշնորհին զչափ, ոչ լքանի ինքեամբ պարտաւոր իւրովն գտեալ, այլ ի մերոց գործոց խրթնանայ, ոչ թողացուցանէ երկիցս մատչել յըմբռնումն ոտիցն կենդանատուաց, ըստ տիրական անճառ խորհրդոյն, ոչ կրկին յաւուր զնոյն ցուցանէ, զի մի անընտրաբար նուիրանն խայտառակեսցի: Վշտակցէ կարեաց զաւրապէս` իբր անախտակիր ապականութեանց, որ ի մեզ շարժմանց, առանց բարբառոյ տիրապէս հրամանաւ դատի:
Ժ
Նա զի եւ տապան իմն է մաքրական, կրկին երջանկական, եւ հեղձմանէ կենցաղոյս ալեաց պահապան, ոչ բազմաւք անբանիւք գազանաց դասուք եւ սակաւ մարդկամբ, այլ ընդ երկայնոցս եւ զվերինսն յինքն հաւաքէ, ոչ յալիս խռովութեան բերի, այլ ի բարձրութիւնն երկնի համբառնայ: Իբր զաշակերտ հրահանգեալ Հոգւոյն Աստուծոյ` փախչի ի նենգութենէ, ոչ ի բողոք մահու մարմնոյ հարուածոց, այլ ի կենացն աւետիս ըմբռնեալ ածէ, ոչ Նոյիւ ձեռնարկեալ գործի, այլ հաստողին հրամանաւ շինի, ոչ Մովսէս ընդ Բեսելիէլ, այլ միածինն Աստուծոյ Հոգւովն Սրբով զսա հանդերձէ, ոչ յարաշարժ հանապազափոխ, այլ մշտակառոյց հիմամբ անսասանելեաւ զսա հաստատէ: Դարձեալ, իբր զտապանակն անխաւս փայտեղէն մածեալ տախտակաւք, առանց զգայութեան տեսողականաց մեզ առաջնորդէ, որպէս կերպարան անքանակ էին յառաջ հետեւեալ` ի հանդերձանս լուսոյն կենաց տեղի պատրաստէ: Ընդ Ոզիելի անդուստ սատակէ, եթէ ոչ խաչապէս յոգի բերիցի, սպանանէ վատնեալ վաղվաղակի առժամայն, եթէ անասնայինն լծակցութեամբ երկրասիրաբար գետնակոխ սայլիւք, իբր զանաւթ ինչ ձեռնազնին, բարձեալ տանիցի: Ոչ լեզուաւ մարմնոց, այլ բանիւ հրեշտակաց խաւսի, ոչ ունկան գոյականութիւն` եւ արագապէս մտառեալ լսէ, ոչ ձայն կերպաւորական բարբառոյ` եւ զպատգամս գործոցն Յիսուսի համարէն ազանց պատմեալ հռչակէ, ոչ խաղալեաց շարժականութիւն` եւ աստուածայնով իմն կենդանութեան հագագաւ ազդէ: Ոչ ոսկերաց եւ ջլաց յաւդուած` եւ երկուք հազարաւք կանգնաւք լայնութեամբ, իբր զգունդն անհամար բարձրեալն Աստուծոյ զկենդանական զաւրուն գումարտակ հեբրայական վառեալ ամբոխին` եւ այժմ ընդ նոսին իբր զանմաքուրս ի սրբութենէ` զոմանս ախտիւ մեղանաց ջեռեալս հատուածեալ յինքենէ հեռի ուղեկցէ ապրեցելոյն ի տաժանաւոր աղիւսարկութեանցն: Նոյն իսկ էութիւնն Աստուծոյ մարմին եղելոյ անուամբ այս վիմի նշանակեցաւ` պատառմամբ կողին զբնաւս արբուցեալ: Ոչ արեան երակաց ընթացք, այլ լուսոյ վերնոյն շառաւիղք թափանցանց միութեամբ զսոյն կենդանացուցեալ նորոգ պաշտպանէ: Ոչ Սողոմոն կամ Զորաբաբէլ մահկանացուաց ոստիկանութիւն, այլ ամենից ունողին իմաստ զսա գծագրէ: Ոչ աննուիրական, հասարակաճաշակ իւղով առ ի Յակոբայ պարարի, այլ ահաւորին արեամբ եւ փառաւք մեծին աւծանի: Ոչ տուն երկրային նիւթոյ, քան թէ մարմին երկնային լուսոյ Աստուծոյ զսորին որդիս կնքեալ ձեռնադրէ: Ոչ կենցաղոյս յերկրէ յղացմունս, այլ արքայութեանն երկնից ժառանգս կրթէ, զþի ծոց իւր գրգեալսն գոգոյն Աբրահամու ընծայեցուցանէ: Փեսայ հարսնութեան սորա` Որդին Աստուծոյ կենդանւոյ, աւրիորդք խնջոյից սորին` հայրապետացն գումարք: Սոյն ինքն մոռացումն առնէ այսակիր բարձանցն կռամոլութեան, զի զերկնայնոյն Աստուծոյ ունի զծանաւթութիւն. աւտարութիւն է ամենայնիւ դիցն դրաւշելոց, զի ի համաւրէն քարինս սորա Քրիստոս երկրպագի. քակտումն է յայտնապէս ուրուական ըղձիցն անտառաց, զի ի բնաւից մայրեաց աշխարհի նմանութեամբ կենացն փայտի ի սմա տէրն նուիրի. խորտակումն է համայն դիւապատիր յուռթիցն արձանաց, զի քարն գովեալ կարկեհան ակամբք եւ վիմաւք կենդանեաւք այսրէն հաստատի:
ԺԱ
Այս յարկ չքնաղ եւ աստուածընկալ ազատ է միանգամայն յամենուստ ծառայութենէ. ոչ աւրինակ վերնոյն Սիոնի, քան թէ ճշմարտութիւն նմին ճանաչի. ոչ կռապաշտութեանն կապաւ բագին եւ կամ լծով աւրինին տեղի պարտաւորութեան, այլ տէրունի բարերարութեանն պարգեւարան ի մէնջ համբուրի. ոչ սասանի երբէք` յայլ իմն կերպարան ձեւոյ փոխարկեալ, այլ ի նոյն շուք փառաց մեծապէս ընդարձակի. սոյն ինքն եւ երկին երկնի յերկրի լուսապայծառ կերպիւ հռչակի: Որպէս չէ առանց Հաւրն Քրիստոսի, եւ ոչ առանց այսր մաւր արգանդի յոգի կատարիլ: Անտուն շրջի անբովանդակելին, եթէ ոչ ի սմին տան տաղաւարեսցի. ոչ ունի տեղի գլխոյն հանգստեան տէրն բոլորից, եթէ ոչ ի յայս կայարան կենաց մտեալ ագանիցի: Քան ի կամար վերնայինն երկնի` ի յայս հիւթաւոր բնակութիւն առաւել պարծի. անբաւութիւն աստուածեան լուսոյն, որպէս զդէմս մարգարէին եւ զաւրինակս սորին ծածկեցին, որպէս փախեան ի փառաց երեսաց նորին, եւ նմանութեան սորուն` որ ի տաճարին` ոչ հանդարտեցին,- ի տաւն հանդիսի մեծի գովեստի, եւ ի բանականացս դասուց խմբեալ նուագի, աստ աւրհնի կրկին բաղձանաւք, քան ի դրախտն վայելչական:
ԺԲ
Այս մայր հոգեւոր, երկնաւոր, լուսաւոր, քան թէ երկրաւոր, շնչաւոր մարմնաւոր, զիս գգուեաց որդի: Կաթն ստեանց սորա արիւնն Քրիստոսի: Եթէ Աստուածածնին իսկ պատկեր զսոյն ոք գրեսցէ, ոչ անաւրինի: Իբր զնշան խաչին փրկութեան` զաւրութիւնս զարմանազանս եւ արուեստս բազմաւրինակս կատարեալ հրաշագործէ: Բեմ ահաւորին ատենի ի սմա հաստատեալ տեսանի: Սովաւ խորթաբարոյիցն հերձուածողաց մոլեգնաճառ բերանք կարկին: Ունի եւ քարինս իմն իմանալիս եւ բանաւորականս, որով զգազանամիտս անմաքուրս բացուստ ի բաց տրոհեալ տարագրէ: Ծնանի եւ Աստուածս ոմանս եղանակս` պատկերս մաքուրս միոյն Աստուծոյ Քրիստոսի: Ունի եւ զդիրն իւր ընդ արեւելս` ի տեղի խոստման բնակութեանն մերոյ առաջնոյ. ձեռամբ իմն ցուցանէ յայտնապէս զգաստեանն Աստուծոյ շաւիղ, զփայլականն առակ տիրական ի դէմս բերեալ` մեզ վարդապետէ, զփրկութիւնն ի յելից անտի ծագման արուսեկին քրիստոսեան երեւմանն ի վերջնում աւուրն արարածոց երկրի թարգմանէ: Ցաւս հալածէ, ախտաժէտս բժշկէ, դիւաց բռնութեանց զաւրէ: Արգանդ որովայնի սորին` աւազանն կենդանարար, ի պար հարսանեաց սորա` դասք առաքելոցն: Այնքան ճոխացաւ` բարգաւաճեալ երանութեամբ, մինչ զի նոյն ինքն փրկչին անուամբ վայելչապէս յորջորջեցաւ, տիրամաւրն լուոյ կոչմամբ ի մերձաւորաց միածնին ձայնեալ կնքեցաւ: Ծփելոց մեղաւորաց` նաւահանգիստ հանդարտութեան, խրախճանարան` վերնոցն դասուց, բժշկարան անսխալելի` տարակուսեալ պարտաւորաց: Երրորդութիւնն անպատում ի սմա փառաւորի` աւրհնեալ յամենայնի:
ԺԳ
Իսկ եթէ ոք ձեռն չարութեան ի վերինն արքայութիւն յանդգնաբար համբառնայցէ, գիւտ ինչ մարմնաւոր եւ կամ հնարք մարդկային եւ կամ արուեստ երկրակենցաղ զսահմանեալ աւանդութիւնս առ ձեռակերտս եկեղեցի վարկանիցի, եւ ոչ պարգեւ առաւել կենաց, եւ ակնարկութիւն աստուածային, եւ Հոգւոյն Սրբոյ յայտնեալ լուսանորոգ նախագրութիւն, եւ երախտեաց բարձրելոյն ամենատուր լիականութիւն, եւ կամաց արարողին խնկաւորեալ խորհրդարան, եւ առաքելոց ձեռինն աջոյ բարեհանճար հիմնարկութիւն, եւ միանգամայն ասել` դուռն երկնից եւ քաղաք Աստուծոյ կենդանւոյ եւ մայր կենդանեաց, ազատ ի պարտեաց, եւ ճշգրիտ տեսակ կերպի երեւակիս բանականի, իմանալին` խորհուրդ հոգւոյս, եւ շաւշափելին` պատկեր մարմնոյս, եւ սրբութեանցն անդ անճառից գերազանցեալ նոր սրբութիւն, եւ քրիստոսեանն նշանաւ պայծառապարծ պսակեցեալ,- զայնպիսի ոչ խոստովանողսն մերժէ յերեսաց իւրոց Հայրն ամենակալ ի ձեռն Բանին իւրոյ էակցի, բարձեալ ի նմանէ եւ զաւանդ շնորհի Հոգւոյն փառակցի` փակեսցէ զդուռն կենացս այս առագաստի յանդիման նորին: Իսկ մեք, զորս գրեցաք, սմին եւ վկայեմք` հաւատացեալ որում կարգեցաքս, յանուն եւ ի փառս ամենակալ Երրորդութեանն եւ միում աստուածութեանն յաւիտեանս յաւիտենից: Ամէն:
Այն իմ հաւատ յԵրրորդութիւնն, եւ այս իմ մայրն իմ լուսափառ խոստովանեալ դաւանութիւն:

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Աստուած ողորմած, բազմագութ, հզաւր, ահաւոր, Մարդաէր, աւրհնեալ, կենդանի, անճառ,
Որ ոչ ելանէ երբէք ըստ բան քո իր անձեռնարկելի,
Որ եւ մտաց է անհնարաւոր:
Քո է հատուցանել պտուղ քաղցրութեան ընդ փշոց խստութեան,
Սկզբնահայրդ այսմ նորոգ եւ զարմանաւոր կանոնաց կենաց:
Քանզի բարի առնել ատելւոյն,
Եւ աղաւթս` ի վերայ հալածչին,
Եւ փրկութիւն հայցել խոցողին,
Եւ սպանողին ներումն խնդրել,-
Ի քէն ընծայեցաւ պտուղս այս հրաշից,
Որոյ քաղցրութիւն անճառ է քան զաւրինակ,
Եւ բարեբանեալ կամաց քոց ախորժելիք,
Եւ գովեալ շրթանց քոց ճաշակելիք,
Հոգի երեսաց եւ զաւրութիւն գեղոյ մերոյ,
Տէր Քրիստոս, աւրհնեալ ի բարձունս:
Այլ մարդք երկրածինք եւ ամենավրէպք
Եւ բարեմատոյց ձեռաց չարիս դարձուցին,
Իսկ դու, լոյս եւ տուիչ լուսոյ,
Ոչ լսես անէծս, ոչ ախորժես չար,
Ոչ կամիս կորուստ, ոչ ըղձանաս մահ,
Ոչ յուզիս ի խռովութենէ,
Ոչ տիրիս ի ցասմանէ,
Ոչ հարկիս ի բարկութենէ,
Ոչ մթանաս ի սիրոյ,
Ոչ այլայլիս ի գթութենէ,
Ոչ փոփոխիս ի բարութենէ,
Ոչ թիկանց շրջումն եւ ոչ երեսաց անդրադարձութիւն,
Այլ ամենեւին լուսաւորութիւն եւ նկատումն փրկութեան:
Բ
Եթէ քաւեսցես` կարող ես,
Եթէ բժշկես` զաւրաւոր ես,
Եթէ կենդանացուցանես` բաւական ես,
Եթէ շնորհես` առատ ես,
Եթէ ողջացուցանես` հնարաւոր ես,
Եթէ պարգեւես` ամենալի ես,
Եթէ արդարացուցանես` ամէնարուեստ ես,
Եթէ մխիթարես` ամէնիշխան ես,
Եթէ նորոգես` ամենակալ ես,
Եթէ հրաշագործեսցես` ամենաթագաւոր ես,
Եթէ վերստին հաստատես` արարիչ ես,
Եթէ կրկին գոյացուցանես` աստուած ես,
Եթէ հոգաս ընդ մեր` ամենատէր ես,
Եթէ կորզես ի մեղաց` այցելու ես,
Եթէ չարժանեացս ընձեռես` աւրհնեալ ես,
Եթէ յորսողէն զերծուսցես` փրկիչ ես,
Եթէ զեղցես ի քոյոցդ ի մեզ` հարուստ ես,
Եթէ նախ քան ի մէնջ խնդրելն դու կարկառեսցես` անկարաւտ ես,
Եթէ լայնես նեղութեանս` անդորրիչ ես,
Եթէ զվերջացեալս կոչես` խնամակալ ես,
Եթէ զսասանեալս հաստատես` վէմ ես,
Եթէ պասքելոյս արբուցանիցես` աղբիւր ես,
Եթէ զծածկեալսն երեւեցուսցես` լոյս ես,
Եթէ զաւգտակարսն իմ ծանուցանես` բարի ես,
Եթէ զբիծսն անտես առնիցես` երկայնամիտ ես,
Եթէ ընդ փոքուս ի դատ ոչ մտանիցես` բարձրեալ ես,
Եթէ ծառայիս ձեռն մատուսցես` ստացող ես,
Եթէ աջով քո պաշտպանեսցես` յանձնանձիչ ես,
Եթէ վհատելոյս դարման մատուսցես` կերակրիչ ես,
Եթէ զանգէտս պարարեսցես` վարդապետ ես,
Եթէ զդիմեալս առ քեզ ընկալցիս` ապաւէն ես:
Գ
Եւ արդ, քո են այսոքիկ, Տէր ողորմութեան,
Ոչ միայն գրեալ, այլ կատարեալ եւ գլխաւորեալ,
Նախնի նահատակդ համբերութեան վկայից:
Որ վասն իմոյ փրկութեան
Հանդիսացար զաւրապէս յասպարիսի ճակատուն,
Զի կակղեսցես զկարծր բռնութիւն մարմնոյս գոռոզութեան`
Վարժմամբ կրթութեան չարչարանացն վտանգի,
Եւ յանպարտակիրդ մարմին չափեալ
Զբնութեան մերում զտաժանականն տագնապ տուժի,
Զի զգթութիւնդ, որ առ մեզ,
Արդեամբք ցուցցես` ի քեզ աւրինակեալ:
Աւրհնեա~լ յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Աստվա՜ծ ողորմած, բազմագութ, հզոր,
Անճառ, կենարար, օրհնյալ, մարդասեր,
Քո կամքի համար չկա ոչ մի բան անձեռնարկելի,
Թեկուզ այն լինի մինչևիսկ մտքով
Անըմբռնելի, անհաս, անհնար.
Դժնի փշերի փոխարեն նույնիսկ
Հատուցում ես միշտ քաղցրահամ պտուղ,
Սկզբնահա՜յրդ նոր զարմանասքանչ կյանքի կանոնի.
Քանզի բարիքներ գործել ատելուն,
Աղոթել իր իսկ հալածչի համար,
Փրկություն հայցել իր խոցոտողին
Եվ սպանողին ներումն խնդրել,—
Դու էիր միայն, որ ընծայեցիր
Այս սքանչելի պտուղները մեզ,
Քաղցրությամբ անճառ ու անօրինակ,
Ախորժահաճո՝ օրհնյալ քո կամքին
Եվ ճաշակելի՝ շուրթերիդ գովյալ, ՛
Շո՜ւնչդ մեր կյանքի և զորությունդ մեր
գեղեցկության,
Տե՜ր Հիսուս Քրիստոս, օրհնյալ ի բարձունս։
Թեպետ ապերախտ ու բազմավրեպ երկրածին
մարդիկ
Քո բարեմատույց ձեռքերին անգամ
Միայն չարությամբ փոխհատուցեցին,
Բայց դու լինելով լույս ու լուսատու՝
Անեծք չես լսում, խորշում ես չարից,
Կորուստ չես ուզում, չես ցանկանում մահ,
Խռովությունից չես հուզվում երբեք,
Չես տրվում ցասման և բարկությունից չես
բռնադատվում,
Սիրուց չես մթնում,
Չես այլակերպվում գթածությունից,
Բարությունից քո չես փոխվում բնավ,
Թիկունք չես դարձնում, չես շրջում երես.
Լո՜ւյս ես համորեն ն ամբողջովին փրկագործություն։
Բ
Եթե ցանկանաս քավել, կարող ես,
Եթե ամոքել, բուժել՝ զորավոր,
Թե կենդանացնել՝ ձեռներեց, հասու,
Եթե շնորհել՝ առատապարգև,
Եթե ողջացնել՝ ամենահնար,
Եթե ընծայել՝ ամենազեղուն,
Թե արդարացնել՝ ամենակատար,
Եթե սփոփել՝ ամենախնամ,
Եթե նորոգել՝ ամենակարող,
Թե հրաշք գործել՝ ամենքի արքա,
Եթե հաստատել կրկին՝ արարիչ,
Թե գոյություն տալ վերստին՝ աստված,
Թե խնամարկել մեզ՝ ամենատեր,
Եթե մեղքերից կորզել՝ հանձանձիչ,
Թե անարժանին ընծայել՝ օրհնյալ,
Եթե որսողից ազատել՝ փրկիչ,
Եթե գանձերդ զեղել մեզ՝ հարուստ,
Թե ձեռք կարկառել նախքան մեր կողմից խնդրելն՝
անկարոտ,
Եթե դուրս բերել անձկություններից՝ անդորրապարգև,
Թե ետ ընկածիս կանչել՝ հոգատար,
Եթե հաստատել սասանյալիս՝ վեմ,
Եթե ծարավիս հագուրդ տալ՝ աղբյուր,
Թե ծածկյալները ցուցադրել՝ լույս,
Եթե ծանուցել օգտակարները՝ ամենաբարի,
Եթե արատներն անտեսել՝ անոխ,
Եթե փոքրիս հետ դատի չմտնել՝ ամենաբարձրյալ,
Եթե ծառայիս ձեռք մեկնել՝ հաստող,
Եթե պաշտպանել աջովդ՝ հոգածու,
Եթե մատուցել հուսահատյալիս դարման՝ սնուցիչ,
Եթե անգետիս հոգալ՝ վարդապետ,
Եթե դիմողիս առ քեզ ընդունել կրկին՝ ապավեն։
Գ
Այս բոլորն ահա քո ձեռքում են լոկ, տե՜ր
ողորմության,
Ոչ միայն գրված, այլև կատարված ու գլխավորված,
Ո՜վ համբերատար նախամարտիկդ նահատակության,
Որ հզորապես խիզախելով՝ իմ փրկության համար
Մտար ասպարեզ ճակատամարտի,
Որպեսզի վիշտ ու տառապանքների վարժությամբ
կրթած՝
Կակղացնես, մեղմես բռնությունը կարծր այս գոռոզ
մարմնիս.
Անպարտականդ՝ չարչրկումներով մարմնիդ չափեցիր
Տաժանելի ողջ տագնապները մեր բնության հատուկ,
Որ ունենալով փորձ ու օրինակ՝
Առավել գործուն ցույց տաս մեր հանդեպ
գթությունը քո,
Օրհնաբանյա՜լդ հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ քանզի աւր է աւրհնաբանեալ եւ լուսանորոգ
Կշռութեան երկուց ընտրութեանց
Արարածոցս սասանութեանց`
Յեղանակելոյ յայլ իմն էութիւն երկնակենցաղ անփոխադրելի,
Ամբարձելոցն խոնարհութեան եւ կործանելոցս վերբերութեան,
Սարսափելի ուրբաթու Մեծի պասեքիս,
Յորում եկն եհաս ժամ բարեպատեհ
Գրել ինձ զայս նուագ ձայնի հեծութեան զուարճախառն երկիւղիւ,-
Ահա ըղձալի համարիմ ասել աստանաւր ի քոյոց այտի,
Զոր ընդ իմ կրեցեր, Աստուած բոլորից:
Բ
Կացեր յատենի քում ստեղծուածոյն իմովս կերպիւ,
Ոչ խաւսեցար տուիչդ բանի,
Ոչ բարբառեցար հաստիչդ լեզուի,
Ոչ ձայն արձակեցեր սասանիչդ երկրի,
Ոչ մռնչեցեր ամէնազդեցիկ փողդ մեծութեան,
Ոչ երախտեաւքն քո յանդիմանեցեր
Եւ ոչ չարեաւք նոցին ըմբերանեցեր,
Ոչ մատնեցեր ամաւթոյ զմատնիչսն զքեզ տանջանաց մահու,
Ոչ ի կապելն զքեզ դիմադարձեցեր
Եւ ոչ յապտակելն դժուարեցար,
Ոչ ի թքնուլն թշնամանեցեր
Եւ ոչ ընդ կռփելն երբէք խռովեցար,
Ոչ ընդ կատակելն սրտմտեցար
Եւ ոչ ընդ խաղ արկանելն երեսս փոխեցեր:
Մերկացուցին զզգեստ պատմուճանին` իբրեւ ի տկարէ,
Եւ դարձեալ ագուցին` իբր անփրկանաւոր ըմբռնեցելոյ:
Եթէ ոչ էր արբեալ կրկնակի քացախ` զանգեալ ընդ լեղւոյ,
Ոչ էր հեղեալ մաղձն իմ մթերեալ նախնի դառնութեանն:
Ճաշակեաց վհատութեամբ եւ արգել անդէն տարակուսանաւք,
Առին մոլեգնաբար եւ դարձեալ մատուցին անպատկառապէս:
Գանիւ հարուածոց յետին անարգութեան
Ի մէջ խառնիճաղանջն ամբոխի դատապարտեցին,
Ծունր կրկնեցին նախատանաց
Եւ պսակ եդին արհամարհութեան:
Գ
Ոչ ետուն հանգիստ կենարարիդ,
Եթէ ոչ զգործի մահուն կրել քեզ պատրաստեցին:
Ընկալար իբր երկայնամիտ,
Առեր իբրեւ զհեզ,
Բարձեր որպէս համբերող,
Ստանձնեալ, իբր զպարտական, զփայտն վշտաց,
Որպէս զծաղիկ շուշանաց հովտաց` ուսով բերեալ զզէնն կենաց,
Զի յարհաւրաց գիշերայնոց զիւրակերտս գահաւորակս
Մարմնեղէն գոյութեանս պահպանեսցէ
Ի դատապարտութեանն վայրի իբր ի խրախճան խնջոյից:
Հանին արտաքս` իբր զողջակէզ,
Կախեցին` իբր զխոյն Սաբեկայ` ձգեալ զեղջերացն,
Տարածեցին ի սեղան խաչին` իբր զպատարագ,
Բեւեռեցին ի սեղան խաչին` իբր զպատարագ,
Բեւեռեցին` որպէս չարագործ,
Պնդեցին` իբր զապստամբ,
Զխաղաղութիւնդ երկնաւոր` իբր զաւազակ,
Զանկապուտ մեծութիւնդ` իբր զտառապեալ,
Զառ ի քերոբէից պաշտեցեալդ` իբր զքամահեալ,
Զսահմանդ կենաց` իբր զարժանաւոր սատակման մահու,
Զաւետարանիս նկարիչ` իբր զհայհոյիչ Աւրինին,
Զտէր եւ զկատարումն մարգարէից` իբր զհամառաւտիչ գրեցելոցն,
Զճառագայթդ փառաց եւ զկնիք անքնին խորհրդոցդ Հաւր`
Իբր զներհակ ծնողիդ կամաց,
Զաւրհնեալդ իսկապէս` իբր զտարագրեալ,
Զկապոյ Աւրինին լուծիչդ` իբր զայր ի նզովս գրեալ,
Զհուրդ ծախիչ` իբր զհերքեալ իմն կալանաւոր,
Զահաւորդ երկնի եւ երկրի` իբր զհաւաստի պատժաւոր,
Զþի լոյս անմատոյց ծածկեալդ` իբր զհողածին ըմբռնեալ:
Գ
Ով քաղցրութիւնդ
Եւ երկայնամիտ բարերարութիւնդ ողորմածիդ գթութեան,
Որ վասն ապախտաւոր եւ անաւրինեալ ծառայիս, Տէրդ բոլորից,
Զայս ամենայն կամաւորապէս եւ հաւանողական հաճութեամբ`
Կատարեալ մարմնոյդ միութեամբ ի քեզ ընկալար
Եւ մինչեւ ի քնարան շիրմին տապանի,
Անպակաս ի լրութենէ ամբողջ նոյնութեան Աստուած անքնին,
Զնոյն կրեալ նախատինս անճառ համբերութեամբ,
Յարեար կենդանի ինքնիշխան բարձրութեամբ լուսոյ,
Աննուազ մարմնով եւ անթերի աստուածութեամբ.
Աւրհնեալ փառաւք, գովեալ գթութեամբ,
Բարեբանեալ միշտ ողորմութեամբ յաւիտեանս յաւիտենից:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Օրհնաբանված է և լուսանորոգ
Մեծ պահսի ուրբաթ օրն այն ահավոր,
Երբ արարածներն ուժգին սասանմամբ
Տարորոշվեցին երկու մասերի՝
Փոխակերպվելու նոր երկնակենցաղ
Անայլայլելի մի այլ էության՝
Բարձրացածների խոնարհեցմամբ ու
Կործանվածների վերամբարձումով։
Արդ, բարեպատեհ ժամն հասավ և ինձ
Գրելու նվագն այս հառաչաձայն՝
Զվարճախառն ահ ու երկյուղով,–
Չարչարանքներիդ մասին եմ այստեղ ցանկանում ասել,
Որոնք կրեցիր դու իմ պատճառով, Աստվա՜ծ բոլորի։
Բ
Կանգնեցիր խոնարհ՝ իմ կերպարանքով
Քո ստեղծածի ատյանի առաջ
Ու չխոսեցիր տվիչդ խոսքի,
Չբարբառեցիր հաստիչդ լեզվի,
Ձայն չարձակեցիր սասանիչդ երկրի,
Չմռնչացիր, ո՜վ ամենացունց փողդ ահագնաձայն.
Ո՛չ նախատեցիր երախտիքներովդ
Եվ ո՛չ էլ իրենց չարագործությամբ ըմբերանեցիր.
Չմատնեցիր դու ամոթի նրանց,
Որ քեզ մատնեցին տանջանքին մահու.
Ո՛չ քեզ կապելիս դիմադրեցիր,
Ո՛չ ապտակելիս փոքր-ինչ դառնացար,
Ո՛չ անարգեցիր դեմքիդ թքելիս,
Ո՛չ հուզվեցիր, երբ կռփահարեցին անողորմաբար.
Չսրտմտեցիր, երբ հեգնեցին քեզ,
Ու չայլայլվեցիր, երբ ենթարկեցին ծաղր ու ծանակի։
Իբրև տկարից՝ հանեցին քեզնից պատմուճանը քո
Ու դարձյալ հագցրին՝ իբրև անփրկում կալանավորի։
Եթե կրկնակի չըմպեր քացախն այն, խառնված լեղու հետ,
Նախկին դառնության մաղձն իմ մթերված դուրս չէր թափվելու
(Ճաշակեց վհատ ու մերժեց իսկույն տարակուսանքով.
Առան կատաղած ու դարձյալ տվին անպատկառորեն) :
Եվ խառնիճաղանջ ամբոխի առաջ
Գանահարելով նրան սաստկապես
Ու ենթարկելով անարգանքների՝
Ծնկի իջեցրին ծաղրելու համար՝
Դնելով գլխին և փշե պսակն արհամարհանքի։
Գ
Հանգիստ չտվին կենդանարարիդ,
Հարկադրեցին կրել պատրաստված գործիքը մահվան.
Ընդունեցիր այն իբր երկայնամիտ, առար իբրև հեզ,
Բարձրացրիր անխոս իբրև համբերող,
Շալակեցիր այն փայտը վշտալի իբրև հանցապարտ.
Տարար ուսամբարձ զենքն այն կենարար, զերթ հովտաշուշան.
Որ գիշերային արհավիրքներից
Պահպանած լինես քո ձեռքով կերտած
Մեր գոյացության գահը մարմնեղեն՝
Դատապարտության վայրը փոխելով խրախճանության։
Դուրս հանեցին քեզ՝ որպես ողջակեզ,
Կախեցին, ինչպես խոյը Սաբեկի,
Փռեցին խաչի սեղանի վրա՝ իբրև պատարագ,
Գամեցին ամուր՝ որպես չարագործ,
Կապկպեցին պիրկ՝ իբրև ապստամբ,
Քե՜զ իսկ, երկնավոր խաղաղությանդ՝ իբրև ավազակ,
Մեծությանդ անհաս՝ իբրև եղկելի,
Քերովբեներից երկրպագվածիդ՝ իբրև քամահրյալ,
Կենաց պատճառիդ՝ իբրև մահապարտ,
Ավետարանի նկարչիդ՝ իբրև օրենքի լուտող,
Մարգարեներին ներշնչողիդ ու
Տիրոջդ՝ որպես գրքերի զեղչիչ,
Փառքի ճաճանչիդ, հոր խորհուրդների կնիքիդ անճառ՝
Իբրև դիմամարտ ծնողիդ կամքին,
Օրհնյալիդ՝ իբրև տարագրական,
Օրենքի կապը քանդողիդ՝ իբրև «նզովյալ այր մի»,
Հուրն սպառողիդ՝ իբրև անձնատուր մի կալանավոր,
Անմատույց լույսով պարածածկյալիդ՝
Իբրև հողածին մի ձերբակալված։
Դ
Ո՜վ երկայնամիտ բարերարություն,
Ողորմածություն քաղցր ու բազմագութ,
Որ անօրեն ու երախտամոռաց ծառայիս համար
Հանձն առար բոլորն այս սիրահոժար, կամավորապես
Այն մարմնով, որ քեզ միավորեցիր
Եվ մինչև շիրմի քնարանը քո
Ամբողջ լրությամբ մնացիր միշտ նույն Աստվածն անքնին՝ 
Նույն նախատինքը կրելով անճառ քո համբերությամբ
Եվ ապա դարձյալ հարություն առար
Ինքնիշխանորեն, լուսազարդ փառքով,
Աննվազ մարմնով ու լիակատար քո աստվածությամբ։
Օրհնյա՜լ փառքով ու գովյալ գթությամբ
Եվ ողորմությամբ բարեբանված միշտ,
Հավիտյաններից հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ արդ, անկեալ յերեսս հողանիւթ կերպիւս,
Ի վայր խոնարհեալ ծնրադրական երկրպագութեամբ,
Զբարեգործիդ ողորմածութեան զկենդանարար ոտս համբուրեմ`
Զայս աւրինակ մաղթանաց մեծիդ ընծայեցուցեալ.
Աղաչեմ զքեզ, միայն խնամակալ, մարդասէր, գթած,
Կեցուցիչ, հզաւր, այցելու, պաշտպան,
Մի ունայնացի վաստակն աշխատութեան փրկականդ կրից
Մարդացելոյդ վասն իմ Աստուծոյ,
Մի սոսկ եղիցի քրտանցն կաթուած խառնեցեալ արեամբ`
Ի մատնութեանն աւուր գիշերին,
Մի լիցի ստուերացեալ լուսոյդ երախտիս,
Զոր ձրի եւ առանց փրկանաց թշուառացելումս` ինձ պարգեւեցեր,
Մի ջնջեսցին շնորհացդ աւետիս,
Զոր կողից քոց կայլակք նորոգեցին,
Մի անշահ եղիցին կրիցդ պտուղք,
Զոր կարաւտութեանս իմում մատուցեր,
Մի պարծեսցի բանսարկուն վանեալ
Զքո ստացեալս իւրացուցանել:
Բ


Ահա յաղթեսցես կամաւք քո` ըղձից չարին.
Վերստին ապշեսցի միանգամ զարհուրեալն,
Կրկին պարտեսցի իսպառ դատեցեալն:
Մի անխայեր զազատարարդ քո բան,
Որ զստեղծեալս քո քեզ ընծայեալ`
Վերստին առ քեզ դարձուցանէ:
Զանճառն արարեր բարերարութիւն
Յանակնկալ ժամուն յուսահատութեան,
Յորժամ բնաւ իսկ կտրեալ
Եւ աւտարացեալ էր կենդանութեանն շարժողութիւն.
Մեռար անմահդ եւ զմահացեալս նորոգեցեր:
Եթէ զկանոն համաձեւութեան Աւրինին փոխեցեր,
Արդ զդիւրինն եւ զհեշտականն եւ զեւս հնարաւորն
Մի արգելցես, սկզբնաձիր ողորմածութեան,
Բարեգութ, աւրհնեալ եւ երկայնամիտ թագաւոր:
Ազդեա բանիւդ ամենազաւրաւ,
Որ զգոյութիւն լուսոյն ստեղծեր ի նախնում աւուրն,
Եւ վաղվաղակի փոփոխեալ գտայց ի լաւ անդր,
Եւ փոխանակ զի ես ոչ խնդրեցի հետեւել լուսոյդ,
Դու ելցես ինձ յայց, ճառագայթ ծագման հայրենի կերպիդ,
Եւ կոչեցայց առաջի քո ծառայ վնասապարտ`
Ողորմեալ, շնորհեալ առ ի քէն:
Ոչ է ժամանակ յերկարաձգութեան առ ի զպարտսն հատուցանե
Ահա շնորհեա ինձ` տառապելոյս զերեսս քո,
Լոյսդ ի խաւարի սրտից վհատելոց:
Արգել եւ կնքեա զընթացմունս ելիցն,
Որ միշտ զեղուն բարիքն` հոսեալ ի յուշոյս իմ տեսութենէ,
Պահեա ինձ զշնորհ ամենապայծառ գանձուցդ մնացականաց,
Որով պատուական գտեալ` քո անուանեցայց`
Պաշտպանեալ ի քէն, անսահման բարի:
Գ
Ահա ողորմեա ինձ, գթած, աղաչեմ զքեզ,
Ողորմեա ինձ, հզաւր, կրկին ողորմեա.
Մի փոխարկեր երկունս ցաւոց ընդ չարեաց իմոց, բարիդ ամենեւին,
Մի բառնար ի վտանգելոյս զառ ի քէն պարգեւեալդ շնորհ,
Մի կապտեր զփչումն ամէնաւրհնեալդ Հոգւոյ,
Մի լուծաներ զխնկեալ զկնիք արքունական պատկերիդ,
Մի յայտնեսցին փուշք մեղանաց ի սրբութիւնս մտացս:
Մի խզեր զկապ միութեան զընդ քեզ սիրոյն պնդութեան,
Մի մերժեսցես զարուեստ զաւրութեանն լեզուոյս յարմարութեան,
Մի պակասեցուցաներ զյաջողուած աջոյս`
Առ ի զլուսոյդ մասունս բաշխել:
Մի գրեր ի դպրութեան կենաց մատենիդ զմահուն պարտիս,
Մի պահեր, մի ինձ համարիր,
Մի յիշեցուցաներ, մի ամաչեցուցաներ,
Մի նախատեր, մի ոտն հարկաներ,
Մի արձանացուցաներ զմեղկութեանցն,
Մի ամբարեր զկորստեանցն,
Մի իբր ստգտեալ իմն ամբաստաներ,
Մի յարուսցես ընդ իս զծառն անիծից,
Մի արձակեր ի յիս զսաղարթ վնասուցն,
Մի ընձիւղեր զծաղիկ մեղացս,
Մի բերցես ընդ առաջ զնամակ պարտուցս,
Մի արտաբերեր զէութիւն պտղոյն:
Մի թուեսցես ի ճիւղս երկրաստեղծ մատանցդ զգիւտս գործոցս,
Մի մատուսցես բան ընդդէմ ահեղ` զանաւրէնութիւնս իմ յիշատակել,
Մի մատնեսցես իմոցս կամաց զաւանդս հոգւոյս վարել ի գերութեան,
Մի աստէն զիս փառաւորեր, զի անդանաւր դատապարտեսցես,
Մի նուազութեամբ այսր անցաւորի զյաւիտենական բարիսն տուժեր,
Մի ի սակաւում այսմ ժամանակի զանվախճանելի զփառսն չափեր,
Մի ընդ հովտիս վշտաց հեծութեան զանախտական զկեանսդ գրաւեր,
Մի ընդ ստուերի այսր մթութեան զանճառելիդ լոյս փոխանակեր,
Մի զերասանակ մտացս լքցես` ըստ արտուղի հետս հետեւել,
Մի զկամուրջ կենցաղոյս գրեսցես ինձ հանգստեան բաւականութիւն,
Մի զհովիտ հանճարոյս ստուերական պահեր`
Ի հանդերձեալսն ինձ հրապարակել:
Եթէ ամբարես զառանց համարոյ գործոցս իմ չարիս`
Մեռայց կենդանւոյն,
Եթէ շտեմարանես ի սրտի`
Աստստին կիզեալ անբոց այրեցայց,
Եթէ քննեսցես զանաւրէնութիւնս`
Առանց յանդիման քեզ լինելոյ իսպառ հալեցայց,
Եթէ տնկակից ինձ թողցես զմեղս`
Ի նոսին վատնեալ մաշեցայց:
Դ
Ակնարկեա, միշտ զաւրեղ, ամենակարող,
Փախնուլ չարութեանցս, որ յիս,
Զի բարիդ քո եկեալ փոխանորդեսցէ:
Հրամայեա, գթած, խնամակալ, գովեալ,
Լոյս անշիջանելի, զաւրութեամբ անսահմանելեաւ,
Զի նոր հաստատեսցի գոյութիւն բնութեանս
Մարմնեղէն յարկի անդամոցս:
Յորում հանգուցեալ անլքանելի` բնակեսցես բազմեալ`
Ախորժ տենչանաւք, միութեամբ հոգւոյս իմ ընդ քեզ,
Զապականութիւն մեղացս մերժեալ իսպառ`
Յանարատութիւն զիս պատրաստեսցես,
Ամենակեցոյց թագաւոր անմահ, Տէր Յիսուս Քրիստոս,
Աւրհնեա~լ յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Հողանյութ դեմքով ընկած երեսիս,
Ծնրադրական երկրպագությամբ գետնին խոնարհված՝
Երախտավորիդ ողորմածության
Կենարար ոտքն եմ ահա համբուրում՝
Ուղերձելով այս աղերսը մեծիդ։
Բ
Աղաչում եմ քեզ, միա՜կ հոգածու, մարդասեր, գթած,
Կեցուցիչ հզոր, զորավիգ, պաշտպան,
Թող որ ինձ համար մարդացած Աստծուդ
Կրած փրկարար տառապանքները ընդունայն չանցնեն.
Ի դերև չելնի մատնության օրվա
Գիշերը թափած քրտինքդ արնախառն.
Թող չստվերանա լույսն երախտիքիդ,
Որ պարգևեցիր թշվառիս ձրի, առանց հատուցման.
Թող չանհետանա քո շնորհների ավետիսն անճառ,
Որ նորոգել է կայլակը կողիդ.
Անօգուտ չանցնեն պտուղները քո չարչարանքների,
Որ մատուցեցիր իմ կարոտության.
Թող չպարծենա վանված բանսարկուն՝
Յուրացնելով ստացվածքը քո.
Հաղթի՛ր քո կամքով իղձերին չարի.
Թող որ վերստին ապշի՝ մի անգամ զարհուրածն արդեն
Հավիտենապես դատապարտվածը թող պարտվի՛ նորից.
Մի՛ խնայիր քո խոսքն ազատարար,
Որն ընծայվելով՝ ստեղծածներիդ
Վերադարձնում է վերստին առ քեզ։
Հուսահատության չսպասված ժամին,
Երբ բոլորովին անհետացել էր
Ամեն մի շարժում, շունչ կենդանության,
Անճառ հրաշքներ բարեգործեցիր.
Մեռար անմահդ և նորոգեցիր մահացածներին.
Եթե փոխեցիր օրենքն ու կարգը համաձևության,
Ապա դյուրինը, հեշտն ու առավել
Հնարավորը մի՛ զլանար մեզ,
Սկզբնաձի՜րդ ողորմածության,
Բարեգութ, օրհնյալ և երկայնամիտ անմահ թագավոր։
Ներգործի՛ր խոսքովդ ամենակարող,
Որով առաջին օրն արարչության լույսն ստեղծեցիր,
Եվ անմիջապես լավի կփոխվեմ.
Քանի որ ինքս ջանադիր չեղա հետևել լույսիդ,
Դու ել ինձ այցի, հայրական լույսից ծագած ճառագա՜յթ.
Հանցապարտ ծաոաս թող կանչվեմ քեզ մոտ՝
Գտնելու շնորհ ու ողորմություն.
Երկար ժամանակ հարկավոր չէ քեզ
Բոլոր պարտքերիս հատուցման համար.
Տառապյալիս լոկ շնո՛րհ արա քո երեսը տեսնել,
Լո՜ւյսդ՝ խավարում վհատ սրտերի։
Արգելափակի՛ր ճանապարհը այն,
Որով բազմազեղ բարիքները քո
Խույս են տալիս միշտ իմ հիշողության տեսողությունից.
Ինձ համար պահի՛ր քո հարամնա
Գանձերի շնորհն ամենապայծառ,
Որի շնորհիվ պատվական դարձած՝ քոնը համարվեմ,
Պաշտպանվեմ քեզնով, անսահմա՜ն բարի։
Գ
Ողորմի՛ր, գթա՜ծ, աղաչում եմ քեզ,
Ողորմի՛ր, հզո՜ր, կրկին ողորմի՛ր։
Ո՜վ համակ րարի, չարիքները իմ
Մի՛ փոխհատուցիր վիշտ ու ցավերով,
Վտանգվածիցս շնորհները քո ետ մի՛ վերցրու,
Շունչն ամենօրհնյալ հոգուդ՝ մի՛ խլիր,
Մի՛ ջնջիր ինձնից կնիքը խնկյալ
Քո արքունական ու սուրբ պատկերի։
Սրբված մտքիս մեջ թո՛ղ չհայտնվեն մեղքերի փշեր.
Մի՛ խզիր սիրուս՝ քեզ միավորող կապը ամրապինդ,
Մի՛ զրկիր ճարտար ու վայելչարվեստ
Լեզվով խոսելու զորությունից, տե՜ր,
Հաջողվածն աջիս մի՛ նվազեցրու,
Որպեսզի բաշխեմ մասունքը լույսիդ։
Մի՛ գրիր պարտքերս ծանր ու մահացու՝
Կյանքի դպրության քո մատյանի մեջ,
Մի՛ պահիր և ինձ մի՛ վերագրիր,
Հիշել մի՛ տուր միշտ, մի՛ ամաչեցրու,
Մի՛ նախատիր ինձ, մի՛ ոտնահարիր,
Մի՛ արձանագրիր արարքներս մեղկ,
Կործանիչ գործերս էլ մի՛ ամբարիր,
Մի՛ ամբաստանիր որպես հանցագործ։
Մի՛ աճեցրու ինձ հետ միասին ծառն անեծքների,
Մի՛ ծլարձակիր իմ մեջ վնասիչ սաղարթ ու թփեր
Մի՛ բարունակիր մեղքերի ծաղիկ,
Մի պտղաբերիր բերքն ամոթաբեր։
Մի՛ դիր իմ առաջ թուղթը պարտքերիս.
Քո աշխարհաստեղծ մատների վրա
Սի՛ հաշվիր արդյունքն արած գործերիս.
Մի՛ դիմախոսիր այդքան ահարկու՝
Անօրենությունս հիշատակելով.
Կամքիս մի՛ հանձնիր ավանդն իմ հոգու,
Որ չմատնեմ այն գերեվարության.
Այստեղ ինձ բնավ մի՛ փառավորիր,
Որպեսզի այնտեղ չդատապարտես.
Անցավոր կյանքի այս նվազությամբ՝
Հավիտենական բարիքներն անբավ ինձ տուժել մի՛ տուր.
Մի՛ չափիր փառքը անվախճանելի՝
Այս ժամանակի կարճատևությամբ.
Այս վշտահառաչ հովտի փոխարեն՝
Կյանքն անապական գրավի մի՛ դիր.
Մի՛ փոխանակիր լույսը քո անճառ՝
Մռայլ ու անշող այս խավարի հետ.
Ձեռքից բաց մի՛ թող սանձերը մտքիս,
Որ ես չընթանամ խոտոր ճամփեքով.
Հանգստիս համար բավականության
Սահման մի՛ հաշվիր կամուրջն աշխարհի.
Հովիտն հանճարիս մի՛ պահիր խավար ստվերի ներքո,
Որ հանդերձյալում չխայտառակվեմ։
Եթե ամբարես չար գործերս անթիվ, կմեռնեմ ողջ-ողջ
Եթե սրտիս մեջ շտեմարանես,
Այստեղ կիզվելով՝ պիտ այրվեմ անբոց.
Անօրենությունն իմ եթե քննես,
Առանց բարձրյալիդ ներկայանալու կհալվեմ իսպառ.
Եթե մեղքերս ինձ թողնես տնկակից,
Նրանցով մաշված՝ կսպառվեմ անհետ։
Դ
Ակնարկի՛ր, զորե՜ղ, ամենակարող,
Որ չարությունը փախչի ինձանից,
Որպեսզի նրան բարությունդ գա փոխարինելու.
Հրամայի՛ր քո զորությամբ անբավ,
Բարեգո՜ւթ, գովյալ և խնամակալ,
Անշիջելի՜ լույս,
Որ բնությունը հարկիս մարմնեղեն,
Գոյավորող իր ողջ անդամներով, վերանորոգվի,
Որպեսզի այնտեղ անբաժանորեն
Միայն դու բազմած հանգիստ բնակվես ախորժ տենչանքով՝
Միավորելով քեզ հետ իմ հոգին,
Վերակազմես ինձ անարատությամբ՝
Վանելով իսպառ ապականությունն ամբողջ մեղքերիս,
Ամենակեցույց անմահ թագավոր,
Տե՜ր Հիսուս, օրհնյա՜լ հավիտյանս, ամեն։

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Յիշեա, Տէր, տէր գթութեանց,
Սիրողդ իրաւանց, Աստուած ճշմարիտ,
Նայեա վերստին ի բնութեանս կերպարան միշտ սխալական,
Զննեա ինձ դարձեալ զամէնընթաց տարածմունս
Ելից արեանս շարժողութեան,
Բժշկապէս մատիր տեսանել,
Զի մարդ եմ հաստատեալ մտաւք խակութեան թերի խորհրդոց
Յայն ինչ, զոր դու իսկ վկայեցեր, տեսողդ ոչէից.
Միայն դու անմասն ստութեան խաւարի:
Ապա իրաւունս է գրել ինձ ընդ մեղուցեալսն`
Մարդկաւրէն վրիպանաց սխալմամբ պարտեալ կրկին
Իբր զերկրածին մահացու մարմին,
Քան բանիդ քում սուտ երեւել,
Քանզի արդարեւ գիտես իսկ,
Թէ` Չար է արարն, եւ ընդաբոյս` չարութիւնն մեր,
Եւ ոչ փոփոխին խորհուրդք մեր յաւիտեան,
Ըստ հոգեհանճար իմաստնոյն կանխազեկոյց առակի:
Բ
Թեթեւացո զսաստկութիւն տանջանացն,
Որ պատրաստեալ եւ մնայ ինձ`
Արկանել զորդիս գեհենին զարդ մահուն յաւիտենականի:
Բարձ զամաւթոյն պարտիս,
Որ պահեալ է յայտնել թշուառականիս
Յետին ատենին յանդիմանութեան:
Խրատ խաղաղութեան յառաջապարգեւ ողորմութեամբ քո ընծայեցո,
Զի մի անտանելիքն ահաւորութեան
Ի ցոյցս ինձ եկեալ կերպարանեսցին`
Անյոյս ապշութիւն ընդ կենաց զղջման առաջի կարգեալ.
Դատաստանն ահաւոր, անկաշառ եւ անխաբելի դատաւորն,
Ամաւթն սոսկալի, կշտամբանքն սարսափելի,
Յանդիմանութիւնն անփախչելի, տագնապն անճողոպրելի,
Պակուցումն անխրախուսելի, դողումն անվճարելի,
Լալումն անսփոփելի, կրճտումն ատամանցն անբժշկելի,
Ապականութիւնն անողջանալի,
Անէծքն սարսափելի աստուածային քո բանիդ,
Փակումն գթոյն եւ արգելումն ողորմութեանն:
Որ ընդ գալարելն երկնի,
Եւ ընդ երկրի դղրդելն ընդ կարծրութիւն յատակիս,
Ըստ կուտակելոյ կոհակաց խռովութեան ծովու
Իբր փախստեան կերպ ցուցանելով`
Մի զմիոյ հետս խափանեն` կասեալ յերկոցունց.
Եւ տատանեալ, սասանեալ
Լայնատարած գետնոյս թանձրութեան ի հիմանց անտի,
Ընդ ուժգնակի բախման թնդելոյ ներքնային խորոց`
Հարթէ զլերինս.
Եւ հալեալ հրդեհին բնութիւնք վիմաց
Եւ ամենայն տարերաց գոյից,
Այլայլին երկինք յանեղծ փոփոխութիւն,
Եւ յեղանակին արարածք տարերաւք իւրովք ի նորոգ նմանութիւն.
Ծածկութիւնք գործոցս հրապարակին,
Եւ աներեւոյթք կրից մեր յայտնին,
Վարք կրաւնից ներգործելոց ի մարմինս մեր նկարին.
Թագաւորն երկնից յատենի նստի`
Վճիռ հատուցմանն ի ձեռին իւրում:
Գ
Ահա վա~յ ինձ եւթնիցս անգամ կրկին եղկութեամբ,
Ըստ չափոյ կշռութեան այսր համարոյ,
Որ զանբաւութիւնս թուոց պարագրէ.
Զի՞նչ գործեցից ողբալիս հոգի յայնմ մեծի աւուր վտանգի:
Քանզի սաստիկ ի յիշատակն իսկ յառաջեալ, քան զհանդիպումն,
Զոր ոմն մարգարէ, զաւրինակին նմանութիւն ի դէմս բերելով,
Զճեպ տագնապի անզերծ փախստեանն նշանակէ` ասելովն.
Զոր աւրինակ եթէ փախնուցու ոք ի ձեռաց առիւծու,
Եւ պատահեսցէ նմա արջ,
Եւ փախնուցու յերեսաց արջուն
Եւ մտանիցէ ի տուն եւ յեցուսցէ զձեռն իւր յորմն,
Եւ խածանիցէ զնա աւձ:
Եւ դարձեալ կրկին սաստկացուցանէ
Առ նոյն կերպարան իրի զտեսիլն քստմնելի.
Ո՞չ ապաքէն, ասէ, խաւար է աւր Տեառն:
Աւր խաւարոյ եւ մթոյ, աւր ամպոյ եւ մառախղոյ:
Դ
Յորժամ հրեշտակն պահպանողական կենակից`
Հզաւր ոստիկան, իրաւամբք ամբաստանեսցէ,
Եւ հատուցանողն ահաւոր` արդարութեամբ յանդիմանեսցէ,
Սպասաւորք թագաւորին առանց խնայելոյ խուճապեն.
Զոմանս ի կեանսն հրաւիրեն,
Եւ զոմանս յամաւթն դատապարտեն,
Կիսոց դէմս լցեալս ծաղու ցուցանեն,
Եւ ինձ ահարկուս եւ քստմնելիս երեւեցուցանեն,
Ոմանց պսակս լուսապաճոյճս մատուցանեն,
Եւ այլոց կորուստ մահու բողոքեն,
Արդարոցն` ձայն աւետեաց,
Եւ ինձ` գոյժ անվախճան վշտաց:
Յորժամ առ բարիսն մահու յաղթութիւն իսպառ մեռանի,
Եւ ինձ` չարագործիս կրկին յարակայի,
Ուր դրանն բախել ոչ ինչ ազդիցէ`
Վճար եղեալ գթութեան առ իս:
Յորժամ դպրութիւնք հրաշիցն զարմանալեաց,
Որ են ծածկեալքն յայժմուցս հասարակաց վարուցն տեսակք
Մարդկային բնութեանս գործոց
Յաղագս որոյ եղեն գոյութիւնք ամենայն էից,
Յիւրաքանչիւր մարմինս անպակաս գրութեամբ իսկոյն երեւին,
Եւ խորութիւնք անճառիցն` կնքելոցն յիմաստից աստեացս
Առաջի աչաց մերոց կերպարանին:
Ուր այժմ վաճառաշահութիւնք ողբոց եւ արտասուաց զերկինս գրաւեն,
Եւ անդ, իբր զապաժաման ընդունայնութիւնք, արհամարհեալ լքանին:
Հառաչմունք հեծութեան, ոչ կանխաւ աստի առաքեալ,
Չէ երբէք գտանել անդէն,
Ողորմութիւնք, ճշդով սերմանեալ,
Ոչ պայծառ վառմամբ գնան առաջի:
Ուր տապանն նախայանցիցն
Եւ կտակարանն տիրանարգիցն
Եւ նշանն ահաւոր այժմուցս,
Յանդիման եղեալ մեծաձայնս դատախազեն.
Յորում սոսկալի վայրի
Ոմն` զուխտն կցորդութեան հայրենի.
Եւ ոմն` զխորանն վկայութեան անտեսիցն,
Եւ ոմն` զարիւն մեծին Աստուծոյ
Ամբաստան իմն իրաւացի առաջի իմ տարածանեն:
Զտանջանարանսն բազմապատիկս
Անձամբ անձին աստէն իսկ պատրաստեցի.
Զիա՞րդ մխիթարեցայց համառաւտեալս յուսոյ:
Զի եթէ զաւրքն լուսոյ` դասուք արդարոցն,
Որ փառաւորեալքն են երանութեամբ, սարսեն դողալով,
Ոչ բաւեն բերել զահաւոր տեսիլ երեսաց մեծ դատաստանին,-
Ես` եղկելիս, աւանդակորոյս սատակման որդիս, ո՞ւր երեւեցայց,
Որ ոչ միայն չեմ պսակելոց,
Այլ եւ պատուհասն իմ` անտանելի,
Եւ կորուստն անսպառելի:
Ե
Այլ արագեա, ամենապարգեւ զաւրութիւն անճառ,
Ձեռն փրկութեան ի կորուստ գերելոյս,
Զի աւգնեալ ի քէն` դարձայց միւսանգամ ի դրաց դժոխոց`
Ամենապատրաստ հանդերձեալ ամենեւին անվտանգելի պրծեալ ի պատժոց,
Աստանաւր տեսեալ մտացս իմաստիւ զապագայիցն դիպուածս,
Բաւականացեալ ի լուր երկիւղին
Ի տագնապէ տանջանաց ահին համբաւով`
Կամաւք քո բարեաց զերծեալ ապրեցայց
Եւ մի մատնեցայց կորեանցն առիւծուց
Որք խնդրեն ի քէն զիս ի կերակուր`
Ծախել ատամամբքն գազանութեան,
Զի զորովայն մահուն լցուցեալ`
Զաստուստ պարարեալս անդ ձգեալ հալեն,
Ուր անսպառն պահի մնացուած մթերիցն
Ի ծախումն յաւիտենից:
Զի դու միայն բաւես կորզել ի ժանեաց սատակման
Ի կեանս եւ յերանութիւն,
Բնաւից ապաւէն թագաւոր լուսոյ,
Տէր Յիսուս Քրիստոս, աւրհնեա~լ յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Հիշի՛ր, տե՜ր գթած և արդարասեր, Աստվա՜ծ
ճշմարիտ,
Ու մի՛ մոռացիր, որ իր բնությամբ
Սխալական է մարդը մշտապես,
Եվ դու ես միայն օտար խավարի ու մոլորության.
Զննի՛ր ինձ դարձյալ, տե՛ս ալեխռով արյան
հորձանքն իմ,
Որ ծավալվում է երակներիս մեջ ամեն ուղղությամբ,
Մոտեցի՛ր միայն ինձ որպես բժիշկ.
Չէ՞ որ ես մարդ եմ, ո՜վ անգոյատես,
Որն ստեղծված է, քո վկայությամբ, թերի, խակամիտ։
Եվ որպես մի մարդ, երկրածին մարմին մի
մահկանացու,
Ես էլ չեմ կարող մնացած լինել
Անսխալական, անգայթ, անխոտոր.
Ուստի ավելի ճիշտ է ընդունել ինձ էլ մեղապարտ,
Քան սուտ համարել ասածները քո.
Քանզի, արդարև, հայտնի է և քեզ,
Որ արարածը չար է էությամբ,
Որ բնածին է չարությունը մեր,
Եվ անփոփոխ են խորհուրդները մեր հավիտենապես,
Ըստ իմաստունի կանխասացության։
Բ
Թեթևացրո՛ւ, գթա՜ծ, սաստկությունն այն տանջանքների,
Որոնք պատրաստված սպասում են ինձ,
Որպեսզի դարձնեն գեհենի որդուս
Մահու զարդարանք հավիտենական.
Ջնջի՛ր պարտքերն իմ ամոթահարույց,
Որոնք պահված են հետին ատյանում
Ազդարարվելու թշվառականիս՝ որպես նախատինք։
Այժմ իսկ ընծայի՛ր ողորմածությամբ՝ պատիժդ հաշտարար.
Որ է՛լ ավելի անտանելիներ սահմռկեցուցիչ
Չպատկերանան աչքերիս առջև,
Կենարար զղջման փոխարեն՝ անհույս
Տատամս ու շփոթ պատճառելով ինձ,—
Դատաստանն ահեղ, դատավորն անխաբ, անկաշառելի,
Սոսկալի ամոթ, դաժան կշտամբանք,
Հանդիմանություն անխուսափելի,
Անճողոպրելի տագնապ ու երկյուղ,
Անսփոփ սարսափ ու դող անվախճան,
Ատամնակրճտում անբժշկելի,
Անմխիթար լաց, անամոք կորուստ,
Նզովքն ահավոր քո պատգամների,—
Ուր չկա ո՛չ գութ, ո՛չ ողորմություն։
Ահա երկինքը պիտի գալարվի,
Երկիրն հատակի կարծրակերտությամբ`
Խոլ դղրդյունով նման կդառնա մրրկահույզ ծովի,
Որի կոհակներն ահագնակուտակ
Նախ խուճապահար ասես փախուստ են տալիս իրարից,
Ապա դեմընթաց խուժումով բախվում,
Երկուստեք կասում ու խափանում են ընթացքը միմյանց.
Հողազանգվածը իր լայնատարած ամբողջ թանձրությամբ
Հիմքից սասանված՝ պիտի խարխլվի.
Ընդերքի խորքի ուժգին բախումից ահեղաթնդյուն՝
Կհարթվեն լեռներն, ու հրդեհվելով
Կհալվեն ժայռերն ու տարերքները ամեն գոյության.
Երկինքն այլայլված՝ կընդունի իր տեսքն անեղծանելի
Արարածները իրենց տարերքով
Փոխված՝ կստանան մի նոր կերպարանք։
Ասպարեզ կգան գործերը ծածուկ,
Հայտնի կդառնան մեր կրքերն անտես,
Վարքն ու բարքն ամբողջ, հույզերը ներքին
Պարզ կնկարվեն մեր մարմնի վրա։
Երկնի թագավորն ատյան կնստի,
Հատուցման վճիռն իր ձեռքում պատրաստ։
Վա՜յ ինձ յոթն անգամ՝ կրկին եղկությամբ.
Ըստ այս համրանքի չափի ու կշռի,
Որը թվերի անբավություն է պարփակում իր մեջ։
Ողբալի՜ հոգիս, ի՞նչ պիտի անեմ
Այդ ահեղ օրվա վտանգի պահին,
Որի նախապես հիշելն ավելի
Սարսափ է ազդում, քան հանդիպումը։
Խուճապն այդ պահի, անճողոպրելի ու տագնապահար,
Ոմն մարգարե պատկերում է մեզ այս օրինակով.
Ասենք, փախչում է մեկը առյուծից,
Եվ արջն է դեմից պատահում նրան.
Փախչում է արջից ու մտնում է տուն,
Ձեռքը հենում է պատերից մեկին,
Եվ հանկարծ նրան խայթում է մի օձ։
Ապա ասում է, առավելապես
Սաստկացնելով պատկերն ահավոր.
Իրոք խավար է տիրոջ օրը մեծ,
Օր մռայլության, մութի, օր ամպի ու մառախուղի։
Գ
Երբ որ կենակից պահապան հրեշտակ ոստիկանն հզոր
Անաչառորեն ամբաստանի, և
Իր արդարադատ վճիռն արձակի հատուցողն ահեղ,
Սպասավորներն արքայի այնժամ
Անխնայորեն պիտի խուճապեն՝
Մի մասին կյանքի հրավիրելու,
Իսկ մյուսներին՝ դատապարտելու ամոթի անանց.
Ոմանց կընդունեն ծիծղուն, ժպտերես,
Իսկ ինձ՝ դեմքերով սահմռկեցուցիչ ու քստմնելի.
Ոմանց կընծայեն լուսազարդ պսակ,
Այլոց կգուժեն չարամահ կորուստ.
Արդարներն այնտեղ կլսեն միայն ավետիքի ձայն,
Իսկ ես՝ բոթն ահեղ անվերջ վշտերիս.
Մինչ բարիների նկատմամբ մահվան
Հաղթանակն այնժամ անդարձ կմեռնի.
Չարագործներիս՝ կշարունակվի մնալ հարակա.
Դռան բախումը կդառնա իզուր,
Քանի որ անցած կլինի արդեն ժամը գթության։
Երբ բացվեն գրքերն սքանչելահրաշ,
Որոնք ճշգրիտ արտացոլումն են, մինչև այդ ծածկված,
Մարդկային ամբողջ վարք ու բնության,
Երկրում կատարված բոլոր գործերի,
Որի համար և գոյություն առան Էակներն համայն.
Ամեն մեկինն հենց իր մարմնին իսկույն
Ստույգ անթերի գրությամբ՝ պիտի հայտնված երևան.
Կպատկերանան մեր աչքի աոաջ
Երկրավոր մտքի, իմացության դեմ
Փակված ու կնքված խորությունները անճառ, անպատում։ 
Շահավաճառներն այն՝ ողբերի ու արտասուքների.
Որոնցով երկրից հնարավոր է երկինք գրավել,
Այնտեղ կմերժվեն ու կարհամարհվեն
Որպես ուշացած ընդունայնություն.
Այստեղից կանխավ ի վեր չառաքված
Հեծեծանքներն ու հառաչանքները
Այլևս լսելի չեն լինի այնտեղ.
Ողորմությունն ու նվիրումներն այն,
Որ սերմանված են կծծությամբ, երբեք
Լուսափայլ վառմամբ ճամփա չեն բանա։
Այնտեղ տապանը՝ նախահանցների,
Կտակարանը՝ տիրանենգների,
Նշանն ահավոր՝ ներկաներիս դեմ
Բարձրացած պիտի մեծաբարբառ ու խիստ դատախազեն.
Այդ նույն սոսկալի հրապարակում՝
Ե՛վ հաղորդության ուխտը հայրենի,
Ե՛վ անտեսների վկա խորանը,
Ե՛վ սուրբ արյունը մեծագործ Աստծո,
Որպես անխնա և իրավացի ամբաստանողներ,
Իմ առաջ պիտի տարածեն բոլոր
Տանջարաններն այն զանազանակերպ,
Որոնք հենց ինքս եմ անձամբ ինձ համար այստեղ պատրաստել.
Հուսակտուրս Էլ ինչպե՞ս գտնեմ մխիթարություն.
Զի եթե նույնիսկ զորքերը լույսի՝ արդարների հետ,
Որ փառավորված են երանությամբ, սարսում են դոդով,
Չեն համարձակվում նայել ահավոր
Տեսարաններին մեծ դատաստանի,
Հապա եղկելիս ավանդակորույս,
Սատակման որդիս ի՞նչ պիտի անեմ,
Ես, որ ոչ միայն չեմ արժանանա պսակազարդման,
Այլև պատուհասն իմ պիտի լինի
Անտանելի, իսկ կորուստս՝ անսպառ։
Դ
Բայց դու շտապով փրկարար ձեռքդ
Մեկնի՛ր կորստյան մատնված գերուս,
Ամենապարգև զորությո՜ւն անճառ,
Որ քո օգնությամբ ետ դառնամ կրկին դժոխքի դռնից
Եվ, պատրաստվելով կատարելապես,
Պատուհասներից պրծնեմ անվտանգ.
Թող որ այստեղից աչքերով մտքիս
Տեսնելով գալիք դիպվածները ողջ՝
Բավականանամ լոկ տագնապահույզ
Արհավիրքների լուրը լսելով,
Ահեղահամբավ տառապանքներից
Քո բարի կամքով փրկված ազատվեմ
Եվ առյուծների կորյուններին այն չմատնվեմ հանկարծ,
Որոնք ուզում են խլել ինձ քեզնից որպես կերակուր.
Որպեսզի խժռեն ժանտ ժանիքներով, ի հագուրդ մահվան.
Եվ պարարյալիս այստեղ՝ քաշքշեն ու հալեն այնտեղ.
Ուր պահվում են միշտ մնացորդները անհատ մթերքի
Հավիտենապես լափելու համար։
Արդ, դու կարող ես միայն ինձ կորզել մահվան երախից
Եվ առաջնորդել դեպի անանց կյանք ու երանություն
Միա՜կ ապավեն, լույսի՜ թագավոր, տե՜ր Հիսուս Քրիստոս.
Օրհնաբանյա՜լդ հավիտյանս, ամեն։
 

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ
Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ
Ա
Եւ արդ, ի վերայ այսքանեաց յուսահատութեանց
Եւ ահարկու սրտաբեկութեանց,
Պակուցանողական սաստկութեանց աստուածային բարկութեանց,
Տագնապեալ ոգւով թախծութեան իսպառ,
Աղաչեմ զքեզ, սուրբ Աստուածածին,
Հրեշտակ ի մարդկանէ, մարմնատեսիլ քերոբէ, երկնաւոր արքայուհի,
Անխառն իբրեւ զաւդ, մաքուր որպէս լոյս,
Անշաղախ` ըստ նմանութեան պատկերի արուսեկին բարձրութեան,
Գերազանց, քան զբնակութիւն անկոխելին սրբութեանց,
Երանաւոր խոստմանն տեղի, եդեմ շնչական,
Ծառ կենացն անմահից` բոցեղէն սրովն պարունակեալ,
Ի բարձրեալն Հաւրէ զաւրացեալ եւ հովանացեալ,
Հանգստեամբ Հոգւոյն հանդերձեալ եւ մաքրագործեալ,
Բնակութեամբ Որդւոյն յարդարեալ եւ տաղավարեալ,
Միածինն` Հաւր եւ քեզ` անդրանիկ,
Որդի քո` ծննդեամբ եւ Տէր` արարչութեամբ,
Ընդ անաղտ մաքրութեանդ` եւ անբիծ բարի,
Ընդ անարատ սրբութեանդ` եւ խնամակալ բարեխաւս:
Ընկա~լ զմաղթանս այսր աղերսանաց քում դաւանողիս
Եւ մատո ընծայեա` ընդ սմին խառնեալ
Զբանն իմ նախնի մեծիդ ներբողի ի քոյդ պաղատանս:
Հիւսեա միացո զմեղուցելոյս դառն հեծութիւն
Ընդ քումդ երջանիկ եւ խնկաւորեալ հայցուածոց,
Տունկդ կենաց պտղոյն աւրհնութեան,
Զի ի քէն միշտ աւգնեալ եւ բարեգործեալ
Եւ ի մաքրական քո ծնելութիւնդ ապաւինեալ եւ լուսաւորեալ`
Կեցից Քրիստոսի` Որդւոյ քոյ եւ Տեառն:
Բ
Աւժանդակեա թեւոցդ աղաւթիւք,
Խոստովանեալ մայրդ կենդանեաց,
Եւ ելիցն իմ յերկրէս հովտէ
Առանց լլկանաց հետեւել ի կեանս աւթեւանացդ պատրաստութեան,
Զի թեթեւասցի կատարածն իմ ինձ` ծանրացելոյս անաւրէնութեամբ:
Արասցես տաւն ինձ բերկրութեան զաւրն իմ տագնապի,
Ողջացուցիչ երկանցն Եւայի:
Բարեխաւսեա, խնդրեա, աղաչեա,
Զի ըստ անճառելի մաքրութեանդ`
Եւ ահա զբանիդ հաւատամ զընդունելութիւն:
Արտասուաւք աւգնեա վտանգեցելոյս, գովեալդ ի կանայս
Ծունր խոնարհեցո առ իմ հաշտութիւն, ծնողդ Աստուծոյ,
Ընդ իմում թշուառիս հոգա, խորան բարձրելոյդ
Ձեռն տուր անկելոյս, տաճար երկնային:
Փառաւորեա զՈրդիդ քո ի քեզ`
Աստուածաւրէն ինձ հրաշագործել քաւութիւն եւ ողորմութիւն,
Աղախին Աստուծոյ եւ մայր:
Գ
Բարձրասցի պատիւ քո ինեւ,
Եւ ցուցցի փրկութիւն իմ քեւ,
Եթէ զիս գտցես, տիրամայր,
Թէ ինձ ողորմեսցիս, սրբուհի,
Թէ զկորուսեալս շահեսցիս, անարատ,
Թէ զհարթուցեալս յանձանձեսցես, երջանիկ,
Թէ զամաչեցեալս յառաջ մատուսցես, բարեշնորհ,
Թէ յուսահատելոյս ինձ միջնորդեսցես, միշտ սուրբ կոյս,
Թէ զմերժեալս ընտանեցուսցես, մեծարեալդ Աստուծոյ,
Թէ յիս ցուցցես զգթածութիւն, լուծիչդ անիծից,
Թէ զծփեալս հաստատեսցես, հանգիստ,
Թէ ի խռովութեանս յուզմանց փոխեսցես զիս, խաղաղարար,
Թէ վրիպելոյս ինձ հնարաւորեսցես գովեալ,
Թէ վասն իմ մտցես ի հանդէս, մահու նահանջիչ,
Թէ զդառնութիւնս իմ անուշեսցես, քաղցրութիւն,
Թէ զբաժանմանն իմ խտրոց քակտեսցես, հաշտութիւն,
Թէ զանմաքրութիւնց իմ բարձցես, եղծման ընդոտնիչ,
Թէ զմատնեալս մահու փրկեսցես, կենդանի լոյս,
Թէ զլալեացս ձայն հատցես, բերկրութիւն,
Թէ զխորտակեալս կազդուրեսցես, դեղ կենաց,
Թէ ի կործանեալս յիս ակնարկեսցես, հոգելից,
Թէ ողորմութեամբ ինձ պատահեսցես, կտակ նուիրեալ,
Աւրհնեալդ միայն ի շրթունս անբիծս լեզուաց երջանկաց:
Ահա կաթիլ մի կաթին քումդ կուսութեան,
Յանձն իմ անձրեւեալ, կենաց ինձ զաւրէ,
Մայրդ բարձրելոյ Տեառն Յիսուսի`
Արարչին երկնի եւ բնաւին երկրի,
Զոր անճառապէս ծնար բովանդակ մարմնովն եւ համայն աստուածութեամբն,
Որ փառաւորեալն է ընդ Հաւր եւ Հոգւոյն Սրբոյ`
Էութեամբ եւ անքննութեամբ մերոյին բնութեամբս միացելով,
Ամենայն եւ յամենայնում, մի յԵրրորդութենէն:
Նմա փա՜ռք յաւիտենից յաւիտեանս:
Ամէն:

Ի խորոց սրտի խոսք Աստծո հետ
Ա
Ահա ենթարկված այսքան անողորմ,
Դառն ու սրտաբեկ հուսահատության
Եվ աստվածային սահմռկեցուցիչ բարկության ահեղ,
Թախծագին հոգով իսպառ տագնապած՝
Աղաչում եմ քեզ, սուրբ Աստվածածի՜ն,
Ո՜վ մարդ-հրեշտակ ու մարմնատեսիլ անբիծ քերովբե,
Երկնի թագուհի, անխառն՝ ինչպես օդ, մաքուր՝ ինչպես լույս,
Անեղծ՝ երկնաճեմ արուսյակի պես,
Անապակությամբ գերազանց՝ անկոխ սրբություններից,
Առատախոստում երանության վայր, շնչավոր եդեմ,
Բոցեղեն սրով պաշտպանված՝ կենաց անմահության ծառ,
Հովանավորված, զորացած՝ բարձրյալ արարչի ձեռքով,
Հանգստյամբ հոգու՝ շնորհազարդված ու մաքրագործված,
Հարդարված, որպես տաղավար, որդուդ սուրբ բնակությամբ,
Անաղտ մաքրությամբ հանդերձ՝ գթասիրտ,
Անբիծ սրբությամբ հանդերձ՝ բարեխոս ու խնամակալ,
Ընդունի՛ր մաղթանքն այս աղերսական՝ քեզ դավանողիս,
Խառնելով մեծիդ նվիրած նախկին ներբողներիս հետ՝
Մատուցի՛ր որպես պաղատանքը քո.
Միավորի՛ր ու հյուսի՛ր հեծեծանքն իմ դառնակսկիծ
Աղերսանքներին քո երանելի ու նվիրական,
Ո՜վ կենաց պտղի օրհնաբանված տունկ,
Որ ապավինած քո սուրբ մայրության
Եվ լուսազարդված, միշտ աջակցություն,
Բարեգործություն գտած քեզանից,
Ապրեմ միածին Քրիստոս որդուդ ու տիրոջ համար։
Բ
Օգնի՛ր թևավոր քո աղոթքներով,
Ո՛վ խոստովանված մայր կենդանության,
Որ այս աշխարհի հովտից դուրս գալիս՝
Առանց տանջանքի մեկնեմ դեպի կյանք,
Դեպի պատրաստած օթևաններդ,
Որպեսզի թեթև լինի վախճանը
Անօրենությամբ ծանրաբեռնվածիս։
Օրն հոգեվարքի դարձրո՛ւ ինձ համար մի տոն ցնծության,
Ցավազերծո՛ղդ երկունքն Եվայի,
Խնդրի՚ր, աղաչի՛ր ու բարեխոսի՛ր,
Քանզի անպատում մաքրությանդ համար,
Հավատացած եմ, խոսքդ կընդունվի։
Արցունքով օգնի՛ր ինձ, վտանգվածիս, գովյա՜լդ կանանց մեջ.
Ծնրադիր խնդրի՛ր հաշտությանս համար, ծնո՜ղդ Աստծո.
Հոգածո՛ւ եղիր թշվառիս հանդեպ, խորա՜ն բարձրյալի.
Ձե՛ռք տուր ընկածիս, երկնայի՜ն տաճար.
Փառավորի՛ր քո որդուն քեզանով՝
Աստվածորեն ինձ հրաշագործնլ,
Տալով քավություն հ ողորմություն,
Ո՜վ դու Աստծո աղախին ու մայր.
Թող փրկությունս ցույց տրվի քեզնով,
Եվ քո պատիվը ինձնով բարձրանա։
Գ
Եթե գտնես ինձ նորից, Տիրամա՜յր,
Եթե ողորմես, անե՜ղծ սրբուհի,
Թե կորուսյալիս շահես, անարա՜տ,
Եթե խրտնածիս հոգաս, երջանի՜կ,
Թե առաջ տանես ամոթահարիս, ո՜վ բարեշնորհ,
Եթե միջնորդես հուսահատվածիս համար, միշտ սո՜ւրբ կույս,
Եթե մերժվածիս ընտանեցնես, մեծարյա՜լդ Աստծո,
Եթե ցույց տաս ինձ գթածությունդ, լուծի՜չդ անեծքի,
Եթե ամոքես հուզվածիս, հանգի՜ստ,
Եթե ազատես այս ալեխռով
Վարանումներից, ո՜վ խաղաղարար,
Եթե ճար գանես գայթածիս, գովյա՜լ,
Եթե ինձ համար մտնես ասպարեզ, մահվա՜ն նահանջիչ,
Թե անուշացնես դառնություններն իմ, համա՜կ քաղցրություն,
Եթե բաժանման խոչընդոտները քանդես, հաշտարա՜ր,
Եթե սրբես ինձ անմաքրությունից, եղծմա՜ն ընդոտնիչ,
Եթե փրկես ինձ՝ մատնվածիս մահվան, ո՜վ կենդանի լույս,
Թե ձայնը լացիս կտրես, բերկրությո՜ւն,
Թե խորտակվածիս կազդուրես նորից, կենսապարգև՜ դեղ,
Թե կործանվածիս նայես, հոգելի՜ց,
Եթե ընդունես ինձ ողորմությամբ, նվիրյա՜լ կտակ։
Օրհնյա՛լդ միայն երջանկալեզու անբիծ շուրթերով,
Ահա մի կաթիլ կուսական կաթիդ
Մեջս անձրևելով՝ կյանք է տալիս ինձ,
Ո՜վ մայրդ բարձրյալ տիրոջ Հիսուսի՝
Արարչի երկնի և համայն երկրի,
Որին ծնեցիր դու անճառորեն՝
Բովանդակ մարմնով ու համաբոլոր իր աստվածությամբ,
Որ փառավորն է հոր հետ, սուրբ Հոգով,
Կապված էությամբ և անքննությամբ մեր բնության հետ,
Որն ամենայն է և ամեն ինչում՝
Որպես մեկը սուրբ Երրորդությունից.
Նրան վայել է փա՛ռք հավիտենից հավիտյանս, ամեն։