The Project Gutenberg eBook of The unknown life of Jesus Christ
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you will have to check the laws of the country where you are located before using this eBook.
Title: The unknown life of Jesus Christ
the original text of Nicolas Notovitch's 1877 discovery
Author: Nicolas Notovitch
Release date: July 1, 2009 [eBook #29288]
Most recently updated: February 25, 2014
Language: English
*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK THE UNKNOWN LIFE OF JESUS CHRIST ***
E-text prepared by David Edwards, Paul Motsuk,
and the Project Gutenberg Online Distributed Proofreading Team
(http://www.pgdp.net)
Transcriber's Note:
Changes in the text are marked with a dashed blue line; the original text is displayed when the mouse cursor hovers over it.
The Unknown Life of Jesus Christ
The Original Text of Nicolas Notovitch's 1887 Discovery
by Nicolas Notovitch
Translated by J. H. Connelly and L. Landsberg
Printed in the United States of America
New York: R.F. Fenno. 1890.
Table of Contents
Preface
A Journey in Thibet
Ladak
A Festival in a Gonpa
The Life of Saint Issa
Resumé
Explanatory Notes
Preface
After the Turkish War (1877-1878) I made a series of travels in the Orient. From the little remarkable Balkan peninsula, I went across the Caucasus to Central Asia and Persia, and finally, in 1887, visited India, an admirable country which had attracted me from my earliest childhood. My purpose in this journey was to study and know, at home, the peoples who inhabit India and their customs, the grand and mysterious archæology, and the colossal and majestic nature of their country. Wandering about without fixed plans, from one place to another, I came to mountainous Afghanistan, whence I regained India by way of the picturesque passes of Bolan and Guernaï. Then, going up the Indus to Raval Pindi, I ran over the Pendjab—the land of the five rivers; visited the Golden Temple of Amritsa—the tomb of the King of Pendjab, Randjid Singh, near Lahore; and turned toward Kachmyr, "The Valley of Eternal Bliss." Thence I directed my peregrinations as my curiosity impelled me, until I arrived in Ladak, whence I intended returning to Russia by way of Karakoroum and Chinese Turkestan.
One day, while visiting a Buddhist convent on my route, I learned from a chief lama, that there existed in the archives of Lhassa, very ancient [Pg vii] memoirs relating to the life of Jesus Christ and the occidental nations, and that certain great monasteries possessed old copies and translations of those chronicles.
As it was little probable that I should make another journey into this country, I resolved to put off my return to Europe until a later date, and, cost what it might, either find those copies in the great convents or go to Lhassa—a journey which is far from being so dangerous and difficult as is generally supposed, involving only such perils as I was already accustomed to, and which would not make me hesitate at attempting it.
During my sojourn at Leh, capital of Ladak, I visited the great convent Himis, situated near the city, the chief lama of which informed me that their monastic library contained copies of the manuscripts in question. In order that I might not awaken the suspicions of the authorities concerning the object of my visit to the cloister, and to evade obstacles which might be opposed to me as a Russian, prosecuting further my journey in Thibet, I gave out upon my return to Leh that I would depart for India, and so left the capital of Ladak. An unfortunate fall, causing the breaking of a leg, furnished me with an absolutely unexpected pretext for returning to the monastery, where I received surgical attention. I took advantage of my short sojourn among the lamas to obtain the consent of their chief that they should bring to me, from their library, the manuscripts relating to Jesus Christ, and, assisted by my interpreter, who translated for me the Thibetan language, transferred carefully to my notebook what the lama read to me.
Not doubting at all the authenticity of this chronicle, edited with great exactitude by the Brahminic, and more especially the Buddhistic historians of India and Nepaul, I desired, upon my return to Europe, to publish a translation of it. [Pg ix]
To this end, I addressed myself to several universally known ecclesiastics, asking them to revise my notes and tell me what they thought of them.
Mgr. Platon, the celebrated metropolitan of Kiew, thought that my discovery was of great importance. Nevertheless, he sought to dissuade me from publishing the memoirs, believing that their publication could only hurt me. "Why?" This the venerable prelate refused to tell me more explicitly. Nevertheless, since our conversation took place in Russia, where the censor would have put his veto upon such a work, I made up my mind to wait.
A year later, I found myself in Rome. I showed my manuscript to a cardinal very near to the Holy Father, who answered me literally in these words:—"What good will it do to print this? Nobody will attach to it any great importance and you will create a number of enemies. But, you are still very young! If it is a question of money which concerns you, I can ask for you a reward for your notes, a sum which will repay your expenditures and recompense you for your loss of time." Of course, I refused.
In Paris I spoke of my project to Cardinal Rotelli, whose acquaintance I had made in Constantinople. He, too, was opposed to having my work printed, under the pretext that it would be premature. "The church," he added, "suffers already too much from the new current of atheistic ideas, and you will but give a new food to the calumniators and detractors of the evangelical doctrine. I tell you this in the interest of all the Christian churches."
Then I went to see M. Jules Simon. He found my matter very interesting and advised me to ask the opinion of M. Renan, as to the best way of publishing these memoirs. The next day I was seated in the cabinet of the great philosopher. At the close of our conversation, M. Renan proposed that I should confide to him the memoirs in question, so that he might make to the Academy a report upon the discovery. [Pg x]
This proposition, as may be easily understood, was very alluring and flattering to my amour propre. I, however, took away with me the manuscript, under the pretext of further revising it. I foresaw that if I accepted the proposed combination, I would only have the honor of having found the chronicles, while the illustrious author of the "Life of Jesus" would have the glory of the publication and the commenting upon it. I thought myself sufficiently prepared to publish the translation of the chronicles, accompanying them with my notes, and, therefore, did not accept the very gracious offer he made to me. But, that I might not wound the susceptibility of the great master, for whom I felt a profound respect, I made up my mind to delay publication until after his death, a fatality which could not be far off, if I might judge from the apparent general weakness of M. Renan. A short time after M. Renan's death, I wrote to M. Jules Simon again for his advice. He answered me, that it was my affair to judge of the opportunity for making the memoirs public.
I therefore put my notes in order and now publish them, reserving the right to substantiate the authenticity of these chronicles. In my commentaries I proffer the arguments which must convince us of the sincerity and good faith of the Buddhist compilers. I wish to add that before criticising my communication, the societies of savans can, without much expense, equip a scientific expedition having for its mission the study of those manuscripts in the place where I discovered them, and so may easily verify their historic value.
—Nicolas Notovitch
The Unknown Life of Jesus Christ
A Journey in Thibet
During my sojourn in India, I often had occasion to converse with the Buddhists, and the accounts they gave me of Thibet excited my curiosity to such an extent that I resolved to make a journey into that still almost unknown country. For this purpose I set out upon a route crossing Kachmyr (Cashmere), which I had long intended to visit.
On the 14th of October, 1887, I entered a railway car crowded with soldiers, and went from Lahore to Raval-Pinidi, where I arrived the next day, near noon. After resting a little and inspecting the city, to which the permanent garrison gives the aspect of a military camp, I provided myself with the necessaries for a journey, where horses take the place of the railway cars. Assisted by my servant, a colored man of Pondichery, I packed all my baggage, hired a tonga (a two-wheeled vehicle which is drawn by two horses), stowed myself upon its back seat, and set out upon the picturesque road leading to Kachmyr, an excellent highway,[Pg 2] upon which we travelled rapidly. We had to use no little skill in making our way through the ranks of a military caravan—its baggage carried upon camels—which was part of a detachment returning from a country camp to the city. Soon we arrived at the end of the valley of Pendjab, and climbing up a way with infinite windings, entered the passes of the Himalayas. The ascent became more and more steep. Behind us spread, like a beautiful panorama, the region we had just traversed, which seemed to sink farther and farther away from us. As the sun's last glances rested upon the tops of the mountains, our tonga came gaily out from the zigzags which the eye could still trace far down the forest-clad slope, and halted at the little city of Muré; where the families of the English functionaries came to seek shade and refreshment.
Ordinarily, one can go in a tonga from Muré to Srinagar; but at the approach of the winter season, when all Europeans desert Kachmyr, the tonga service is suspended. I undertook my journey precisely at the time when the summer life begins to wane, and the Englishmen whom I met upon the road, returning to India, were much astonished to see me, and made vain efforts to divine the purpose of my travel to Kachmyr.
Abandoning the tonga, I hired saddle horses—not without considerable difficulty—and evening had arrived when we started to descend from Muré, which is at an altitude of 5,000 feet. This stage of our journey had nothing playful in it. The road was torn in deep ruts by the late rains, darkness came upon us and our horses rather guessed than saw their way. When night had completely set in, a tempestuous rain surprised us in the open country, and, owing to the thick foliage of the centenarian oaks which stood on the sides of our road, we were plunged in profound darkness. That we might not lose each other, we had to continue exchanging calls from time to time. In this impenetrable [Pg 3] obscurity we divined huge masses of rock almost above our heads, and were conscious of, on our left, a roaring torrent, the water of which formed a cascade we could not see. During two hours we waded in the mud and the icy rain had chilled my very marrow, when we perceived in the distance a little fire, the sight of which revived our energies. But how deceitful are lights in the mountains! You believe you see the fire burning quite near to you and at once it disappears, to reappear again, to the right, to the left, above, below you, as if it took pleasure in playing tricks upon the harassed traveller. All the time the road makes a thousand turns, and winds here and there, and the fire—which is immovable—seems to be in continual motion, the obscurity preventing you realizing that you yourself modify your direction every instant.
I had quite given up all hope of approaching this much-wished-for fire, when it appeared again, and this time so near that our horses stopped before it.
I have here to express my sincere thanks to the Englishmen for the foresight of which they gave proof in building by the roadsides the little bengalows—one-story houses for the shelter of travellers. It is true, one must not demand comfort in this kind of hotel; but this is a matter in which the traveller, broken down by fatigue, is not exacting, and he is at the summit of happiness when he finds at his disposal a clean and dry room.
The Hindus, no doubt, did not expect to see a traveller arrive at so late an hour of the night and in this season, for they had taken away the keys of the bengalow, so we had to force an entrance. I threw myself upon a bed prepared for me, composed of a pillow and blanket saturated with water, and almost at once fell asleep. At daybreak, after taking tea and some conserves, we took up our march again, now bathed in the burning rays of the sun. From time to time, we passed villages; the [Pg 4] first in a superb narrow pass, then along the road meandering in the bosom of the mountain. We descended eventually to the river Djeloum (Jhelum), the waters of which flow gracefully, amid the rocks by which its course is obstructed, between rocky walls whose tops in many places seem almost to reach the azure skies of the Himalayas, a heaven which here shows itself remarkably pure and serene.
Toward noon we arrived at the hamlet called Tongue—situated on the bank of the river—which presents an unique array of huts that give the effect of boxes, the openings of which form a façade. Here are sold comestibles and all kinds of merchandise. The place swarms with Hindus, who bear on their foreheads the variously colored marks of their respective castes. Here, too, you see the beautiful people of Kachmyr, dressed in their long white shirts and snowy turbans. I hired here, at a good price, a Hindu cabriolet, from a Kachmyrian. This vehicle is so constructed that in order to keep one's seat in it, one must cross his legs in the Turkish fashion. The seat is so small that it will hold, at most, only two persons. The absence of any support for the back makes this mode of transportation very dangerous; nevertheless, I accepted this kind of circular table mounted on two wheels and drawn by a horse, as I was anxious to reach, as soon as possible, the end of my journey. Hardly, however, had I gone five hundred yards on it, when I seriously regretted the horse I had forsaken, so much fatigue had I to endure keeping my legs crossed and maintaining my equilibrium. Unfortunately, it was already too late.
Evening was falling when I approached the village of Hori. Exhausted by fatigue; racked by the incessant jolting; my legs feeling as if invaded by millions of ants, I had been completely incapable of enjoying the picturesque landscape spread before us as we journeyed along the [Pg 5] Djeloum, the banks of which are bordered on one side by steep rocks and on the other by the heavily wooded slopes of the mountains. In Hori I encountered a caravan of pilgrims returning from Mecca.
Thinking I was a physician and learning my haste to reach Ladak, they invited me to join them, which I promised I would at Srinagar.
I spent an ill night, sitting up in my bed, with a lighted torch in my hand, without closing my eyes, in constant fear of the stings and bites of the scorpions and centipedes which swarm in the bengalows. I was sometimes ashamed of the fear with which those vermin inspired me; nevertheless, I could not fall asleep among them. Where, truly, in man, is the line that separates courage from cowardice? I will not boast of my bravery, but I am not a coward, yet the insurmountable fear with which those malevolent little creatures thrilled me, drove sleep from my eyelids, in spite of my extreme fatigue.
Our horses carried us into a flat valley, encircled by high mountains. Bathed as I was in the rays of the sun, it did not take me long to fall asleep in the saddle. A sudden sense of freshness penetrated and awoke me. I saw that we had already begun climbing a mountain path, in the midst of a dense forest, rifts in which occasionally opened to our admiring gaze ravishing vistas, impetuous torrents; distant mountains; cloudless heavens; a landscape, far below, of wondrous beauty. All about us were the songs of numberless brilliantly plumaged birds. We came out of the forest toward noon, descended to a little hamlet on the bank of the river, and after refreshing ourselves with a light, cold collation, continued our journey. Before starting, I went to a bazaar and tried to buy there a glass of warm milk from a Hindu, who was sitting crouched before a large cauldron full of boiling milk. How great was my surprise [Pg 6] when he proposed to me that I should take away the whole cauldron, with its contents, assuring me that I had polluted the milk it contained! "I only want a glass of milk and not a kettle of it," I said to him.
"According to our laws," the merchant answered me, "if any one not belonging to our caste has fixed his eyes for a long time upon one of our cooking utensils, we have to wash that article thoroughly, and throw away the food it contains. You have polluted my milk and no one will drink any more of it, for not only were you not contented with fixing your eyes upon it, but you have even pointed to it with your finger."
I had indeed a long time examined his merchandise, to make sure that it was really milk, and had pointed with my finger, to the merchant, from which side I wished the milk poured out. Full of respect for the laws and customs of foreign peoples, I paid, without dispute, a rupee, the price of all the milk, which was poured in the street, though I had taken only one glass of it. This was a lesson which taught me, from now on, not to fix my eyes upon the food of the Hindus.
There is no religious belief more muddled by the numbers of ceremonious laws and commentaries prescribing its observances than the Brahminic.
While each of the other principal religions has but one inspired book, one Bible, one Gospel, or one Koran—books from which the Hebrew, the Christian and the Musselman draw their creeds—the Brahminical Hindus possess such a great number of tomes and commentaries in folio that the wisest Brahmin has hardly had the time to peruse one-tenth of them. Leaving aside the four books of the Vedas; the Puranas—which are written in Sanscrit and composed of eighteen volumes—containing 400,000 strophes treating of law, rights, theogony, medicine, the creation and [Pg 7] destruction of the world, etc.; the vast Shastras, which deal with mathematics, grammar, etc.; the Upa-Vedas, Upanishads, Upo-Puranas—which are explanatory of the Puranas;—and a number of other commentaries in several volumes; there still remain twelve vast books, containing the laws of Manu, the grandchild of Brahma—books dealing not only with civil and criminal law, but also the canonical rules—rules which impose upon the faithful such a considerable number of ceremonies that one is surprised into admiration of the illimitable patience the Hindus show in observance of the precepts inculcated by Saint Manu. Manu was incontestably a great legislator and a great thinker, but he has written so much that it has happened to him frequently to contradict himself in the course of a single page. The Brahmins do not take the trouble to notice that, and the poor Hindus, whose labor supports the Brahminic caste, obey servilely their clergy, whose prescriptions enjoin upon them never to touch a man who does not belong to their caste, and also absolutely prohibit a stranger from fixing his attention upon anything belonging to a Hindu. Keeping himself to the strict letter of this law, the Hindu imagines that his food is polluted when it receives a little protracted notice from the stranger.
And yet, Brahminism has been, even at the beginning of its second birth, a purely monotheistic religion, recognizing only one infinite and indivisible God. As it came to pass in all times and in religions, the clergy took advantage of the privileged situation which places them above the ignorant multitude, and early manufactured various exterior forms of cult and certain laws, thinking they could better, in this way, influence and control the masses. Things changed soon, so far that the principle of monotheism, of which the Vedas have given such a clear conception, became confounded with, or, as it were, supplanted by an absurd and limitless series of gods and goddesses, half-gods, genii and [Pg 8] devils, which were represented by idols, of infinite variety but all equally horrible looking. The people, once glorious as their religion was once great and pure, now slip by degrees into complete idiocy. Hardly does their day suffice for the accomplishment of all the prescriptions of their canons. It must be said positively that the Hindus only exist to support their principal caste, the Brahmins, who have taken into their hands the temporal power which once was possessed by independent sovereigns of the people. While governing India, the Englishman does not interfere with this phase of the public life, and so the Brahmins profit by maintaining the people's hope of a better future.
The sun passed behind the summit of a mountain, and the darkness of night in one moment overspread the magnificent landscape we were traversing. Soon the narrow valley of the Djeloum fell asleep. Our road winding along ledges of steep rocks, was instantly hidden from our sight; mountains and trees were confounded together in one dark mass, and the stars glittered in the celestial vault. We had to dismount and feel our way along the mountain side, for fear of becoming the prey of the abyss which yawned at our feet. At a late hour of the night we traversed a bridge and ascended a steep elevation leading to the bengalow Ouri, which at this height seems to enjoy complete isolation. The next day we traversed a charming region, always going along the river—at a turn of which we saw the ruins of a Sikh fortress, that seemed to remember sadly its glorious past. In a little valley, nestled amid the mountains, we found a bengalow which seemed to welcome us. In its proximity were encamped a cavalry regiment of the Maharajah of Kachmyr.
When the officers learned that I was a Russian, they invited me to share their repast. There I had the pleasure of making the acquaintance of [Pg 9] Col. Brown, who was the first to compile a dictionary of the Afghan-pouchton language.
As I was anxious to reach, as soon as possible, the city of Srinagar, I, with little delay, continued my journey through the picturesque region lying at the foot of the mountains, after having, for a long time, followed the course of the river. Here, before our eyes, weary of the monotonous desolation of the preceding landscapes, was unfolded a charming view of a well-peopled valley, with many two-story houses surrounded by gardens and cultivated fields. A little farther on begins the celebrated valley of Kachmyr, situated behind a range of high rocks which I crossed toward evening. What a superb panorama revealed itself before my eyes, when I found myself at the last rock which separates the valley of Kachmyr from the mountainous country I had traversed. A ravishing tableau truly enchanted my sight. This valley, the limits of which are lost in the horizon, and is throughout well populated, is enshrined amid the high Himalayan mountains. At the rising and the setting of the sun, the zone of eternal snows seems a silver ring, which like a girdle surrounds this rich and delightful plateau, furrowed by numerous rivers and traversed by excellent roads, gardens, hills, a lake, the islands in which are occupied by constructions of pretentious style, all these cause the traveller to feel as if he had entered another world. It seems to him as though he had to go but a little farther on and there must find the Paradise of which his governess had told him so often in his childhood.
The veil of night slowly covered the valley, merging mountains, gardens and lake in one dark amplitude, pierced here and there by distant fires, resembling stars. I descended into the valley, directing myself toward the Djeloum, which has broken its way through a narrow gorge in the mountains, to unite itself with the waters of the river Ind. According [Pg 10] to the legend, the valley was once an inland sea; a passage opened through the rocks environing it, and drained the waters away, leaving nothing more of its former character than the lake, the Djeloum and minor water-courses. The banks of the river are now lined with boat-houses, long and narrow, which the proprietors, with their families, inhabit the whole year.
From here Srinagar can be reached in one day's travel on horseback; but with a boat the journey requires a day and a half. I chose the latter mode of conveyance, and having selected a boat and bargained with its proprietor for its hire, took my seat in the bow, upon a carpet, sheltered by a sort of penthouse roof. The boat left the shore at midnight, bearing us rapidly toward Srinagar. At the stern of the bark, a Hindu prepared my tea. I went to sleep, happy in knowing my voyage was to be accomplished. The hot caress of the sun's rays penetrating my little roof awakened me, and what I experienced delighted me beyond all expression. Entirely green banks; the distant outlines of mountain tops covered with snow; pretty villages which from time to time showed themselves at the mountain's foot; the crystalline sheet of water; pure and peculiarly agreeable air, which I breathed with exhilaration; the musical carols of an infinity of birds; a sky of extraordinary purity; behind me the plash of water stirred by the round-ended paddle which was wielded with ease by a superb woman (with marvellous eyes and a complexion browned by the sun), who wore an air of stately indifference: all these things together seemed to plunge me into an ecstasy, and I forgot entirely the reason for my presence on the river. In that moment I had not even a desire to reach the end of my voyage—and yet, how many privations remained for me to undergo, and dangers to encounter! I felt myself here so well content! [Pg 11]
The boat glided rapidly and the landscape continued to unfold new beauties before my eyes, losing itself in ever new combinations with the horizon, which merged into the mountains we were passing, to become one with them. Then a new panorama would display itself, seeming to expand and flow out from the sides of the mountains, becoming more and more grand.... The day was almost spent and I was not yet weary of contemplating this magnificent nature, the view of which reawakened the souvenirs of childhood and youth. How beautiful were those days forever gone!
The more nearly one approaches Srinagar, the more numerous become the villages embowered in the verdure. At the approach of our boat, some of their inhabitants came running to see us; the men in their turbans, the women in their small bonnets, both alike dressed in white gowns reaching to the ground, the children in a state of nudity which reminded one of the costumes of our first parents.
When entering the city one sees a range of barks and floating houses in which entire families reside. The tops of the far-off, snow-covered mountains were caressed by the last rays of the setting sun, when we glided between the wooden houses of Srinagar, which closely line both banks of the river. Life seems to cease here at sunset; the thousands of many colored open boats (dunga) and palanquin-covered barks (bangla) were fastened along the beach; men and women gathered near the river, in the primitive costumes of Adam and Eve, going through their evening ablutions without feeling any embarrassment or prudery before each other, since they performed a religious rite, the importance of which is greater for them than all human prejudices.
On the 20th of October I awoke in a neat room, from which I had a gay view upon the river that was now inundated with the rays of the sun of [Pg 12] Kachmyr. As it is not my purpose to describe here my experiences in detail, I refrain from enumerating the lovely valleys, the paradise of lakes, the enchanting islands, those historic places, mysterious pagodas, and coquettish villages which seem lost in vast gardens; on all sides of which rise the majestic tops of the giants of the Himalaya, shrouded as far as the eye can see in eternal snow. I shall only note the preparations I made in view of my journey toward Thibet. I spent six days at Srinagar, making long excursions into the enchanting surroundings of the city, examining the numerous ruins which testify to the ancient prosperity of this region, and studying the strange customs of the country.
Kachmyr, as well as the other provinces attached to it, Baltistan, Ladak, etc., are vassals of England. They formerly formed part of the possessions of Randjid Sing, the Lion of the Pendjab. At his death, the English troops occupied Lahore, the capital of the Pendjab, separated Kachmyr from the rest of the empire and ceded it, under color of hereditary right, and for the sum of 160,000,000 francs, to Goulab-Sing, one of the familiars of the late sovereign, conferring on him besides the title of Maharadja. At the epoch of my journey, the actual Maharadja was Pertab-Sing, the grandchild of Goulab, whose residence is Jamoo, on the southern slope of the Himalaya.
The celebrated "happy valley" of Kachmyr (eighty-five miles long by twenty-five miles wide) enjoyed glory and prosperity only under the Grand Mogul, whose court loved to taste here the sweetness of country life, in the still existent pavilions on the little island of the lake. Most of the Maharadjas of Hindustan used formerly to spend here the summer months, and to take part in the magnificent festivals given by the Grand Mogul; but times have greatly changed since, and the happy [Pg 13] valley is today no more than a beggar retreat. Aquatic plants and scum have covered the clear waters of the lake; the wild juniper has smothered all the vegetation of the islands; the palaces and pavilions retain only the souvenir of their past grandeur; earth and grass cover the buildings which are now falling in ruins. The surrounding mountains and their eternally white tops seem to be absorbed in a sullen sadness, and to nourish the hope of a better time for the disclosure of their immortal beauties. The once spiritual, beautiful and cleanly inhabitants have grown animalistic and stupid; they have become dirty and lazy; and the whip now governs them, instead of the sword.
The people of Kachmyr have so often been subject to invasions and pillages and have had so many masters, that they have now become indifferent to every thing. They pass their time near the banks of the rivers, gossiping about their neighbors; or are engaged in the painstaking work of making their celebrated shawls; or in the execution of filagree gold or silver work. The Kachmyr women are of a melancholy temperament, and an inconceivable sadness is spread upon their features. Everywhere reigns misery and uncleanness. The beautiful men and superb women of Kachmyr are dirty and in rags. The costume of the two sexes consists, winter and summer alike, of a long shirt, or gown, made of thick material and with puffed sleeves. They wear this shirt until it is completely worn out, and never is it washed, so that the white turban of the men looks like dazzling snow near their dirty shirts, which are covered all over with spittle and grease stains.
The traveller feels himself permeated with sadness at seeing the contrast between the rich and opulent nature surrounding them, and this people dressed in rags. [Pg 14]
The capital of the country, Srinagar (City of the Sun), or, to call it by the name which is given to it here after the country, Kachmyr, is situated on the shore of the Djeloum, along which it stretches out toward the south to a distance of five kilometres and is not more than two kilometres in breadth.
Its two-story houses, inhabited by a population of 100,000 inhabitants, are built of wood and border both river banks. Everybody lives on the river, the shores of which are united by ten bridges. Terraces lead from the houses to the Djeloum, where all day long people perform their ceremonial ablutions, bathe and wash their culinary utensils, which consist of a few copper pots. Part of the inhabitants practice the Musselman religion; two-thirds are Brahminic; and there are but few Buddhists to be found among them.
It was time to make other preparations for travel before plunging into the unknown. Having purchased different kinds of conserves, wine and other things indispensable on a journey through a country so little peopled as is Thibet, I packed all my baggage in boxes; hired six carriers and an interpreter, bought a horse for my own use, and fixed my departure for the 27th of October. To cheer up my journey, I took from a good Frenchman, M. Peicheau, the wine cultivator of the Maharadja, a big dog, Pamir, who had already traversed the road with my friends, Bonvallot, Capus and Pepin, the well-known explorers. As I wished to shorten my journey by two days, I ordered my carriers to leave at dawn from the other side of the lake, which I crossed in a boat, and joined them and my horse at the foot of the mountain chain which separates the valley of Srinagar from the Sind gorge.
I shall never forget the tortures which we had to undergo in climbing almost on all fours to a mountain top, three thousand feet high. The carriers were out of breath; every moment I feared to see one tumble [Pg 15] down the declivity with his burden, and I felt pained at seeing my poor dog, Pamir, panting and with his tongue hanging out, make two or three steps and fall to the ground exhausted. Forgetting my own fatigue, I caressed and encouraged the poor animal, who, as if understanding me, got up to make another two or three steps and fall anew to the ground.
The night had come when we reached the crest; we threw ourselves greedily upon the snow to quench our thirst; and after a short rest, started to descend through a very thick pine forest, hastening to gain the village of Haïena, at the foot of the defile, fearing the attacks of beasts of prey in the darkness.
A level and good road leads from Srinagar to Haïena, going straight northward over Ganderbal, where I repaired by a more direct route across a pass three thousand feet high, which shortened for me both time and distance.
My first step in the unknown was marked by an incident which made all of us pass an ugly quarter of an hour. The defile of the Sind, sixty miles long, is especially noteworthy for the inhospitable hosts it contains. Among others it abounds in panthers, tigers, leopards, black bears, wolves and jackals. As though by a special misfortune, the snow had covered with its white carpet the heights of the chain, compelling those formidable, carnivorous beasts to descend a little lower for shelter in their dens. We descended in silence, amid the darkness, a narrow path that wound through the centennary firs and birches, and the calm of the night was only broken by the crackling sound of our steps. Suddenly, quite near to us, a terrible howling awoke the echoes of the woods. Our small troop stopped. "A panther!" exclaimed, in a low and frightened voice, my servant. The small caravan of a dozen men stood motionless, as though riveted to the spot. Then it occurred to me that at the moment of starting on our ascent, when already feeling fatigued, I had entrusted [Pg 16] my revolver to one of the carriers, and my Winchester rifle to another. Now I felt bitter regret for having parted with my arms, and asked in a low voice where the man was to whom I had given the rifle. The howls became more and more violent, and filled the echoes of the woods, when suddenly a dull sound was heard, like the fall of some body. A minute later we heard the noise of a struggle and a cry of agony which mingled with the fierce roars of the starved animal.
"Saaïb, take the gun," I heard some one near by. I seized feverishly the rifle, but, vain trouble, one could not see two steps before oneself. A new cry, followed by a smothered howling, indicated to me vaguely the place of the struggle, toward which I crawled, divided between the ardent desire to "kill a panther" and a horrible fear of being eaten alive. No one dared to move; only after five minutes it occurred to one of the carriers to light a match. I then remembered the fear which feline animals exhibit at the presence of fire, and ordered my men to gather two or three handfuls of brush, which I set on fire. We then saw, about ten steps from us, one of our carriers stretched out on the ground, with his limbs frightfully lacerated by the claws of a huge panther. The beast still lay upon him defiantly, holding a piece of flesh in its mouth. At its side, gaped a box of wine broken open by its fall when the carrier was torn down. Hardly did I make a movement to bring the rifle to my shoulder, when the panther raised itself, and turned toward us while dropping part of its horrible meal. One moment, it appeared about to spring upon me, then it suddenly wheeled, and rending the air with a howl, enough to freeze one's blood, jumped into the midst of the thicket and disappeared.
My coolies, whom an odious fear had all the time kept prostrated on the [Pg 17] ground, recovered little by little from their fright. Keeping in readiness a few packages of dry grass and matches, we hastened to reach the village Haïena, leaving behind the remains of the unfortunate Hindu, whose fate we feared sharing.
An hour later we had left the forest and entered the plain. I ordered my tent erected under a very leafy plane tree, and had a great fire made before it, with a pile of wood, which was the only protection we could employ against the ferocious beasts whose howls continued to reach us from all directions. In the forest my dog had pressed himself against me, with his tail between his legs; but once under the tent, he suddenly recovered his watchfulness, and barked incessantly the whole night, being very careful, however, not to step outside. I spent a terrible night, rifle in hand, listening to the concert of those diabolical howlings, the echoes of which seemed to shake the defile. Some panthers approached our bivouac to answer the barking of Pamir, but dared not attack us.
I had left Srinagar at the head of eleven carriers, four of whom had to carry so many boxes of wine, four others bore my travelling effects; one my weapons, another various utensils, and finally a last, who went errands or on reconnaissance. His name was "Chicari," which means "he who accompanies the hunter and gathers the prey." I discharged him in the morning on account of his cowardice and his profound ignorance of the country, and only retained four carriers. It was but slowly that I advanced toward the village of Gounde.
How beautiful is nature in the Sind pass, and how much is it beloved by the hunters! Besides the great fallow deer, you meet there the hind, the stag, the mountain sheep and an immense variety of birds, among which I want to mention above all the golden pheasant, and others of red or snow-white plumage, very large partridges and immense eagles. [Pg 18]
The villages situated along the Sind do not shine by their dimensions. They contain, for the greatest part, not more than ten to twenty huts of an extremely miserable appearance. Their inhabitants are clad in rags. Their cattle belongs to a very small race.
I crossed the river at Sambal, and stopped near the village Gounde, where I procured relay horses. In some villages they refused to hire horses to me; I then threatened them with my whip, which at once inspired respect and obedience; my money accomplished the same end; it inspired a servile obedience—not willingness—to obey my least orders.
Stick and gold are the true sovereigns in the Orient; without them the Very Grand Mogul would not have had any preponderance.
Night began to descend, and I was in a hurry to cross the defile which separates the villages Gogangan and Sonamarg. The road is in very bad condition, and the mountains are infested by beasts of prey which in the night descend into the very villages to seek their prey. The country is delightful and very fertile; nevertheless, but few colonists venture to settle here, on account of the neighborhood of the panthers, which come to the dooryards to seize domestic animals.
At the very exit of the defile, near the village of Tchokodar, or Thajwas, the half obscurity prevailing only permitted me to distinguish two dark masses crossing the road. They were two big bears followed by a young one. I was alone with my servant (the caravan having loitered behind), so I did not like to attack them with only one rifle; but the long excursions which I had made on the mountain had strongly developed in me the sense of the hunter. To jump from my horse, shoot, and, without even verifying the result, change quickly the cartridge, was the affair of a second. One bear was about to jump on me, a second shot [Pg 19] made it run away and disappear. Holding in my hand my loaded gun, I approached with circumspection, the one at which I had aimed, and found it laying on its flank, dead, with the little cub beside it. Another shot killed the little one, after which I went to work to take off the two superb jet-black skins.
This incident made us lose two hours, and night had completely set in when I erected my tent near Tchokodar, which I left at sunrise to gain Baltal, by following the course of the Sind river. At this place the ravishing landscape of the "golden prairie" terminates abruptly with a village of the same name (Sona, gold, and Marg, prairie). The abrupt acclivity of Zodgi-La, which we next surmounted, attains an elevation of 11,500 feet, on the other side of which the whole country assumes a severe and inhospitable character. My hunting adventures closed before reaching Baltal. From there I met on the road only wild goats. In order to hunt, I would have had to leave the grand route and to penetrate into the heart of the mountains full of mysteries. I had neither the inclination nor the time to do so, and, therefore, continued quietly my journey toward Ladak.
How violent the contrast I felt when passing from the laughing nature and beautiful population of Kachmyr to the arid and forbidding rocks and the beardless and ugly inhabitants of Ladak!
The country into which I penetrated is situated at an altitude of 11,000 to 12,000 feet. Only at Karghil the level descends to 8,000 feet.
The acclivity of Zodgi-La is very rough; one must climb up an almost perpendicular rocky wall. In certain places the road winds along upon rock ledges of only a metre in width, below which the sight drops into unfathomable abysses. May the Lord preserve the traveller from a fall! At one place, the way is upon long beams introduced into holes made in [Pg 20] the rock, like a bridge, and covered up with earth. Brr!—At the thought that a little stone might get loose and roll down the slope of the mountain, or that a too strong oscillation of the beams could precipitate the whole structure into the abyss, and with it him who had ventured upon the perilous path, one feels like fainting more than once during this hazardous passage.
After crossing the glaciers we stopped in a valley and prepared to spend the night near a hut, a dismal place surrounded by eternal ice and snow.
From Baltal the distances are determined by means of daks, i.e., postal stations for mail service. They are low huts, about seven kilometres distant from each other. A man is permanently established in each of these huts. The postal service between Kachmyr and Thibet is yet carried on in a very primitive form. The letters are enclosed in a leather bag, which is handed to the care of a carrier. The latter runs rapidly over the seven kilometres assigned to him, carrying on his back a basket which holds several of these bags, which he delivers to another carrier, who, in his turn, accomplishes his task in an identical manner. Neither rain nor snow can arrest these carriers. In this way the mail service is carried on between Kachmyr and Thibet, and vice versa once a week. For each course the letter carrier is paid six annas (twenty cents); the same wages as is paid to the carriers of merchandise. This sum I also paid to every one of my servants for carrying a ten times heavier load.
It makes one's heart ache to see the pale and tired-looking figures of these carriers; but what is to be done? It is the custom of the country. The tea is brought from China by a similar system of transportation, which is rapid and inexpensive.
In the village of Montaiyan, I found again the Yarkandien caravan of pilgrims, whom I had promised to accompany on their journey. They [Pg 21] recognized me from a distance, and asked me to examine one of their men, who had fallen sick. I found him writhing in the agonies of an intense fever. Shaking my hands as a sign of despair, I pointed to the heavens and gave them to understand that human will and science were now useless, and that God alone could save him. These people journeyed by small stages only; I, therefore, left them and arrived in the evening at Drass, situated at the bottom of a valley near a river of the same name. Near Drass, a little fort of ancient construction, but freshly painted, stands aloof, under the guard of three Sikhs of the Maharadja's army.
At Drass, my domicile was the post-house, which is a station—and the only one—of an unique telegraph line from Srinagar to the interior of the Himalayas. From that time on, I no more had my tent put up each evening, but stopped in the caravansarais; places which, though made repulsive by their dirt, are kept warm by the enormous piles of wood burned in their fireplaces.
From Drass to Karghil the landscape is unpleasing and monotonous, if one excepts the marvellous effects of the rising and setting sun and the beautiful moonlight. Apart from these the road is wearisome and abounding with dangers. Karghil is the principal place of the district, where the governor of the country resides. Its site is quite picturesque. Two water courses, the Souron and the Wakkha, roll their noisy and turbulent waters among rocks and sunken snags of uprooted trees, escaping from their respective defiles in the rocks, to join in forming here the river Souron, upon the banks of which stands Karghil. A little fort, garrisoned by two or three Sikhs, shows its outlines at the junction of the streams. Provided with a horse, I continued my journey at break of day, entering now the province of Ladak, or Little Thibet. I traversed a ricketty bridge, composed—like all the bridges of [Pg 22] Kachmyr—of two long beams, the ends of which were supported upon the banks and the floor made of a layer of fagots and sticks, which imparted to the traveller, at least the illusion of a suspension bridge. Soon afterward I climbed slowly up on a little plateau, which crosses the way at a distance of two kilometres, to descend into the narrow valley of Wakkha. Here there are several villages, among which, on the left shore, is the very picturesque one called Paskium.
Here my feet trod Buddhist ground. The inhabitants are of a very simple and mild disposition, seemingly ignorant of "quarreling." Women are very rare among them. Those of them whom I encountered were distinguished from the women I had hitherto seen in India or Kachmyr, by the air of gaiety and prosperity apparent in their countenances. How could it be otherwise, since each woman in this country has, on an average, three to five husbands, and possesses them in the most legitimate way in the world. Polyandry flourishes here. However large a family may be, there is but one woman in it. If the family does not contain already more than two husbands, a bachelor may share its advantages, for a consideration. The days sacred to each one of those husbands are determined in advance, and all acquit themselves of their respective duties and respect each others' rights. The men generally seem feeble, with bent backs, and do not live to old age. During my travels in Ladak, I only encountered one man so old that his hair was white.
From Karghil to the centre of Ladak, the road had a more cheerful aspect than that I had traversed before reaching Karghil, its prospect being brightened by a number of little hamlets, but trees and verdure were, unfortunately, rare.
Twenty miles from Karghil, at the end of the defile formed by the rapid current of the Wakkha, is a little village called Chargol, in the [Pg 23] centre of which stand three chapels, decorated with lively colors (t'horthenes, to give them the name they bear in Thibet). Below, near the river, are masses of rocks, in the form of long and large walls, upon which are thrown, in apparent disorder, flat stones of different colors and sizes. Upon these stones are engraved all sorts of prayers, in Ourd, Sanscrit and Thibetan, and one can even find among them inscriptions in Arabic characters. Without the knowledge of my carriers, I succeeded in taking away a few of these stones, which are now in the palace of the Trocadero.
Along the way, from Chargol, one finds frequently oblong mounds, artificial constructions. After sunrise, with fresh horses, I resumed my journey and stopped near the gonpa (monastery) of Moulbek, which seems glued on the flank of an isolated rock. Below is the hamlet of Wakkha, and not far from there is to be seen another rock, of very strange form, which seems to have been placed where it stands by human hands. In one side of it is cut a Buddha several metres in height. Upon it are several cylinders, the turning of which serves for prayers. They are a sort of wooden barrel, draped with yellow or white fabrics, and are attached to vertically planted stakes. It requires only the least wind to make them turn. The person who puts up one of these cylinders no longer feels it obligatory upon him to say his prayers, for all that devout believers can ask of God is written upon the cylinders. Seen from a distance this white painted monastery, standing sharply out from the gray background of the rocks, with all these whirling, petticoated wheels, produce a strange effect in this dead country. I left my horses in the hamlet of Wakkha, and, followed by my servant, walked toward the convent, which is reached by a narrow stairway cut in the rock. At the top, I was received by a very fat lama, with a scanty, straggling beard under his chin—a common characteristic of the Thibetan people—who was very ugly, but [Pg 24] very cordial. His costume consisted of a yellow robe and a sort of big nightcap, with projecting flaps above the ears, of the same color. He held in his hand a copper prayer-machine which, from time to time, he shook with his left hand, without at all permitting that exercise to interfere with his conversation. It was his eternal prayer, which he thus communicated to the wind, so that by this element it should be borne to Heaven. We traversed a suite of low chambers, upon the walls of which were images of Buddha, of all sizes and made of all kinds of materials, all alike covered by a thick layer of dust. Finally we reached an open terrace, from which the eyes, taking in the surrounding region, rested upon an inhospitable country, strewn with grayish rocks and traversed by only a single road, which on both sides lost itself in the horizon.
When we were seated, they brought us beer, made with hops, called here Tchang and brewed in the cloister. It has a tendency to rapidly produce embonpoint upon the monks, which is regarded as a sign of the particular favor of Heaven.
They spoke here the Thibetan language. The origin of this language is full of obscurity. One thing is certain, that a king of Thibet, a contemporary of Mohammed, undertook the creation of an universal language for all the disciples of Buddha. To this end he had simplified the Sanscrit grammar, composed an alphabet containing an infinite number of signs, and thus laid the foundations of a language the pronunciation of which is one of the easiest and the writing the most complicated. Indeed, in order to represent a sound one must employ not less than eight characters. All the modern literature of Thibet is written in this language. The pure Thibetan is only spoken in Ladak and Oriental Thibet. In all other parts of the country are employed dialects formed by the mixture of this mother language with different idioms taken from the [Pg 25] neighboring peoples of the various regions round about. In the ordinary life of the Thibetan, there exists always two languages, one of which is absolutely incomprehensible to the women, while the other is spoken by the entire nation; but only in the convents can be found the Thibetan language in all its purity and integrity.
The lamas much prefer the visits of Europeans to those of Musselmen, and when I asked the one who received me why this was so, he answered me: "Musselmen have no point of contact at all with our religion. Only comparatively recently, in their victorious campaign, they have converted, by force, part of the Buddhists to Islam. It requires of us great efforts to bring back those Musselmen, descendants of Buddhists, into the path of the true God. As regards the Europeans, it is quite a different affair. Not only do they profess the essential principles of monotheism, but they are, in a sense, adorers of Buddha, with almost the same rites as the lamas who inhabit Thibet. The only fault of the Christians is that after having adopted the great doctrines of Buddha, they have completely separated themselves from him, and have created for themselves a different Dalai-Lama. Our Dalai-Lama is the only one who has received the divine gift of seeing, face to face, the majesty of Buddha, and is empowered to serve as an intermediary between earth and heaven."
"Which Dalai-Lama of the Christians do you refer to?" I asked him; "we have one, the Son of God, to whom we address directly our fervent prayers, and to him alone we recur to intercede with our One and Indivisible God."
"It is not him of whom it is a question, Sahib," he replied. "We, too, respect him, whom we reverence as son of the One and Indivisible God, but we do not see in him the Only Son, but the excellent being who was chosen among all. Buddha, indeed, has [Pg 26] incarnated himself, with his divine nature, in the person of the sacred Issa, who, without employing fire or iron, has gone forth to propagate our true and great religion among all the world. Him whom I meant was your terrestrial Dalai-Lama; he to whom you have given the title of 'Father of the Church.' That is a great sin. May he be brought back, with the flock, who are now in a bad road," piously added the lama, giving another twirl to his prayer-machine.
I understood now that he alluded to the Pope. "You have told me that a son of Buddha, Issa, the elect among all, had spread your religion on the Earth. Who is he?" I asked.
At this question the lama's eyes opened wide; he looked at me with astonishment and pronounced some words I could not catch, murmuring in an unintelligible way. "Issa," he finally replied, "is a great prophet, one of the first after the twenty-two Buddhas. He is greater than any one of all the Dalai-Lamas, for he constitutes part of the spirituality of our Lord. It is he who has instructed you; he who brought back into the bosom of God the frivolous and wicked souls; he who made you worthy of the beneficence of the Creator, who has ordained that each being should know good and evil. His name and his acts have been chronicled in our sacred writings, and when reading how his great life passed away in the midst of an erring people, we weep for the horrible sin of the heathen who murdered him, after subjecting him to torture."
I was struck by this recital of the lama. The prophet Issa—his tortures and death—our Christian Dalai-Lama—the Buddhist recognizing Christianity—all these made me think more and more of Jesus Christ. I asked my interpreter not to lose a single word of what the lama told me.
"Where can those writings be found, and who compiled them?" I asked the monk.[Pg 27]
"The principal scrolls—which were written in India and Nepaul, at different epochs, as the events happened—are in Lhassa; several thousands in number. In some great convents are to be found copies, which the lamas, during their sojourn in Lhassa, have made, at various times, and have then given to their cloisters as souvenirs of the period they spent with the Dalai-Lama."
"But you, yourselves; do you not possess copies of the scrolls bearing upon the prophet Issa?"
"We have not. Our convent is insignificant, and since its foundation our successive lamas have had only a few hundred manuscripts in their library. The great cloisters have several thousands of them; but they are sacred things which will not, anywhere, be shown to you."
We spoke together a few minutes longer, after which I went home, all the while thinking of the lama's statements. Issa, a prophet of the Buddhists! But, how could this be? Of Jewish origin, he lived in Palestine and in Egypt; and the Gospels do not contain one word, not even the least allusion, to the part which Buddhism should have played in the education of Jesus.
I made up my mind to visit all the convents of Thibet, in the hope of gathering fuller information upon the prophet Issa, and perhaps copies of the chronicles bearing upon this subject.
We traversed the Namykala Pass, at 30,000 feet of altitude, whence we descended into the valley of the River Salinoumah. Turning southward, we gained Karbou, leaving behind us, on the opposite bank, numerous villages, among other, Chagdoom, which is at the top of a rock, an extremely imposing sight. Its houses are white and have a sort of festive look, with their two and three stories. This, by the way, is a common peculiarity of all the villages of Ladak. The eye of the European, travelling in [Pg 28] Kachmyr, would soon lose sight of all architecture to which he had been accustomed. In Ladak, on the contrary, he would be agreeably surprised at seeing the little two and three-story houses, reminders to him of those in European provinces. Near the city of Karbou, upon two perpendicular rocks, one sees the ruins of a little town or village. A tempest and an earthquake are said to have shaken down its walls, the solidity of which seems to have been exceptional.
The next day I traversed the Fotu-La Pass, at an altitude of 13,500 feet. At its summit stands a little t'horthene (chapel). Thence, following the dry bed of a stream, I descended to the hamlet of Lamayure, the sudden appearance of which is a surprise to the traveller. A convent, which seems grafted on the side of the rock, or held there in some miraculous way, dominates the village. Stairs are unknown in this cloister. In order to pass from one story of it to another, ropes are used. Communication with the world outside is through a labyrinth of passages in the rock. Under the windows of the convent—which make one think of birds' nests on the face of a cliff—-is a little inn, the rooms of which are little inviting. Hardly had I stretched myself on the carpet in one of them, when the monks, dressed in their yellow robes, filled the apartment, bothered me with questions as to whence I came, the purpose of my coming, where I was going, and so on, finally inviting me to come and see them.
In spite of my fatigue I accepted their invitation and set out with them, to climb up the excavated passages in the rock, which were encumbered with an infinity of prayer cylinders and wheels, which I could not but touch and set turning as I brushed past them. They are placed there that they may be so turned, saving to the passers-by the time they might otherwise lose in saying their prayers—as if their affairs were so absorbing, and their time so [Pg 29] precious, that they could not find leisure to pray. Many pious Buddhists use for this purpose an apparatus arranged to be turned by the current of a stream. I have seen a long row of cylinders, provided with their prayer formulas, placed along a river bank, in such a way that the water kept them constantly in motion, this ingenious device freeing the proprietors from any further obligation to say prayers themselves.
I sat down on a bench in the hall, where semi-obscurity reigned. The walls were garnished with little statues of Buddha, books and prayer-wheels. The loquacious lamas began explaining to me the significance of each object.
"And those books?" I asked them; "they, no doubt, have reference to religion."
"Yes, sir. These are a few religious volumes which deal with the primary and principal rites of the life common to all. We possess several parts of the words of Buddha consecrated to the Great and Indivisible Divine Being, and to all that issue from his hands."
"Is there not, among those books, some account of the prophet Issa?"
"No, sir," answered the monk. "We only possess a few principal treatises relating to the observance of the religious rites. As for the biographies of our saints, they are collected in Lhassa. There are even great cloisters which have not had the time to procure them. Before coming to this gonpa, I was for several years in a great convent on the other side of Ladak, and have seen there thousands of books, and scrolls copied out of various books by the lamas of the monastery."
By some further interrogation I learned that the convent in question was near Leh, but my persistent inquiries had the effect of exciting the suspicions of the lamas. They showed me the way out with evident pleasure, and regaining my room, I fell asleep [Pg 30] —after a light lunch—leaving orders with my Hindu to inform himself in a skillful way, from some of the younger lamas of the convent, about the monastery in which their chief had lived before coming to Lamayure.
In the morning, when we set forth on our journey, the Hindu told me that he could get nothing from the lamas, who were very reticent. I will not stop to describe the life of the monks in those convents, for it is the same in all the cloisters of Ladak. I have seen the celebrated monastery of Leh—of which I shall have to speak later on—and learned there the strange existences the monks and religious people lead, which is everywhere the same. In Lamayure commences a declivity which, through a steep, narrow and sombre gorge, extends toward India.
Without having the least idea of the dangers which the descent presented, I sent my carriers in advance and started on a route, rather pleasant at the outset, which passes between the brown clay hills, but soon it produced upon me the most depressing effect, as though I was traversing a gloomy subterranean passage. Then the road came out on the flank of the mountain, above a terrible abyss. If a rider had met me, we could not possibly have passed each other, the way was so narrow. All description would fail to convey a sense of the grandeur and wild beauty of this cañon, the summit of the walls of which seemed to reach the sky. At some points it became so narrow that from my saddle I could, with my cane, touch the opposite rock. At other places, death might be fancied looking up expectantly, from the abyss, at the traveller. It was too late to dismount. In entering alone this gorge, I had not the faintest idea that I would have occasion to regret my foolish imprudence. I had not realized its character. It was simply an enormous crevasse, rent by some Titanic throe of nature, some tremendous earthquake, which had split the granite mountain. In its bottom I could just distinguish a hardly perceptible [Pg 31] white thread, an impetuous torrent, the dull roar of which filled the defile with mysterious and impressive sounds.
Far overhead extended, narrow and sinuously, a blue ribbon, the only glimpse of the celestial world that the frowning granite walls permitted to be seen. It was a thrilling pleasure, this majestic view of nature. At the same time, its rugged severity, the vastness of its proportions, the deathly silence only invaded by the ominous murmur from the depths beneath, all together filled me with an unconquerable depression. I had about eight miles in which to experience these sensations, at once sweet and painful. Then, turning to the right, our little caravan reached a small valley, almost surrounded by precipitous granite rocks, which mirrored themselves in the Indus. On the bank of the river stands the little fortress Khalsi, a celebrated fortification dating from the epoch of the Musselman invasion, by which runs the wild road from Kachmyr to Thibet.
We crossed the Indus on an almost suspended bridge which led directly to the door of the fortress, thus impossible of evasion. Rapidly we traversed the valley, then the village of Khalsi, for I was anxious to spend the night in the hamlet of Snowely, which is placed upon terraces descending to the Indus. The two following days I travelled tranquilly and without any difficulties to overcome, along the shore of the Indus, in a picturesque country—which brought me to Leh, the capital of Ladak.
While traversing the little valley of Saspoula, at a distance of several kilometres from the village of the same name, I found "t'horthenes" and two cloisters, above one of which floated the French flag. Later on, I learned that a French engineer had presented the flag to the monks, who displayed it simply as a decoration of their building.
I passed the night at Saspoula and certainly did not forget to visit the cloisters, seeing there for the tenth time the omnipresent [Pg 32] dust-covered images of Buddha; the flags and banners heaped in a corner; ugly masks on the floor; books and papyrus rolls heaped together without order or care, and the inevitable abundance of prayer-wheels. The lamas demonstrated a particular pleasure in exhibiting these things, doing it with the air of shopmen displaying their goods, with very little care for the degree of interest the traveller may take in them. "We must show everything, in the hope that the sight alone of these sacred objects will force the traveller to believe in the divine grandeur of the human soul."
Respecting the prophet Issa, they gave me the same account I already had, and I learned, what I had known before, that the books which could instruct me about him were at Lhassa, and that only the great monasteries possessed some copies. I did not think any more of passing Kara-koroum, but only of finding the history of the prophet Issa, which would, perhaps, bring to light the entire life of the best of men, and complete the rather vague information which the Gospels afford us about him.
Not far from Leh, and at the entrance of the valley of the same name, our road passed near an isolated rock, on the top of which were constructed a fort—with two towers and without garrison—and a little convent named Pitak. A mountain, 10,500 feet high, protects the entrance to Thibet. There the road makes a sudden turn toward the north, in the direction of Leh, six miles from Pitak and a thousand feet higher. Immense granite mountains tower above Leh, to a height of 18,000 or 19,000 feet, their crests covered with eternal snow. The city itself, surrounded by a girdle of stunted aspen trees, rises upon successive terraces, which are dominated by an old fort and the palaces of the ancient sovereigns of Ladak. Toward evening I made my entrance into Leh, and stopped at a bengalow constructed especially for Europeans, whom the road from India brings here in the hunting season. [Pg 33]
Ladak
Ladak formerly was part of Great Thibet. The powerful invading forces from the north which traversed the country to conquer Kachmyr, and the wars of which Ladak was the theatre, not only reduced it to misery, but eventually subtracted it from the political domination of Lhassa, and made it the prey of one conqueror after another. The Musselmen, who seized Kachmyr and Ladak at a remote epoch, converted by force the poor inhabitants of old Thibet to the faith of Islam. The political existence of Ladak ended with the annexation of this country to Kachmyr by the sëiks, which, however, permitted the Ladakians to return to their ancient beliefs. Two-thirds of the inhabitants took advantage of this opportunity to rebuild their gonpas and take up their past life anew. Only the Baltistans remained Musselman schüttes—a sect to which the conquerors of the country had belonged. They, however, have only conserved a vague shadow of Islamism, the character of which manifests itself in their ceremonials and in the [Pg 36] polygamy which they practice. Some lamas affirmed to me that they did not despair of one day bringing them back to the faith of their ancestors.
From the religious point of view Ladak is a dependency of Lhassa, the capital of Thibet and the place of residence of the Dalai-Lama. In Lhassa are located the principal Khoutoukhtes, or Supreme Lamas, and the Chogzots, or administrators. Politically, it is under the authority of the Maharadja of Kachmyr, who is represented there by a governor.
The inhabitants of Ladak belong to the Chinese-Touranian race, and are divided into Ladakians and Tchampas. The former lead a sedentary existence, building villages of two-story houses along the narrow valleys, are cleanly in their habits, and cultivators of the soil. They are excessively ugly; thin, with stooping figures and small heads set deep between their shoulders; their cheek bones salient, foreheads narrow, eyes black and brilliant, as are those of all the Mongol race; noses flat, mouths large and thin-lipped; and from their small chins, very thinly garnished by a few hairs, deep wrinkles extend upward furrowing their hollow cheeks. To all this, add a close-shaven head with only a little bristling fringe of hair, and you will have the general type, not alone of Ladak, but of entire Thibet.
The women are also of small stature, and have exceedingly prominent cheek bones, but seem to be of much more robust constitution. A healthy red tinges their cheeks and sympathetic smiles linger upon their lips. They have good dispositions, joyous inclinations, and are fond of laughing.
The severity of the climate and rudeness of the country, do not permit to the Ladakians much latitude in quality and colors of costume. They wear gowns of simple gray linen and coarse dull-hued clothing of their own manufacture. The pantaloons of [Pg 37] the men only descend to their knees. People in good circumstances wear, in addition to the ordinary dress, the "choga," a sort of overcoat which is draped on the back when not wrapped around the figure. In winter they wear fur caps, with big ear flaps, and in summer cover their heads with a sort of cloth hood, the top of which dangles on one side, like a Phrygian cap. Their shoes are made of felt and covered with leather. A whole arsenal of little things hangs down from their belts, among which you will find a needle case, a knife, a pen and inkstand, a tobacco pouch, a pipe, and a diminutive specimen of the omnipresent prayer-cylinder.
The Thibetan men are generally so lazy, that if a braid of hair happens to become loose, it is not tressed up again for three months, and when once a shirt is put on the body, it is not again taken off until it falls to pieces. Their overcoats are always unclean, and, on the back, one may contemplate a long oily stripe imprinted by the braid of hair, which is carefully greased every day. They wash themselves once a year, but even then do not do so voluntarily, but because compelled by law. They emit such a terrible stench that one avoids, as much as possible, being near them.
The Thibetan women, on the contrary, are very fond of cleanliness and order. They wash themselves daily and as often as may be needful. Short and clean chemises hide their dazzling white necks. The Thibetan woman throws on her round shoulders a red jacket, the flaps of which are covered by tight pantaloons of green or red cloth, made in such a manner as to puff up and so protect the legs against the cold. She wears embroidered red half boots, trimmed and lined with fur. A large cloth petticoat with numerous folds completes her home toilet. Her hair is arranged in thin braids, to which, by means of pins, a large piece of floating cloth is attached,—which reminds one of the headdress so [Pg 38] common in Italy. Underneath this sort of veil are suspended a variety of various colored pebbles, coins and pieces of metal. The ears are covered by flaps made of cloth or fur. A furred sheepskin covers the back, poor women contenting themselves with a simple plain skin of the animal, while wealthy ladies wear veritable cloaks, lined with red cloth and adorned with gold fringes.
The Ladak woman, whether walking in the streets or visiting her neighbors, always carries upon her back a conical basket, the smaller end of which is toward the ground. They fill it with the dung of horses or cows, which constitute the combustible of the country. Every woman has money of her own, and spends it for jewelry. Generally she purchases, at a small expense, large pieces of turquoise, which are added to the bizarre ornaments of her headdress. I have seen pieces so worn which weighed nearly five pounds. The Ladak woman occupies a social position for which she is envied by all women of the Orient. She is free and respected. With the exception of some rural work, she passes the greatest part of her time in visiting. It must, however, be added that women's gossip is here a perfectly unknown thing.
The settled population of Ladak is engaged in agriculture, but they own so little land (the share of each may amount to about eight acres) that the revenue drawn from it is insufficient to provide them with the barest necessities and does not permit them to pay taxes. Manual occupations are generally despised. Artisans and musicians form the lowest class of society. The name by which they are designated is Bem, and people are very careful not to contract any alliance with them. The hours of leisure left by rural work are spent in hunting the wild sheep of Thibet, the skins of which are highly valued in India. The poorest, i.e., those who have not the means to purchase arms for hunting, hire themselves as coolies. This is also an occupation of women, who are [Pg 39] very capable of enduring arduous toil. They are healthier than their husbands, whose laziness goes so far that, careless of cold or heat, they are capable of spending a whole night in the open air on a bed of stones rather than take the trouble to go to bed.
Polyandry (which I shall treat later more fully) causes the formation of very large families, who, in common, cultivate their jointly possessed lands, with the assistance of yaks, zos and zomos (oxen and cows). A member of a family cannot detach himself from it, and when he dies, his share reverts to the survivors in common.
They sow but little wheat and the grain is very small, owing to the severity of the climate. They also harvest barley, which they pulverize before selling. When work in the field is ended, all male inhabitants go to gather on the mountain a wild herb called "enoriota," and large thorn bushes or "dama," which are used as fuel, since combustibles are scarce in Ladak. You see there neither trees nor gardens, and only exceptionally thin clumps of willows and poplars grow on the shores of the rivers. Near the villages are also found some aspen trees; but, on account of the unfertility of the ground, arboriculture is unknown and gardening is little successful.
The absence of wood is especially noticeable in the buildings, which are made of sun-dried bricks, or, more frequently, of stones of medium size which are agglomerated with a kind of mortar composed of clay and chopped straw. The houses of the settled inhabitants are two stories high, their fronts whitewashed, and their window-sashes painted with lively colors. The flat roof forms a terrace which is decorated with wild flowers, and here, during good weather, the inhabitants spend much of their time contemplating nature, or turning their prayer-wheels. Every dwelling-house is composed of many rooms; among them always [Pg 40] one of superior size, the walls of which are decorated with superb fur-skins, and which is reserved for visitors. In the other rooms are beds and other furniture. Rich people possess, moreover, a special room filled with all kinds of idols, and set apart as a place of worship.
Life here is very regular. They eat anything attainable, without much choice; the principal nourishment of the Ladak people, however, being exceedingly simple. Their breakfast consists of a piece of rye bread. At dinner, they serve on the table a bowl with meal into which lukewarm water is stirred with little rods until the mixture assumes the consistency of thick paste. From this, small portions are scooped out and eaten with milk. In the evening, bread and tea are served. Meat is a superfluous luxury. Only the hunters introduce some variety in their alimentation, by eating the meat of wild sheep, eagles or pheasants, which are very common in this country.
During the day, on every excuse and opportunity, they drink "tchang," a kind of pale, unfermented beer.
If it happens that a Ladakian, mounted on a pony (such privileged people are very rare), goes to seek work in the surrounding country, he provides himself with a small stock of meal; when dinner time comes, he descends to a river or spring, mixes with water, in a wooden cup that he always has with him, some of the meal, swallows the simple refreshment and washes it down with water.
The Tchampas, or nomads, who constitute the other part of Ladak's population, are rougher, and much poorer than the settled population. They are, for the most part, hunters, who completely neglect agriculture. Although they profess the Buddhistic religion, they never frequent the cloisters unless in want of meal, which they obtain in exchange for their venison. They mostly [Pg 41] camp in tents on the summits of the mountains, where the cold is very great. While the properly called Ladakians are peaceable, very desirous of learning, of an incarnated laziness, and are never known to tell untruth; the Tchampas, on the contrary, are very irascible, extremely lively, great liars and profess a great disdain for the convents.
Among them lives the small population of Khombas, wanderers from the vicinity of Lhassa, who lead the miserable existence of a troupe of begging gipsies on the highways. Incapable of any work whatever, speaking a language not spoken in the country where they beg for their subsistence, they are the objects of general contempt, and are only tolerated out of pity for their deplorable condition, when hunger drives their mendicant bands to seek alms in the villages.
Polyandry, which is universally prevalent here, of course interested my curiosity. This institution is, by the way, not the outcome of Buddha's doctrines. Polyandry existed long before the advent of Buddha. It assumed considerable proportions in India, where it constituted one of the most effective means for checking the growth of a population which tends to constant increase, an economic danger which is even yet combatted by the abominable custom of killing newborn female children, which causes terrible ravages in the child-life of India. The efforts made by the English in their enactments against the suppression of the future mothers have proved futile and fruitless. Manu himself established polyandry as a law, and Buddhist preachers, who had renounced Brahminism and preached the use of opium, imported this custom into Ceylon, Thibet, Corea, and the country of the Moguls. For a long time suppressed in China, polyandry, which flourishes in Thibet and Ceylon, is also met with among the Kalmonks, [Pg 42] between Todas in Southern India, and Nairs on the coast of Malabar. Traces of this strange constitution of the family are also to be found with the Tasmanians and the Irquois Indians in North America.
Polyandry, by the way, has even flourished in Europe, if we may believe Cæsar, who, in his De Bello Gallico, book V., page 17, writes: "Uxores habent deni duodenique inter se communes, et maxime fratres cum fratribus et parentes cum liberis."
In view of all this it is impossible to hold any religion responsible for the existence of the institution of polyandry. In Thibet it can be explained by motives of an economical nature; the small quantity of arable land falling to the share of each inhabitant. In order to support the 1,500,000 inhabitants distributed in Thibet, upon a surface of 1,200,000 square kilometres, the Buddhists were forced to adopt polyandry. Moreover, each family is bound to enter one of its members in a religious order. The firstborn is consecrated to a gonpa, which is inevitably found upon an elevation, at the entrance of every village. As soon as the child attains the age of eighteen years, he is entrusted to the caravans which pass Lhassa, where he remains from eight to fifteen years as a novice, in one of the gonpas which are near the city. There he learns to read and write, is taught the religious rites and studies the sacred parchments written in the Pali language—which formerly used to be the language of the country of Maguada, where, according to tradition, Buddha was born.
The oldest brother remaining in a family chooses a wife, who becomes common to his brothers. The choice of the bride and the nuptial ceremonies are most rudimentary. When a wife and her husband have decided upon the marriage of a son, the brother who possesses the right of choice, pays a visit to a neighboring family in which there is a marriageable daughter.[Pg 43]
The first and second visits are spent in more or less indifferent conversations, blended with frequent libations of tchang, and on the third visit only does the young man declare his intention to take a wife. Upon this the girl is formally introduced to him. She is generally not unknown to the wooer, as, in Ladak, women never veil their faces.
A girl cannot be married without her consent. When the young man is accepted, he takes his bride to his house, and she becomes his wife and also the wife of all his brothers. A family which has an only son sends him to a woman who has no more than two or three husbands, and he offers himself to her as a fourth husband. Such an offer is seldom declined, and the young man settles in the new family.
The newly married remain with the parents of the husbands, until the young wife bears her first child. The day after that event, the grandparents of the infant make over the bulk of their fortune to the new family, and, abandoning the old home to them, seek other shelter.
Sometimes marriages are contracted between youth who have not reached a marriageable age, but in such event, the married couple are made to live apart, until they have attained and even passed the age required. An unmarried girl who becomes enceinte, far from being exposed to the scorn of every one, is shown the highest respect; for she is demonstrated fruitful, and men eagerly seek her in marriage. A wife has the unquestioned right of having an unlimited number of husbands and lovers. If she likes a young man, she takes him home, announces that he has been chosen by her as a "jingtuh" (a lover), and endows him with all the personal rights of a husband, which situation is accepted by her temporarily supplanted husbands with a certain philosophic pleasure, which is the more pronounced if their wife has proved sterile during the three first years of her marriage.[Pg 44]
They certainly have here not even a vague idea of jealousy. The Thibetan's blood is too cold to know love, which, for him, would be almost an anachronism; if indeed he were not conscious that the sentiment of the entire community would be against him, as a flagrant violator of popular usage and established rights, in restraining the freedom of the women. The selfish enjoyment of love would be, in their eyes, an unjustifiable luxury.
In case of a husband's absence, his place may be offered to a bachelor or a widower. The latter are here in the minority, since the wife generally survives her feeble husbands. Sometimes a Buddhist traveller, whom his affairs bring to the village, is chosen for this office. A husband who travels, or seeks for work in the neighboring country, at every stop takes advantage of his co-religionists' hospitality, who offer him their own wives. The husbands of a sterile woman exert themselves to find opportunities for hospitality, which may happily eventuate in a change in her condition, that they may be made happy fathers.
The wife enjoys the general esteem, is ever of a cheerful disposition, takes part in everything that is going on, goes and comes without any restriction, anywhere and everywhere she pleases, with the exception of the principal prayer-room of the monastery, entrance into which is formally prohibited to her.
Children know only their mother, and do not feel the least affection for their fathers, for the simple reason that they have so many. Without approving polyandry, I could not well blame Thibet for this institution, since without it, the population would prodigiously increase. Famine and misery would fall upon the whole nation, with all the sinister sequellæ of murder and theft, crimes so far absolutely unknown in the whole country.[Pg 45]
A Festival in a Gonpa
Leh, the capital of Ladak, is a little town of 5,000 inhabitants, who live in white, two-story houses, upon two or three streets, principally. In its centre is the square of the bazaar, where the merchants of India, China, Turkestan, Kachmyr and Thibet, come to exchange their products for the Thibetan gold. Here the natives provide themselves with cloths for themselves and their monks, and various objects of real necessity.
An old uninhabited palace rises upon a hill which dominates the town. Fronting the central square is a vast building, two stories in height, the residence of the governor of Ladak, the Vizier Souradjbal—a very amiable and universally popular Pendjaban, who has received in London the degree of Doctor of Philosophy.
To entertain me, during my sojourn in Leh, the governor arranged, on the bazaar square, a game of polo—the national sport of the Thibetans, which the English have adopted and introduced into Europe. In the evening, after the game, the people[Pg 46] executed dances and played games before the governor's residence. Large bonfires illuminated the scene, lighting up the throng of inhabitants, who formed a great circle about the performers. The latter, in considerable numbers, disguised as animals, devils and sorcerers, jumped and contorted themselves in rhythmic dances timed to the measure of the monotonous and unpleasing music made by two long trumpets and a drum.
The infernal racket and shouting of the crowd wearied me. The performance ended with some graceful dances by Thibetan women, who spun upon their heels, swaying to and fro, and, in passing before the spectators in the windows of the residence, greeted us by the clashing together of the copper and ivory bracelets on their crossed wrists.
The next day, at an early hour, I repaired to the great Himis convent, which, a little distance from Leh, is elevated upon the top of a great rock, on a picturesque site, commanding the valley of the Indies. It is one of the principal monasteries of the country, and is maintained by the gifts of the people and the subsidies it receives from Lhassa. On the road leading to it, beyond the bridge crossing the Indus, and in the vicinity of the villages lining the way, one finds heaps of stones bearing engraved inscriptions, such as have already been described, and t'horthenes. At these places, our guides were very careful to turn to the right. I wished to turn my horse to the left, but the Ladakians made him go back and led him by his halter to the right, explaining to me that such was their established usage. I found it impossible to learn the origin or reason of this custom.
Above the gonpa rises a battlemented tower, visible from a great distance. We climbed, on foot, to the level on which the edifice stands and found ourselves confronted by a large door, painted in brilliant colors, the portal of a vast two-story building[Pg 47] enclosing a court paved with little pebbles. To the right, in one of the angles of the court, is another huge painted door, adorned with big copper rings. It is the entrance to the principal temple, which is decorated with paintings of the principal gods, and contains a great statue of Buddha and a multitude of sacred statuettes. To the left, upon a verandah, was placed an immense prayer-cylinder. All the lamas of the convent, with their chief, stood about it, when we entered the court. Below the verandah were musicians, holding long trumpets and drums.
At the right of the court were a number of doors, leading to the rooms of the lamas; all decorated with sacred paintings and provided with little prayer-barrels fancifully surmounted by black and white tridents, from the points of which floated ribbons bearing inscriptions—doubtless prayers. In the centre of the court were raised two tall masts, from the tops of which dangled tails of yaks, and long paper streamers floated, covered with religious inscriptions. All along the walls were numerous prayer-barrels, adorned with ribbons.
A profound silence reigned among the many spectators present. All awaited anxiously the commencement of a religious "mystery," which was about to be presented. We took up a position near the verandah. Almost immediately, the musicians drew from their long trumpets soft and monotonous tones, marking the time by measured beats upon an odd-looking drum, broad and shallow, upreared upon a stick planted in the ground. At the first sounds of the strange music, in which joined the voices of the lamas in a melancholy chant, the doors along the wall opened simultaneously, giving entrance to about twenty masked persons, disguised as animals, birds, devils and imaginary monsters. On their breasts they bore representations of fantastic dragons, demons and skulls, embroidered with Chinese silk of various col[Pg 48]ors. From the conical hats they wore, depended to their breasts long multicolored ribbons, covered with inscriptions. Their masks were white death's-heads. Slowly they marched about the masts, stretching out their arms from time to time and flourishing with their left hands spoon-shaped objects, the bowl portions of which were said to be fragments of human crania, with ribbons attached, having affixed to their ends human hair, which, I was assured, had been taken from scalped enemies. Their promenade, in gradually narrowing circles about the masts, soon became merely a confused jostling of each other; when the rolling of the drum grew more accentuated, the performers for an instant stopped, then started again, swinging above their heads yellow sticks, ribbon-decked, which with their right hands they brandished in menacing attitudes.
After making a salute to the chief lama, they approached the door leading to the temple, which at this instant opened, and from it another band came forth, whose heads were covered by copper masks. Their dresses were of rich materials, embroidered in various bright colors. In one hand each of them carried a small tambourine and with the other he agitated a little bell. From the rim of each tambourine depended a metallic ball, so placed that the least movement of the hand brought it in contact with the resonant tympanum, which caused a strange, continuous undercurrent of pulsating sound. There new performers circled several times about the court, marking the time of their dancing steps by measured thumpings of the tambourines. At the completion of each turn, they made a deafening noise with their instruments. Finally, they ran to the temple door and ranged themselves upon the steps before it.
For a moment, there was silence. Then we saw emerge from the temple a third band of performers. Their enormous masks [Pg 49] represented different deities, and each bore upon its forehead "the third eye." At their head marched Thlogan-Poudma-Jungnas (literally "he who was born in the lotus flower"). Another richly dressed mask marched beside him, carrying a yellow parasol covered with symbolic designs. His suite was composed of gods, in magnificent costumes; Dorje-Trolong and Sangspa-Kourpo (i.e., Brahma himself), and others. These masks, as a lama sitting near me explained to us, represented six classes of beings subject to the metamorphoses; the gods, the demigods, men, animals, spirits and demons.
On each side of these personages, who advanced gravely, marched other masks, costumed in silks of brilliant hues and wearing on their heads golden crowns, fashioned with six lotus-like flowers on each, surmounted by a tall dart in the centre. Each of these masks carried a drum.
These disguises made three turns about the masts, to the sound of a noisy and incoherent music, and then seated themselves on the ground, around Thlogan-Pondma-Jungnas, a god with three eyes, who gravely introduced two fingers into his mouth and emitted a shrill whistle. At this signal, young men dressed in warrior costumes—with ribbon-decked bells dangling about their legs—came with measured steps from the temple. Their heads were covered by enormous green masks, from which floated triangular red flags, and they, too, carried tambourines. Making a diabolical din, they whirled and danced about the gods seated on the ground. Two big fellows accompanying them, who were dressed in tight clown costumes, executed all kinds of grotesque contortions and acrobatic feats, by which they won plaudits and shouts of laughter from the spectators.
Another group of disguises—of which the principal features were red mitres and yellow pantaloons—came out of the temple,[Pg 50] with bells and tambourines in their hands, and seated themselves opposite the gods, as representatives of the highest powers next to divinity. Lastly there entered upon the scene a lot of red and brown masks, with a "third eye" painted on their breasts. With those who had preceded them, they formed two long lines of dancers, who to the thrumming of their many tambourines, the measured music of the trumpets and drums, and the jingling of a myriad of bells, performed a dance, approaching and receding from each other, whirling in circles, forming by twos in a column and breaking from that formation to make new combinations, pausing occasionally to make reverent obeisance before the gods.
After a time this spectacular excitement—the noisy monotony of which began to weary me—calmed down a little; gods, demigods, kings, men and spirits got up, and followed by all the other maskers, directed themselves toward the temple door, whence issued at once, meeting them, a lot of men admirably disguised as skeletons. All those sorties were calculated and prearranged, and every one of them had its particular significance. The cortège of dancers gave way to the skeletons, who advanced with measured steps, in silence, to the masts, where they stopped and made a concerted clicking with pieces of wood hanging at their sides, simulating perfectly the rattling of dry bones and gnashing of teeth. Twice they went in a circle around the masts, marching in time to low taps on the drums, and then joined in a lugubrious religious chant. Having once more made the concerted rattling of their artificial bones and jaws, they executed some contortions painful to witness and together stopped.
Then they seized upon an image of the Enemy of Man—made of some sort of brittle paste—which had been placed at the foot of one of the masts. This they broke in pieces and scattered, and the oldest men among the spectators, rising from their places,[Pg 51] picked up the fragments which they handed to the skeletons—an action supposed to signify that they would soon be ready to join the bony crew in the cemetery.
The chief lama, approaching me, tendered an invitation to accompany him to the principal terrace and partake of the festal "tchang"; which I accepted with pleasure, for my head was dizzy from the long spectacle.
We crossed the court and climbed a staircase—obstructed with prayer-wheels, as usual—passed two rooms where there were many images of gods, and came out upon the terrace, where I seated myself upon a bench opposite the venerable lama, whose eyes sparkled with spirit.
Three lamas brought pitchers of tchang, which they poured into small copper cups, that were offered first to the chief lama, then to me and my servants.
"Did you enjoy our little festival?" the lama asked me.
"I found it very enjoyable and am still impressed by the spectacle I have witnessed. But, to tell the truth, I never suspected for a moment that Buddhism, in these religious ceremonies, could display such a visible, not to say noisy, exterior form."
"There is no religion, the ceremonies of which are not surrounded with more theatrical forms," the lama answered. "This is a ritualistic phase which does not by any means violate the fundamental principles of Buddhism. It is a practical means for maintaining in the ignorant mass obedience to and love for the one Creator, just as a child is beguiled by toys to do the will of its parents. The ignorant mass is the child of The Father."
"But what is the meaning," I said to him, "of all those masks, costumes, bells, dances, and, generally, of this entire performance, which seems to be executed after a prescribed programme?"[Pg 52]
"We have many similar festivals in the year," answered the lama, "and we arrange particular ones to represent 'mysteries,' susceptible of pantomimic presentation, in which each actor is allowed considerable latitude of action, in the movements and jests he likes, conforming, nevertheless, to the circumstances and to the leading idea. Our mysteries are simply pantomimes calculated to show the veneration offered to the gods, which veneration sustains and cheers the soul of man, who is prone to anxious contemplation of inevitable death and the life to come. The actors receive the dresses from the cloister and they play according to general indications, which leave them much liberty of individual action. The general effect produced is, no doubt, very beautiful, but it is a matter for the spectators themselves to divine the signification of one or another action. You, too, have recourse sometimes to similar devices, which, however, do not in the least violate the principle of monotheism."
"Pardon me," I remarked, "but this multitude of idols with which your gonpas abound, is a flagrant violation of that principle."
"As I have told you," replied the lama to my interruption, "man will always be in childhood. He sees and feels the grandeur of nature and understands everything presented to his senses, but he neither sees nor divines the Great Soul which created and animates all things. Man has always sought for tangible things. It was not possible for him to believe long in that which escaped his material senses. He has racked his brain for any means for contemplating the Creator; has endeavored to enter into direct relations with him who has done him so much good, and also, as he erroneously believes, so much evil. For this reason he began to adore every phase of nature from which he received benefits. We see a striking example of this in the ancient Egyptians, who adored animals, trees, stones, the winds and the rain. Other peoples, who[Pg 53] were more sunk in ignorance, seeing that the results of the wind were not always beneficent, and that the rain did not inevitably bring good harvests, and that the animals were not willingly subservient to man, began to seek for direct intermediaries between themselves and the great mysterious and unfathomable power of the Creator. Therefore they made for themselves idols, which they regarded as indifferent to things concerning them, but to whose interposition in their behalf, they might always recur. From remotest antiquity to our own days, man was ever inclined only to tangible realities.
"While seeking a route to lead their feet to the Creator, the Assyrians turned their eyes toward the stars, which they contemplated without the power of attaining them. The Guebers have conserved the same belief to our days. In their nullity and spiritual blindness, men are incapable of conceiving the invisible spiritual bond which unites them to the great Divinity, and this explains why they have always sought for palpable things, which were in the domain of the senses, and by doing which they minimized the divine principle. Nevertheless, they have dared to attribute to their visible and man-made images a divine and eternal existence. We can see the same fact in Brahminism, where man, given to his inclination for exterior forms, has created, little by little, and not all at once, an army of gods and demigods. The Israelites may be said to have demonstrated, in the most flagrant way, the love of man for everything which is concrete. In spite of a series of striking miracles accomplished by the great Creator, who is the same for all the peoples, the Jewish people could not help making a god of metal in the very minute when their prophet Mossa spoke to them of the Creator! Buddhism has passed through the same modifications. Our great reformer, Sakya-Muni, inspired by the Supreme Judge, understood truly the one and[Pg 54] indivisible Brahma, and forbade his disciples attempting to manufacture images in imaginary semblance of him. He had openly broken from the polytheistic Brahmins, and appreciated the purity, oneness and immortality of Brahma. The success he achieved by his teachings in making disciples among the people, brought upon him persecution by the Brahmins, who, in the creation of new gods, had found a source of personal revenue, and who, contrary to the law of God, treated the people in a despotic manner. Our first sacred teachers, to whom we give the name of buddhas—which means, learned men or saints—because the great Creator has incarnated in them, settled in different countries of the globe. As their teachings attacked especially the tyranny of the Brahmins and the misuse they made of the idea of God—of which they indeed made a veritable business—almost all the Buddhistic converts, they who followed the doctrines of those great teachers, were among the common people of China and India. Among those teachers, particular reverence is felt for the Buddha, Sakya-Muni, known in China also under the name of Fô, who lived three thousand years ago, and whose teachings brought all China back into the path of the true God; and the Buddha, Gautama, who lived two thousand five hundred years ago, and converted almost half the Hindus to the knowledge of the impersonal, indivisible and only God, besides whom there is none.
"Buddhism is divided into many sects which, by the way, differ only in certain religious ceremonies, the basis of the doctrine being everywhere the same. The Thibetan Buddhists, who are called 'lamaists,' separated themselves from the Fô-ists fifteen hundred years ago. Until that time we had formed part of the worshippers of the Buddha, Fô-Sakya-Muni, who was the first to collect all the laws compiled by the various buddhas preceding him, when the great schism took place in the bosom of Brah[Pg 55]manism. Later on, a Khoutoukhte-Mongol translated into Chinese the books of the great Buddha, for which the Emperor of China rewarded him by bestowing upon him the title of 'Go-Chi—'Preceptor of the King!' After his death, this title was given to the Dalai-Lama of Thibet. Since that epoch, all the titularies of this position have borne the title of Go-Chi. Our religion is called the Lamaic one—from the word 'lama,' superior. It admits of two classes of monks, the red and the yellow. The former may marry, and they recognize the authority of the Bantsine, who resides in Techow Loumba, and is chief of the civil administration in Thibet. We, the yellow lamas, have taken the vow of celibacy, and our direct chief is the Dalai-Lama. This is the difference which separates the two religious orders, the respective rituals of which are identical."
"Do all perform mysteries similar to that which I have just witnessed?"
"Yes; with a few exceptions. Formerly these festivals were celebrated with very solemn pomp, but since the conquest of Ladak our convents have been, more than once, pillaged and our wealth taken away. Now we content ourselves with simple garments and bronze utensils, while in Thibet you see but golden robes and gold utensils."
"In a visit which I recently made to a gonpa, one of the lamas told me of a prophet, or, as you call him, a buddha, by the name of Issa. Could you not tell me anything about him?" I asked my interlocutor, seizing this favorable moment to start the subject which interested me so greatly.
"The name Issa is very much respected among the Buddhists," he replied, "but he is only known by the chief lamas, who have read the scrolls relating to his life. There have existed an infinite number of buddhas like Issa, and the 84,000 scrolls exist[Pg 56]ing are filled brim full of details concerning each one of them. But very few persons have read the one-hundredth part of those memoirs. In conformity with established custom, every disciple or lama who visits Lhassa makes a gift of one or several copies, from the scrolls there, to the convent to which he belongs. Our gonpa, among others, possesses already a great number, which I read in my leisure hours. Among them are the memoirs of the life and acts of the Buddha Issa, who preached the same doctrine in India and among the sons of Israel, and who was put to death by the Pagans, whose descendants, later on, adopted the beliefs he spread,—and those beliefs are yours.
"The great Buddha, the soul of the Universe, is the incarnation of Brahma. He, almost always, remains immobile, containing in himself all things, being in himself the origin of all and his breath vivifying the world. He has left man to the control of his own forces, but, at certain epochs, lays aside his inaction and puts on a human form that he may, as their teacher and guide, rescue his creatures from impending destruction. In the course of his terrestrial existence in the similitude of man, Buddha creates a new world in the hearts of erring men; then he leaves the earth, to become once more an invisible being and resume his condition of perfect bliss. Three thousand years ago, Buddha incarnated in the celebrated Prince Sakya-Muni, reaffirming and propagating the doctrines taught by him in his twenty preceding incarnations. Twenty-five hundred years ago, the Great Soul of the World incarnated anew in Gautama, laying the foundation of a new world in Burmah, Siam and different islands. Soon afterward, Buddhism began to penetrate China, through the persevering efforts of the sages, who devoted themselves to the propagation of the sacred doctrine, and under Ming-Ti, of the Honi dynasty, nearly 2,050 years ago, the teachings of Sakya-Muni were[Pg 57] adopted by the people of that country. Simultaneously with the appearance of Buddhism in China, the same doctrines began to spread among the Israelites. It is about 2,000 years ago that the perfect Being, awaking once more for a short time from his inaction, incarnated in the newborn child of a poor family. It was his will that this little child should enlighten the unhappy upon the life of the world to come and bring erring men back into the path of truth; showing to them, by his own example, the way they could best return to the primitive morality and purity of our race. When this sacred child attained a certain age, he was brought to India, where, until he attained to manhood, he studied the laws of the great Buddha, who dwells eternally in heaven."
"In what language are written the principal scrolls bearing upon the life of Issa?" I asked, rising from my seat, for I saw that my interesting interlocutor evidenced fatigue, and had just given a twirl to his prayer-wheel, as if to hint the closing of the conversation.
"The original scrolls brought from India to Nepaul, and from Nepaul to Thibet, relating to the life of Issa, are written in the Pali language and are actually in Lhassa; but a copy in our language—I mean the Thibetan—is in this convent."
"How is Issa looked upon in Thibet? Has he the repute of a saint?"
"The people are not even aware that he ever existed. Only the principal lamas, who know of him through having studied the scrolls in which his life is related, are familiar with his name; but, as his doctrine does not constitute a canonical part of Buddhism, and the worshippers of Issa do not recognize the authority of the Dalai-Lama, the prophet Issa—with many others like him—is not recognized in Thibet as one of the principal saints."[Pg 58]
"Would you commit a sin in reciting your copy of the life of Issa to a stranger?" I asked him.
"That which belongs to God," he answered me, "belongs also to man. Our duty requires us to cheerfully devote ourselves to the propagation of His doctrine. Only, I do not, at present, know where that manuscript is. If you ever visit our gonpa again, I shall take pleasure in showing it to you."
At this moment two monks entered, and uttered to the chief lama a few words unintelligible to me.
"I am called to the sacrifices. Will you kindly excuse me?" said he to me, and with a salute, turned to the door and disappeared.
I could do no better than withdraw and lie down in the chamber which was assigned to me and where I spent the night.
In the evening of the next day I was again in Leh—thinking of how to get back to the convent. Two days later I sent, by a messenger, to the chief lama, as presents, a watch, an alarm clock, and a thermometer. At the same time I sent the message that before leaving Ladak I would probably return to the convent, in the hope that he would permit me to see the manuscript which had been the subject of our conversation. It was now my purpose to gain Kachmyr and return from there, some time later, to Himis. But fate made a different decision for me.
In passing a mountain, on a height of which is perched the gonpa of Piatak, my horse made a false step, throwing me to the ground so violently that my right leg was broken below the knee.
It was impossible to continue my journey, I was not inclined to return to Leh; and seeking the hospitality of the gonpa of Piatak was not, from the appearance of the cloister, an enticing prospect. My best recourse would be to return to Himis, then only[Pg 59] about half a day's journey distant, and I ordered my servants to transport me there. They bandaged my broken leg—an operation which caused me great pain—and lifted me into the saddle. One carrier walked by my side, supporting the weight of the injured member, while another led my horse. At a late hour of the evening we reached the door of the convent of Himis.
When informed of my accident, the kind monks came out to receive me and, with a wealth of extraordinary precautions of tenderness, I was carried inside, and, in one of their best rooms, installed upon an improvised bed, consisting of a mountain of soft fabrics, with the naturally-to-be-expected prayer-cylinder beside me. All this was done for me under the personal supervision of their chief lama, who, with affectionate sympathy, pressed the hand I gave him in expression of my thanks for his kindness.
In the morning, I myself bound around the injured limb little oblong pieces of wood, held by cords, to serve as splints. Then I remained perfectly quiescent and nature was not slow in her reparative work. Within two days my condition was so far improved that I could, had it been necessary, have left the gonpa and directed myself slowly toward India in search of a surgeon to complete my cure.
While a boy kept in motion the prayer-barrel near my bed, the venerable lama who ruled the convent entertained me with many interesting stories. Frequently he took from their box the alarm clock and the watch, that I might illustrate to him the process of winding them and explain to him their uses. At length, yielding to my ardent insistence, he brought me two big books, the large leaves of which were of paper yellow with age, and from them read to me the biography of Issa, which I carefully transcribed in my travelling notebook according to the translation made by the interpreter. This curious document is compiled un[Pg 60]der the form of isolated verses, which, as placed, very often had no apparent connection with, or relation to each other.
On the third day, my condition was so far improved as to permit the prosecution of my journey. Having bound up my leg as well as possible, I returned, across Kachmyr, to India; a slow journey, of twenty days, filled with intolerable pain. Thanks, however, to a litter, which a French gentleman, M. Peicheau, had kindly sent to me (my gratitude for which I take this occasion to express), and to an ukase of the Grand Vizier of the Maharajah of Kachmyr, ordering the local authorities to provide me with carriers, I reached Srinagar, and left almost immediately, being anxious to gain India before the first snows fell.
In Muré I encountered another Frenchman, Count André de Saint Phall, who was making a journey of recreation across Hindostan. During the whole course, which we made together, to Bombay, the young count demonstrated a touching solicitude for me, and sympathy for the excruciating pain I suffered from my broken leg and the fever induced by its torture. I cherish for him sincere gratitude, and shall never forget the friendly care which I received upon my arrival in Bombay from the Marquis de Morés, the Vicomte de Breteul, M. Monod, of the Comptoir d'Escompte, M. Moët, acting consul, and all the members of the very sympathetic French colony there.
During a long time I revolved in my mind the purpose of publishing the memoirs of the life of Jesus Christ found by me in Himis, of which I have spoken, but other interests absorbed my attention and delayed it. Only now, after having passed long nights of wakefulness in the coordination of my notes and grouping the verses conformably to the march of the recital, imparting to the work, as a whole, a character of unity, I resolve to let this curious chronicle see the light.[Pg 61]
The Life of Saint Issa
"Best of the Sons of Men."
I.
1. The earth trembled and the heavens wept, because of the great crime committed in the land of Israel.
2. For there was tortured and murdered the great and just Issa, in whom was manifest the soul of the Universe;
3. Which had incarnated in a simple mortal, to benefit men and destroy the evil spirit in them;
4. To lead back to peace, love and happiness, man, degraded by his sins, and recall him to the one and indivisible Creator whose mercy is infinite.
5. The merchants coming from Israel have given the following account of what has occurred:[Pg 62]
II.
1. The people of Israel—who inhabit a fertile country producing two harvests a year and affording pasture for large herds of cattle—by their sins brought down upon themselves the anger of the Lord;
2. Who inflicted upon them terrible chastisements, taking from them their land, their cattle and their wealth. They were carried away into slavery by the rich and mighty Pharaohs who then ruled the land of Egypt.
3. The Israelites were, by the Pharaohs, treated worse than beasts, condemned to hard labor and put in irons; their bodies were covered with wounds and sores; they were not permitted to live under a roof, and were starved to death;
4. That they might be maintained in a state of continual terror and deprived of all human resemblance;
5. And in this great calamity, the Israelites, remembering their Celestial Protector, implored his forgiveness and mercy.
6. At that period reigned in Egypt an illustrious Pharaoh, who was renowned for his many victories, immense riches, and the gigantic palaces he had erected by the labor of his slaves.
7. This Pharaoh had two sons, the younger of whom, named Mossa, had acquired much knowledge from the sages of Israel.
8. And Mossa was beloved by all in Egypt for his kindness of heart and the pity he showed to all sufferers.
9. When Mossa saw that the Israelites, in spite of their many sufferings, had not forsaken their God, and refused to worship the gods of Egypt, created by the hands of man.
10. He also put his faith in their invisible God, who did not suffer them to betray Him, despite their ever growing weakness. [Pg 63]
11. And the teachers among Israel animated Mossa in his zeal, and prayed of him that he would intercede with his father, Pharaoh, in favor of their co-religionists.
12. Prince Mossa went before his father, begging him to lighten the burden of the unhappy people; Pharaoh, however, became incensed with rage, and ordered that they should be tormented more than before.
13. And it came to pass that Egypt was visited by a great calamity. The plague decimated young and old, the healthy and the sick; and Pharaoh beheld in this the resentment of his own gods against him.
14. But Prince Mossa said to his father that it was the God of his slaves who thus interposed on behalf of his wretched people, and avenged them upon the Egyptians.
15. Thereupon, Pharaoh commanded Mossa, his son, to gather all the Israelite slaves, and lead them away, and found, at a great distance from the capital, another city where he should rule over them.
16. Then Mossa made known to the Hebrew slaves that he had obtained their freedom in the name of his and their God, the God of Israel; and with them he left the city and departed from the land of Egypt.
17. He led them back to the land which, because of their many sins, had been taken from them. There he gave them laws and admonished them to pray always to God, the indivisible Creator, whose kindness is infinite.
18. After Prince Mossa's death, the Israelites observed rigorously his laws; and God rewarded them for the ills to which they had been subjected in Egypt.
19. Their kingdom became one of the most powerful on earth; their kings made themselves renowned for their treasures, and peace reigned in Israel.[Pg 64]
III.
1. The glory of Israel's wealth spread over the whole earth, and the surrounding nations became envious.
2. But the Most High himself led the victorious arms of the Hebrews, and the Pagans did not dare to attack them.
3. Unfortunately, man is prone to err, and the fidelity of the Israelites to their God was not of long duration.
4. Little by little they forgot the favors he had bestowed upon them; rarely invoked his name, and sought rather protection by the magicians and sorcerers.
5. The kings and the chiefs among the people substituted their own laws for those given by Mossa; the temple of God and the observances of their ancient faith were neglected; the people addicted themselves to sensual gratifications and lost their original purity.
6. Many centuries had elapsed since their exodus from Egypt, when God bethought himself of again inflicting chastisement upon them.
7. Strangers invaded Israel, devastated the land, destroyed the villages, and carried their inhabitants away into captivity.
8. At last came the Pagans from over the sea, from the land of Romeles. These made themselves masters of the Hebrews, and placed over them their army chiefs, who governed in the name of Cæsar.
9. They defiled the temples, forced the inhabitants to cease the worship of the indivisible God, and compelled them to sacrifice to the heathen gods.
10. They made common soldiers of those who had been men of rank; the women became their prey, and the common people, reduced to slavery, were carried away by thousands over the sea. [Pg 65]
11. The children were slain, and soon, in the whole land, there was naught heard but weeping and lamentation.
12. In this extreme distress, the Israelites once more remembered their great God, implored his mercy and prayed for his forgiveness. Our Father, in his inexhaustible clemency, heard their prayer.
IV.
1. At that time the moment had come for the compassionate Judge to reincarnate in a human form;
2. And the eternal Spirit, resting in a state of complete inaction and supreme bliss, awakened and separated from the eternal Being, for an undetermined period,
3. So that, in human form, He might teach man to identify himself with the Divinity and attain to eternal felicity;
4. And to show, by His example, how man can attain moral purity and free his soul from the domination of the physical senses, so that it may achieve the perfection necessary for it to enter the Kingdom of Heaven, which is immutable and where bliss eternal reigns.
5. Soon after, a marvellous child was born in the land of Israel. God himself spoke, through the mouth of this child, of the miseries of the body and the grandeur of the soul.
6. The parents of the infant were poor people, who belonged to a family noted for great piety; who forgot the greatness of their ancestors in celebrating the name of the Creator and giving thanks to Him for the trials which He had sent upon them.
7. To reward them for adhering to the path of truth, God blessed the firstborn of this family; chose him for His elect, and sent him to sustain the fallen and comfort the afflicted.[Pg 66]
8. The divine child, to whom the name Issa was given, commenced in his tender years to talk of the only and indivisible God, exhorting the strayed souls to repent and purify themselves from the sins of which they had become guilty.
9. People came from all parts to hear him, and marvelled at the discourses which came from his infantile mouth; and all Israel agreed that the Spirit of the Eternal dwelt in this child.
10. When Issa was thirteen years old, the age at which an Israelite is expected to marry,
11. The modest house of his industrious parents became a meeting place of the rich and illustrious, who were anxious to have as a son-in-law the young Issa, who was already celebrated for the edifying discourses he made in the name of the All-Powerful.
12. Then Issa secretly absented himself from his father's house; left Jerusalem, and, in a train of merchants, journeyed toward the Sindh,
13. With the object of perfecting himself in the knowledge of the word of God and the study of the laws of the great Buddhas.
V.
1. In his fourteenth year, young Issa, the Blessed One, came this side of the Sindh and settled among the Aryas, in the country beloved by God.
2. Fame spread the name of the marvellous youth along the northern Sindh, and when he came through the country of the five streams and Radjipoutan, the devotees of the god Djaïne asked him to stay among them.
3. But he left the deluded worshippers of Djaïne and went to Djagguernat, in the country of Orsis, where repose the mortal[Pg 67] remains of Vyassa-Krishna, and where the white priests of Brahma welcomed him joyfully.
4. They taught him to read and to understand the Vedas, to cure physical ills by means of prayers, to teach and to expound the sacred Scriptures, to drive out evil desires from man and make him again in the likeness of God.
5. He spent six years in Djagguernat, in Radjagriha, in Benares, and in other holy cities. The common people loved Issa, for he lived in peace with the Vaisyas and the Sudras, to whom he taught the Holy Scriptures.
6. But the Brahmins and the Kshatnyas told him that they were forbidden by the great Para-Brahma to come near to those who were created from his belly and his feet;1
7. That the Vaisyas might only hear the recital of the Vedas, and this only on the festal days, and
8. That the Sudras were not only forbidden to attend the reading of the Vedas, but even to look on them; for they were condemned to perpetual servitude, as slaves of the Brahmins, the Kshatriyas and even the Vaisyas.
9. "Death alone can enfranchise them from their servitude," has said Para-Brahma. "Leave them, therefore, and come to adore with us the gods, whom you will make angry if you disobey them."
10. But Issa, disregarding their words, remained with the Sudras, preaching against the Brahmins and the Kshatriyas.
11. He declaimed strongly against man's arrogating to himself the authority to deprive his fellow-beings of their human and spiritual rights. "Verily," he said, "God has made no difference between his children, who are all alike dear to Him."
12. Issa denied the divine inspiration of the Vedas and the Puranas, for, as he taught his followers,—"One law has been given to man to guide him in his actions: [Pg 68]
13. "Fear the Lord, thy God; bend thy knees only before Him and bring to Him only the offerings which come from thy earnings."
14. Issa denied the Trimurti and the incarnation of Para-Brahma in Vishnu, Siva, and other gods; "for," said he:
15. "The eternal Judge, the eternal Spirit, constitutes the only and indivisible soul of the universe, and it is this soul alone which creates, contains and vivifies all.
16. "He alone has willed and created. He alone has existed from eternity, and His existence will be without end; there is no one like unto Him either in the heavens or on the earth.
17. "The great Creator has divided His power with no other being; far less with inanimate objects, as you have been taught to believe, for He alone is omnipotent and all-sufficient.
18. "He willed, and the world was. By one divine thought, He reunited the waters and separated them from the dry land of the globe. He is the cause of the mysterious life of man, into whom He has breathed part of His divine Being.
19. "And He has put under subjection to man, the lands, the waters, the beasts and everything which He created, and which He himself preserves in immutable order, allotting to each its proper duration.
20. "The anger of God will soon break forth upon man; for he has forgotten his Creator; he has filled His temples with abominations; and he adores a multitude of creatures which God has subordinated to him;
21. "And to gain favor with images of stone and metal, he sacrifices human beings in whom dwells part of the Spirit of the Most High;
22. "And he humiliates those who work in the sweat of their brows, to gain favor in the eyes of the idler who sitteth at a sumptuous table.[Pg 69]
23. "Those who deprive their brothers of divine happiness will themselves be deprived of it; and the Brahmins and the Kshatriyas shall become the Sudras of the Sudras, with whom the Eternal will stay forever.
24. "In the day of judgment the Sudras and the Vaisyas will be forgiven for that they knew not the light, while God will let loose his wrath upon those who arrogated his authority."
25. The Vaisyas and the Sudras were filled with great admiration, and asked Issa how they should pray, in order not to lose their hold upon eternal life.
26. "Pray not to idols, for they cannot hear you; hearken not to the Vedas where the truth is altered; be humble and humiliate not your fellow man.
27. "Help the poor, support the weak, do evil to none; covet not that which ye have not and which belongs to others."
VI.
1. The white priests and the warriors, 2 who had learned of Issa's discourse to the Sudras, resolved upon his death, and sent their servants to find the young teacher and slay him.
2. But Issa, warned by the Sudras of his danger, left by night Djagguernat, gained the mountain, and settled in the country of the Gautamides, where the great Buddha Sakya-Muni came to the world, among a people who worshipped the only and sublime Brahma.
3. When the just Issa had acquired the Pali language, he applied himself to the study of the sacred scrolls of the Sutras.
4. After six years of study, Issa, whom the Buddha had elected to spread his holy word, could perfectly expound the sacred scrolls.
5. He then left Nepaul and the Himalaya mountains, descended into the valley of Radjipoutan and directed his steps toward [Pg 70] the West, everywhere preaching to the people the supreme perfection attainable by man;
6. And the good he must do to his fellow men, which is the sure means of speedy union with the eternal Spirit. "He who has recovered his primitive purity," said Issa, "shall die with his transgressions forgiven and have the right to contemplate the majesty of God."
7. When the divine Issa traversed the territories of the Pagans, he taught that the adoration of visible gods was contrary to natural law.
8. "For to man," said he, "it has not been given to see the image of God, and it behooves him not to make for himself a multitude of divinities in the imagined likeness of the Eternal.
9. "Moreover, it is against human conscience to have less regard for the greatness of divine purity, than for animals or works of stone or metal made by the hands of man.
10. "The eternal Lawgiver is One; there are no other Gods than He; He has parted the world with none, nor had He any counsellor.
11. "Even as a father shows kindness toward his children, so will God judge men after death, in conformity with His merciful laws. He will never humiliate his child by casting his soul for chastisement into the body of a beast.
12. "The heavenly laws," said the Creator, through the mouth of Issa, "are opposed to the immolation of human sacrifices to a statue or an animal; for I, the God, have sacrificed to man all the animals and all that the world contains.
13. "Everything has been sacrificed to man, who is directly and intimately united to me, his Father; therefore, shall the man be severely judged and punished, by my law, who causes the sacrifice of my children.[Pg 71]
14. "Man is naught before the eternal Judge; as the animal is before man.
15. "Therefore, I say unto you, leave your idols and perform not ceremonies which separate you from your Father and bind you to the priests, from whom heaven has turned away.
16. "For it is they who have led you away from the true God, and by superstitions and cruelty perverted the spirit and made you blind to the knowledge of the truth."
VII.
1. The words of Issa spread among the Pagans, through whose country he passed, and the inhabitants abandoned their idols.
2. Seeing which, the priests demanded of him who thus glorified the name of the true God, that he should, in the presence of the people, prove the charges he made against them, and demonstrate the vanity of their idols.
3. And Issa answered them: "If your idols, or the animals you worship, really possess the supernatural powers you claim, let them strike me with a thunderbolt before you!"
4. "Why dost not thou perform a miracle," replied the priests, "and let thy God confound ours, if He is greater than they?"
5. But Issa said: "The miracles of our God have been wrought from the first day when the universe was created; and are performed every day and every moment; whoso sees them not is deprived of one of the most beautiful gifts of life.
6. "And it is not on inanimate objects of stone, metal or wood that He will let His anger fall, but on the men who worship them, and who, therefore, for their salvation, must destroy the idols they have made.
7. "Even as a stone and a grain of sand, which are naught before man, await patiently their use by Him.[Pg 72]
8. "In like manner, man, who is naught before God, must await in resignation His pleasure for a manifestation of His favor.
9. "But woe to you! ye adversaries of men, if it is not the favor you await, but rather the wrath of the Most High; woe to you, if you demand that He attest His power by a miracle!
10. "For it is not the idols which He will destroy in His wrath, but those by whom they were created; their hearts will be the prey of an eternal fire and their flesh shall be given to the beasts of prey.
11. "God will drive away the contaminated animals from His flocks; but will take to Himself those who strayed because they knew not the heavenly part within them."
12. When the Pagans saw that the power of their priests was naught, they put faith in the words of Issa. Fearing the anger of the true God, they broke their idols to pieces and caused their priests to flee from among them.
13. Issa furthermore taught the Pagans that they should not endeavor to see the eternal Spirit with their eyes; but to perceive Him with their hearts, and make themselves worthy of His favors by the purity of their souls.
14. "Not only," he said to them, "must ye refrain from offering human sacrifices, but ye may not lay on the altar any creature to which life has been given, for all things created are for man.
15. "Withhold not from your neighbor his just due, for this would be like stealing from him what he had earned in the sweat of his brow.
16. "Deceive none, that ye may not yourselves be deceived; seek to justify yourselves before the last judgment, for then it will be too late.
17. "Be not given to debauchery, for it is a violation of the law of God.[Pg 73]
18. "That you may attain to supreme bliss ye must not only purify yourselves, but must also guide others into the path that will enable them to regain their primitive innocence."
VIII.
1. The countries round about were filled with the renown of Issa's preachings, and when he came unto Persia, the priests grew afraid and forbade the people hearing him;
2. Nevertheless, the villages received him with joy, and the people hearkened intently to his words, which, being seen by the priests, caused them to order that he should be arrested and brought before their High Priest, who asked him:
3. "Of what new God dost thou speak? Knowest thou not, unfortunate man that thou art! that Saint Zoroaster is the only Just One, to whom alone was vouchsafed the honor of receiving revelations from the Most High;
4. "By whose command the angels compiled His Word in laws for the governance of His people, which were given to Zoroaster in Paradise?
5. "Who, then, art thou, who darest to utter blasphemies against our God and sow doubt in the hearts of believers?"
6. And Issa said to them: "I preach no new God, but our celestial Father, who has existed before the beginning and will exist until after the end.
7. "Of Him I have spoken to the people, who—even as innocent children—are incapable of comprehending God by their own intelligence, or fathoming the sublimity of the divine Spirit;
8. "But, as the newborn child in the night recognizes the mother's breast, so your people, held in the darkness of error by your pernicious doctrines and religious ceremonies, have recognized instinctively their Father, in the Father whose prophet I am.[Pg 74]
9. "The eternal Being says to your people, by my mouth, 'Ye shall not adore the sun, for it is but a part of the universe which I have created for man;
10. "It rises to warm you during your work; it sets to accord to you the rest that I have ordained.
11. "To me only ye owe all that ye possess, all that surrounds you and that is above and below you.'"
12. "But," said the priests, "how could the people live according to your rules if they had no teachers?"
13. Whereupon Issa answered: "So long as they had no priests, they were governed by the natural law and conserved the simplicity of their souls;
14. "Their souls were in God and to commune with the Father they had not to have recourse to the intermediation of idols, or animals, or fire, as taught by you.
15. "Ye pretend that man must adore the sun, and the Genii of Good and Evil. But I say unto you that your doctrine is pernicious. The sun does not act spontaneously, but by the will of the invisible Creator, who has given to it being."
16. "Who, then, has caused that this star lights the day, warms man at his work and vivifies the seeds sown in the ground?"
17. "The eternal Spirit is the soul of everything animate, and you commit a great sin in dividing Him into the Spirit of Evil and the Spirit of Good, for there is no God other than the God of Good.
18. "And He, like to the father of a family, does only good to His children, to whom He forgives their transgressions if they repent of them.
19. "And the Spirit of Evil dwells upon earth, in the hearts of those who turn the children of God away from the right path.
20. "Therefore, I say unto you; Fear the day of judgment, for God will inflict a terrible chastisement upon all those who have[Pg 75] led His children astray and beguiled them with superstitions and errors;
21. "Upon those who have blinded them who saw; who have brought contagion to the well; who have taught the worship of those things which God made to be subject to man, or to aid him in his works.
22. "Your doctrine is the fruit of your error in seeking to bring near to you the God of Truth, by creating for yourselves false gods."
23. When the Magi heard these words, they feared to themselves do him harm, but at night, when the whole city slept, they brought him outside the walls and left him on the highway, in the hope that he would not fail to become the prey of wild beasts.
24. But, protected by the Lord our God, Saint Issa continued on his way, without accident.
IX.
1. Issa—whom the Creator had selected to recall to the worship of the true God, men sunk in sin—was twenty-nine years old when he arrived in the land of Israel.
2. Since the departure therefrom of Issa, the Pagans had caused the Israelites to endure more atrocious sufferings than before, and they were filled with despair.
3. Many among them had begun to neglect the laws of their God and those of Mossa, in the hope of winning the favor of their brutal conquerors.
4. But Issa, notwithstanding their unhappy condition, exhorted his countrymen not to despair, because the day of their redemption from the yoke of sin was near, and he himself, by his example, confirmed their faith in the God of their fathers.[Pg 76]
5. "Children, yield not yourselves to despair," said the celestial Father to them, through the mouth of Issa, "for I have heard your lamentations, and your cries have reached my ears.
6. "Weep not, oh, my beloved sons! for your griefs have touched the heart of your Father and He has forgiven you, as He forgave your ancestors.
7. "Forsake not your families to plunge into debauchery; stain not the nobility of your souls; adore not idols which cannot but remain deaf to your supplications.
8. "Fill my temple with your hope and your patience, and do not adjure the religion of your forefathers, for I have guided them and bestowed upon them of my beneficence.
9. "Lift up those who are fallen; feed the hungry and help the sick, that ye may be altogether pure and just in the day of the last judgment which I prepare for you."
10. The Israelites came in multitudes to listen to Issa's words; and they asked him where they should thank their Heavenly Father, since their enemies had demolished their temples and robbed them of their sacred vessels.
11. Issa told them that God cared not for temples erected by human hands, but that human hearts were the true temples of God.
12. "Enter into your temple, into your heart; illuminate it with good thoughts, with patience and the unshakeable faith which you owe to your Father.
13. "And your sacred vessels! they are your hands and your eyes. Look to do that which is agreeable to God, for in doing good to your fellow men, you perform a ceremony that embellishes the temple wherein abideth Him who has created you.
14. "For God has created you in His own image, innocent, with pure souls, and hearts filled with kindness and not made for the planning of evil, but to be the sanctuaries of love and justice.[Pg 77]
15. "Therefore, I say unto you, soil not your hearts with evil, for in them the eternal Being abides.
16. "When ye do works of devotion and love, let them be with full hearts, and see that the motives of your actions be not hopes of gain or self-interest;
17. "For actions, so impelled, will not bring you nearer to salvation, but lead to a state of moral degradation wherein theft, lying and murder pass for generous deeds."
X.
1. Issa went from one city to another, strengthening by the word of God the courage of the Israelites, who were near to succumbing under their weight of woe, and thousands of the people followed him to hear his teachings.
2. But the chiefs of the cities were afraid of him and they informed the principal governor, residing in Jerusalem, that a man called Issa had arrived in the country, who by his sermons had arrayed the people against the authorities, and that multitudes, listening assiduously to him, neglected their labor; and, they added, he said that in a short time they would be free of their invader rulers.
3. Then Pilate, the Governor of Jerusalem, gave orders that they should lay hold of the preacher Issa and bring him before the judges. In order, however, not to excite the anger of the populace, Pilate directed that he should be judged by the priests and scribes, the Hebrew elders, in their temple.
4. Meanwhile, Issa, continuing his preaching, arrived at Jerusalem, and the people, who already knew his fame, having learned of his coming, went out to meet him.[Pg 78]
5. They greeted him respectfully and opened to him the doors of their temple, to hear from his mouth what he had said in other cities of Israel.
6. And Issa said to them: "The human race perishes, because of the lack of faith; for the darkness and the tempest have caused the flock to go astray and they have lost their shepherds.
7. "But the tempests do not rage forever and the darkness will not hide the light eternally; soon the sky will become serene, the celestial light will again overspread the earth, and the strayed flock will reunite around their shepherd.
8. "Wander not in the darkness, seeking the way, lest ye fall into the ditch; but gather together, sustain one another, put your faith in your God and wait for the first glimmer of light to reappear.
9. "He who sustains his neighbor, sustains himself; and he who protects his family, protects all his people and his country.
10. "For, be assured that the day is near when you will be delivered from the darkness; you will be reunited into one family and your enemy will tremble with fear, he who is ignorant of the favor of the great God."
11. The priests and the elders who heard him, filled with admiration for his language, asked him if it was true that he had sought to raise the people against the authorities of the country, as had been reported to the governor Pilate.
12. "Can one raise against estrayed men, to whom darkness has hidden their road and their door?" answered Issa. "I have but forewarned the unhappy, as I do here in this temple, that they should no longer advance on the dark road, for an abyss opens before their feet.
13. "The power of this earth is not of long duration and is subject to numberless changes. It would be of no avail for a man to rise in revolution against it, for one phase of it always succeeds[Pg 79] another, and it is thus that it will go on until the extinction of human life.
14. "But do you not see that the powerful, and the rich, sow among the children of Israel a spirit of rebellion against the eternal power of Heaven?"
15. Then the elders asked him: "Who art thou, and from what country hast thou come to us? We have not formerly heard thee spoken of and do not even know thy name!"
16. "I am an Israelite," answered Issa; "and on the day of my birth have seen the walls of Jerusalem, and have heard the sobs of my brothers reduced to slavery, and the lamentations of my sisters carried away by the Pagans;
17. "And my soul was afflicted when I saw that my brethren had forgotten the true God. When a child I left my father's house to go and settle among other people.
18. "But, having heard it said that my brethren suffered even greater miseries now, I have come back to the land of my fathers, to recall my brethren to the faith of their ancestors, which teaches us patience upon earth in order to attain the perfect and supreme bliss above."
19. Then the wise old men put to him again this question: "We are told that thou disownest the laws of Mossa, and that thou teachest the people to forsake the temple of God?"
20. Whereupon Issa: "One does not demolish that which has been given by our Heavenly Father, and which has been destroyed by sinners. I have but enjoined the people to purify the heart of all stains, for it is the veritable temple of God.
21. "As regards the laws of Mossa, I have endeavored to reestablish them in the hearts of men; and I say unto you that ye ignore their true meaning, for it is not vengeance but pardon which they teach. Their sense has been perverted."[Pg 80]
XI.
1. When the priests and the elders heard Issa, they decided among themselves not to give judgment against him, for he had done no harm to any one, and, presenting themselves before Pilate—who was made Governor of Jerusalem by the Pagan king of the country of Romeles—they spake to him thus:
2. "We have seen the man whom thou chargest with inciting our people to revolt; we have heard his discourses and know that he is our countryman;
3. "But the chiefs of the cities have made to you false reports, for he is a just man, who teaches the people the word of God. After interrogating him, we have allowed him to go in peace."
4. The governor thereupon became very angry, and sent his disguised spies to keep watch upon Issa and report to the authorities the least word he addressed to the people.
5. In the meantime, the holy Issa continued to visit the neighboring cities and preach the true way of the Lord, enjoining the Hebrews' patience and promising them speedy deliverance.
6. And all the time great numbers of the people followed him wherever he went, and many did not leave him at all, but attached themselves to him and served him.
7. And Issa said: "Put not your faith in miracles performed by the hands of men, for He who rules nature is alone capable of doing supernatural things, while man is impotent to arrest the wrath of the winds or cause the rain to fall.
8. "One miracle, however, is within the power of man to accomplish. It is, when his heart is filled with sincere faith, he resolves to root out from his mind all evil promptings and desires, and when, in order to attain this end, he ceases to walk the path of iniquity.[Pg 81]
9. "All the things done without God are only gross errors, illusions and seductions, serving but to show how much the heart of the doer is full of presumption, falsehood and impurity.
10. "Put not your faith in oracles. God alone knows the future. He who has recourse to the diviners soils the temple of his heart and shows his lack of faith in his Creator.
11. "Belief in the diviners and their miracles destroys the innate simplicity of man and his childlike purity. An infernal power takes hold of him who so errs, and forces him to commit various sins and give himself to the worship of idols.
12. "But the Lord our God, to whom none can be equalled, is one omnipotent, omniscient and omnipresent; He alone possesses all wisdom and all light.
13. "To Him ye must address yourselves, to be comforted in your afflictions, aided in your works, healed in your sickness and whoso asks of Him, shall not ask in vain.
14. "The secrets of nature are in the hands of God, for the whole world, before it was made manifest, existed in the bosom of the divine thought, and has become material and visible by the will of the Most High.
15. "When ye pray to him, become again like little children, for ye know neither the past, nor the present, nor the future, and God is the Lord of Time."
XII.
1. "Just man," said to him the disguised spies of the Governor of Jerusalem, "tell us if we must continue to do the will of Cæsar, or expect our near deliverance?"
2. And Issa, who recognized the questioners as the apostate spies sent to follow him, replied to them: "I have not told you[Pg 82] that you would be delivered from Cæsar; it is the soul sunk in error which will gain its deliverance.
3. "There cannot be a family without a head, and there cannot be order in a people without a Cæsar, whom ye should implicitly obey, as he will be held to answer for his acts before the Supreme Tribunal."
4. "Does Cæsar possess a divine right?" the spies asked him again; "and is he the best of mortals?"
5. "There is no one 'the best' among human beings; but there are many bad, who—even as the sick need physicians—require the care of those chosen for that mission, in which must be used the means given by the sacred law of our Heavenly Father;
6. "Mercy and justice are the high prerogatives of Cæsar, and his name will be illustrious if he exercises them.
7. "But he who acts otherwise, who transcends the limits of power he has over those under his rule, and even goes so far as to put their lives in danger, offends the great Judge and derogates from his own dignity in the eyes of men."
8. Upon this, an old woman who had approached the group, to better hear Issa, was pushed aside by one of the disguised men, who placed himself before her.
9. Then said Issa: "It is not good for a son to push away his mother, that he may occupy the place which belongs to her. Whoso doth not respect his mother—the most sacred being after his God—is unworthy of the name of son.
10. "Hearken to what I say to you: Respect woman; for in her we see the mother of the universe, and all the truth of divine creation is to come through her.
11. "She is the fount of everything good and beautiful, as she is also the germ of life and death. Upon her man depends in all his existence, for she is his moral and natural support in his labors[Pg 83].
12. "In pain and suffering she brings you forth; in the sweat of her brow she watches over your growth, and until her death you cause her greatest anxieties. Bless her and adore her, for she is your only friend and support on earth.
13. "Respect her; defend her. In so doing you will gain for yourself her love; you will find favor before God, and for her sake many sins will be remitted to you.
14. "Love your wives and respect them, for they will be the mothers of tomorrow and later the grandmothers of a whole nation.
15. "Be submissive to the wife; her love ennobles man, softens his hardened heart, tames the wild beast in him and changes it to a lamb.
16. "Wife and mother are the priceless treasures which God has given to you. They are the most beautiful ornaments of the universe, and from them will be born all who will inhabit the world.
17. "Even as the Lord of Hosts separated the light from the darkness, and the dry land from the waters, so does woman possess the divine gift of calling forth out of man's evil nature all the good that is in him.
18. "Therefore I say unto you, after God, to woman must belong your best thoughts, for she is the divine temple where you will most easily obtain perfect happiness.
19. "Draw from this temple your moral force. There you will forget your sorrows and your failures, and recover the love necessary to aid your fellow men.
20. "Suffer her not to be humiliated, for by humiliating her you humiliate yourselves, and lose the sentiment of love, without which nothing can exist here on earth.
21. "Protect your wife, that she may protect you—you and all your household. All that you do for your mothers, your wives,[Pg 84] for a widow, or for any other woman in distress, you will do for your God."
XIII.
1. Thus Saint Issa taught the people of Israel for three years, in every city and every village, on the highways and in the fields, and all he said came to pass.
2. All this time the disguised spies of the governor Pilate observed him closely, but heard nothing to sustain the accusations formerly made against Issa by the chiefs of the cities.
3. But Saint Issa's growing popularity did not allow Pilate to rest. He feared that Issa would be instrumental in bringing about a revolution culminating in his elevation to the sovereignty, and, therefore, ordered the spies to make charges against him.
4. Then soldiers were sent to arrest him, and they cast him into a subterranean dungeon, where he was subjected to all kinds of tortures, to compel him to accuse himself, so that he might be put to death.
5. The Saint, thinking only of the perfect bliss of his brethren, endured all those torments with resignation to the will of the Creator.
6. The servants of Pilate continued to torture him, and he was reduced to a state of extreme weakness; but God was with him and did not permit him to die at their hands.
7. When the principal priests and wise elders learned of the sufferings which their Saint endured, they went to Pilate, begging him to liberate Issa, so that he might attend the great festival which was near at hand.
8. But this the governor refused. Then they asked him that Issa should be brought before the elders' council, so that he might[Pg 85] be condemned, or acquitted, before the festival, and to this Pilate agreed.
9. On the following day the governor assembled the principal chiefs, priests, elders and judges, for the purpose of judging Issa.
10. The Saint was brought from his prison. They made him sit before the governor, between two robbers, who were to be judged at the same time with Issa, so as to show the people he was not the only one to be condemned.
11. And Pilate, addressing himself to Issa, said, "Is it true, Oh! Man; that thou incitest the populace against the authorities, with the purpose of thyself becoming King of Israel?"
12. Issa replied, "One does not become king by one's own purpose thereto. They have told you an untruth when you were informed that I was inciting the people to revolution. I have only preached of the King of Heaven, and it was Him whom I told the people to worship.
13. "For the sons of Israel have lost their original innocence and unless they return to worship the true God they will be sacrificed and their temple will fall in ruins.
14. "The worldly power upholds order in the land; I told them not to forget this. I said to them, 'Live in conformity with your situation and refrain from disturbing public order;' and, at the same time, I exhorted them to remember that disorder reigned in their own hearts and spirits.
15. "Therefore, the King of Heaven has punished them, and has destroyed their nationality and taken from them their national kings, 'but,' I added, 'if you will be resigned to your fate, as a reward the Kingdom of Heaven will be yours.'"
16. At this moment the witnesses were introduced; one of whom deposed thus: "Thou hast said to the people that in comparison with the power of the king who would soon liberate the[Pg 86] Israelites from the yoke of the heathen, the worldly authorities amounted to nothing."
17. "Blessings upon thee!" said Issa. "For thou hast spoken the truth! The King of Heaven is greater and more powerful than the laws of man and His kingdom surpasses the kingdoms of this earth.
18. "And the time is not far off, when Israel, obedient to the will of God, will throw off its yoke of sin; for it has been written that a forerunner would appear to announce the deliverance of the people, and that he would reunite them in one family."
19. Thereupon the governor said to the judges: "Have you heard this? The Israelite Issa acknowledges the crime of which he is accused. Judge him, then, according to your laws and pass upon him condemnation to death."
20. "We cannot condemn him," replied the priests and the ancients. "As thou hast heard, he spoke of the King of Heaven, and he has preached nothing which constitutes insubordination against the law."
21. Thereupon the governor called a witness who had been bribed by his master, Pilate, to betray Issa, and this man said to Issa: "Is it not true that thou hast represented thyself as a King of Israel, when thou didst say that He who reigns in Heaven sent thee to prepare His people?"
22. But Issa blessed the man and answered: "Thou wilt find mercy, for what thou hast said did not come out from thine own heart." Then, turning to the governor he said: "Why dost thou lower thy dignity and teach thy inferiors to tell falsehood, when, without doing so, it is in thy power to condemn an innocent man?"
23. When Pilate heard his words, he became greatly enraged and ordered that Issa be condemned to death, and that the two robbers should be declared guiltless.[Pg 87]
24. The judges, after consulting among themselves, said to Pilate: "We cannot consent to take this great sin upon us,—to condemn an innocent man and liberate malefactors. It would be against our laws.
25. "Act thyself, then, as thou seest fit." Thereupon the priests and elders walked out, and washed their hands in a sacred vessel, and said: "We are innocent of the blood of this righteous man."
XIV.
1. By order of the governor, the soldiers seized Issa and the two robbers, and led them to the place of execution, where they were nailed upon the crosses erected for them.
2. All day long the bodies of Issa and the two robbers hung upon the crosses, bleeding, guarded by the soldiers. The people stood all around and the relatives of the executed prayed and wept.
3. When the sun went down, Issa's tortures ended. He lost consciousness and his soul disengaged itself from the body, to reunite with God.
4. Thus ended the terrestrial existence of the reflection of the eternal Spirit under the form of a man who had saved hardened sinners and comforted the afflicted.
5. Meanwhile, Pilate was afraid for what he had done, and ordered the body of the Saint to be given to his relatives, who put it in a tomb near to the place of execution. Great numbers of persons came to visit the tomb, and the air was filled with their wailings and lamentations.
6. Three days later, the governor sent his soldiers to remove Issa's body and bury it in some other place, for he feared a rebellion among the people.[Pg 88]
7. The next day, when the people came to the tomb, they found it open and empty, the body of Issa being gone. Thereupon, the rumor spread that the Supreme Judge had sent His angels from Heaven, to remove the mortal remains of the saint in whom part of the divine Spirit had lived on earth.
8. When Pilate learned of this rumor, he grew angry and prohibited, under penalty of death, the naming of Issa, or praying for him to the Lord.
9. But the people, nevertheless, continued to weep over Issa's death and to glorify their master; wherefore, many were carried into captivity, subjected to torture and put to death.
10. And the disciples of Saint Issa departed from the land of Israel and went in all directions, to the heathen, preaching that they should abandon their gross errors, think of the salvation of their souls and earn the perfect bliss which awaits human beings in the immaterial world, full of glory, where the great Creator abides in all his immaculate and perfect majesty.
11. The heathen, their kings, and their warriors, listened to the preachers, abandoned their erroneous beliefs and forsook their priests and their idols, to celebrate the praises of the most wise Creator of the Universe, the King of Kings, whose heart is filled with infinite mercy.[Pg 89]
Resumé
In reading the account of the life of Issa (Jesus Christ), one is struck, on the one hand by the resemblance of certain principal passages to accounts in the Old and New Testaments; and, on the other, by the not less remarkable contradictions which occasionally occur between the Buddhistic version and Hebraic and Christian records.
To explain this, it is necessary to remember the epochs when the facts were consigned to writing.
We have been taught, from our childhood, that the Pentateuch was written by Moses himself, but the careful researches of modern scholars have demonstrated conclusively, that at the time of Moses, and even much later, there existed in the country bathed by the Mediterranean, no other writing than the hieroglyphics in Egypt and the cuniform inscriptions, found nowadays in the excavations of Babylon. We know, however, that the alphabet and parchment were known in China and India long before Moses.[Pg 90]
Let me cite a few proofs of this statement. We learn from the sacred books of "the religion of the wise" that the alphabet was invented in China in 2800 by Fou-si, who was the first emperor of China to embrace this religion, the ritual and exterior forms of which he himself arranged. Yao, the fourth of the Chinese emperors, who is said to have belonged to this faith, published moral and civil laws, and, in 2228, compiled a penal code. The fifth emperor, Soune, proclaimed in the year of his accession to the throne that "the religion of the wise" should thenceforth be the recognized religion of the State, and, in 2282, compiled new penal laws. His laws, modified by the Emperor Vou-vange,—founder of the dynasty of the Tcheou in 1122,—are those in existence today, and known under the name of "Changements."
We also know that the doctrine of the Buddha Fô, whose true name was Sakya-Muni was written upon parchment. Fôism began to spread in China about 260 years before Jesus Christ. In 206, an emperor of the Tsine dynasty, who was anxious to learn Buddhism, sent to India for a Buddhist by the name of Silifan, and the Emperor Ming-Ti, of the Hagne dynasty, sent, a year before Christ's birth, to India for the sacred books written by the Buddha Sakya-Muni—the founder of the Buddhistic doctrine, who lived about 1200 before Christ.
The doctrine of the Buddha Gauthama or Gothama, who lived 600 years before Jesus Christ, was written in the Pali language upon parchment. At that epoch there existed already in India about 84,000 Buddhistic manuscripts, the compilation of which required a considerable number of years.
At the time when the Chinese and the Hindus possessed already a very rich written literature, the less fortunate or more ignorant peoples who had no alphabet, transmitted their histories from mouth to mouth, and from generation to generation.[Pg 91] Owing to the unreliability of human memory, historical facts, embellished by Oriental imagination, soon degenerated into fabulous legends, which, in the course of time, were collected, and by the unknown compilers entitled "The Five Books of Moses." As these legends ascribe to the Hebrew legislator extraordinary divine powers which enabled him to perform miracles in the presence of Pharaoh, the claim that he was an Israelite may as well have been legendary rather than historical.
The Hindu chroniclers, on the contrary, owing to their knowledge of an alphabet, were enabled to commit carefully to writing, not mere legends, but the recitals of recently occurred facts within their own knowledge, or the accounts brought to them by merchants who came from foreign countries.
It must be remembered, in this connection, that—in antiquity as in our own days—the whole public life of the Orient was concentrated in the bazaars. There the news of foreign events was brought by the merchant-caravans and sought by the dervishes, who found, in their recitals in the temples and public places, a means of subsistence. When the merchants returned home from a journey, they generally related fully during the first days after their arrival, all they had seen or heard abroad. Such have been the customs of the Orient, from time immemorial, and are today.
The commerce of India with Egypt and, later, with Europe, was carried on by way of Jerusalem, where, as far back as the time of King Solomon, the Hindu caravans brought precious metals and other materials for the construction of the temple. From Europe, merchandise was brought to Jerusalem by sea, and there unloaded in a port, which is now occupied by the city of Jaffa. The chronicles in question were compiled before, during and after the time of Jesus Christ.[Pg 92]
During his sojourn in India, in the quality of a simple student come to learn the Brahminical and Buddhistic laws, no special attention whatever was paid to his life. When, however, a little later, the first accounts of the events in Israel reached India, the chroniclers, after committing to writing that which they were told about the prophet, Issa,—viz., that he had for his following a whole people, weary of the yoke of their masters, and that he was crucified by order of Pilate, remembered that this same Issa had only recently sojourned in their midst, and that, an Israelite by birth, he had come to study among them, after which he had returned to his country. They conceived a lively interest for the man who had grown so rapidly under their eyes, and began to investigate his birth, his past and all the details concerning his existence.
The two manuscripts, from which the lama of the convent Himis read to me all that had a bearing upon Jesus, are compilations from divers copies written in the Thibetan language, translations of scrolls belonging to the library of Lhassa and brought, about two hundred years after Christ, from India, Nepaul and Maghada, to a convent on Mount Marbour, near the city of Lhassa, now the residence of the Dalai-Lama.
These scrolls were written in Pali, which certain lamas study even now, so as to be able to translate it into the Thibetan.
The chroniclers were Buddhists belonging to the sect of the Buddha Gothama.
The details concerning Jesus, given in the chronicles, are disconnected and mingled with accounts of other contemporaneous events to which they bear no relation.
The manuscripts relate to us, first of all,—according to the accounts given by merchants arriving from Judea in the same year when the death of Jesus occurred—that a just man by the[Pg 93] name of Issa, an Israelite, in spite of his being acquitted twice by the judges as being a man of God, was nevertheless put to death by the order of the Pagan governor, Pilate, who feared that he might take advantage of his great popularity to reestablish the kingdom of Israel and expel from the country its conquerors.
Then follow rather incoherent communications regarding the preachings of Jesus among the Guebers and other heathens. They seem to have been written during the first years following the death of Jesus, in whose career a lively and growing interest is shown.
One of these accounts, communicated by a merchant, refers to the origin of Jesus and his family; another tells of the expulsion of his partisans and the persecutions they had to suffer.
Only at the end of the second volume is found the first categorical affirmation of the chronicler. He says there that Issa was a man blessed by God and the best of all; that it was he in whom the great Brahma had elected to incarnate when, at a period fixed by destiny, his spirit was required to, for a time, separate from the Supreme Being.
After telling that Issa descended from poor Israelite parents, the chronicler makes a little digression, for the purpose of explaining, according to ancient accounts, who were those sons of Israel.
I have arranged all the fragments concerning the life of Issa in chronological order and have taken pains to impress upon them the character of unity, in which they were absolutely lacking.
I leave it to the savans, the philosophers and the theologians to search into the causes for the contradictions which may be found between the "Life of Issa" which I lay before the public and the accounts of the Gospels. But I trust that everybody will agree with me in assuming that the version which I present to the pub[Pg 94]lic, one compiled three or four years after the death of Jesus, from the accounts of eyewitnesses and contemporaries, has much more probability of being in conformity with truth than the accounts of the Gospels, the composition of which was effected at different epochs and at periods much posterior to the occurrence of the events.
Before speaking of the life of Jesus, I must say a few words on the history of Moses, who, according to the so-far most accredited legend, was an Israelite. In this respect the legend is contradicted by the Buddhists. We learn from the outset that Moses was an Egyptian prince, the son of a Pharaoh, and that he only was taught by learned Israelites. I believe that if this important point is carefully examined, it must be admitted that the Buddhist author may be right.
It is not my intent to argue against the Biblical legend concerning the origin of Moses, but I think everyone reading it must share my conviction that Moses could not have been a simple Israelite. His education was rather that of a king's son, and it is difficult to believe that a child introduced by chance into the palace should have been made an equal with the son of the sovereign. The rigor with which the Egyptians treated their slaves by no means attests the mildness of their character. A foundling certainly would not have been made the companion of the sons of a Pharaoh, but would be placed among his servants. Add to this the caste spirit so strictly observed in ancient Egypt, a most salient point, which is certainly calculated to raise doubts as to the truth of the Scriptural story.
And it is difficult to suppose that Moses had not received a complete education. How otherwise could his great legislative work, his broad views, his high administrative qualities be satisfactorily explained?[Pg 95]
And now comes another question: Why should he, a prince, have attached himself to the Israelites? The answer seems to me very simple. It is known that in ancient, as well as in modern times, discussions were often raised as to which of two brothers should succeed to the father's throne. Why not admit this hypothesis, viz., that Mossa, or Moses, having an elder brother whose existence forbade him to think of occupying the throne of Egypt, contemplated founding a distinct kingdom.
It might very well be that, in view of this end, he tried to attach himself to the Israelites, whose firmness of faith as well as physical strength he had occasion to admire. We know, indeed, that the Israelites of Egypt had no resemblance whatever to their descendants as regards physical constitution. The granite blocks which were handled by them in building the palaces and pyramids are still in place to testify to this fact. In the same way I explain to myself the history of the miracles which he is said to have performed before Pharaoh.
Although there are no definite arguments for denying the miracles which Moses might have performed in the name of God before Pharaoh, I think it is not difficult to realize that the Buddhistic statement sounds more probable than the Scriptural gloss. The pestilence, the smallpox or the cholera must, indeed, have caused enormous ravages among the dense population of Egypt, at an epoch when there existed yet but very rudimentary ideas about hygiene and where, consequently, such diseases must have rapidly assumed frightful virulence.
In view of Pharaoh's fright at the disasters which befell Egypt, Moses' keen wit might well have suggested to him to explain the strange and terrifying occurrences, to his father, by the intervention of the God of Israel in behalf of his chosen people.[Pg 96]
Moses was here afforded an excellent opportunity to deliver the Israelites from their slavery and have them pass under his own domination.
In obedience to Pharaoh's will—according to the Buddhistic version—Moses led the Israelites outside the walls of the city; but, instead of building a new city within reach of the capital, as he was ordered, he left with them the Egyptian territory. Pharaoh's indignation on learning of this infringement of his commands by Moses, can easily be imagined. And so he gave the order to his soldiers to pursue the fugitives. The geographical disposition of the region suggests at once that Moses during his flight must have moved by the side of the mountains and entered Arabia by the way over the Isthmus which is now cut by the Suez Canal.
Pharaoh, on the contrary, pursued, with his troops, a straight line to the Red Sea; then, in order to overtake the Israelites, who had already gained the opposite shore, he sought to take advantage of the ebb of the sea in the Gulf, which is formed by the coast and the Isthmus, and caused his soldiers to wade through the ford. But the length of the passage proved much greater than he had expected; so that the flood tide set in when the Egyptian host was halfway across, and, of the army thus overwhelmed by the returning waves, none escaped death.
This fact, so simple in itself, has in the course of the centuries been transformed by the Israelites into a religious legend, they seeing in it a divine intervention in their behalf and a punishment which their God inflicted on their persecutors. There is, moreover, reason to believe that Moses himself saw the occurrence in this light. This, however, is a thesis which I shall try to develop in a forthcoming work.
The Buddhistic chronicle then describes the grandeur and the downfall of the kingdom of Israel, and its conquest by the foreign nations who reduced the inhabitants to slavery.[Pg 97]
The calamities which befell the Israelites, and the afflictions that thenceforth embittered their days were, according to the chronicler, more than sufficient reasons that God, pitying his people and desirous of coming to their aid, should descend on earth in the person of a prophet, in order to lead them back to the path of righteousness.
Thus the state of things in that epoch justified the belief that the coming of Jesus was signalized, imminent, necessary.
This explains why the Buddhistic traditions could maintain that the eternal Spirit separated from the eternal Being and incarnated in the child of a pious and once illustrious family.
Doubtless the Buddhists, in common with the Evangelists, meant to convey by this that the child belonged to the royal house of David; but the text in the Gospels, according to which "the child was born from the Holy Spirit," admits of two interpretations, while according to Buddha's doctrine, which is more in conformity with the laws of nature, the spirit has but incarnated in a child already born, whom God blessed and chose for the accomplishment of His mission on earth.
The birth of Jesus is followed by a long gap in the traditions of the Evangelists, who either from ignorance or neglect, fail to tell us anything definite about his childhood, youth or education. They commence the history of Jesus with his first sermon, i.e., at the epoch, when thirty years of age, he returns to his country.
All the Evangelists tell us concerning the infancy of Jesus is marked by the lack of precision: "And the child grew, and waxed strong in spirit, filled with wisdom; and the grace of God was upon him," says one of the sacred authors (Luke 2, 40), and another: "And the child grew, and waxed strong in spirit, and was in the deserts till the day of his shewing unto Israel." (Luke 1, 80.)
As the Evangelists compiled their writings a long time after the death of Jesus, it is presumable that they committed to writ[Pg 98]ing only those accounts of the principal events in the life of Jesus which happened to come to their knowledge.
The Buddhists, on the contrary, who compiled their chronicles soon after the Passion occurred, and were able to collect the surest information about everything that interested them, give us a complete and very detailed description of the life of Jesus.
In those unhappy times, when the struggle for existence seems to have destroyed all thought of God, the people of Israel suffered the double oppression of the ambitious Herod and the despotic and avaricious Romans. Then, as now, the Hebrews put all their hopes in Providence, whom they expected, would send them an inspired man, who should deliver them from all their physical and moral afflictions. The time passed, however, and no one took the initiative in a revolt against the tyranny of the rulers.
In that era of hope and despair, the people of Israel completely forgot that there lived among them a poor Israelite who was a direct descendant from their King David. This poor man married a young girl who gave birth to a miraculous child.
The Hebrews, true to their traditions of devotion and respect for the race of their kings, upon learning of this event went in great numbers to congratulate the happy father and see the child. It is evident that Herod was informed of this occurrence. He feared that this infant, once grown to manhood, might avail himself of his prospective popularity to reconquer the throne of his ancestors. He sent out his men to seize the child, which the Israelites endeavored to hide from the wrath of the king, who then ordered the abominable massacre of the children, hoping that Jesus would perish in this vast human hecatomb. But Joseph's family had warning of the impending danger, and took refuge in Egypt.
A short time afterward, they returned to their native country. The child had grown during those journeyings, in which his life[Pg 99] was more than once exposed to danger. Formerly, as now, the Oriental Israelites commenced the instruction of their children at the age of five or six years. Compelled to constantly hide him from the murderous King Herod, the parents of Jesus could not allow their son to go out, and he, no doubt, spent all his time in studying the sacred Scriptures, so that his knowledge was sufficiently beyond what would naturally have been expected of a boy of his age to greatly astonish the elders of Israel. He had in his thirteenth year attained an age when, according to Jewish law, the boy becomes an adult, has the right to marry, and incurs obligations for the discharge of the religious duties of a man.
There exists still, in our times, among the Israelites, an ancient religious custom that fixes the majority of a youth at the accomplished thirteenth year. From this epoch the youth becomes a member of the congregation and enjoys all the rights of an adult. Hence, his marriage at this age is regarded as having legal force, and is even required in the tropical countries. In Europe, however, owing to the influence of local laws and to nature, which does not contribute here so powerfully as in warm climates to the physical development, this custom is no more in force and has lost all its former importance.
The royal lineage of Jesus, his rare intelligence and his learning, caused him to be looked upon as an excellent match, and the wealthiest and most respected Hebrews would fain have had him for a son-in-law, just as even nowadays the Israelites are very desirous of the honor of marrying their daughters to the sons of Rabbis or scholars. But the meditative youth, whose mind was far above anything corporeal, and possessed by the thirst for knowledge, stealthily left his home and joined the caravans going to India.
It stands to reason that Jesus Christ should have thought, primarily, of going to India, first, because at that epoch Egypt formed[Pg 100] part of the Roman possessions; secondly, and principally, because a very active commercial exchange with India had made common report in Judea of the majestic character and unsurpassed richness of the arts and sciences in this marvellous country, to which even now the aspirations of all civilized peoples are directed.
Here the Evangelists once more lose the thread of the terrestrial life of Jesus. Luke says he "was in the deserts till the day of his shewing unto Israel" (Luke 1, 80), which clearly demonstrates that nobody knew where the holy youth was until his sudden reappearance sixteen years later.
Arrived in India, this land of marvels, Jesus began to frequent the temples of the Djainites.
There exists until today, on the peninsula of Hindustan, a sectarian cult under the name of Djainism. It forms a kind of connecting link between Buddhism and Brahminism, and preaches the destruction of all other beliefs, which, it declares, are corroded by falsehood. It dates from the seventh century before Jesus Christ and its name is derived from the word "djain" (conqueror), which was assumed by its founders as expressive of its destined triumph over its rivals.
In sympathetic admiration for the spirit of the young man, the Djainites asked him to stay with them; but Jesus left them to settle in Djagguernat, where he devoted himself to the study of treatises on religion, philosophy, etc. Djagguernat is one of the chief sacred cities of Brahmins, and, at the time of Christ, was of great religious importance. According to tradition, the ashes of the illustrious Brahmin, Krishna, who lived in 1580 B.C., are preserved there, in the hollow of a tree, near a magnificent temple, to which thousands make pilgrimage every year. Krishna collected and put in order the Vedas, which he divided into four books—Richt, Jagour, Saman and Artafan;—in commemoration of which[Pg 101] great work he received the name of Vyasa (he who collected and divided the Vedas), and he also compiled the Vedanta and eighteen Puranas, which contain 400,000 stanzas.
In Djagguernat is also found a very precious library of Sanscrit books and religious manuscripts.
Jesus spent there six years in studying the language of the country and the Sanscrit, which enabled him to absorb the religious doctrines, philosophy, medicine and mathematics. He found much to blame in Brahminical laws and usages, and publicly joined issue with the Brahmins, who in vain endeavored to convince him of the sacred character of their established customs. Jesus, among other things, deemed it extremely unjust that the laborer should be oppressed and despised, and that he should not only be robbed of hope of future happiness, but also be denied the right to hear the religious services. He, therefore, began preaching to the Sudras, the lowest caste of slaves, telling them that, according to their own laws, God is the Father of all men; that all which exists, exists only through Him; that, before Him, all men are equal, and that the Brahmins had obscured the great principle of monotheism by misinterpreting Brahma's own words, and laying excessive stress upon observance of the exterior ceremonials of the cult.
Here are the words in which, according to the doctrine of the Brahmins, God Himself speaks to the angels: "I have been from eternity, and shall continue to be eternally. I am the first cause of everything that exists in the East and in the West, in the North and in the South, above and below, in heaven and in hell. I am older than all things. I am the Spirit and the Creation of the universe and also its Creator. I am all-powerful; I am the God of the Gods, the King of the Kings; I am Para-Brahma, the great soul of the universe."[Pg 102]
After the world appeared by the will of Para-Brahma, God created human beings, whom he divided into four classes, according to their colors: white (Brahmins), red (Kshatriyas), yellow (Vaisyas), and black (Sudras). Brahma drew the first from his own mouth, and gave them for their appanage the government of the world, the care of teaching men the laws, of curing and judging them. Therefore do the Brahmins occupy only the offices of priests and preachers, are expounders of the Vedas, and must practice celibacy.
The second caste of Kshatriyas issued from the hand of Brahma. He made of them warriors, entrusting them with the care of defending society. All the kings, princes, captains, governors and military men belong to this caste, which lives on the best terms with the Brahmins, since they cannot subsist without each other, and the peace of the country depends on the alliance of the lights and the sword, of Brahma's temple and the royal throne.
The Vaisyas, who constitute the third caste, issued from Brahma's belly. They are destined to cultivate the ground, raise cattle, carry on commerce and practice all kinds of trades in order to feed the Brahmins and the Kshatriyas. Only on holidays are they authorized to enter the temple and listen to the recital of the Vedas; at all other times they must attend to their business.
The lowest caste, that of the black ones, or Sudras, issued from the feet of Brahma to be the humble servants and slaves of the three preceding castes. They are interdicted from attending the reading of the Vedas at any time; their touch contaminates a Brahmin, Kshatriya, or even a Vaisya who comes in contact with them. They are wretched creatures, deprived of all human rights; they cannot even look at the members of the other castes, nor defend themselves, nor, when sick, receive the attendance of a[Pg 103] physician. Death alone can deliver the Sudra from a life of servitude; and even then, freedom can only be attained under the condition that, during his whole life, he shall have served diligently and without complaint some member of the privileged classes. Then only it is promised that the soul of the Sudra shall, after death, be raised to a superior caste.
If a Sudra has been lacking in obedience to a member of the privileged classes, or has in any way brought their disfavor upon himself, he sinks to the rank of a pariah, who is banished from all cities and villages and is the object of general contempt, as an abject being who can only perform the lowest kind of work.
The same punishment may also fall upon members of another caste; these, however, may, through repentance, fasting and other trials, rehabilitate themselves in their former caste; while the unfortunate Sudra, once expelled from his, has lost it forever.
From what has been said above, it is easy to explain why the Vaisyas and Sudras were animated with adoration for Jesus, who, in spite of the threats of the Brahmins and Kshatriyas, never forsook those poor people.
In his sermons Jesus not only censured the system by which man was robbed of his right to be considered as a human being, while an ape or a piece of marble or metal was paid divine worship, but he attacked the very life of Brahminism, its system of gods, its doctrine and its "trimurti" (trinity), the angular stone of this religion.
Para-Brahma is represented with three faces on a single head. This is the "trimurti" (trinity), composed of Brahma (creator), Vishnu (conservator), and Siva (destroyer).
Here is the origin of the trimurti:—
In the beginning, Para-Brahma created the waters and threw into them the seed of procreation, which transformed itself into a[Pg 104] brilliant egg, wherein Brahma's image was reflected. Millions of years had passed when Brahma split the egg in two halves, of which the upper one became the heaven, the lower one, the earth. Then Brahma descended to the earth under the shape of a child, established himself upon a lotus flower, absorbed himself in his own contemplation and put to himself the question: "Who will attend to the conservation of what I have created?" "I," came the answer from his mouth under the appearance of a flame. And Brahma gave to this word the name, "Vishnu," that is to say, "he who preserves." Then Brahma divided his being into two halves, the one male, the other female, the active and the passive principles, the union of which produced Siva, "the destroyer."
These are the attributes of the trimurti; Brahma, creative principle; Vishnu, preservative wisdom; Siva, destructive wrath of justice. Brahma is the substance from which everything was made; Vishnu, space wherein everything lives; and Siva, time that annihilates all things.
Brahma is the face which vivifies all; Vishnu, the water which sustains the forces of the creatures; Siva, the fire which breaks the bond that unites all objects. Brahma is the past; Vishnu, the present; Siva, the future. Each part of the trimurti possesses, moreover, a wife. The wife of Brahma is Sarasvati, goddess of wisdom; that of Vishnu, Lakshmi, goddess of virtue, and Siva's spouse is Kali, goddess of death, the universal destroyer.
Of this last union were born, Ganesa, the elephant-headed god of wisdom, and Indra, the god of the firmament, both chiefs of inferior divinities, the number of which, if all the objects of adoration of the Hindus be included, amounts to three hundred millions.
Vishnu has descended eight times upon the earth, incarnating in a fish in order to save the Vedas from the deluge, in a tor[Pg 105]toise, a dwarf, a wild boar, a lion, in Rama, a king's son, in Krishna and in Buddha. He will come a ninth time under the form of a rider mounted on a white horse in order to destroy death and sin.
Jesus denied the existence of all these hierarchic absurdities of gods, which darken the great principle of monotheism.
When the Brahmins saw that Jesus, who, instead of becoming one of their party, as they had hoped, turned out to be their adversary, and that the people began to embrace his doctrine, they resolved to kill him; but his servants, who were greatly attached to him, forewarned him of the threatening danger, and he took refuge in the mountains of Nepaul. At this epoch, Buddhism had taken deep root in this country. It was a kind of schism, remarkable by its moral principles and ideas on the nature of the divinity—ideas which brought men closer to nature and to one another.
Sakya-Muni, the founder of this sect, was born fifteen hundred years before Jesus Christ, at Kapila, the capital of his father's kingdom, near Nepaul, in the Himalayas. He belonged to the race of the Gotamides, and to the ancient family of the Sakyas. From his infancy he evinced a lively interest in religion, and, contrary to his father's wishes, leaving his palace with all its luxury, began at once to preach against the Brahmins, for the purification of their doctrines. He died at Kouçinagara, surrounded by many faithful disciples. His body was burned, and his ashes, divided into several parts, were distributed between the cities, which, on account of his new doctrine, had renounced Brahminism.
According to the Buddhistic doctrine, the Creator reposes normally in a state of perfect inaction, which is disturbed by nothing and which he only leaves at certain destiny-determined epochs, in order to create terrestrial buddhas. To this end the Spirit disengages itself from the sovereign Creator, incarnates in a buddha and stays for some time on [Pg 106] the earth, where he creates Bodhisattvas (masters), 3 whose mission it is to preach the divine word and to found new churches of believers to whom they will give laws, and for whom they will institute a new religious order according to the traditions of Buddhism. A terrestrial buddha is, in a certain way, a reflection of the sovereign creative Buddha, with whom he unites after the termination of his terrestrial existence. In like manner do the Bodhisattvas, as a reward for their labors and the privations they undergo, receive eternal bliss and enjoy a rest which nothing can disturb.
Jesus sojourned six years among the Buddhists, where he found the principle of monotheism still pure. Arrived at the age of twenty-six years, he remembered his fatherland, which was then oppressed by a foreign yoke. On his way homeward, he preached against idol worship, human sacrifice, and other errors of faith, admonishing the people to recognize and adore God, the Father of all beings, to whom all are alike dear, the master as well as the slave; for they all are his children, to whom he has given this beautiful universe for a common heritage. The sermons of Jesus often made a profound impression upon the peoples among whom he came, and he was exposed to all sorts of dangers provoked by the clergy, but was saved by the very idolators who, only the preceding day, had offered their children as sacrifices to their idols.
While passing through Persia, Jesus almost caused a revolution among the adorers of Zoroaster's doctrine. Nevertheless, the priests refrained from killing him, out of fear of the people's vengeance. They resorted to artifice, and led him out of town at night, with the hope that he might be devoured by wild beasts. Jesus escaped this peril and arrived safe and sound in the country of Israel.
[Pg 107] It must be remarked here that the Orientals, amidst their sometimes so picturesque misery, and in the ocean of depravation in which they slumber, always have, under the influence of their priests and teachers, a pronounced inclination for learning and understand easily good common sense explications. It happened to me more than once that, by using simple words of truth, I appealed to the conscience of a thief or some otherwise intractable person. These people, moved by a sentiment of innate honesty,—which the clergy for personal reasons of their own, tried by all means to stifle—soon became again very honest and had only contempt for those who had abused their confidence.
By the virtue of a mere word of truth, the whole of India, with its 300,000,000 of idols, could be made a vast Christian country; but ... this beautiful project would, no doubt, be antagonized by certain Christians who, similar to those priests of whom I have spoken before, speculate upon the ignorance of the people to make themselves rich.
According to St. Luke, Jesus was about thirty years of age when he began preaching to the Israelites. According to the Buddhistic chroniclers, Jesus's teachings in Judea began in his twenty-ninth year. All his sermons which are not mentioned by the Evangelists, but have been preserved by the Buddhists, are remarkable for their character of divine grandeur. The fame of the new prophet spread rapidly in the country, and Jerusalem awaited with impatience his arrival. When he came near the holy city, its inhabitants went out to meet him, and led him in triumph to the temple; all of which is in agreement with Christian tradition. The chiefs and elders who heard him were filled with admiration for his sermons, and were happy to see the beneficent impression which his words exercised upon the populace. All these remarkable sermons of Jesus are full of sublime sentiments.[Pg 108]
Pilate, the governor of the country, however, did not look upon the matter in the same light. Eager agents notified him that Jesus announced the near coming of a new kingdom, the reestablishment of the throne of Israel, and that he suffered himself to be called the Son of God, sent to bring back courage in Israel, for he, the King of Judea, would soon ascend the throne of his ancestors.
I do not propose attributing to Jesus the rôle of a revolutionary, but it seems to me very probable that Jesus wrought up the people with a view to reestablish the throne to which he had a just claim. Divinely inspired, and, at the same time, convinced of the legitimacy of his pretentions, Jesus preached the spiritual union of the people in order that a political union might result.
Pilate, who felt alarmed over these rumors, called together the priests and the elders of the people and ordered them to interdict Jesus from preaching in public, and even to condemn him in the temple under the charge of apostasy. This was the best means for Pilate to rid himself of a dangerous man, whose royal origin he knew and whose popularity was constantly increasing.
It must be said in this connection that the Israelites, far from persecuting Jesus, recognized in him the descendant of the illustrious dynasty of David, and made him the object of their secret hopes, a fact which is evident from the very Gospels which tell that Jesus preached freely in the temple, in the presence of the elders, who could have interdicted him not only the entrance to the temple, but also his preachings.
Upon the order of Pilate the Sanhedrim met and cited Jesus to appear before its tribunal. As the result of the inquiry, the members of the Sanhedrim informed Pilate that his suspicions were without any foundation whatever; that Jesus preached a religious, and not a political, propaganda; that he was expounding the Di[Pg 109]vine word, and that he claimed to have come not to overthrow, but to reestablish the laws of Moses. The Buddhistic record does but confirm this sympathy, which unquestionably existed between the young preacher, Jesus, and the elders of the people of Israel; hence their answer: "We do not judge a just one."
Pilate felt not at all assured, and continued seeking an occasion to hale Jesus before a new tribunal, as regular as the former. To this end he caused him to be followed by spies, and finally ordered his arrest.
If we may believe the Evangelists, it was the Pharisees who sought the life of Jesus, while the Buddhistic record most positively declares that Pilate alone can be held responsible for his execution. This version is evidently much more probable than the account of the Evangelists. The conquerors of Judea could not long tolerate the presence of a man who announced to the people a speedy deliverance from their yoke. The popularity of Jesus having commenced to disturb Pilate's mind, it is to be supposed that he sent after the young preacher spies, with the order to take note of all his words and acts. Moreover, the servants of the Roman governor, as true "agents provocateurs," endeavored by means of artful questions put to Jesus, to draw from him some imprudent words under color of which Pilate might proceed against him. If the preachings of Jesus had been offensive to the Hebrew priests and scribes, all they needed to do was simply to command the people not to hear and follow him, and to forbid him entrance into the temple. But the Evangelists tell us that Jesus enjoyed great popularity among the Israelites and full liberty in the temples, where Pharisees and scribes discussed with him.
In order to find a valid excuse for condemning him, Pilate had him tortured so as to extort from him a confession of high treason.[Pg 110]
But, contrary to the rule that the innocent, overcome by their pain, will confess anything to escape the unendurable agonies inflicted upon them, Jesus made no admission of guilt. Pilate, seeing that the usual tortures were powerless to accomplish the desired result, commanded the executioners to proceed to the last extreme of their diabolic cruelties, meaning to compass the death of Jesus by the complete exhaustion of his forces. Jesus, however, fortifying his endurance by the power of his will and zeal for his righteous cause—which was also that of his people and of God—was unconquerable by all the refinements of cruelty inflicted upon him by his executioners.
The infliction of "the question" upon Jesus evoked much feeling among the elders, and they resolved to interfere in his behalf; formally demanding of Pilate that he should be liberated before the Passover.
When their request was denied by Pilate they resolved to petition that Jesus should be brought to trial before the Sanhedrim, by whom they did not doubt his acquittal—which was ardently desired by the people—would be ordained.
In the eyes of the priests, Jesus was a saint, belonging to the family of David; and his unjust detention, or—what was still more to be dreaded—his condemnation, would have saddened the celebration of the great national festival of the Israelites.
They therefore prayed Pilate that the trial of Jesus should take place before the Passover, and to this he acceded. But he ordered that two thieves should be tried at the same time with Jesus, thinking to, in this way, minimize in the eyes of the people, the importance of the fact that the life of an innocent man was being put in jeopardy before the tribunal; and, by not allowing Jesus to be condemned alone, blind the populace to the unjust prearrangement of his condemnation.[Pg 111]
The accusation against Jesus was founded upon the depositions of the bribed witnesses.
During the trial, Pilate availed himself of perversions of Jesus' words concerning the heavenly kingdom, to sustain the charges made against him. He counted, it seems, upon the effect produced by the answers of Jesus, as well as upon his own authority, to influence the members of the tribunal against examining too minutely the details of the case, and to procure from them the sentence of death for which he intimated his desire.
Upon hearing the perfectly natural answer of the judges, that the meaning of the words of Jesus was diametrically opposed to the accusation, and that there was nothing in them to warrant his condemnation, Pilate employed his final resource for prejudicing the trial, viz., the deposition of a purchased traitorous informer. This miserable wretch—who was, no doubt, Judas—accused Jesus formally, of having incited the people to rebellion.
Then followed a scene of unsurpassed sublimity. When Judas gave his testimony, Jesus, turning toward him, and giving him his blessing, says: "Thou wilt find mercy, for what thou has said did not come out from thine own heart!" Then, addressing himself to the governor: "Why dost thou lower thy dignity, and teach thy inferiors to tell falsehood, when without doing so it is in thy power to condemn an innocent man?"
Words touching as sublime! Jesus Christ here manifests all the grandeur of his soul by pardoning his betrayer, and he reproaches Pilate with having resorted to such means, unworthy of his dignity, to attain his end.
This keen reproach enraged the governor, and caused him to completely forget his position, and the prudent policy with which he had meant to evade personal responsibility for the crime he contemplated. He now imperiously demanded the conviction of Jesus, and, as though he [Pg 112] intended to make a display of his power, to overawe the judges, ordered the acquittal of the two thieves.
The judges, seeing the injustice of Pilate's demand, that they should acquit the malefactors and condemn the innocent Jesus, refused to commit this double crime against their consciences and their laws. But as they could not cope with one who possessed the authority of final judgment, and saw that he was firmly decided to rid himself, by whatever means, of a man who had fallen under the suspicions of the Roman authorities, they left him to himself pronounce the verdict for which he was so anxious. In order, however, that the people might not suspect them of sharing the responsibility for such unjust judgment, which would not readily have been forgiven, they, in leaving the court, performed the ceremony of washing their hands, symbolizing the affirmation that they were clean of the blood of the innocent Jesus, the beloved of the people.
About ten years ago, I read in a German journal, the Fremdenblatt, an article on Judas, wherein the author endeavored to demonstrate that the informer had been the best friend of Jesus. According to him, it was out of love for his master that Judas betrayed him, for he put blind faith in the words of the Saviour, who said that his kingdom would arrive after his execution. But after seeing him on the cross, and having waited in vain for the resurrection of Jesus, which he expected to immediately take place, Judas, not able to bear the pain by which his heart was torn, committed suicide by hanging himself. It would be profitless to dwell upon this ingenious product of a fertile imagination.
To take up again the accounts of the Gospels and the Buddhistic chronicle, it is very possible that the bribed informer was really Judas, although the Buddhistic version is silent on this point. As to the pangs of conscience which are said to have impelled the[Pg 113] informer to suicide, I must say that I give no credence to them. A man capable of committing so vile and cowardly an action as that of making an infamously false accusation against his friend, and this, not out of a spirit of jealousy, or for revenge, but to gain a handful of shekels! such a man is, from the psychic point of view, of very little worth. He ignores honesty and conscience, and pangs of remorse are unknown to him.
It is presumable that the governor treated him as is sometimes done in our days, when it is deemed desirable to effectually conceal state secrets known to men of his kind and presumably unsafe in their keeping. Judas probably was simply hanged, by Pilate's order, to prevent the possibility of his some day revealing that the plot of which Jesus was a victim had been inspired by the authorities.
On the day of the execution, a numerous detachment of Roman soldiers was placed around the cross to guard against any attempt by the populace for the delivery of him who was the object of their veneration. In this occurrence Pilate gave proof of his extraordinary firmness and resolution.
But though, owing to the precautions taken by the governor, the anticipated revolt did not occur, he could not prevent the people, after the execution, mourning the ruin of their hopes, which were destroyed, together with the last scion of the race of David. All the people went to worship at Jesus' grave. Although we have no precise information concerning the occurrences of the first few days following the Passion, we could, by some probable conjectures, reconstruct the scenes which must have taken place.
It stands to reason that the Roman Cæsar's clever lieutenant, when he saw that Christ's grave became the centre of universal lamentations and the subject of national grief, and feared that the[Pg 114] memory of the righteous victim might excite the discontent of the people and raise the whole country against the foreigners' rule, should have employed any effective means for the removal of this rallying-point, the mortal remains of Jesus. Pilate began by having the body buried. For three days the soldiers who were stationed on guard at the grave, were exposed to all kinds of insults and injuries on the part of the people who, defying the danger, came in multitudes to mourn the great martyr. Then Pilate ordered his soldiers to remove the body at night, and to bury it clandestinely in some other place, leaving the first grave open and the guard withdrawn from it, so that the people could see that Jesus had disappeared. But Pilate missed his end; for when, on the following morning, the Hebrews did not find the corpse of their master in the sepulchre, the superstitious and miracle-accepting among them thought that he had been resurrected.
How did this legend take root? We cannot say. Possibly it existed for a long time in a latent state and, at the beginning, spread only among the common people; perhaps the ecclesiastic authorities of the Hebrews looked with indulgence upon this innocent belief, which gave to the oppressed a shadow of revenge on their oppressors. However it be, the day when the legend of the resurrection finally became known to all, there was no one to be found strong enough to demonstrate the impossibility of such an occurrence.
Concerning this resurrection, it must be remarked that, according to the Buddhists, the soul of the just Issa was united with the eternal Being, while the Evangelists insist upon the ascension of the body. It seems to me, however, that the Evangelists and the Apostles have done very well to give the description of the resurrection which they have agreed upon, for if they had not done so, i.e., if the miracle had been given a less material character,[Pg 115]their preaching would not have had, in the eyes of the nations to whom it was presented, that divine authority, that avowedly supernatural character, which has clothed Christianity, until our time, as the only religion capable of elevating the human race to a state of sublime enthusiasm, suppressing its savage instincts, and bringing it nearer to the grand and simple nature which God has bestowed, they say, upon that feeble dwarf called man.[Pg 117]
Explanatory Notes
Chapter III.
§§ 3, 4, 5, 7
The histories of all peoples show that when a nation has reached the apogee of its military glory and its wealth, it begins at once to sink more or less rapidly on the declivity of moral degeneration and decay. The Israelites having, among the first, experienced this law of the evolution of nations, the neighboring peoples profited by the decadence of the then effeminate and debauched descendants of Jacob, to despoil them.
§ 8
The country of Romeles, i.e., the fatherland of Romulus; in our days, Rome.
§§ 11, 12
It must be admitted that the Israelites, in spite of their incontestable wit and intelligence, seem to have only had regard for the[Pg 118] present. Like all other Oriental peoples, they only in their misfortunes remembered the faults of their past, which they each time had to expiate by centuries of slavery.
Chapter IV
§ 6
As it is easy to divine, this verse refers to Joseph, who was a lineal descendant from King David. Side by side with this somewhat vague indication may be placed the following passages from the Gospels:
—"The angel of the Lord appeared unto him in a dream, saying, Joseph, thou son of David, fear not to take unto thee Mary thy wife" ... (Matt. i, 20.)
—"And the multitudes that went before, and that followed, cried, saying, Hosanna to the son of David" (Matt. xxi, 9.)
—"To a virgin espoused to a man whose name was Joseph, of the house of David;" ... (Luke i, 27.)
—"And the Lord God shall give unto him the throne of his father David;" ... (Luke i, 32.)
—"And Jesus himself began to be about thirty years of age, being (as was supposed) the son of Joseph, which was the son of Heli ... which was the son of Nathan, which was the son of David" (Luke iii, 23-31.)
§ 7
Both the Old and the New Testaments teach that God promised David the rehabilitation of his throne and the elevation to it of one of his descendants.
§§ 8, 9
—"And the child grew, and waxed strong in spirit, filled with wisdom, and the grace of God was upon him."[Pg 119]
—"And it came to pass, that after three days they found him in the temple, sitting in the midst of the doctors, both hearing them, and asking them questions."
—"And all that heard him were astonished at his understanding and answers."
—"And he said unto them, How is it that ye sought me? wist ye not that I must be about my Father's business?"
—"And Jesus increased in wisdom and stature, and in favor with God and man" (Luke ii, 40, 46, 47, 49, 52.)
Chapter V
§ 1
"Sind," a Sanscrit word, which has been modified by the Persians into Ind. "Arya," the name given in antiquity to the inhabitants of India; signified first "man who cultivates the ground" or "cultivator." Anciently it had a purely ethnographical signification; this appellation assumed later on a religious sense, notably that of "man who believes."
§ 2
Luke says (i, 80): "And the child grew, and waxed strong in spirit, and was in the deserts till the day of his shewing unto Israel." The Evangelists say that Jesus was in the desert, the Buddhists explain this version of the Gospels by indicating where Jesus was during his absence from Judea. According to them he crossed the Sind, a name which, properly spoken, signifies "the river" (Indus). In connection with this word it is not amiss to note that many Sanscrit words in passing into the Persian language underwent the same transformation by changing the "s" into "h"; per example: [Pg 120]
Sapta (in Sanscrit), signifying seven—hafta (in Persian);
Sam (Sanscrit), signifying equal—ham (Persian);
Mas (Sanscrit), meaning mouth—mah (Persian); Sur (Sanscrit), meaning sun—hur (Persian); Das (Sanscrit), meaning ten—Dah (Persian); Loco citato—and those who believed in the god Djain.
There exists, even yet, on the peninsula of Hindustan, a cult under the name of Djainism, which forms, as it were, a link of union between Buddhism and Brahminism, and its devotees teach the destruction of all other beliefs, which they declare contaminated with falsehood. It dates as far back as the seventh century, B.C. Its name is derived from Djain (conqueror), which it assumed as the symbol of its triumph over its rivals.
§ 4
Each of the eighteen Puranas is divided into five parts, which, besides the canonical laws, the rites and the commentaries upon the creation, destruction and resurrection of the universe, deal with theogony, medicine, and even the trades and professions.
Chapter VI
§ 12
Owing to the intervention of the British, the human sacrifices, which were principally offered to Kali, the goddess of death, have now entirely ceased. The goddess Kali is represented erect, with one foot upon the dead body of a man, whose head she holds in one of her innumerable hands, while with the other hand she brandishes a bloody dagger. Her eyes and mouth, which are wide open, express passion and cruelty.[Pg 121]
Chapter VIII
§§ 3, 4
Zoroaster lived 550 years before Jesus. He founded the doctrine of the struggle between light and darkness, a doctrine which is fully expounded in the Zend-Avesta (Word of God), which is written in the Zend language, and, according to tradition, was given to him by an angel from Paradise.
According to Zoroaster we must worship Mithra (the sun), from whom descend Ormuzd, the god of good, and Ahriman, the god of evil. The world will end when Ormuzd has triumphed over his rival, Ahriman, who will then return to his original source, Mithra.
Chapter X
§ 16
According to the Evangelists, Jesus was born in Bethlehem, which the Buddhistic version confirms, for only from Bethlehem, situated at a distance of about seven kilometres from Jerusalem, could the walls of this latter city be seen.
Chapter XI
§ 15
The doctrine of the Redemptor is, almost in its entirety, contained in the Gospels. As to the transformation of men into children, it is especially known from the conversation that took place between Jesus and Nicodemus.
Chapter XII
§ 1
—"Tell us therefore, What thinkest thou? Is it lawful to give tribute unto Cæsar, or not?" (Matt. xxii, 17.) [Pg 122]
§ 3
—"Then saith he unto them, Render therefore unto Cæsar the things which are Cæsar's; and unto God the things that are God's." (Matt. xxii, 21; et al.)
Chapter XIV
§ 3
According to the Buddhistic belief, the terrestrial buddhas after death, lose consciousness of their independent existence and unite with the eternal Spirit.
§§ 10, 11
Here, no doubt, reference is made to the activity of the Apostles among the neighboring peoples; an activity which could not have passed unnoticed at that epoch, because of the great results which followed the preaching of the new religious doctrine of love among nations whose religions were based upon the cruelty of their gods.
Without permitting myself indulgence in great dissertations, or too minute analysis upon each verse, I have thought it useful to accompany my work with these few little explanatory notes, leaving it to the reader to take like trouble with the rest.
—Finis
Endnotes
1 The Vaisyas and Sudras castes.
2 Brahmins and Kshatriyas.
3 Sanscrit:—"He whose essence (sattva) has become intelligence (bhodi)," those who need but one more incarnation to become perfect buddhas, i.e., to be entitled to Nirvâna.
*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK THE UNKNOWN LIFE OF JESUS CHRIST ***
Updated editions will replace the previous one—the old editions will be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright law means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™ concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for an eBook, except by following the terms of the trademark license, including paying royalties for use of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the trademark license is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. Project Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away—you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution.
START: FULL LICENSE
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase “Project Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg™ License available with this file or online at www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™ electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™ electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™ electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is unprotected by copyright law in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™ works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg™ License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country other than the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you will have to check the laws of the country where you are located before using this eBook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase “Project Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™ trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™ License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg™.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg™ License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg™ website (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works provided that:
- • You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation.”
- • You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™ License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™ works.
- • You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work.
- • You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg™ works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread works not protected by U.S. copyright law in creating the Project Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™ electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg™ electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™
Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg™ and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state’s laws.
The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation’s website and official page at www.gutenberg.org/contact
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine-readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit www.gutenberg.org/donate.
While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: www.gutenberg.org/donate.
Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For forty years, he produced and distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our website which has the main PG search facility: www.gutenberg.org.
This website includes information about Project Gutenberg™, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
(Հայերենը՝ մեքենայական թարգմանություն)
--- « մեքենայական թարգմանություն » ---
Գուտենբերգի նախագիծը Հիսուս Քրիստոսի անհայտ կյանքի էլեկտրոնային գիրքը
Այս էլեկտրոնային գիրքը ցանկացածի համար է ցանկացած վայրում Միացյալ Նահանգներում և աշխարհի շատ այլ մասերում անվճար և գրեթե առանց որևէ սահմանափակումների: Դուք կարող եք պատճենել այն, հանձնել կամ նորից օգտագործել այն Project Gutenberg լիցենզիայի պայմաններով, որոնք ներառված են այս էլեկտրոնային գրքում կամ առցանց www.gutenberg.org կայքում: Եթե դուք գտնվում եք Միացյալ Նահանգներում, դուք պետք է ստուգեք այն երկրի օրենքները, որտեղ գտնվում եք, նախքան այս էլեկտրոնային գիրքն օգտագործելը:
Վերնագիր՝ Հիսուս Քրիստոսի անհայտ կյանքը
Նիկոլաս Նոտովիչի 1877 թվականի հայտնագործության բնօրինակը
Հեղինակ՝ Նիկոլաս Նոտովիչ
Թողարկման ամսաթիվ՝ 2009 թվականի հուլիսի 1 [eBook #29288]
Վերջին թարմացումը՝ փետրվարի 25, 2014թ
Լեզուն՝ անգլերեն
*** ԳՈՒՏԵՆԲԵՐԳԻ ԷԼ ԳԻՐՔ ԾՐԱԳՐԻ ՍԿԶԲԸ ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՆՀԱՅՏ ԿՅԱՆՔԸ ***
Էլեկտրոնային տեքստը պատրաստել է Դեյվիդ Էդվարդսը, Փոլ Մոցուկը,
և Project Gutenberg առցանց բաշխված սրբագրման թիմը
(http://www.pgdp.net)
Թարգմանչի նշում.
Տեքստի փոփոխությունները նշվում են գծավոր կապույտ գծով. բնօրինակ տեքստը ցուցադրվում է, երբ մկնիկի կուրսորը սավառնում է դրա վրա:
Հիսուս Քրիստոսի անհայտ կյանքը
Նիկոլաս Նոտովիչի 1887 թվականի հայտնագործության բնօրինակ տեքստը
Նիկոլաս Նոտովիչի կողմից
Թարգմանել են J. H. Connelly-ն և L. Landsberg-ը
Տպագրվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում
Նյու Յորք: Ռ.Ֆ. Ֆեննո. 1890 թ.
Բովանդակություն
Նախաբան
Ճանապարհորդություն Թիբեթում
Լադակ
Փառատոն Գոնպայում
Սուրբ Իսայի կյանքը
Ռեզյումե
Բացատրական նշումներ
Նախաբան
Թուրքական պատերազմից հետո (1877-1878) ես մի շարք ճանապարհորդություններ կատարեցի Արևելքում։ Բալկանյան փոքրիկ ուշագրավ թերակղզուց ես անցա Կովկասով մինչև Կենտրոնական Ասիա և Պարսկաստան, և վերջապես 1887 թվականին այցելեցի Հնդկաստան՝ հիացմունքի արժանի երկիր, որն ինձ գրավել էր իմ վաղ մանկությունից: Այս ճամփորդությանս նպատակն էր տանը ուսումնասիրել և ճանաչել Հնդկաստանում ապրող ժողովուրդներին և նրանց սովորույթները, մեծ ու խորհրդավոր հնագիտությանը և իրենց երկրի վիթխարի ու վեհ բնությանը: Թափառելով առանց հստակ պլանների, մի տեղից մյուսը, ես եկա լեռնային Աֆղանստան, որտեղից Բոլանի և Գերնայի գեղատեսիլ լեռնանցքներով վերականգնեցի Հնդկաստանը: Հետո, բարձրանալով Ինդուսով մինչև Ռավալ Պինդի, ես վազեցի Փենջաբի վրայով՝ հինգ գետերի երկրի վրա. այցելեց Ամրիցայի Ոսկե տաճար՝ Փենջաբի թագավոր Ռանջիդ Սինգհի գերեզմանը Լահորի մոտ; և շրջվեց դեպի Կաչմիր՝ «Հավերժական երանության հովիտը»։ Այնտեղից ես ուղղեցի իմ մոլորությունները, քանի որ իմ հետաքրքրասիրությունը մղում էր ինձ, մինչև հասա Լադակ, որտեղից ես մտադիր էի վերադառնալ Ռուսաստան Կարակորումով և չինական Թուրքեստանով:
Մի օր, երբ այցելում էի բուդդայական մենաստան իմ ճանապարհին, ես մի գլխավոր լամայից իմացա, որ Լհասայի արխիվում կան շատ հին [Pg vii] հուշեր, որոնք վերաբերում էին Հիսուս Քրիստոսի կյանքին և արևմտյան ազգերին, և որ որոշ. մեծ վանքերն ունեին այդ տարեգրությունների հին օրինակներն ու թարգմանությունները։
Քանի որ քիչ հավանական էր, որ ես պետք է մեկ այլ ճանապարհորդություն կատարեի դեպի այս երկիր, ես որոշեցի հետաձգել իմ վերադարձը Եվրոպա ավելի ուշ, և, որքան էլ դա կարող էր արժենալ, կամ գտնել այդ օրինակները մեծ մենաստաններում կամ գնալ Լհասա. Ճանապարհորդություն, որը հեռու է այնքան վտանգավոր և դժվար լինելուց, ինչպես սովորաբար ենթադրվում է, և ներառում է միայն այնպիսի վտանգներ, որոնց ես արդեն սովոր էի, և որոնք ինձ չեն վարանի փորձելու համար:
Լադակի մայրաքաղաք Լեհում իմ շրջագայության ընթացքում ես այցելեցի քաղաքի մոտ գտնվող Հիմիս մեծ մենաստանը, որի գլխավոր լաման տեղեկացրեց ինձ, որ իրենց վանական գրադարանը պարունակում է խնդրո առարկա ձեռագրերի պատճենները: Որպեսզի ես չկարողանամ արթնացնել իշխանությունների կասկածները վանական իմ այցելության նպատակի վերաբերյալ, և խուսափել խոչընդոտներից, որոնք կարող էին ինձ որպես ռուսի դեմ լինել՝ շարունակելով իմ ճանապարհորդությունը Թիբեթում, վերադարձա։ Լեհ, որ ես մեկնեի Հնդկաստան, և այդպես լքեցի Լադակ մայրաքաղաքը։ Դժբախտ անկումը, որն առաջացրել էր ոտքի կոտրվածք, ինձ բացարձակապես անսպասելի պատրվակ տվեց վանք վերադառնալու համար, որտեղ վիրահատական օգնություն ստացա։ Ես օգտվեցի լամաների մեջ իմ կարճատև այցից, որպեսզի ստանամ նրանց ղեկավարի համաձայնությունը, որ նրանք իրենց գրադարանից բերեն ինձ Հիսուս Քրիստոսին վերաբերող ձեռագրերը, և իմ թարգմանչի օգնությամբ, որն ինձ համար թարգմանեց թիբեթերենը, ուշադիր փոխանցեց իմ նոթատետրում այն, ինչ լաման կարդաց ինձ համար:
Բոլորովին չկասկածելով այս տարեգրության իսկությունը, որը մեծ ճշգրտությամբ խմբագրվել է բրահմինների և հատկապես Հնդկաստանի և Նեպոլի բուդդայական պատմաբանների կողմից, ես ցանկացա, որ Եվրոպա վերադառնալուց հետո հրատարակեմ դրա թարգմանությունը: [էջ ix]
Այդ նպատակով ես դիմեցի մի քանի աշխարհահռչակ եկեղեցականների՝ խնդրելով վերանայել իմ գրառումները և ասել, թե ինչ են մտածում դրանց մասին:
Մգր. Կիևի հայտնի մետրոպոլիտ Պլատոնը կարծում էր, որ իմ հայտնագործությունը մեծ նշանակություն ունի։ Այնուամենայնիվ, նա փորձում էր ինձ հետ պահել հուշերը տպագրելուց՝ հավատալով, որ դրանց հրապարակումը կարող է միայն վնասել ինձ։ — Ինչո՞ւ։ Այս մասին մեծարգո առաջնորդը հրաժարվեց ինձ ավելի հստակ ասել։ Այնուամենայնիվ, քանի որ մեր խոսակցությունը տեղի ունեցավ Ռուսաստանում, որտեղ գրաքննիչը իր վետոն կդներ նման ստեղծագործության վրա, ես որոշեցի սպասել։
Մեկ տարի անց ես հայտնվեցի Հռոմում։ Ես ցույց տվեցի իմ ձեռագիրը Հայր Սուրբին մոտ գտնվող կարդինալին, որն ինձ բառացիորեն պատասխանեց. «Ի՞նչ օգուտ կտա սա տպագրելը, ոչ ոք դրան մեծ նշանակություն չի տա, և դու մի շարք թշնամիներ կստեղծես։ Բայց դու դեռ շատ երիտասարդ ես, եթե քեզ վերաբերվում է փողի հարց, ես կարող եմ քեզանից պահանջել հատուցում քո թղթադրամների համար, մի գումար, որը կփոխհատուցի քո ծախսերը և կփոխհատուցի քո կորստի համար»։ Իհարկե, հրաժարվեցի։
Փարիզում ես խոսեցի իմ նախագծի մասին կարդինալ Ռոտելիի հետ, ում ծանոթությունը ես հաստատել էի Կոստանդնուպոլսում: Նա էլ դեմ էր, որ իմ գործը տպագրվի՝ վաղաժամ լինելու պատրվակով։ «Եկեղեցին, - ավելացրեց նա, - արդեն չափից դուրս շատ է տառապում աթեիստական գաղափարների նոր հոսանքից, և դուք միայն նոր սնունդ կտաք ավետարանական վարդապետությունը զրպարտողներին և վիրավորողներին: Ես դա ասում եմ ձեզ ի շահ ողջ քրիստոնյաների: եկեղեցիները»։
Հետո ես գնացի Մ. Ժյուլ Սայմոնի մոտ։ Նա շատ հետաքրքիր համարեց իմ հարցը և ինձ խորհուրդ տվեց հարցնել Մ.Ռենանի կարծիքը այս հուշերը տպագրելու լավագույն ձևի վերաբերյալ։ Հաջորդ օրը ես նստեցի մեծ փիլիսոփայի կաբինետում։ Մեր զրույցի ավարտին Մ. Ռենանը առաջարկեց, որ ես իրեն վստահեմ խնդրո առարկա հուշերը, որպեսզի նա կարողանա Ակադեմիայում հայտնագործության մասին զեկույց ներկայացնել։ [էջ x]
Այս առաջարկը, ինչպես կարելի է հեշտությամբ հասկանալ, շատ գրավիչ և շոյող էր իմ սիրահարներին։ Ես, սակայն, հետս տարա ձեռագիրը՝ այն հետագա վերանայման պատրվակով։ Ես կանխատեսում էի, որ եթե ընդունեմ առաջարկվող համադրությունը, ապա միայն պատիվ կունենամ գտնելու տարեգրությունները, մինչդեռ «Հիսուսի կյանքը» գրքի նշանավոր հեղինակը կունենա հրապարակման և դրա մեկնաբանության փառքը։ Կարծում էի, որ բավականաչափ պատրաստ էի հրատարակելու տարեգրությունների թարգմանությունը՝ դրանք ուղեկցելով իմ գրառումներով, և, հետևաբար, չընդունեցի այն շատ բարեհաճ առաջարկը, որը նա արեց ինձ։ Բայց որպեսզի ես չվիրավորեմ մեծ վարպետի զգայունությունը, ում նկատմամբ ես խոր հարգանք էի տածում, ես որոշեցի հետաձգել հրապարակումը նրա մահից հետո, մի մահ, որը հեռու չէր կարող լինել, եթե դատեմ Մ.Ռենանի ակնհայտ ընդհանուր թուլությունը: Մ.Ռենանի մահից կարճ ժամանակ անց ես նորից գրեցի Մ. Ժյուլ Սայմոնին նրա խորհրդի համար։ Նա ինձ պատասխանեց, որ դա իմ գործն է, որպեսզի դատեմ հուշերը հրապարակայնացնելու հնարավորության մասին։
Ուստի ես իմ գրառումները կարգի եմ բերում և այժմ հրապարակում եմ դրանք՝ ինձ իրավունք վերապահելով հիմնավորել այս տարեգրությունների իսկությունը։ Իմ մեկնաբանություններում ես ներկայացնում եմ այն փաստարկները, որոնք պետք է մեզ համոզեն բուդդայական կազմողների անկեղծության և բարեխղճության մեջ: Ուզում եմ ավելացնել, որ նախքան իմ շփումը քննադատելը, սավանների հասարակությունները կարող են առանց մեծ ծախսերի սարքավորել գիտարշավը, որն իր առաքելությունն ունի ուսումնասիրել այդ ձեռագրերը այն վայրում, որտեղ ես հայտնաբերել եմ դրանք, և այդպիսով հեշտությամբ կարող են ստուգել դրանց պատմական արժեքը:
— Նիկոլաս Նոտովիչ
Հիսուս Քրիստոսի անհայտ կյանքը
Ճանապարհորդություն Թիբեթում
Հնդկաստանում իմ շրջագայության ընթացքում ես հաճախ առիթ էի ունենում զրուցելու բուդդիստների հետ, և Թիբեթի մասին նրանց պատմած պատմություններն այնքան գրգռեցին իմ հետաքրքրասիրությունը, որ ես որոշեցի ճամփորդել այդ դեռևս գրեթե անհայտ երկիր: Այդ նպատակով ես շարժվեցի դեպի Կաչմիր (քաշմիր) հատող երթուղի, որը վաղուց էի մտադրվել այցելել:
1887 թվականի հոկտեմբերի 14-ին ես մտա զինվորներով լեփ-լեցուն երկաթուղային վագոն և Լահորից գնացի Ռավալ-Պինիդի, ուր հասա հաջորդ օրը, կեսօրին մոտ։ Մի փոքր հանգստանալով և քաղաքը զննելուց հետո, որին մշտական կայազորը տալիս է զինվորական ճամբարի տեսք, ես ինձ ապահովեցի ճանապարհորդության անհրաժեշտությունը, որտեղ երկաթուղային վագոնների տեղը զբաղեցնում են ձիերը։ Ծառայիս՝ Պոնդիչերիի գունավոր մի մարդու աջակցությամբ, ես հավաքեցի իմ ողջ ուղեբեռը, վարձեցի տոնգա (երկանիվ մեքենա, որը քաշում են երկու ձի), նստեցի ետևի նստատեղին և ճանապարհ ընկա դեպի գեղատեսիլ ճանապարհը, որը տանում էր դեպի։ Կաչմիր, հիանալի մայրուղի, [էջ 2], որով մենք արագ շարժվեցինք: Մենք պետք է ոչ քիչ հմտություն գործածեինք՝ ճանապարհ անցնելու ռազմական քարավանի շարքերով, որոնց ուղեբեռը տեղափոխում էին ուղտեր, որը գյուղական ճամբարից քաղաք վերադարձող ջոկատի մի մասն էր: Շուտով մենք հասանք Փենջաբի հովտի ծայրին և, բարձրանալով անսահման ոլորուններով մի ճանապարհ, մտանք Հիմալայների լեռնանցքները։ Վերելքն ավելի ու ավելի զառիթափ էր դառնում։ Մեր ետևում, գեղեցիկ համայնապատկերի պես, տարածվում էր այն շրջանը, որը մենք նոր էինք անցել, որը կարծես ավելի ու ավելի էր սուզվում մեզանից։ Երբ արևի վերջին հայացքը հառեց լեռների գագաթներին, մեր թոնգան ուրախությամբ դուրս եկավ զիգզագներից, որոնց աչքը դեռ կարող էր տեսնել անտառապատ լանջով, և կանգ առավ Մյուրե փոքրիկ քաղաքի մոտ. որտեղ անգլիացի ֆունկցիոներների ընտանիքները եկել էին ստվեր և թարմություն փնտրելու։
Սովորաբար Մուրեից Սրինագար կարելի է թոնգայով գնալ. բայց ձմեռային սեզոնի մոտենալուն, երբ բոլոր եվրոպացիները լքում են Քաչմիրը, տոնգայի ծառայությունը դադարեցվում է։ Ես իմ ճամփորդությունը ձեռնարկեցի հենց այն ժամանակ, երբ ամառային կյանքը սկսում է թուլանալ, և անգլիացիները, որոնց հանդիպեցի ճանապարհին, վերադառնալով Հնդկաստան, շատ զարմացան ինձ տեսնելով և ապարդյուն ջանքեր գործադրեցին աստվածային իմ ճանապարհորդության նպատակը Կաչմիրում:
Թողնելով տոնգան՝ ես վարձեցի թամբի ձիեր, առանց զգալի դժվարության, և արդեն երեկո էր եկել, երբ մենք սկսեցինք իջնել Մուրեից, որը գտնվում է 5000 ոտնաչափ բարձրության վրա։ Մեր ճամփորդության այս փուլն իր մեջ ոչ մի զվարճալի բան չուներ։ Ճանապարհը պատռվեց ուշ անձրևների հետևանքով, խավարը եկավ մեզ վրա, և մեր ձիերը ավելի շուտ կռահեցին, քան տեսան իրենց ճանապարհը: Երբ գիշերը լրիվ բացվեց, փոթորիկ անձրևը զարմացրեց մեզ բաց ափում, և հարյուրամյա կաղնիների թանձր սաղարթների պատճառով, որոնք կանգնած էին մեր ճանապարհի եզրերին, մենք ընկղմվեցինք խոր խավարի մեջ: Որպեսզի մենք չկորցնեինք միմյանց, ստիպված էինք ժամանակ առ ժամանակ շարունակել զանգեր փոխանակել։ Այս անթափանց [էջ 3] անհայտության մեջ մենք գուշակեցինք ժայռերի հսկայական զանգվածներ գրեթե մեր գլխավերևում և գիտակցում էինք մեր ձախ կողմում հորդառատ հեղեղի մասին, որի ջուրը կազմում էր կասկադ, որը մենք չէինք կարող տեսնել: Երկու ժամվա ընթացքում մենք սավառնում էինք ցեխի մեջ, և սառցե անձրևը պաղեցրեց իմ ուղեղը, երբ հեռվից նկատեցինք մի փոքրիկ կրակ, որի տեսարանը վերածնեց մեր էներգիան։ Բայց որքա՜ն խաբուսիկ են լույսերը լեռներում։ Դուք հավատում եք, որ տեսնում եք, որ կրակը այրվում է ձեր մոտ և անմիջապես անհետանում է, նորից հայտնվելու համար, աջ, ձախ, վերևում, ձեզանից ներքև, կարծես հաճույք էր ստանում հալածված ճամփորդի վրա հնարքներ անելուց: Ամբողջ ժամանակ ճանապարհը հազար պտույտ է կատարում, և քամիները այս ու այն կողմ, և կրակը, որն անշարժ է, կարծես անընդհատ շարժման մեջ է, անհայտությունը խանգարում է քեզ հասկանալ, որ դու ինքդ ամեն ակնթարթ փոխում ես քո ուղղությունը:
Ես բոլորովին կտրել էի այս այդքան բաղձալի կրակին մոտենալու բոլոր հույսերը, երբ այն նորից հայտնվեց, և այս անգամ այնքան մոտ, որ մեր ձիերը կանգ առան նրա առաջ։
Այստեղ պետք է իմ անկեղծ շնորհակալությունը հայտնեմ անգլիացիներին, որոնց հեռատեսության համար նրանք ապացուցեցին ճամփեզրին փոքրիկ բենգալոներ կառուցելիս՝ ճանապարհորդների ապաստանի համար մեկ հարկանի տներ։ Ճիշտ է, նման հյուրանոցում հարմարավետություն չի կարելի պահանջել. բայց սա այն հարցն է, որում հոգնածությունից կոտրված ճանապարհորդը չի պահանջում, և նա երջանկության գագաթնակետին է, երբ իր տրամադրության տակ գտնում է մաքուր և չոր սենյակ։
Հինդուները, անկասկած, չէին սպասում, որ ճանապարհորդը կգա գիշերվա այսքան ուշ ժամին և այս սեզոնին, քանի որ նրանք խլել էին բենգալովի բանալիները, ուստի մենք ստիպված եղանք հարկադրաբար մուտք գործել: Ես նետվեցի ինձ համար պատրաստված մահճակալի վրա, որը կազմված էր ջրով հագեցած բարձից և վերմակից, և համարյա անմիջապես քնեցի։ Լուսադեմին, թեյ և մի քանի խմիչքներ խմելուց հետո, մենք նորից սկսեցինք մեր երթը, այժմ ողողված արևի վառվող ճառագայթների տակ: Ժամանակ առ ժամանակ անցնում էինք գյուղերով. [էջ 4] նախ հոյակապ նեղ լեռնանցքում, այնուհետև լեռան գրկում ոլորապտույտ ճանապարհի երկայնքով: Ի վերջո, մենք իջանք Ջելում (Ջելում) գետը, որի ջրերը հոսում են նրբագեղ, ժայռերի միջով, որոնցով նրա ընթացքը խոչընդոտվում է, ժայռոտ պատերի միջև, որոնց գագաթները շատ տեղերում կարծես թե հասնում են Հիմալայների կապույտ երկնքին, մի դրախտ, որը այստեղ իրեն ցույց է տալիս զարմանալիորեն մաքուր և հանդարտ:
Կեսօրին մենք հասանք Լեզուն կոչվող գյուղին, որը գտնվում է գետի ափին, որը ներկայացնում է խրճիթների յուրօրինակ շարք, որոնք տալիս են տուփերի էֆեկտը, որոնց բացվածքները կազմում են ճակատ։ Այստեղ վաճառվում են մթերքներ և բոլոր տեսակի ապրանքներ։ Վայրը լցվում է հինդուներով, որոնք իրենց ճակատներին կրում են իրենց համապատասխան կաստաների տարբեր գույների նշանները: Այստեղ էլ տեսնում ես գեղեցկուհի կաչմիրցիներին՝ հագած իրենց երկար սպիտակ շապիկներն ու ձյունառատ չալմաները։ Այստեղ վարձեցի, լավ գնով, հինդու կաբրիոլետ, քաչմիրյանից։ Այս փոխադրամիջոցն այնպես է կառուցված, որ այնտեղ նստած մնալու համար պետք է ոտքերը խաչել թուրքական ձևով։ Նստատեղն այնքան փոքր է, որ այն կտեղավորի առավելագույնը երկու հոգու։ Մեջքի որևէ հենարանի բացակայությունը տրանսպորտային այս եղանակը շատ վտանգավոր է դարձնում. Այնուամենայնիվ, ես ընդունեցի այս տեսակի շրջանաձև սեղանը, որը տեղադրված էր երկու անիվների վրա և գծված էր ձիու կողմից, քանի որ ցանկանում էի հասնել իմ ճանապարհորդության ավարտին որքան հնարավոր է շուտ։ Սակայն հազիվ թե ես հինգ հարյուր յարդ անցած էի դրա վրայով, երբ լրջորեն ափսոսում էի լքած ձիու համար, այնքան հոգնած էի, որ դիմանում էի ոտքերս խաչած պահելու և հավասարակշռությունս պահպանելու համար։ Ցավոք, արդեն ուշ էր։
Երեկոյան իջնում էր, երբ մոտեցա Հոռի գյուղին։ Հոգնածությունից սպառված; ցնցված անդադար ցնցումներից; ոտքերս կարծես միլիոնավոր մրջյունների ներխուժած լինեն, ես լիովին անկարող էի վայելել մեր առջև տարածված գեղատեսիլ լանդշաֆտը, երբ մենք ճամփորդում էինք [էջ 5] Ջելումով, որի ափերը մի կողմից եզերված են զառիթափ ժայռերով և մյուսները լեռների խիստ անտառապատ լանջերով: Հորիում հանդիպեցի Մեքքայից վերադարձող ուխտավորների քարավանին:
Կարծելով, որ ես բժիշկ եմ և սովորելով Լադակ հասնելու իմ շտապողականությունը, նրանք ինձ հրավիրեցին միանալ իրենց, ինչը ես խոստացա, որ կանեմ Սրինագարում:
Ես վատ գիշեր անցկացրի՝ նստած անկողնումս, վառված ջահը ձեռքիս, առանց աչքերս փակելու, անընդհատ վախենալով կարիճների և հարյուրոտանիների խայթոցներից, որոնք խայթում են բենգալոներում: Ես երբեմն ամաչում էի այն վախից, որով ինձ ներշնչում էին այդ վնասատուները. Այնուամենայնիվ, ես չկարողացա քնել նրանց մեջ: Իսկապես, որտե՞ղ է մարդու մեջ այն գիծը, որը բաժանում է քաջությունը վախկոտությունից: Ես չեմ պարծենա իմ քաջությամբ, բայց ես վախկոտ չեմ, բայց այն անհաղթահարելի վախը, որով այդ չարամիտ փոքրիկ արարածները ինձ ոգևորեցին, քունը քշեցին իմ կոպերից՝ չնայած իմ ծայրահեղ հոգնածությանը։
Մեր ձիերը մեզ տարան մի հարթ հովիտ՝ շրջապատված բարձր լեռներով։ Արևի շողերի տակ ողողված, երկար ժամանակ չպահանջվեց թամբի մեջ քնելու համար։ Թարմության հանկարծակի զգացումը թափանցեց ու արթնացրեց ինձ։ Ես տեսա, որ մենք արդեն սկսել էինք բարձրանալ լեռնային արահետով, խիտ անտառի մեջտեղում, ճեղքեր, որոնց մեջ երբեմն բացվում էին մեր հիացական հայացքները՝ ապշեցուցիչ տեսարաններ, հորդառատ հեղեղներ. հեռավոր լեռներ; անամպ երկինք; մի լանդշաֆտ, շատ ներքեւում, զարմանալի գեղեցկությամբ: Մեր մասին ամեն ինչ անթիվ փայլուն փետրավոր թռչունների երգերն էին: Կեսօրին մոտ մենք դուրս եկանք անտառից, իջանք գետի ափին գտնվող մի փոքրիկ գյուղ, և թեթև ու սառը համով թարմանալուց հետո շարունակեցինք մեր ճանապարհը։ Սկսելուց առաջ ես գնացի շուկա և փորձեցի այնտեղ մի բաժակ տաք կաթ գնել հինդուից, որը կռացած նստած էր եռացող կաթով լի մի մեծ կաթսայի առաջ։ Որքա՜ն մեծ էր իմ զարմանքը [էջ 6], երբ նա առաջարկեց ինձ վերցնել ամբողջ կաթսան՝ իր պարունակությամբ՝ վստահեցնելով, որ ես աղտոտել եմ դրա մեջ պարունակվող կաթը։ — Ես միայն մի բաժակ կաթ եմ ուզում, ոչ թե մի թեյնիկ,— ասացի նրան։
«Ըստ մեր օրենքների,- պատասխանեց ինձ վաճառականը,- եթե մեր կաստային չպատկանող մեկը երկար ժամանակ աչքը հառել է մեր ճաշատեսակներից մեկին, մենք պետք է մանրակրկիտ լվացենք այդ ապրանքը և դեն նետենք ուտելիքը: Դու պղծեցիր իմ կաթը, և ոչ ոք այլևս դրանից չի խմի, որովհետև ոչ միայն չբավարարվեցիր աչքդ ուղղելով դրա վրա, այլև մատով ցույց տվեցիր այն։
Ես իսկապես երկար ժամանակ զննել էի նրա ապրանքը՝ համոզվելու համար, որ դա իսկապես կաթ է, և մատով ցույց տվեցի վաճառականին, որտեղից ուզում էի, որ կաթը թափվեր։ Օտար ժողովուրդների օրենքների և սովորույթների հանդեպ հարգանքով լի՝ ես վճարեցի, առանց վիճաբանության, մեկ ռուփի, ամբողջ կաթի գինը, որը լցնում էին փողոցում, թեև վերցրել էի դրանից միայն մեկ բաժակ։ Սա մի դաս էր, որն ինձ սովորեցրեց այսուհետև հայացքս չկենտրոնացնել հինդուների սննդի վրա:
Չկա ոչ մի կրոնական համոզմունք, որն ավելի խառնաշփոթ է այն բազմաթիվ արարողակարգային օրենքների և մեկնաբանությունների պատճառով, որոնք սահմանում են դրա պահպանումը, քան բրահմինականը:
Թեև մյուս հիմնական կրոններից յուրաքանչյուրն ունի միայն մեկ ոգեշնչված գիրք, մեկ Աստվածաշունչ, մեկ Ավետարան կամ մեկ Ղուրան, գրքեր, որոնցից եբրայեցիները, քրիստոնյաները և մուսելականներն իրենց դավանանքն են բերում, բրահմինական հինդուներն ունեն այդքան մեծ թվով մատյաններ և մեկնաբանություններ: այն բանում, որ ամենաիմաստուն բրահմենը հազիվ թե հասցրել է ուսումնասիրել դրանց մեկ տասներորդը: Մի կողմ թողնելով Վեդաների չորս գրքերը. Պուրանաները, որոնք գրված են սանսկրիտով և կազմված են տասնութ հատորներից, որոնք պարունակում են 400000 տողեր, որոնք վերաբերում են իրավունքին, իրավունքներին, աստվածաբանությանը, բժշկությանը, աշխարհի ստեղծմանը և [էջ 7] կործանմանը և այլն։ հսկայական Շաստրաները, որոնք զբաղվում են մաթեմատիկայով, քերականությամբ և այլն; Ուպա-Վեդաները, Ուպանիշադները, Ուպո-Պուրանաները, որոնք բացատրում են Պուրանաները, և մի շարք այլ մեկնաբանություններ մի քանի հատորով. դեռևս մնացել են տասներկու հսկայական գրքեր, որոնք պարունակում են Մանուի՝ Բրահմայի թոռան օրենքները, գրքեր, որոնք վերաբերում են ոչ միայն քաղաքացիական և քրեական իրավունքին, այլև կանոնական կանոններին, որոնք հավատացյալներին պարտադրում են այնպիսի մեծ թվով արարողություններ, որ զարմանում ես։ հիացած անսահման համբերությամբ, որ հնդկացիները ցուցաբերում են՝ պահպանելով սուրբ Մանուի կողմից խրախուսված պատվիրանները: Մանուն անվիճելիորեն մեծ օրենսդիր և մեծ մտածող էր, բայց նա այնքան շատ է գրել, որ հաճախակի է պատահել, որ մեկ էջի ընթացքում հակասում է ինքն իրեն: Բրահմինները դժվարանում են նկատել դա, և խեղճ հինդուները, որոնց աշխատուժը աջակցում է բրահմինական կաստային, ստրկամտորեն հնազանդվում են իրենց հոգևորականներին, որոնց դեղատոմսերը նրանց պատվիրում են երբեք չդիպչել իրենց կաստային չպատկանող մարդուն, ինչպես նաև բացարձակապես արգելում են. մի անծանոթ՝ իր ուշադրությունը հնդուին պատկանող որևէ բանի վրա կենտրոնացնելուց: Պահպանելով այս օրենքի խիստ տառը՝ հինդուին պատկերացնում է, որ իր սնունդը աղտոտված է, երբ այն մի փոքր երկար ծանուցում է ստանում անծանոթից:
Եվ այնուամենայնիվ, բրահմինիզմը, նույնիսկ իր երկրորդ ծննդյան սկզբում, եղել է զուտ միաստվածական կրոն, որը ճանաչում է միայն մեկ անսահման և անբաժանելի Աստված: Ինչպես եղավ բոլոր ժամանակներում և կրոններում, հոգևորականներն օգտվեցին արտոնյալ իրավիճակից, որը նրանց վեր է դասում անգրագետ բազմությունից և վաղ ժամանակներում ստեղծեցին պաշտամունքի տարբեր արտաքին ձևեր և որոշակի օրենքներ՝ մտածելով, որ կարող են ավելի լավ ազդել այս կերպ։ և վերահսկել զանգվածներին: Շուտով ամեն ինչ փոխվեց, այնքան հեռու, որ միաստվածության սկզբունքը, որի մասին վեդաները տվել են այդքան հստակ պատկերացում, շփոթվեց կամ, ասես, փոխարինվեց աստվածների և աստվածուհիների, կիսաստվածների, հանճարների անհեթեթ ու անսահման շարքով: և [էջ 8] սատանաներ, որոնք ներկայացված էին կուռքերով, անսահման բազմազանությամբ, բայց բոլորը հավասարապես սարսափելի էին: Ժողովուրդը, որը մի ժամանակ փառահեղ էր, քանի որ իր կրոնը ժամանակին մեծ ու մաքուր էր, այժմ աստիճանաբար սահում է կատարյալ հիմարության մեջ: Հազիվ թե նրանց օրը բավարարի իրենց կանոնների բոլոր դեղատոմսերը կատարելու համար։ Պետք է դրականորեն ասել, որ հինդուները գոյություն ունեն միայն իրենց հիմնական կաստային՝ բրահմիններին աջակցելու համար, ովքեր իրենց ձեռքն են վերցրել ժամանակավոր ուժը, որը ժամանակին տիրապետում էին ժողովրդի անկախ սուվերեններին: Հնդկաստանը կառավարելիս անգլիացին չի միջամտում հասարակական կյանքի այս փուլին, և, հետևաբար, բրահմինները շահույթ են ստանում՝ պահպանելով մարդկանց ավելի լավ ապագայի հույսը:
Արևն անցավ լեռան գագաթի հետևից, և գիշերվա խավարը մի պահ տարածեց այն հիասքանչ բնապատկերը, որը մենք անցնում էինք։ Շուտով Ջելումի նեղ հովիտը քնեց։ Զառիթափ ժայռերի եզրերով ոլորուն մեր ճանապարհն անմիջապես թաքնվեց մեր տեսադաշտից. լեռներն ու ծառերը շփոթվել էին մեկ մութ զանգվածի մեջ, և աստղերը փայլում էին երկնային պահոցում: Մենք ստիպված էինք իջնել և զգալ մեր ճանապարհը լեռան կողքով՝ վախենալով դառնալ մեր ոտքերի տակ հորանջած անդունդի զոհը։ Գիշերվա ուշ ժամին մենք անցանք կամուրջով և բարձրացանք զառիթափ բարձրության վրա, որը տանում էր դեպի բենգալո Ուրի, որն այս բարձրության վրա կարծես լիակատար մեկուսացում է վայելում: Հաջորդ օրը մենք անցանք հմայիչ շրջանով, որը միշտ անցնում էր գետի երկայնքով, որի շրջադարձին տեսանք սիկհերի ամրոցի ավերակները, որը կարծես տխուր հիշում էր իր փառավոր անցյալը: Փոքրիկ հովտում, սարերի մեջ տեղավորված, մենք գտանք մի բենգալո, որը կարծես ողջունում էր մեզ: Նրա մոտակայքում ճամբար էր դրված Կաչմիրի Մահարաջայի հեծելազորային գունդը։
Երբ սպաներն իմացան, որ ես ռուս եմ, ինձ հրավիրեցին կիսվելու իրենց ճաշով։ Այնտեղ ես հաճույք ունեցա ծանոթանալու [էջ 9] գնդապետ Բրաունի հետ, ով առաջինն էր, որ կազմեց աֆղանական-փուչթոն լեզվի բառարան։
Քանի որ ես ցանկանում էի որքան հնարավոր է շուտ հասնել Սրինագար քաղաքը, ես, քիչ ուշացումով, շարունակեցի ճանապարհս լեռների ստորոտին ընկած գեղատեսիլ շրջանով, երկար ժամանակ հետևելով ճանապարհին. գետը։ Այստեղ, մեր աչքի առաջ, հոգնած նախորդ բնապատկերների միապաղաղ ամայությունից, բացվում էր մի հմայիչ տեսարան դեպի բարեկեցիկ հովիտ՝ բազմաթիվ երկհարկանի տներով շրջապատված այգիներով և մշակովի դաշտերով։ Քիչ այն կողմ սկսվում է հայտնի Կաչմիրի հովիտը, որը գտնվում է մի շարք բարձր ժայռերի հետևում, որոնք ես անցա մինչև երեկո։ Ինչպիսի հիանալի համայնապատկեր բացահայտվեց իմ աչքի առաջ, երբ ես հայտնվեցի վերջին ժայռի մոտ, որը բաժանում է Կաչմիրի հովիտը իմ անցած լեռնային երկրից։ Հիասքանչ աղյուսակը իսկապես հմայեց իմ տեսողությունը: Այս հովիտը, որի սահմանները կորած են հորիզոնում, և ամբողջ տարածքում լավ բնակեցված է, ամրագրված է Հիմալայան բարձր լեռների մեջ: Արևի ծագման և մայրամուտի ժամանակ հավերժական ձյան գոտին կարծես արծաթե օղակ է, որը գոտկատեղի պես շրջապատում է այս հարուստ ու հիասքանչ սարահարթը, ակոսված բազմաթիվ գետերով և անցնում հիանալի ճանապարհներով, այգիներով, բլուրներով, լիճով, կղզիներով: որոնցում զբաղված են հավակնոտ ոճի շինություններ, այս ամենը ճանապարհորդին պատճառ է դառնում, որ նա մտել է այլ աշխարհ։ Նրան թվում է, թե նա պետք է գնար, բայց մի փոքր ավելի հեռու, և այնտեղ պետք է գտնի այն դրախտը, որի մասին իր կառավարչուհին այնքան հաճախ էր պատմում նրան մանկության տարիներին:
Գիշերային վարագույրը կամաց-կամաց ծածկեց հովիտը, մի մութ ամպլիտուդով միախառնվելով լեռները, այգիներն ու լիճը, որոնք այս ու այն կողմ խոցված էին աստղերի նման հեռավոր կրակներից։ Ես իջա հովիտ՝ ուղղվելով դեպի Ջելում, որը ճեղքել է իր ճանապարհը լեռների նեղ կիրճով, որպեսզի միանա Ինդ գետի ջրերին: Ըստ [էջ 10] ավանդության՝ հովիտը ժամանակին եղել է ներքին ծով; մի անցուղի բացվեց այն շրջապատող ժայռերի միջով և ցամաքեցրեց ջրերը՝ չթողնելով իր նախկին բնավորությունը, քան լիճը, Ջելումն ու փոքր ջրային հոսքերը: Գետի ափերին այժմ շարված են երկար ու նեղ նավակները, որոնցում տերերն իրենց ընտանիքներով բնակվում են ամբողջ տարին։
Այստեղից Սրինագար կարելի է հասնել ձիով մեկ օրվա ճանապարհորդության ընթացքում. բայց նավով ճանապարհորդությունը պահանջում է մեկուկես օր: Ես ընտրեցի փոխադրման վերջին եղանակը, և ընտրելով մի նավ և սակարկելով դրա տիրոջ հետ դրա վարձույթը, նստեցի աղեղի մեջ, գորգի վրա՝ պատսպարված մի տեսակ պենտհաուսի տանիքով։ Նավը լքեց ափը կեսգիշերին՝ մեզ արագ տանելով դեպի Սրինագար։ Կեղևի ծայրին մի հինդու պատրաստեց իմ թեյը: Ես գնացի քնելու՝ ուրախանալով, որ գիտեի, որ իմ ճանապարհորդությունը պետք է ավարտվեր: Իմ փոքրիկ տանիքը ներթափանցող արևի շողերի տաք շոյանքը արթնացրեց ինձ, և այն, ինչ ես ապրեցի, ինձ անսահման հիացրեց: Ամբողջովին կանաչ բանկեր; ձյունով ծածկված լեռների գագաթների հեռավոր ուրվագծերը; գեղեցիկ գյուղեր, որոնք ժամանակ առ ժամանակ հայտնվում էին լեռան ստորոտում. ջրի բյուրեղային թերթիկ; մաքուր և յուրօրինակ հաճելի օդ, որը ես շնչում էի ոգևորությամբ. անսահման թռչունների երաժշտական երգերը; արտասովոր մաքրության երկինք; Իմ հետևում ջրի շիթը խառնվում էր կլոր ծայրով թիակով, որը հեշտությամբ վարում էր մի հոյակապ կին (հրաշալի աչքերով և արևից շագանակագույն դեմքով), որը շքեղ անտարբերության մթնոլորտ էր կրում. ես էքստազի մեջ ընկա, և ես ամբողջովին մոռացա գետի վրա իմ ներկայության պատճառը: Այդ պահին ես նույնիսկ ցանկություն չունեի հասնելու իմ ճամփորդության ավարտին, և, այնուամենայնիվ, որքան զրկանքներ էին մնացել ինձ համար, և որքա՜ն վտանգներ էին սպասվում։ Ես ինձ այստեղ այնքան գոհ էի զգում: [էջ 11]
Նավն արագ սահեց, և լանդշաֆտը շարունակում էր նոր գեղեցկություններ բացել իմ աչքի առաջ՝ կորցնելով իրեն հորիզոնի հետ երբևէ նոր համադրությունների մեջ, որոնք միաձուլվելով լեռների մեջ, որոնցով անցնում էինք, մեկ դառնալով նրանց հետ։ Այնուհետև մի նոր համայնապատկեր կցուցադրվեր իրեն՝ կարծես լայնանալով և դուրս հոսելով լեռների կողքերից՝ դառնալով ավելի ու ավելի մեծ... Օրը գրեթե անցել էր, և ես դեռ չէի հոգնել այս հիասքանչ բնության, տեսարանի խորհելուց։ որը նորից արթնացրեց մանկության ու պատանեկության հուշանվերները։ Որքա՜ն գեղեցիկ էին այդ օրերը ընդմիշտ անցան:
Ինչքան մարդ մոտենում է Սրինագարին, այնքան գյուղերը շատանում են կանաչապատում։ Մեր նավակի մոտենալուն պես նրանց բնակիչներից ոմանք վազեցին մեզ տեսնելու. Տղամարդիկ իրենց չալմայով, կանայք՝ իրենց փոքրիկ գլխարկներով, երկուսն էլ հագած սպիտակ զգեստներ, որոնք հասնում էին գետնին, երեխաները մերկ վիճակում, որը հիշեցնում էր մեր առաջին ծնողների տարազները:
Քաղաք մտնելիս տեսնում ես մի շարք կեղևներ և լողացող տներ, որոնցում ապրում են ամբողջ ընտանիքներ: Հեռավոր, ձյունածածկ լեռների գագաթները շոյվում էին մայր մտնող արևի վերջին ճառագայթներից, երբ մենք սահում էինք Սրինագարի փայտե տների միջև, որոնք սերտորեն գիծ են գետի երկու ափերին: Այստեղ կյանքը կարծես թե դադարում է մայրամուտին. Լողափի երկայնքով ամրացված էին հազարավոր գունավոր բաց նավակներ (դունգա) և կեղևներով ծածկված կեղևներ (բանգլա); Տղամարդիկ և կանայք հավաքվել էին գետի մոտ՝ Ադամի և Եվայի պարզունակ տարազներով, անցնելով իրենց երեկոյան ողողումը՝ առանց միմյանց հանդեպ ամոթի կամ խոհեմության զգալու, քանի որ կատարում էին կրոնական ծես, որի կարևորությունն իրենց համար ավելի մեծ է, քան բոլոր մարդիկ։ նախապաշարմունքներ.
Հոկտեմբերի 20-ին ես արթնացա մի կոկիկ սենյակում, որտեղից միասեռական տեսարան ունեի դեպի գետը, որն այժմ հեղեղված էր [էջ 12] Կաչմիրի արևի ճառագայթներով։ Քանի որ նպատակ չունեմ այստեղ մանրամասն նկարագրել իմ փորձառությունները, ես ձեռնպահ եմ մնում չթվարկել հիասքանչ հովիտները, լճերի դրախտը, հմայիչ կղզիները, պատմական վայրերը, առեղծվածային պագոդաները և կոկետային գյուղերը, որոնք կորած են թվում հսկայական այգիներում. որի բոլոր կողմերից բարձրանում են Հիմալայի հսկաների հոյակապ գագաթները՝ պարուրված այնքան, որքան աչքը կարող է տեսնել հավերժական ձյունով։ Ես միայն կնշեմ այն նախապատրաստությունները, որոնք ես արել եմ՝ հաշվի առնելով իմ ճանապարհորդությունը դեպի Թիբեթ: Ես վեց օր անցկացրի Սրինագարում՝ երկար էքսկուրսիաներ կատարելով քաղաքի դյութիչ շրջակայքում, ուսումնասիրելով բազմաթիվ ավերակներ, որոնք վկայում են այս շրջանի հնագույն բարգավաճման մասին և ուսումնասիրելով երկրի տարօրինակ սովորույթները:
Կաչմիրը, ինչպես նաև նրան կից մյուս գավառները՝ Բալտիստանը, Լադակը և այլն, Անգլիայի վասալներն են։ Նրանք նախկինում կազմում էին Պենջաբի առյուծի` Ռանջիդ Սինգի ունեցվածքի մի մասը: Նրա մահից հետո անգլիական զորքերը գրավեցին Լահորը՝ Պենջաբի մայրաքաղաքը, առանձնացրին Կաչմիրը մնացած կայսրությունից և ժառանգական իրավունքի գույնի ներքո և 160,000,000 ֆրանկ գումարով այն զիջեցին Գուլաբ-Սինգին՝ Գուլաբ-Սինգին։ հանգուցյալ ինքնիշխանի ծանոթները՝ բացի նրան շնորհելով Մահարաջա տիտղոսը։ Իմ ճանապարհորդության ժամանակաշրջանում իրական Մահարաջան Պերտաբ-Սինգն էր՝ Գուլաբի թոռը, որի նստավայրը Ջամուն է՝ Հիմալայի հարավային լանջին:
Կաչմիրի հայտնի «երջանիկ հովիտը» (ութսունհինգ մղոն երկարությունը քսանհինգ մղոն լայնությունը) փառք ու բարգավաճում էր վայելում միայն Մեծ Մոգուլի օրոք, որի արքունիքը սիրում էր այստեղ ճաշակել գյուղական կյանքի քաղցրությունը, դեռևս գոյություն ունեցող տաղավարներում։ լճի փոքրիկ կղզին. Հինդուստանի մահարաջաների մեծ մասը նախկինում այստեղ էին անցկացնում ամառային ամիսները և մասնակցում մեծ մոգուլի կողմից տրված հոյակապ տոներին. բայց ժամանակները մեծապես փոխվել են դրանից հետո, և երջանիկ [էջ 13] հովիտն այսօր ոչ այլ ինչ է, քան մուրացկանների նահանջ: Ջրային բույսերն ու տականքները ծածկել են լճի մաքուր ջրերը. վայրի գիհը խեղդել է կղզիների ամբողջ բուսականությունը. պալատներն ու տաղավարները պահպանում են միայն իրենց անցյալի վեհության հուշանվերը. հողն ու խոտը ծածկում են շենքերը, որոնք այժմ փլվում են։ Շրջապատող լեռները և նրանց հավերժ սպիտակ գագաթները կարծես կլանված են խոժոռ տխրության մեջ և սնուցում են ավելի լավ ժամանակի հույսը իրենց անմահ գեղեցկության բացահայտման համար: Երբեմնի հոգևոր, գեղեցիկ և մաքուր բնակիչները դարձել են անասուն և հիմար. նրանք դարձել են կեղտոտ և ծույլ; և այժմ մտրակը կառավարում է նրանց՝ սրի փոխարեն։
Կաչմիրցիներն այնքան հաճախ են ենթարկվել արշավանքների ու թալանների, այնքան շատ են տերեր ունեցել, որ այժմ անտարբեր են դարձել ամեն ինչի նկատմամբ։ Նրանք իրենց ժամանակն անցկացնում են գետերի ափերի մոտ՝ բամբասելով իրենց հարևանների մասին. կամ զբաղված են իրենց նշանավոր շալերը պատրաստելու տքնաջան աշխատանքով. կամ ոսկու կամ արծաթի գործվածքների կատարման ժամանակ։ Կաչմիր կանայք մելամաղձոտ խառնվածք ունեն, և նրանց դիմագծերի վրա աներևակայելի տխրություն է սփռված։ Ամենուր թշվառություն ու անմաքրություն է տիրում։ Կաչմիրի գեղեցիկ տղամարդիկ և հոյակապ կանայք կեղտոտ են և լաթի մեջ: Երկու սեռերի տարազը, ինչպես ձմռանը, այնպես էլ ամռանը, բաղկացած է երկար վերնաշապիկից կամ խալաթից՝ պատրաստված հաստ նյութից և փքված թևերով։ Նրանք հագնում են այս վերնաշապիկը այնքան ժամանակ, մինչև այն ամբողջովին մաշված է, և երբեք այն չի լվանում, այնպես որ տղամարդկանց սպիտակ չալմա շլացուցիչ ձյուն է թվում իրենց կեղտոտ վերնաշապիկների մոտ, որոնք ամբողջապես ծածկված են թքից և ճարպի բծերով։
Ճանապարհորդը տխրության մեջ է զգում՝ տեսնելով իրենց շրջապատող հարուստ և ճոխ բնության և լաթի մեջ հագած այս ժողովրդի հակադրությունը: [էջ 14]
Երկրի մայրաքաղաք Սրինագարը (Արևի քաղաք) կամ, եթե կոչենք այն անունով, որը նրան տրվել է այստեղ երկրից հետո, Կաչմիրը, գտնվում է Ջելումի ափին, որի երկայնքով այն ձգվում է դեպի հարավից հինգ կիլոմետր հեռավորության վրա և ունի ոչ ավելի, քան երկու կիլոմետր լայնություն:
Նրա երկհարկանի տները, որոնք ապրում են 100,000 բնակչությամբ, կառուցված են փայտից և սահմանակից են գետի երկու ափերին: Բոլորն ապրում են գետի վրա, որի ափերը միավորված են տասը կամուրջներով։ Տեռասները տանից տանում են դեպի Ջելում, որտեղ մարդիկ ամբողջ օրը կատարում են իրենց ծիսական ողողումները, լողանում և լվանում իրենց խոհարարական սպասքը, որը բաղկացած է մի քանի պղնձե կաթսաներից։ Բնակիչների մի մասը դավանում է մուսելմանական կրոն; երկու երրորդը բրահմին են; և նրանց մեջ քիչ թվով բուդդիստներ կան:
Ժամանակն էր ճանապարհորդության այլ նախապատրաստություններ անել՝ նախքան անհայտության մեջ ընկնելը: Գնելով տարբեր տեսակի կոնսերվներ, գինի և այլ բաներ, որոնք անհրաժեշտ են Թիբեթի նման սակավամարդ երկրում ճանապարհորդելիս, ես իմ ողջ ուղեբեռը փաթեթավորեցի արկղերի մեջ. վարձեցի վեց փոխադրող և թարգմանիչ, գնեցի ձի իմ անձնական օգտագործման համար և ուղղեցի իմ մեկնումը հոկտեմբերի 27-ին։ Ճամփորդությունս ուրախացնելու համար մի լավ ֆրանսիացու՝ Մ. Պեյշոյից՝ Մահարաջայի գինի մշակողից, վերցրի մի մեծ շուն՝ Պամիրին, որն արդեն անցել էր ճանապարհը իմ ընկերների՝ Բոնվալոյի, Կապուսի և Պեպենի՝ հայտնի մարդկանց հետ։ հետախույզներ. Քանի որ ես կամենում էի երկու օրով կրճատել իմ ճանապարհը, ես հրամայեցի իմ փոխադրողներին հեռանալ լուսադեմին լճի մյուս կողմից, որը ես անցա նավով և միացա նրանց ու իմ ձիուն այն լեռնաշղթայի ստորոտում, որը բաժանում է ծովը։ Սրինագարի հովիտը Սինդի կիրճից։
Ես երբեք չեմ մոռանա այն տանջանքները, որոնք մենք ստիպված էինք կրել՝ գրեթե չորս ոտքով բարձրանալով երեք հազար ոտնաչափ բարձրությամբ սարի գագաթը։ Փոխադրողները շունչը կտրած էին. ամեն պահ ես վախենում էի տեսնել իր բեռով մեկ իջնելը [էջ 15], և ցավ էի զգում՝ տեսնելով, որ իմ խեղճ շունը՝ Պամիրը, շնչակտուր և լեզուն կախած, երկու-երեք քայլ է անում և ուժասպառ ընկնում գետնին։ . Մոռանալով սեփական հոգնածությունս՝ ես շոյեցի ու քաջալերեցի խեղճ կենդանուն, որը, կարծես հասկանալով ինձ, վեր կացավ, որ ևս երկու-երեք քայլ անի ու նորից ընկնի գետնին։
Գիշերը եկել էր, երբ մենք հասանք գագաթին. մենք ագահորեն նետվեցինք ձյան վրա՝ մեր ծարավը հագեցնելու համար. և կարճատև հանգստից հետո սկսեց իջնել շատ թանձր սոճու անտառով, շտապելով ձեռք բերել Հայենա գյուղը, դեֆիլեի ստորոտին, վախենալով մթության մեջ գիշատիչ գազանների հարձակումներից:
Հարթ և լավ ճանապարհը տանում է Սրինագարից դեպի Հայենա՝ գնալով ուղիղ դեպի հյուսիս՝ Գանդերբալի վրայով, որտեղ ես վերանորոգեցի ավելի ուղիղ ճանապարհով՝ երեք հազար ոտնաչափ բարձրությամբ լեռնանցքով, որն ինձ համար կրճատեց և՛ ժամանակը, և՛ հեռավորությունը:
Իմ առաջին քայլը դեպի անհայտություն նշանավորվեց մի միջադեպով, որը ստիպեց բոլորիս տգեղ քառորդ ժամ անցնել: Վաթսուն մղոն երկարությամբ Սինդի պղծումը հատկապես ուշագրավ է իր մեջ պարունակվող անհյուրընկալ տանտերերի համար։ Ի թիվս այլոց, այն առատ է պանթերներով, վագրերով, ընձառյուծներով, սև արջերով, գայլերով և շնագայլերով: Կարծես առանձնահատուկ դժբախտության պատճառով ձյունն իր սպիտակ գորգով ծածկել էր շղթայի բարձունքները՝ ստիպելով այդ ահեղ, մսակեր գազաններին մի փոքր ցած իջնել իրենց որջերում պատսպարվելու համար։ Մենք լուռ իջանք, խավարի միջով, մի նեղ արահետով, որը պտտվում էր հարյուրամյա եղևնիների ու կեչիների միջով, և գիշերային անդորրը կոտրվում էր միայն մեր քայլերի ճռճռոցով։ Հանկարծ, մեզ մոտ, մի սարսափելի ոռնոց արթնացրեց անտառների արձագանքները։ Մեր փոքրաթիվ զորքը կանգ առավ։ — Պանտերա։ ցածր ու վախեցած ձայնով բացականչեց իմ ծառան։ Տասնյակ տղամարդկանց փոքրիկ քարավանը կանգնած էր անշարժ, ասես գամված տեղում։ Հետո մտքովս անցավ, որ մեր վերելքը սկսելու պահին, երբ արդեն հոգնած էի զգում, ես իմ ատրճանակը վստահեցի [էջ 16] փոխադրողներից մեկին, իսկ իմ Վինչեստեր հրացանը մեկ ուրիշին։ Հիմա ես դառը ափսոսում էի, որ բաժանվեցի ձեռքերս և ցածր ձայնով հարցրի, թե որտեղ է այն մարդը, ում ես տվել էի հրացանը։ Ողբոցներն ավելի ու ավելի կատաղի էին դառնում և լցվում անտառների արձագանքներով, երբ հանկարծ մի ձանձրալի ձայն լսվեց, ինչպես մարմնի անկումը։ Մեկ րոպե անց մենք լսեցինք պայքարի աղմուկ և տանջանքի ճիչ, որը միախառնվում էր սովամահ կենդանու կատաղի մռնչյունների հետ:
«Սաաիբ, վերցրու հրացանը», լսեցի մոտակայքում ինչ-որ մեկը: Ես տենդագին բռնեցի հրացանը, բայց իզուր փորձանք, երկու քայլ առաջ մարդ չէր կարող տեսնել։ Մի նոր լաց, որին հաջորդեց խեղդված ոռնոցը, անորոշ կերպով ցույց տվեց ինձ պայքարի վայրը, դեպի ուր ես սողացի՝ բաժանված «պանտերա սպանելու» բուռն ցանկության և կենդանի ուտելու սարսափելի վախի միջև։ Ոչ ոք չէր համարձակվում շարժվել. միայն հինգ րոպե անց փոխադրողներից մեկի մտքով անցավ լուցկի վառել: Այնուհետև ես հիշեցի կրակի առկայության դեպքում կատվային կենդանիների վախը և հրամայեցի իմ մարդկանց հավաքել երկու կամ երեք բուռ խոզանակ, որը ես վառեցի: Հետո մենք տեսանք, մեզանից մոտ տասը քայլ հեռավորության վրա, մեր կրիչներից մեկը փռված էր գետնին, որի վերջույթները սարսափելի պատռված էին հսկայական պանտերայի ճանկերից։ Գազանը շարունակում էր պառկել նրա վրա՝ իր բերանում պահելով մի կտոր մարմնի։ Նրա կողքին բաց էր մնացել գինու տուփը, որը կոտրվել էր անկման հետևանքով, երբ կրողը քանդվել էր: Հազիվ մի շարժում արեցի, որ հրացանը մոտեցնեմ ուսիս, երբ պանտերան բարձրացավ և շրջվեց դեպի մեզ՝ թողնելով իր սարսափելի ճաշի մի մասը։ Մի պահ երևաց, որ այն պատրաստվում էր վրաս գալ, հետո հանկարծակի պտտվեց և օդը ոռնալով, որը բավական էր արյունը սառչելու համար, թռավ թավուտի մեջտեղը և անհետացավ:
Իմ սառնասրտությունը, ում գարշելի վախն ամբողջ ժամանակ խոնարհում էր [էջ 17] գետնին, աստիճանաբար վերականգնվեցին իրենց վախից: Պատրաստության մեջ պահելով մի քանի փաթեթ չոր խոտ և լուցկի՝ մենք շտապեցինք հասնել Հայենա գյուղ՝ հետևում թողնելով դժբախտ հինդուի աճյունը, որի ճակատագիրը մենք վախենում էինք կիսվել:
Մեկ ժամ անց մենք դուրս էինք եկել անտառից և մտանք հարթավայր։ Ես հրամայեցի վրանս կանգնեցնել մի շատ սաղարթավոր սոսիի տակ, և դրա առջև մի մեծ կրակ վառել՝ փայտի կույտով, որը միակ պաշտպանությունն էր, որը մենք կարող էինք կիրառել կատաղի գազանների դեմ, որոնց ոռնոցը շարունակում էր հասնել մեզ բոլոր կողմերից։ Անտառում իմ շունը սեղմվել էր ինձ վրա՝ պոչը ոտքերի միջև։ բայց մի անգամ վրանի տակ, նա հանկարծ վերականգնեց իր զգոնությունը և ամբողջ գիշեր անդադար հաչեց՝ շատ զգույշ լինելով, սակայն, դուրս չգալ։ Սարսափելի գիշեր անցկացրի՝ հրացանը ձեռքիս, լսելով այդ դիվային ոռնոցների համերգը, որոնց արձագանքները կարծես ցնցում էին դեֆիլեն։ Որոշ պանտերաներ մոտեցան մեր բիվակին՝ պատասխանելու Պամիրի հաչոցին, բայց չհամարձակվեցին հարձակվել մեզ վրա։
Ես թողել էի Սրինագարը տասնմեկ փոխադրողների գլխավորությամբ, որոնցից չորսը ստիպված էին այդքան տուփ գինի տանել, ևս չորսը կրում էին իմ ճանապարհորդական էֆեկտները. մեկը՝ իմ զենքերը, մյուսը՝ զանազան սպասքը, և վերջում՝ վերջինը՝ ով գնացել է պատվերների կամ հետախուզության։ Նրա անունը «Չիկարի» էր, որը նշանակում է «նա, ով ուղեկցում է որսորդին և հավաքում որսը»։ Առավոտյան նրան դուրս գրեցի նրա վախկոտության և երկրի մասին նրա խորը անտեղյակության պատճառով, և միայն չորս փոխադրող պահեցի: Դանդաղ շարժվեցի դեպի Գունդե գյուղը:
Ի՜նչ գեղեցիկ է բնությունը Սինդ լեռնանցքում, և որքա՜ն սիրելի է որսորդների կողմից։ Բացի մեծ եղջերուներից, այնտեղ հանդիպում ես ետնամասին, եղջերուն, լեռնային ոչխարներին և թռչունների վիթխարի բազմազանությանը, որոնց թվում առաջին հերթին ուզում եմ նշել ոսկե փասիանին և կարմիր կամ ձյունաճերմակ փետրավորներին, շատ մեծ կաքավներին: և հսկայական արծիվներ: [էջ 18]
Սինդի երկայնքով գտնվող գյուղերը չեն փայլում իրենց չափսերով։ Դրանք, մեծ մասամբ, պարունակում են ոչ ավելի, քան տասը-քսան խրճիթ՝ ծայրահեղ թշվառ արտաքինով։ Նրանց բնակիչները լաթերի մեջ են։ Նրանց անասունները պատկանում են շատ փոքր ցեղի:
Ես անցա գետը Սամբալով և կանգ առա Գունդե գյուղի մոտ, որտեղից գնեցի փոխանցավազքի ձիեր: Որոշ գյուղերում նրանք հրաժարվեցին ինձ ձի վարձել. Հետո ես նրանց սպառնացի իմ մտրակով, որը միանգամից հարգանք և հնազանդություն էր ներշնչում. իմ փողը հասավ նույն նպատակին. այն ներշնչեց ստրկամիտ հնազանդություն, ոչ թե պատրաստակամություն՝ հնազանդվելու իմ նվազագույն հրամաններին:
Փայտն ու ոսկին Արևելքի իսկական տիրակալներն են. առանց նրանց Մեծ Մոգուլը ոչ մի գերակայություն չէր ունենա:
Գիշերը սկսեց իջնել, և ես շտապում էի անցնել դեֆիլեն, որը բաժանում է Գոգանգան և Սոնամարգ գյուղերը։ Ճանապարհը շատ վատ վիճակում է, և սարերը լցված են գիշատիչ գազաններով, որոնք գիշերը իջնում են հենց գյուղերը՝ որոնելու իրենց որսը։ Երկիրը հիասքանչ է և շատ պարարտ. Այնուամենայնիվ, սակայն քչերն են համարձակվում բնակություն հաստատել այստեղ՝ պանթերների հարևանության պատճառով, որոնք գալիս են դռների բակում՝ ընտանի կենդանիներին բռնելու։
Դեֆիլեի հենց ելքի մոտ՝ Չոկոդար կամ Թաջվաս գյուղի մոտ, տիրող կիսամութությունը միայն թույլ տվեց ինձ տարբերակել ճանապարհն անցնող երկու մութ զանգված։ Նրանք երկու մեծ արջեր էին, որոնց հետևում էր մի երիտասարդ։ Ես մենակ էի իմ ծառայի հետ (քարավանը ետևից թափառած), ուստի չէի սիրում միայն մեկ հրացանով հարձակվել նրանց վրա. բայց երկար էքսկուրսիաները, որոնք ես արել էի լեռան վրա, իմ մեջ ուժեղ զարգացրեցին որսորդի զգացումը։ Ձիուս վրայից ցատկել, կրակել, իսկ արդյունքը չճշտելու, փամփուշտն արագ փոխելը վայրկյանի գործ էր։ Մի արջը պատրաստվում էր ցատկել ինձ վրա, երկրորդ կրակոցից [էջ 19] ստիպեց նրան փախչել և անհետանալ: Ձեռքս բռնած լիցքավորված ատրճանակս՝ ես շրջահայաց մոտեցա նրան, ում վրա նպատակ էի դրել, և գտա այն պառկած իր թեւին, սատկած, փոքրիկ ձագը կողքին։ Մեկ այլ կրակոց էլ սպանեց փոքրիկին, որից հետո ես գործի անցա՝ հանելու երկու հոյակապ ռեակտիվ սև երեսվածքները:
Այս դեպքը մեզ ստիպեց կորցնել երկու ժամ, և գիշերն ամբողջությամբ սկսվել էր, երբ ես Չոկոդարի մոտ կանգնեցրի իմ վրանը, որը ես թողեցի արևածագին Բալթալը ձեռք բերելու համար՝ հետևելով Սինդ գետի հունին։ Այս վայրում «ոսկե տափաստանի» հիասքանչ լանդշաֆտը կտրուկ ավարտվում է համանուն գյուղով (Սոնա, ոսկի և Մարգ, պրերիա): Զոդգի-Լայի կտրուկ շարժը, որը մենք հաջորդաբար հաղթահարեցինք, հասնում է 11500 ոտնաչափ բարձրության, որի մյուս կողմում ամբողջ երկիրը ընդունում է խիստ և անհյուրընկալ բնույթ: Իմ որսորդական արկածները փակվեցին Բալթալ չհասած: Այնտեղից ճանապարհին հանդիպեցի միայն վայրի այծերի։ Որս անելու համար ես պետք է թողնեի մեծ ճանապարհը և թափանցեի առեղծվածներով լի լեռների սիրտը։ Ես դրա համար ոչ հակում ունեի, ոչ էլ ժամանակ, և, հետևաբար, հանգիստ շարունակեցի ճանապարհս դեպի Լադակ։
Որքա՜ն կատաղի է այն հակադրությունը, որը ես զգացի, երբ անցնում էի Կաչմիրի ծիծաղող բնությունից և գեղատեսիլ բնակչությունից դեպի չոր ու արգելք ժայռերը և Լադակի անմորուք ու տգեղ բնակիչները։
Այն երկիրը, որտեղ ես ներթափանցեցի, գտնվում է 11000-12000 ֆուտ բարձրության վրա: Միայն Կարղիլում մակարդակը իջնում է մինչև 8000 ոտնաչափ:
Zodgi-La-ի ակտիվությունը շատ կոպիտ է. պետք է բարձրանալ գրեթե ուղղահայաց ժայռոտ պատի վրա: Որոշ տեղերում ճանապարհը ոլորվում է ընդամենը մեկ մետր լայնությամբ ժայռերի եզրերով, որոնցից ներքև տեսարանն ընկնում է անհասկանալի անդունդների մեջ: Թող Տերը պահպանի ճանապարհորդին անկումից: Մի տեղ ճանապարհը երկար ճառագայթների վրա է, որոնք մտցված են ժայռի [էջ 20] անցքերի մեջ, կամուրջի նման և ծածկված հողով։ Բռռ՜— Մտածելով, որ մի փոքրիկ քար կարող է արձակվել և գլորվել լեռան լանջով, կամ որ ճառագայթների չափազանց ուժեղ տատանումը կարող է ամբողջ կառույցը ներքաշել դեպի անդունդ, և դրա հետ մեկտեղ նաև նրան, ով շրջել է վտանգավոր ճանապարհով։ ուղին, այս վտանգավոր անցման ընթացքում մեկից ավելի անգամ մարդ ուշագնաց է լինում:
Սառցադաշտերն անցնելուց հետո մենք կանգ առանք հովտում և պատրաստվեցինք գիշերել խրճիթի մոտ, անմխիթար վայր, որը շրջապատված էր հավերժական սառույցով և ձյունով:
Բալթալից հեռավորությունները որոշվում են դակների միջոցով, այսինքն՝ փոստային կայանների փոստի սպասարկման համար։ Դրանք ցածր խրճիթներ են, իրարից մոտ յոթ կիլոմետր հեռավորության վրա։ Այս խրճիթներից յուրաքանչյուրում մշտապես հաստատված է մարդ։ Կաչմիրի և Թիբեթի միջև փոստային ծառայությունը դեռևս իրականացվում է շատ պարզունակ ձևով: Նամակները փակցված են կաշվե պայուսակի մեջ, որը հանձնվում է փոխադրողի խնամքին։ Վերջինս արագորեն վազում է իրեն հատկացված յոթ կիլոմետրը՝ մեջքին կրելով զամբյուղը, որում պահվում են այդ պայուսակներից մի քանիսը, որոնք նա հանձնում է մեկ այլ փոխադրողի, որն էլ իր հերթին կատարում է իր առաջադրանքը նույն ձևով։ Ո՛չ անձրևը, ո՛չ ձյունը չեն կարող ձերբակալել այս փոխադրողներին։ Այս կերպ փոստային ծառայությունն իրականացվում է Կաչմիրի և Թիբեթի միջև և հակառակը շաբաթը մեկ անգամ: Յուրաքանչյուր դասընթացի համար նամակակիրը վճարվում է վեց աննա (քսան ցենտ); նույն աշխատավարձը, որը վճարվում է ապրանքների փոխադրողներին։ Այս գումարը ես վճարեցի նաև իմ ծառաներից յուրաքանչյուրին տասնապատիկ ավելի ծանր բեռ կրելու համար։
Սիրտը ցավում է տեսնելով այս կրիչների գունատ ու հոգնած տեսքը. բայց ի՞նչ անել։ Դա երկրի սովորույթն է։ Թեյը Չինաստանից բերվում է տրանսպորտային նմանատիպ համակարգով, որն արագ և էժան է։
Մոնթայան գյուղում նորից գտա Յարկանդիեն ուխտավորների քարավանը, որոնց խոստացել էի ուղեկցել իրենց ճանապարհին։ Նրանք [էջ 21] ճանաչեցին ինձ հեռվից և խնդրեցին ինձ հետազոտել իրենց մարդկանցից մեկին, ով հիվանդացել էր: Ես գտա նրան բուռն տենդի տանջանքների մեջ ծռմռված: Ձեռքերս թափահարելով՝ ի նշան հուսահատության, ես ցույց տվեցի երկինքը և հասկացա, որ մարդկային կամքն ու գիտությունն այժմ անօգուտ են, և որ միայն Աստված կարող է փրկել նրան: Այս մարդիկ ճանապարհորդում էին միայն փոքր բեմահարթակներով. Ուստի ես թողեցի նրանց և երեկոյան հասա Դրասս, որը գտնվում էր համանուն գետի մոտ գտնվող հովտի հատակին։ Դրասի մոտ, հնագույն շինարարության մի փոքրիկ ամրոց, բայց թարմ ներկված, կանգնած է հեռու՝ Մահարաջայի բանակի երեք սիկհերի հսկողության տակ:
Դրասսում իմ բնակավայրը փոստատունն էր, որը Սրինագարից Հիմալայների ներքին հատվածը եզակի հեռագրական գծի կայարան է և միակը: Այդ ժամանակվանից ես այլևս չէի դնում իմ վրանը ամեն երեկո, այլ կանգնում էի քարվանսարայում։ վայրեր, որոնք թեև վանող են դարձել իրենց կեղտից, բայց տաքանում են բուխարիներում այրված փայտի հսկայական կույտերով:
Դրասսից մինչև Կարղիլ լանդշաֆտը տհաճ և միապաղաղ է, եթե բացառենք ծագող և մայրամուտ արևի և լուսնի գեղեցիկ լույսի հիասքանչ ազդեցությունները: Սրանցից բացի ճանապարհը հոգնեցուցիչ է և առատ վտանգներով։ Կարղիլը շրջանի գլխավոր վայրն է, որտեղ բնակվում է երկրի կառավարիչը։ Նրա կայքը բավականին գեղատեսիլ է։ Երկու ջրային հոսքեր՝ Սուրոնը և Վակխան, իրենց աղմկոտ և փոթորկոտ ջրերը գլորում են ժայռերի և արմատախիլ ծառերի խորտակված խայթոցների մեջ՝ փախչելով ժայռերի մեջ իրենց համապատասխան պղծություններից՝ միանալով այստեղ ձևավորելով Սուրոն գետը, որի ափերին կանգնած է Կարղիլը։ . Մի փոքրիկ ամրոց, որը գտնվում է երկու կամ երեք սիկհերի կողմից, ցույց է տալիս իր ուրվագծերը առվակների միացման վայրում։ Ապահովված ձիով, ես շարունակեցի իմ ճանապարհորդությունը ցերեկային ժամերին՝ մտնելով այժմ Լադակ կամ Փոքր Թիբեթ գավառ: Ես անցա ծակոտկեն կամուրջով, որը կազմված էր, ինչպես [էջ 22] Կաչմիրի բոլոր կամուրջները, երկու երկար գերաններից, որոնց ծայրերը հենված էին ափերին, իսկ հատակը շինված էր խոզուկների և փայտերի շերտից, որը փոխանցում էր ճանապարհորդին։ , գոնե կախովի կամրջի պատրանքը։ Շուտով ես դանդաղ բարձրացա մի փոքրիկ սարահարթով, որը հատում է ճանապարհը երկու կիլոմետր հեռավորության վրա, որպեսզի իջնեմ Վակխայի նեղ հովիտը։ Այստեղ կան մի քանի գյուղեր, որոնցից ձախ ափին գտնվում է Պասկիում կոչվող շատ գեղատեսիլ գյուղը։
Այստեղ իմ ոտքերը տրորում էին բուդդայական հողը: Բնակիչները շատ պարզ ու մեղմ տրամադրվածություն ունեն, կարծես թե անտեղյակ են «վիճաբանությանը»։ Նրանց մեջ կանայք շատ հազվադեպ են։ Նրանցից նրանք, ում ես հանդիպեցի, տարբերվում էին այն կանանցից, որոնց ես մինչ այժմ տեսել էի Հնդկաստանում կամ Կաչմիրում, նրանց դեմքերում երևացող ուրախության և բարգավաճման օդով: Ինչպե՞ս կարող էր այլ կերպ լինել, քանի որ այս երկրում յուրաքանչյուր կին ունի միջինը երեքից հինգ ամուսին և տիրապետում է նրանց աշխարհի ամենաօրինական ձևով: Այստեղ ծաղկում է պոլիանդրիան։ Որքան էլ մեծ լինի ընտանիքը, նրա մեջ միայն մեկ կին կա: Եթե ընտանիքը չունի երկուսից ավելի ամուսին, բակալավրը կարող է կիսել իր առավելությունները՝ հաշվի առնելով: Այդ ամուսիններից յուրաքանչյուրի համար սուրբ օրերը նախօրոք որոշված են, և բոլորն էլ իրենց արդարացնում են իրենց պարտականությունները և հարգում միմյանց իրավունքները: Տղամարդիկ հիմնականում թուլամորթ են թվում, թեքված մեջքով և չեն ապրում մինչև ծերություն: Լադակում իմ ճամփորդությունների ժամանակ ես հանդիպեցի միայն մեկ տղամարդու, այնքան ծեր, որ նրա մազերը սպիտակ էին։
Կարղիլից մինչև Լադակի կենտրոն ճանապարհն ավելի ուրախ տեսք ուներ, քան այն, ինչ ես անցել էի մինչև Կարղիլ հասնելը, որի հեռանկարը լուսավորվում էր մի շարք փոքրիկ գյուղերով, բայց ծառերն ու կանաչեղենը, ցավոք, հազվադեպ էին:
Կարղիլից քսան մղոն հեռավորության վրա, Վակխայի արագ հոսանքով ձևավորված դեֆիլեի վերջում, գտնվում է Չարգոլ անունով մի փոքրիկ գյուղ, որի [էջ 23] կենտրոնում կանգնած են երեք մատուռներ՝ զարդարված աշխույժ գույներով (t'horthenes, մինչև նրանց տվեք այն անունը, որը նրանք կրում են Թիբեթում): Ներքևում՝ գետի մոտ, ժայռերի զանգվածներ են՝ երկար ու մեծ պատերի տեսքով, որոնց վրա, ակնհայտ անկարգությամբ, տարբեր գույնի ու չափի հարթ քարեր են նետված։ Այս քարերի վրա փորագրված են ամենատարբեր աղոթքներ՝ ուրդի, սանսկրիտ և թիբեթերեն, և դրանց մեջ կարելի է գտնել նույնիսկ արաբական տառերով արձանագրություններ։ Առանց իմ կրողների իմացության, ինձ հաջողվեց վերցնել այդ քարերից մի քանիսը, որոնք այժմ գտնվում են Տրոկադերոյի պալատում։
Ճանապարհին՝ Չարգոլից, հաճախ հանդիպում են երկարավուն թմբեր, արհեստական շինություններ։ Արևածագից հետո, թարմ ձիերով, ես վերսկսեցի իմ ճանապարհը և կանգ առա Մուլբեկի գոնփայի (վանքի) մոտ, որը կարծես սոսնձված է մեկուսացված ժայռի եզրին։ Ներքևում Վակխա գյուղն է, և այնտեղից ոչ հեռու երևում է շատ տարօրինակ ձևի մեկ այլ ժայռ, որը կարծես դրված է այնտեղ, որտեղ կանգնած է մարդու ձեռքերով: Նրա մի կողմում մի քանի մետր բարձրությամբ կտրված է Բուդդան։ Դրա վրա մի քանի գլաններ են, որոնց շրջադարձը ծառայում է աղոթքի համար։ Դրանք մի տեսակ փայտե տակառ են՝ պատված դեղին կամ սպիտակ գործվածքներով և ամրացված են ուղղահայաց տնկված ցցերին: Նրանց շրջվելու համար անհրաժեշտ է միայն նվազագույն քամի: Մարդը, ով տեղադրում է այս գլաններից մեկը, այլևս պարտավորված չի զգում իր վրա իր աղոթքն ասել, քանի որ այն ամենը, ինչ հավատացյալ հավատացյալները կարող են խնդրել Աստծուց, գրված է գլանների վրա: Տեսնելով հեռվից այս սպիտակ ներկված վանքը, որը կտրուկ կանգնած է ժայռերի մոխրագույն ֆոնից, այս բոլոր պտտվող, մանրապատ անիվներով, տարօրինակ ազդեցություն է թողնում այս մեռած երկրում: Ես թողեցի իմ ձիերը Վակխա գյուղում և, իմ ծառայի հետևից, քայլեցի դեպի մենաստանը, որը հասնում է ժայռի մեջ փորված նեղ աստիճաններով։ Վերևում ինձ ընդունեց մի շատ գեր լամա՝ իր կզակի տակ սակավ, կծկվող մորուքով, որը թիբեթցիների ընդհանուր հատկանիշն էր, որը շատ տգեղ էր, բայց [էջ 24] շատ սրտացավ: Նրա զգեստը բաղկացած էր դեղին խալաթից և մի տեսակ մեծ գիշերային գլխարկից՝ ականջների վերևում ցցված փեղկերով, նույն գույնի։ Նա իր ձեռքում պահում էր պղնձե աղոթքի մեքենա, որը երբեմն-երբեմն թափահարում էր ձախ ձեռքով, բոլորովին թույլ չտալով, որ այդ վարժությունը խանգարի իր խոսակցությանը։ Դա նրա հավերժական աղոթքն էր, որը նա այդպիսով հաղորդեց քամուն, որպեսզի այս տարրով այն հասցվի դեպի Երկինք: Մենք անցանք ցածր խցիկների մի խումբ, որոնց պատերին պատկերված էին Բուդդայի պատկերները՝ բոլոր չափերի և բոլոր տեսակի նյութերից պատրաստված, բոլորը միանման ծածկված փոշու հաստ շերտով: Վերջապես հասանք մի բաց պատշգամբ, որտեղից աչքերը, շրջելով դեպի շրջակայքը, հենվեցին մի անհյուրընկալ երկրի վրա, որը սփռված էր մոխրագույն ժայռերով և անցավ միայն մեկ ճանապարհով, որը երկու կողմից կորցրեց իրեն հորիզոնում։
Երբ մենք նստեցինք, մեզ բերեցին գայլուկով պատրաստված գարեջուր, այստեղ կանչեցին Չանգ և եփեցին վանքում։ Այն ունի վանականների վրա արագորեն առաջացնելու հակվածություն, ինչը համարվում է դրախտի առանձնահատուկ բարեհաճության նշան:
Նրանք այստեղ խոսում էին թիբեթերեն լեզվով։ Այս լեզվի ծագումը լի է անհայտությամբ։ Մի բան հաստատ է, որ Թիբեթի թագավորը, Մուհամեդի ժամանակակիցը, ձեռնամուխ է եղել Բուդդայի բոլոր աշակերտների համար համընդհանուր լեզվի ստեղծմանը: Այդ նպատակով նա պարզեցրել էր սանսկրիտի քերականությունը, կազմել է անսահման թվով նշաններ պարունակող այբուբեն և այդպիսով դրել է լեզվի հիմքը, որի արտասանությունն ամենահեշտներից մեկն է, իսկ գրելը՝ ամենաբարդը։ Իրոք, ձայնը ներկայացնելու համար պետք է օգտագործել ոչ պակաս, քան ութ նիշ: Այս լեզվով է գրված Թիբեթի ողջ ժամանակակից գրականությունը։ Մաքուր թիբեթերենը խոսվում է միայն լադակում և արևելյան թիբեթում: Երկրի բոլոր մյուս մասերում օգտագործվում են բարբառներ, որոնք ձևավորվել են այս մայրենի լեզվի խառնուրդից տարբեր արտահայտություններով, որոնք վերցված են շրջակա տարբեր շրջանների հարևան ժողովուրդներից [էջ 25]: Թիբեթցիների սովորական կյանքում միշտ կա երկու լեզու, որոնցից մեկը բացարձակապես անհասկանալի է կանանց համար, մինչդեռ մյուսը խոսում է ողջ ազգի կողմից. բայց միայն մենաստաններում կարելի է գտնել թիբեթերեն լեզուն իր ողջ մաքրությամբ և ամբողջականությամբ:
Լամաները շատ են նախընտրում եվրոպացիների այցերը, քան մուսելմեններին, և երբ ես հարցրի ինձ ընդունողին, թե ինչու է այդպես, նա պատասխանեց ինձ. հաղթական արշավը, նրանք բռնի կերպով իսլամ դարձրեցին բուդդայականների մի մասին: Դա մեզանից մեծ ջանքեր է պահանջում՝ այդ մուսելներին՝ բուդդիստների ժառանգներին, ճշմարիտ Աստծո ճանապարհը վերադարձնելու համար: Ինչ վերաբերում է եվրոպացիներին, դա միանգամայն խնդիր է: Նրանք ոչ միայն դավանում են միաստվածության հիմնական սկզբունքները, այլև, ինչ-որ իմաստով, Բուդդայի երկրպագուներն են՝ գրեթե նույն ծեսերով, ինչ Տիբեթում բնակվող լամաները: Քրիստոնյաների միակ մեղքն այն է, որ ընդունելուց հետո Բուդդայի մեծ վարդապետությունները, նրանք ամբողջովին բաժանվել են նրանից և իրենց համար ստեղծել են այլ Դալայ-լամա: Մեր Դալայ-լաման միակն է, ով ստացել է աստվածային պարգևը, տեսնելու դեմ առ դեմ, Բուդդայի վեհությունը, և օժտված է ծառայելու որպես միջնորդ երկրի և երկնքի միջև»:
«Քրիստոնյաներից ո՞ր Դալայ-Լամային եք վերաբերում։ Ես նրան հարցրի. «մենք ունենք մեկ՝ Աստծո Որդուն, որին ուղղակիորեն դիմում ենք մեր ջերմեռանդ աղոթքները, և միայն նրան ենք դիմում՝ միջնորդելու մեր Մեկ և անբաժան Աստծուն»։
«Դա նա չէ, ում մասին է խոսքը, Սահիբ», - պատասխանեց նա: «Մենք նույնպես հարգում ենք նրան, ում մենք հարգում ենք որպես Միակ և Անբաժանելի Աստծո որդի, բայց մենք նրա մեջ չենք տեսնում Միածին Որդուն, այլ հիանալի էակին, ով ընտրվել է բոլորից: Բուդդան, իսկապես, ունի [էջ 26] մարմնավորվել է իր աստվածային էությամբ՝ ի դեմս սուրբ Իսայի, որը, առանց կրակի կամ երկաթի գործածելու, դուրս է եկել մեր ճշմարիտ և մեծ կրոնը տարածելու ամբողջ աշխարհում։ նա, ում դուք տվել եք «Եկեղեցու հայր» կոչումը: Դա մեծ մեղք է, թող նա հետ բերվի հոտի հետ, որն այժմ վատ ճանապարհի մեջ է», - բարեպաշտորեն ավելացրեց լաման և ևս մեկ պտույտ տալով իր աղոթասարքին:
Ես հիմա հասկացա, որ նա ակնարկել է Հռոմի պապին։ «Դու ինձ ասացիր, որ Բուդդայի որդին՝ Իսան, ընտրյալը, տարածել է քո կրոնը Երկրի վրա: Ո՞վ է նա»: Ես հարցրեցի.
Այս հարցից լամայի աչքերը լայն բացվեցին. նա զարմանքով նայեց ինձ և արտասանեց մի քանի բառեր, որոնք ես չէի կարողանում որսալ՝ անհասկանալի քրթմնջալով։ «Իսա», - վերջապես պատասխանեց նա, - մեծ մարգարե է, առաջիններից մեկը քսաներկու Բուդդաներից հետո: Նա ավելի մեծ է, քան բոլոր Դալայ-Լամաները, քանի որ նա մեր Տիրոջ հոգևորության մի մասն է կազմում: նա է, ով խրատել է քեզ, նա, ով վերադարձրել է Աստծո գիրկը անլուրջ և չար հոգիներին, Նա, ով քեզ արժանի է դարձրել Արարչի բարությանը, ով սահմանել է, որ յուրաքանչյուր էակ ճանաչի բարին և չարը: Նրա անունը և նրա արարքները արձանագրվել են մեր սուրբ գրություններում, և երբ կարդում ենք, թե ինչպես է նրա մեծ կյանքը մահանում մոլորված ժողովրդի մեջ, մենք լաց ենք լինում այն հեթանոսների սարսափելի մեղքի համար, ովքեր սպանել են նրան՝ խոշտանգումների ենթարկելուց հետո»։
Ինձ ապշեցրեց լամայի այս ասմունքը: Իսա մարգարեն, նրա տանջանքները և մահը, մեր քրիստոնյա Դալայ-լաման, քրիստոնեությունը ճանաչող բուդդիստը, այս ամենը ինձ ստիպեց ավելի ու ավելի մտածել Հիսուս Քրիստոսի մասին: Ես խնդրեցի թարգմանչիս ոչ մի բառ չկորցնել այն, ինչ ասաց ինձ լաման:
«Որտե՞ղ կարելի է գտնել այդ գրությունները, և ո՞վ է դրանք կազմել։ Ես հարցրեցի վանականին [էջ 27]
«Գլխավոր մագաղաթները, որոնք գրվել են Հնդկաստանում և Նեպոլում, տարբեր դարաշրջաններում, ինչպես տեղի են ունեցել դեպքերը, գտնվում են Լհասայում՝ մի քանի հազարով։ Որոշ մեծ մենաստաններում կարելի է գտնել օրինակներ, որոնք լամաները Լհասայում իրենց շրջագայության ժամանակ են։ , տարբեր ժամանակներում պատրաստել են և այնուհետև տվել իրենց վանքերին՝ որպես հուշանվերներ Դալայ-Լամայի հետ անցկացրած ժամանակաշրջանի համար»։
«Բայց դուք ինքներդ, մի՞թե չունեք Եսսա մարգարեի վրա գրված մատյանների պատճենները»։
«Մենք չենք ունեցել: Մեր մենաստանը աննշան է, և նրա հիմնադրման օրվանից մեր հաջորդական լամաներն իրենց գրադարանում ունեին ընդամենը մի քանի հարյուր ձեռագիր: Մեծ վանքերը մի քանի հազար ունեն, բայց դրանք սուրբ բաներ են, որոնք ոչ մի տեղ չեն ցուցադրվի: քեզ."
Մի քանի րոպե ավելի երկար խոսեցինք, որից հետո ես գնացի տուն՝ ամբողջ ընթացքում մտածելով լամայի հայտարարությունների մասին։ Իսա, բուդդայականների մարգարե: Բայց ինչպե՞ս կարող էր սա լինել: Հրեական ծագմամբ նա ապրում էր Պաղեստինում և Եգիպտոսում; և Ավետարանները չեն պարունակում մեկ բառ, նույնիսկ նվազագույն ակնարկ այն դերի մասին, որը բուդդիզմը պետք է խաղար Հիսուսի կրթության մեջ:
Ես որոշեցի այցելել Թիբեթի բոլոր մենաստանները՝ Իսա մարգարեի մասին ավելի ամբողջական տեղեկություններ հավաքելու հույսով և, հավանաբար, այս թեմայի վերաբերյալ տարեգրությունների պատճենները:
Մենք անցանք Նամիկալայի լեռնանցքը, 30000 ոտնաչափ բարձրության վրա, որտեղից իջանք Սալինումա գետի հովիտը: Շրջվելով դեպի հարավ՝ մենք ձեռք բերեցինք Կարբոուն՝ թողնելով մեր հետևում, հակառակ ափին, բազմաթիվ գյուղեր, ի թիվս այլոց՝ Չագդումը, որը ժայռի գագաթին է, որը չափազանց տպավորիչ տեսարան է։ Նրա տները սպիտակ են և մի տեսակ տոնական տեսք ունեն՝ իրենց երկու և երեք հարկերով։ Սա, ի դեպ, Լադակի բոլոր գյուղերի ընդհանուր յուրահատկությունն է։ Եվրոպացի աչքը, որը ճանապարհորդում էր [էջ 28] Կաչմիրում, շուտով կկորցնի ամբողջ ճարտարապետությունը, որին նա սովոր էր: Ընդհակառակը, Լադակում նա հաճելիորեն կզարմանա՝ տեսնելով երկհարկանի փոքրիկ տները, որոնք հիշեցնում են նրան եվրոպական գավառների մասին։ Կարբու քաղաքի մոտ, երկու ուղղահայաց ժայռերի վրա, կարելի է տեսնել մի փոքրիկ քաղաքի կամ գյուղի ավերակները: Ասում են, որ փոթորիկն ու երկրաշարժը ցնցել են նրա պատերը, որոնց ամրությունը, կարծես, բացառիկ է եղել։
Հաջորդ օրը ես անցա Ֆոտու-Լա լեռնանցքը՝ 13500 ոտնաչափ բարձրության վրա։ Նրա գագաթին կանգնած է մի փոքրիկ t'horthene (մատուռ): Այնտեղից, հետևելով առվակի չոր հունին, իջա Լամայուրե գյուղը, որի հանկարծակի հայտնվելն անակնկալ է ճանապարհորդի համար։ Գյուղում գերիշխում է մի մենաստան, որը կարծես պատվաստված է ժայռի կողքին կամ ինչ-որ հրաշքով պահված այնտեղ։ Այս վանքում աստիճաններն անհայտ են։ Դրա մի պատմությունից մյուսը անցնելու համար օգտագործվում են պարաններ։ Դրսի աշխարհի հետ հաղորդակցությունը ժայռի միջանցքների լաբիրինթոսի միջոցով է: Միաբանության պատուհանների տակ, որոնք ստիպում են մտածել ժայռի երեսին թռչունների բների մասին, մի փոքրիկ իջեւանատուն է, որի սենյակները քիչ են գրավիչ։ Հազիվ էի ձգվել դրանցից մեկի գորգի վրա, երբ վանականները, իրենց դեղին զգեստները հագած, լցրեցին բնակարանը, ինձ անհանգստացրին հարցերով, թե որտեղից եմ եկել, իմ գալու նպատակը, ուր եմ գնում և այլն։ վրա, վերջապես հրավիրելով ինձ գալ և տեսնել նրանց:
Չնայած իմ հոգնածությանը, ես ընդունեցի նրանց հրավերը և ճամփա ընկա նրանց հետ, որպեսզի բարձրանամ ժայռի պեղված անցումները, որոնք ծանրաբեռնված էին անսահման աղոթքի բալոններով և անիվներով, որոնց ես չէի կարող չդիպչել և շրջվել, երբ անցնում էի կողքով: նրանց. Նրանք դրված են այնտեղ, որպեսզի նրանք կարողանան այնպես շրջվել՝ խնայելով անցորդներին այն ժամանակը, որ այլ կերպ կարող էին կորցնել իրենց աղոթքներն ասելիս, կարծես նրանց գործերն այնքան գրավիչ էին, և այնքան թանկ [էջ 29], որ նրանք չէին կարող։ աղոթելու ժամանակ գտնել: Շատ բարեպաշտ բուդդիստներ այդ նպատակով օգտագործում են մի սարք, որը կազմակերպված է պտտվելու հոսանքի միջոցով: Ես տեսել եմ բալոնների երկար շարք՝ իրենց աղոթքի բանաձևերով, տեղադրված գետի ափի երկայնքով այնպես, որ ջուրը պահում էր դրանք անընդհատ շարժման մեջ։
Ես նստեցի դահլիճի մի նստարանին, որտեղ տիրում էր կիսաանհայտությունը։ Պատերը զարդարված էին Բուդդայի փոքրիկ արձաններով, գրքերով և աղոթքի անիվներով: Անխոս լամաները սկսեցին ինձ բացատրել յուրաքանչյուր առարկայի նշանակությունը:
— Իսկ այդ գրքերը՞։ Ես նրանց հարցրի. «Նրանք, անկասկած, հղում ունեն կրոնին»։
«Այո, պարոն: Սրանք մի քանի կրոնական հատորներ են, որոնք վերաբերում են կյանքի հիմնական և հիմնական ծեսերին, որոնք ընդհանուր են բոլորի համար: Մենք ունենք Բուդդայի խոսքերից մի քանի հատվածներ, որոնք նվիրաբերվել են Մեծ և անբաժանելի Աստվածային Էակին, և այդ ամբողջ խնդրին. նրա ձեռքերը»:
«Մի՞թե այդ գրքերի մեջ չկա Իսա մարգարեի մասին որևէ պատմություն»։
— Ոչ, պարոն,— պատասխանեց վանականը։ «Մենք ունենք միայն մի քանի հիմնական տրակտատներ, որոնք վերաբերում են կրոնական ծեսերի պահպանմանը: Ինչ վերաբերում է մեր սրբերի կենսագրություններին, ապա դրանք հավաքված են Լհասայում: Կան նույնիսկ մեծ վանքեր, որոնք ժամանակ չեն ունեցել դրանք ձեռք բերելու համար: Գոնպա, ես մի քանի տարի եղել եմ Լադակի մյուս կողմում գտնվող մի մեծ մենաստանում և այնտեղ տեսել եմ հազարավոր գրքեր և մագաղաթներ, որոնք վանքի լամաների կողմից արտագրվել են տարբեր գրքերից»:
Հետագա հարցաքննությունից հետո ես իմացա, որ խնդրո առարկա մենաստանը գտնվում է Լեհի մոտ, բայց իմ համառ հարցումներն ազդեցին լամաների կասկածների վրա: Նրանք ակնհայտ հաճույքով ցույց տվեցին ինձ ելքը, և վերադարձնելով իմ սենյակը, ես քնեցի [էջ 30] — թեթև ճաշից հետո — իմ հինդուի հետ հրամաններ թողնելով, որ մենաստանի մի քանի կրտսեր լամաներից իրեն հմուտ կերպով տեղեկացնեն։ , վանքի մասին, որում ապրել է նրանց ցեղապետը Լամայուրե գալուց առաջ։
Առավոտյան, երբ մենք ճանապարհ ընկանք, հինդուին ասաց ինձ, որ ոչինչ չի կարող ստանալ լամաներից, որոնք շատ զուսպ էին: Ես չեմ դադարի նկարագրել վանականների կյանքը այդ մենաստաններում, քանի որ դա նույնն է Լադակի բոլոր վանքերում։ Ես տեսա Լեհի նշանավոր վանքը, որի մասին ես պետք է խոսեմ ավելի ուշ, և իմացա այնտեղ, թե ինչ տարօրինակ գոյություններ են առաջնորդում վանականներն ու կրոնավորները, որոնք ամենուր նույնն են: Լամայուրում սկսվում է շեղումը, որը զառիթափ, նեղ և մռայլ կիրճի միջով տարածվում է դեպի Հնդկաստան:
Առանց ամենափոքր պատկերացման, թե ինչ վտանգներ էր ներկայացնում վայրէջքը, ես նախօրոք ուղարկեցի իմ փոխադրողներին և սկսեցի մի երթուղի, որը սկզբում բավականին հաճելի էր, որն անցնում է դարչնագույն կավե բլուրների միջև, բայց շուտով դա ինձ վրա թողեց ամենատխուր ազդեցությունը. կարծես ես անցնում էի մռայլ ստորգետնյա անցումով: Հետո ճանապարհը դուրս եկավ լեռան եզրին, սարսափելի անդունդի վերևում։ Եթե մի հեծյալ հանդիպեր ինձ, մենք չէինք կարող իրար անցնել, ճանապարհն այնքան նեղ էր։ Բոլոր նկարագրությունները չեն կարող փոխանցել այս կանոնի վեհության և վայրի գեղեցկության զգացումը, որի պատերի գագաթը կարծես հասնում էր երկինք: Որոշ կետերում այն այնքան նեղացավ, որ թամբիցս կարող էի ձեռնափայտով դիպչել դիմացի ժայռին։ Այլ վայրերում մահը կարող է երևակայել, թե ինչպես է սպասում դեպի վեր՝ անդունդից, դեպի ճանապարհորդը: Շատ ուշ էր իջնելու համար: Միայնակ մտնելով այս կիրճը, ես չէի պատկերացնում, որ առիթ կունենամ զղջալու իմ հիմար անխոհեմության համար։ Ես չէի գիտակցել դրա բնավորությունը։ Դա ուղղակի վիթխարի ճեղք էր, որը վարձել էր Տիտանիկի բնության ինչ-որ ցնցում, ինչ-որ ահռելի երկրաշարժ, որը ճեղքել էր գրանիտե լեռը: Նրա հատակում ես պարզապես կարողացա առանձնացնել հազիվ նկատելի [էջ 31] սպիտակ թելը, բուռն հեղեղը, որի ձանձրալի մռնչյունը պիղծը լցրեց խորհրդավոր և տպավորիչ ձայներով։
Գլխից հեռու ձգված, նեղ և ոլորուն, կապույտ ժապավենը, երկնային աշխարհի միակ ակնարկը, որը թույլ էին տալիս տեսնել խոժոռված գրանիտե պատերը: Դա հուզիչ հաճույք էր, բնության այս հոյակապ տեսարանը: Միևնույն ժամանակ, նրա կոպիտ խստությունը, չափերի հսկայականությունը, մահացու լռությունը, որին ներխուժում էր միայն ներքևից եկող չարագուշակ խշշոցը, բոլորը միասին լցրեցին ինձ անհաղթահարելի դեպրեսիայով։ Ես ունեի մոտ ութ մղոն, որի ընթացքում կարող էի զգալ այդ սենսացիաները՝ միաժամանակ քաղցր և ցավոտ: Այնուհետև, աջ թեքվելով, մեր փոքրիկ քարավանը հասավ մի փոքրիկ հովիտ՝ գրեթե շրջապատված գրանիտե ժայռերով, որոնք իրենց հայելին էին Ինդուսում։ Գետի ափին կանգնած է Խալսի փոքրիկ ամրոցը, հայտնի ամրոց, որը թվագրվում է մուսելմանների արշավանքի դարաշրջանից, որով անցնում է վայրի ճանապարհը Կաչմիրից Թիբեթ:
Մենք անցանք Ինդուսը գրեթե կախովի կամրջով, որը տանում էր ուղիղ դեպի բերդի դուռը, ուստի հնարավոր չէր խուսափել: Մենք արագ անցանք հովիտը, հետո Խալսի գյուղը, որովհետև ես ցանկանում էի գիշերել Սնոուլի գյուղում, որը տեղադրված է դեպի Ինդոս իջնող տեռասների վրա: Հաջորդ երկու օրը ես հանգիստ և առանց որևէ դժվարության ճանապարհորդեցի Ինդուսի ափով, մի գեղատեսիլ երկրում, որն ինձ բերեց Լեհ՝ Լադակի մայրաքաղաք:
Սասպուլայի փոքրիկ ձորով անցնելիս, համանուն գյուղից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա, ես գտա «t'horthenes» և երկու վանքեր, որոնցից մեկի վերևում ծածանվում էր ֆրանսիական դրոշը: Ավելի ուշ իմացա, որ մի ֆրանսիացի ինժեներ դրոշը նվիրել է վանականներին, որոնք այն ցուցադրել են որպես իրենց շենքի զարդարանք։
Ես գիշերն անցա Սասպուլայում և, իհարկե, չմոռացա այցելել վանքերը՝ տասներորդ անգամ տեսնելով այնտեղ Բուդդայի ամենուր [էջ 32] փոշով ծածկված պատկերները. դրոշներն ու պաստառները մի անկյունում կուտակված; տգեղ դիմակներ հատակին; գրքերն ու պապիրուսի գլանափաթեթները միասին հավաքված առանց պատվերի և խնամքի, և աղոթողների անխուսափելի առատությունը: Լամաները առանձնահատուկ հաճույք էին ցուցադրում այս իրերը, դա անում էին առևտրականների օդի հետ, որոնք ցուցադրում էին իրենց ապրանքները, շատ քիչ ուշադրություն չդարձնելով այն աստիճանի, որ ճանապարհորդը կարող է հետաքրքրվել դրանցով: «Մենք պետք է ամեն ինչ ցույց տանք՝ հույս ունենալով, որ միայն այս սուրբ իրերի տեսարանը կստիպի ճանապարհորդին հավատալ մարդկային հոգու աստվածային վեհությանը»։
Հարգելով Իսա մարգարեին, նրանք ինձ տվեցին նույն հաշիվը, որը ես արդեն ունեի, և ես իմացա, ինչ նախկինում գիտեի, որ գրքերը, որոնք կարող էին ինձ սովորեցնել նրա մասին, գտնվում էին Լհասայում, և որ միայն մեծ վանքերը ունեին որոշ օրինակներ: Ես այլևս չմտածեցի Կարա-քորում անցնելու մասին, այլ միայն գտնելու եմ Իսա մարգարեի պատմությունը, որը, հավանաբար, ի հայտ կբերեր լավագույն մարդկանց ողջ կյանքը և կլրացներ Ավետարանների բավական անորոշ տեղեկությունները։ մենք նրա մասին.
Լեհից ոչ հեռու և համանուն հովտի մուտքի մոտ մեր ճանապարհն անցնում էր մի մեկուսացված ժայռի մոտով, որի գագաթին շինված էր մի բերդ՝ երկու աշտարակներով և առանց կայազորի, և մի փոքրիկ մենաստան՝ Փիտակ անունով։ 10500 ոտնաչափ բարձրությամբ լեռը պաշտպանում է Թիբեթի մուտքը։ Այնտեղ ճանապարհը հանկարծակի թեքվում է դեպի հյուսիս՝ Լեհի ուղղությամբ՝ Պիտակից վեց մղոն հեռավորության վրա և հազար ոտնաչափ ավելի բարձր։ Հսկայական գրանիտե լեռները բարձրանում են Լեհի վերևում՝ 18000 կամ 19000 ոտնաչափ բարձրության վրա, որոնց գագաթները ծածկված են հավերժական ձյունով: Ինքը՝ քաղաքը, շրջապատված կաղամախիների գոտով, բարձրանում է հաջորդական տեռասների վրա, որոնց վրա գերակշռում են հին ամրոցը և Լադակի հնագույն տիրակալների պալատները։ Երեկոյան մոտ ես մտա Լեհ և կանգ առա մի բենգալոյում, որը կառուցվել էր հատուկ եվրոպացիների համար, որոնց Հնդկաստանից ճանապարհը բերում է այստեղ որսի սեզոնին: [էջ 33]
Լադակ
Լադակը նախկինում եղել է Մեծ Թիբեթի մաս: Հյուսիսից եկող հզոր զավթիչ ուժերը, որոնք շրջում էին երկիրը՝ նվաճելու Կաչմիրը, և պատերազմները, որոնց թատրոնն էր Լադակը, ոչ միայն այն դարձրեցին թշվառություն, այլ ի վերջո հանեցին այն Լհասայի քաղաքական գերիշխանությունից և դարձրին այն մեկի զոհը։ նվաճող մեկը մյուսի հետևից: Մուսելմենները, որոնք հեռավոր դարաշրջանում գրավեցին Կաչմիրն ու Լադակը, բռնի ուժով դարձրեցին հին Թիբեթի աղքատ բնակիչներին իսլամի հավատքին: Լադակի քաղաքական գոյությունն ավարտվեց սիկերի կողմից այս երկրի միացմամբ Կաչմիրին, ինչը, սակայն, թույլ տվեց լադակյաններին վերադառնալ իրենց հին հավատալիքներին: Բնակիչների երկու երրորդը օգտվեց այս հնարավորությունից՝ վերակառուցելու իրենց գոնպաները և նորովի անցնելու իրենց անցյալ կյանքը: Միայն բալթացիները մնացին Musselman schüttes- աղանդ, որին պատկանում էին երկրի նվաճողները: Նրանք, սակայն, պահպանել են միայն իսլամիզմի անորոշ ստվերը, որի բնույթը դրսևորվում է իրենց ծիսական արարողություններում և [էջ 36] բազմակնության մեջ, որը նրանք կիրառում են: Որոշ լամաներ ինձ հաստատեցին, որ իրենք չեն հուսահատվել մի օր իրենց հետ բերելու իրենց նախնիների հավատքին:
Կրոնական տեսանկյունից Լադակը Լհասայի կախվածությունն է՝ Տիբեթի մայրաքաղաքը և Դալայ-Լամայի բնակության վայրը։ Լհասայում են գտնվում գլխավոր Խութուխտեսները կամ Գերագույն Լամաները և Չոգզոցները կամ ադմինիստրատորները։ Քաղաքական առումով այն գտնվում է Կաչմիրի Մահարաջայի իշխանության ներքո, որն այնտեղ ներկայացված է նահանգապետով:
Լադակի բնակիչները պատկանում են չին-թուրանական ռասային և բաժանվում են լադակյանների և ճամպաների։ Առաջինները նստակյաց կյանք են վարում, նեղ հովիտների երկայնքով երկհարկանի տներով գյուղեր են կառուցում, իրենց սովորությունների մեջ մաքուր են, հող մշակողները։ Նրանք չափազանց տգեղ են; նիհար, կռացած ֆիգուրներով և փոքր գլուխներով՝ խորը դրված նրանց ուսերի միջև; նրանց այտերի ոսկորները՝ ընդգծված, ճակատները՝ նեղ, աչքերը՝ սև ու փայլուն, ինչպես բոլոր մոնղոլական ռասայի ոսկորները. քթերը՝ հարթ, բերանները՝ մեծ և բարակ շուրթերով; և նրանց փոքրիկ կզակներից, որոնք շատ բարակ զարդարված են մի քանի մազերով, խորը կնճիռները տարածվում են դեպի վեր՝ ակոսելով նրանց խոռոչ այտերը: Այս ամենին ավելացրե՛ք սերտ սափրված գլուխը միայն մի փոքր փխրուն մազերով, և դուք կունենաք ոչ միայն Ladak-ի, այլ ամբողջ Thibet-ի ընդհանուր տեսակը:
Կանայք նույնպես փոքր հասակ ունեն և ունեն չափազանց ընդգծված այտ ոսկորներ, բայց թվում է, թե շատ ավելի ամուր կազմվածք ունեն: Առողջ կարմիր երանգավորում է նրանց այտերը, իսկ կարեկցական ժպիտը մնում է նրանց շուրթերին: Նրանք ունեն լավ տրամադրվածություն, ուրախ հակումներ և սիրում են ծիծաղել։
Կլիմայի խստությունը և երկրի կոպտությունը լադակյաններին թույլ չեն տալիս մեծ լայնություն որակի և հագուստի գույների մեջ: Նրանք հագնում են հասարակ մոխրագույն կտավից զգեստներ և իրենց իսկ արտադրության կոպիտ, ձանձրալի հագուստ: Տղամարդկանց [էջ 37] պանտալոնները միայն ծնկի են իջնում: Լավ պայմաններում գտնվող մարդիկ, բացի սովորական զգեստից, հագնում են «չոգա»՝ մի տեսակ վերարկու, որը փաթաթվում է մեջքին, երբ չի փաթաթվում ուրվագծի շուրջը: Ձմռանը նրանք կրում են մորթյա գլխարկներ, ականջի մեծ կափարիչներով, իսկ ամռանը ծածկում են իրենց գլուխը կտորից գլխարկով, որի գագաթը կախված է մի կողմից, ինչպես փռյուգիական գլխարկը։ Նրանց կոշիկները պատրաստված են ֆետրից և ծածկված կաշվով։ Նրանց գոտիներից կախված է մանրուքների մի ամբողջ զինանոց, որոնց մեջ դուք կգտնեք ասեղի պատյան, դանակ, գրիչ և թանաքակալ, ծխախոտի տոպրակ, ծխամորճ և ամենուր առկա աղոթքի գլանի փոքր նմուշը:
Թիբեթցի տղամարդիկ, ընդհանուր առմամբ, այնքան ծույլ են, որ եթե մի հյուս արձակվի, այն նորից չի լարվում երեք ամիս, և երբ վերնաշապիկը մարմնին հագցնում են, այն նորից չեն հանում, մինչև չընկնի։ կտորներ. Նրանց վերարկուները միշտ անմաքուր են, և հետևի մասում կարելի է մտածել մի երկար յուղոտ շերտի վրա, որը դրոշմված է մազերի հյուսով, որը խնամքով յուղվում է ամեն օր։ Նրանք լվանում են տարին մեկ անգամ, բայց նույնիսկ այն ժամանակ դա անում են ոչ թե ինքնակամ, այլ օրենքով պարտադրված լինելու պատճառով։ Նրանք այնպիսի սարսափելի գարշահոտ են արձակում, որ մարդ հնարավորինս խուսափում է նրանց մոտ լինել։
Թիբեթուհիները, ընդհակառակը, շատ են սիրում մաքրությունն ու կարգուկանոնը։ Նրանք լվանում են ամեն օր և այնքան հաճախ, որքան անհրաժեշտ է: Կարճ ու մաքուր շորերը թաքցնում են իրենց շլացուցիչ սպիտակ վիզը։ Թիբեթուհին իր կլոր ուսերին գցում է կարմիր բաճկոն, որի կափարիչները ծածկված են կանաչ կամ կարմիր կտորից կիպ շալվարներով, որոնք պատրաստված են այնպես, որ փքվի և պաշտպանի ոտքերը ցրտից: Նա կրում է ասեղնագործված կարմիր կիսաճտքավոր կոշիկներ՝ զարդարված և մորթով երեսպատված: Նրա տան զուգարանակոնքը լրացնում է բազմաթիվ ծալքերով կտորից մեծ վերնազգեստը: Նրա մազերը դասավորված են բարակ հյուսքերով, որոնց կապում են մի մեծ լողացող կտորի կտոր, որը հիշեցնում է Իտալիայում տարածված [էջ 38] գլխազարդը։ Այս տեսակի շղարշի տակ կախված են տարբեր գունավոր խճաքարեր, մետաղադրամներ և մետաղի կտորներ: Ականջները ծածկված են կտորից կամ մորթուց պատրաստված փեղկերով։ Մորթապատ ոչխարի կաշին ծածկում է մեջքը, խեղճ կանայք բավարարվում են կենդանու պարզ հասարակ մաշկով, իսկ հարուստ կանայք կրում են իսկական թիկնոցներ՝ պատված կարմիր կտորով և զարդարված ոսկե ծոպերով։
Լադակ կինը, անկախ նրանից, քայլում է փողոցներով, թե այցելում է իր հարևաններին, միշտ իր մեջքին է տանում կոնաձև զամբյուղ, որի փոքր ծայրը դեպի գետն է: Այն լցնում են ձիերի կամ կովերի թրիքով, որոնք կազմում են երկրի այրվող նյութը։ Յուրաքանչյուր կին ունի իր սեփական փողը և այն ծախսում է զարդերի համար: Ընդհանրապես նա փոքր ծախսերով գնում է փիրուզի մեծ կտորներ, որոնք ավելանում են նրա գլխազարդի տարօրինակ զարդանախշերին։ Ես տեսել եմ այնքան մաշված կտորներ, որոնք կշռում էին մոտ հինգ ֆունտ: Լադակ կինը զբաղեցնում է սոցիալական դիրք, որի համար նրան նախանձում են Արևելքի բոլոր կանայք: Նա ազատ է և հարգված: Բացառությամբ գյուղական որոշ աշխատանքների, նա իր ժամանակի մեծ մասն անցնում է այցելություններով: Այնուամենայնիվ, պետք է ավելացնել, որ կանացի բամբասանքն այստեղ բոլորովին անհայտ բան է։
Լադակի բնակեցված բնակչությունը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ, բայց նրանք այնքան քիչ հող ունեն (յուրաքանչյուրի բաժինը կարող է կազմել մոտ ութ ակր), որ դրանից ստացված եկամուտը բավարար չէ նրանց ամենաանհրաժեշտ ապրանքներն ապահովելու համար և թույլ չի տալիս վճարել։ հարկերը։ Ձեռնարկի զբաղմունքները հիմնականում արհամարհվում են: Արհեստավորներն ու երաժիշտները կազմում են հասարակության ամենացածր խավը։ Անունը, որով նրանք նշանակված են, Բեմ է, և մարդիկ շատ զգույշ են, որ նրանց հետ որևէ դաշինք չկնքեն: Գյուղական աշխատանքից մնացած հանգստի ժամերն անց են կացվում Թիբեթի վայրի ոչխարների որսի վրա, որի մորթին բարձր են գնահատում Հնդկաստանում։ Ամենաաղքատները, այսինքն՝ նրանք, ովքեր միջոցներ չունեն որսի համար զենք գնելու, իրենց վարձում են որպես զովացուցիչներ։ Սա նաև կանանց զբաղմունքն է, որոնք [էջ 39] շատ ընդունակ են դիմանալ ծանր աշխատանքին: Նրանք ավելի առողջ են, քան իրենց ամուսինները, որոնց ծուլությունն այնքան հեռու է գնում, որ անզգույշ ցրտից կամ շոգից նրանք ունակ են մի ամբողջ գիշեր բաց երկնքի տակ անցկացնել քարե մահճակալի վրա, այլ ոչ թե դժվարանալ քնելու:
Պոլիանդրիան (որին ես հետագայում ավելի մանրամասն կանդրադառնամ) առաջացնում է շատ մեծ ընտանիքների ձևավորում, որոնք, ընդհանուր առմամբ, մշակում են իրենց համատեղ սեփականության հողերը՝ յակերի, զոների և զոմոների (եզներ և կով) օգնությամբ։ Ընտանիքի անդամը չի կարող անջատվել դրանից, և երբ նա մահանում է, նրա բաժինը վերադառնում է ընդհանուր վերապրածներին:
Նրանք ցանում են, բայց քիչ ցորեն, և հացահատիկը շատ փոքր է, պայմանավորված կլիմայի խստությամբ: գարի էլ են քաղում, որը վաճառելուց առաջ փոշիացնում են։ Երբ դաշտում աշխատանքն ավարտվում է, բոլոր արու բնակիչները գնում են լեռան վրա հավաքելու վայրի խոտաբույսը, որը կոչվում է «ենորիոտա», և մեծ փշերի թփեր կամ «դամա», որոնք օգտագործվում են որպես վառելիք, քանի որ Լադակում այրվող նյութերը քիչ են։ Այնտեղ ոչ ծառեր ես տեսնում, ոչ այգիներ, իսկ գետերի ափերին միայն ուռիների ու բարդիների բացառիկ բարակ կույտեր են աճում։ Գյուղերի մոտ կան նաև կաղամախու ծառեր. բայց հողի անբերրիության պատճառով ծառաբուծությունն անհայտ է, իսկ այգեգործությունը քիչ հաջողություն ունի:
Փայտի բացակայությունը հատկապես նկատելի է այն շինություններում, որոնք կառուցված են արևից չորացրած աղյուսներից կամ, ավելի հաճախ, միջին չափի քարերից, որոնք ագլոմերացված են կավից և մանրացված ծղոտից կազմված մի տեսակ շաղախով։ Բնակված բնակիչների տները երկհարկանի են, ճակատները սպիտակած, լուսամուտների թաղանթները՝ աշխույժ գույներով ներկված։ Հարթ տանիքը կազմում է տեռաս, որը զարդարված է վայրի ծաղիկներով, և այստեղ, լավ եղանակին, բնակիչներն իրենց ժամանակի զգալի մասն անցկացնում են բնության մասին խորհելու կամ աղոթելու անիվները շրջելու վրա։ Յուրաքանչյուր բնակելի տուն բաղկացած է բազմաթիվ սենյակներից. նրանց մեջ միշտ [էջ 40] մեկը գերազանց չափի, որի պատերը զարդարված են հոյակապ մորթյա մորթիներով, և որը նախատեսված է այցելուների համար։ Մյուս սենյակներում տեղադրված են մահճակալներ և այլ կահույք։ Ավելին, հարուստ մարդիկ ունեն հատուկ սենյակ, որը լցված է բոլոր տեսակի կուռքերով և առանձնացված որպես պաշտամունքի վայր:
Այստեղ կյանքը շատ կանոնավոր է։ Նրանք ուտում են այն ամենը, ինչ հասանելի է, առանց մեծ ընտրության. Լադակի ժողովրդի հիմնական սնունդը, սակայն, չափազանց պարզ է: Նրանց նախաճաշը բաղկացած է մի կտոր տարեկանի հացից։ Ընթրիքի ժամանակ նրանք սեղանին մատուցում են ճաշի մի աման, որի մեջ փոքր ձողերով խառնում են գոլ ջուրը, մինչև խառնուրդը ստանա խիտ մածուկի խտություն: Դրանից փոքր չափաբաժիններ հանում են և ուտում կաթի հետ։ Երեկոյան մատուցվում է հաց և թեյ։ Միսն ավելորդ շքեղություն է։ Միայն որսորդներն են իրենց կերակրման մեջ որոշակի տեսականի ներմուծում՝ ուտելով այս երկրում շատ տարածված վայրի ոչխարի, արծվի կամ փասիանի միս։
Ցերեկը ամեն պատրվակով ու առիթով խմում են «չանգ»՝ մի տեսակ գունատ, չխմորված գարեջուր։
Եթե պատահում է, որ լադակյանը, պոնիի վրա նստած (նման արտոնյալ մարդիկ շատ հազվադեպ են լինում), գնում է շրջակա երկրում աշխատանք փնտրելու, նա իրեն ապահովում է սննդի փոքր պաշարով. երբ գալիս է ընթրիքի ժամը, նա իջնում է գետը կամ աղբյուրը, խառնվում ջրի հետ, փայտե գավաթի մեջ, որը միշտ իր հետ ունի, ճաշի մի մասը, կուլ է տալիս պարզ թարմությունը և լվանում ջրով:
Ճամպաները, կամ քոչվորները, որոնք կազմում են Լադակի բնակչության մյուս մասը, ավելի կոպիտ են և շատ ավելի աղքատ, քան բնակեցված բնակչությունը: Նրանք մեծ մասամբ որսորդներ են, որոնք ամբողջովին անտեսում են գյուղատնտեսությունը։ Թեև նրանք դավանում են բուդդայական կրոնը, նրանք երբեք չեն այցելում վանքեր, բացառությամբ ճաշի պակասի, որը նրանք ստանում են իրենց որսի միսի դիմաց։ Նրանք հիմնականում [էջ 41] ճամբարում են վրաններում լեռների գագաթներին, որտեղ ցուրտը շատ մեծ է: Մինչդեռ պատշաճորեն կոչված լադակյանները խաղաղասեր են, շատ են ցանկանում սովորել, մարմնավորված ծուլություն ունեն և երբեք հայտնի չեն, որ սուտ են ասում. Ճամպաները, ընդհակառակը, շատ բուռն են, չափազանց աշխույժ, մեծ խաբեբաներ և դավանում են մեծ արհամարհանք միաբանությունների նկատմամբ:
Նրանց թվում է ապրում Խոմբասի փոքրաթիվ բնակչությունը՝ Լհասայի շրջակայքից թափառականներ, որոնք գլխավորում են մայրուղիներում մուրացկան գնչուների թատերախմբի թշվառ գոյությունը։ Չեն կարող որևէ աշխատանք կատարել, խոսելով այն երկրում, որտեղ նրանք չեն խոսում իրենց ապրուստի համար, նրանք ընդհանուր արհամարհանքի առարկա են և հանդուրժվում են միայն իրենց անմխիթար վիճակի համար, երբ քաղցը մղում է նրանց ողորմած խմբերին ողորմություն փնտրելու: գյուղերում։
Պոլիանդրիան, որն այստեղ համընդհանուր տարածված է, իհարկե հետաքրքրեց իմ հետաքրքրասիրությանը։ Այս հաստատությունը, ի դեպ, Բուդդայի վարդապետությունների արդյունքը չէ: Պոլիանդրիան գոյություն է ունեցել Բուդդայի գալուստից շատ առաջ: Այն զգալի չափեր ստացավ Հնդկաստանում, որտեղ այն հանդիսանում էր մշտական աճի միտում ունեցող բնակչության աճը ստուգելու ամենաարդյունավետ միջոցներից մեկը, տնտեսական վտանգ, որի դեմ դեռևս պայքարում է նորածին իգական սեռի երեխաների սպանության զազրելի սովորույթը, որը սարսափելի է դարձնում։ ավերածություններ Հնդկաստանի մանկական կյանքում. Ապագա մայրերին ճնշելու դեմ անգլիացիների գործադրած ջանքերը ապարդյուն և անպտուղ են: Ինքը՝ Մանուն, հաստատեց պոլիանդրիան որպես օրենք, իսկ բուդդայական քարոզիչները, ովքեր հրաժարվել էին բրահմինիզմից և քարոզում էին ափիոնի օգտագործումը, այս սովորույթը ներմուծեցին Ցեյլոն, Թիբեթ, Կորեա և մոգոլների երկիր։ Երկար ժամանակ ճնշված Չինաստանում, բազմանդրիությունը, որը ծաղկում է Թիբեթում և Ցեյլոնում, հանդիպում է նաև Կալմոնների շրջանում, [էջ 42] հարավային Հնդկաստանի Տոդասի և Մալաբարի ափին գտնվող Նաիրների միջև: Ընտանիքի այս տարօրինակ կառուցվածքի հետքերը կարելի է գտնել նաև Հյուսիսային Ամերիկայում գտնվող թասմանացիների և իրկուզ հնդկացիների մոտ:
Պոլիանդրիան, ի դեպ, նույնիսկ ծաղկել է Եվրոպայում, եթե հավատանք Կեսարին, ով իր De Bello Gallico, V գրքում, էջ 17, գրում է. ծնողները ազատորեն»:
Այս ամենից ելնելով անհնար է որևէ կրոնի պատասխանատվություն կրել բազմանդրության ինստիտուտի գոյության համար։ Թիբեթում դա կարելի է բացատրել տնտեսական բնույթի դրդապատճառներով. վարելահողերի փոքր քանակությունը, որը բաժին է ընկնում յուրաքանչյուր բնակչի։ Թիբեթում բաշխված 1,500,000 բնակիչներին աջակցելու համար, 1,200,000 քառակուսի կիլոմետր մակերեսով, բուդդիստները ստիպված եղան ընդունել պոլիանդրիան: Ավելին, յուրաքանչյուր ընտանիք պարտավոր է մտնել իր անդամներից մեկի կրոնական կարգով: Առաջնեկին նվիրաբերում են գոնփային, որն անխուսափելիորեն գտնվում է բարձրության վրա, յուրաքանչյուր գյուղի մուտքի մոտ: Հենց որ երեխան հասնում է տասնութ տարեկանին, նրան վստահում են քարավաններին, որոնք անցնում են Լհասայով, որտեղ նա մնում է ութից տասնհինգ տարեկան որպես նորեկ, քաղաքի մոտ գտնվող գոնպաներից մեկում։ Այնտեղ նա սովորում է գրել և կարդալ, սովորեցնում է կրոնական ծեսերը և ուսումնասիրում է սուրբ մագաղաթները՝ գրված պալի լեզվով, որը նախկինում եղել է Մագուադա երկրի լեզուն, որտեղ, ըստ ավանդույթի, ծնվել է Բուդդան։
Ընտանիքում մնացած ավագ եղբայրը կին է ընտրում, որը սովորական է դառնում իր եղբայրների համար։ Հարսի ընտրությունը և հարսանեկան արարողություններն ամենատարրական են։ Երբ կինը և նրա ամուսինը որոշում են որդու ամուսնության մասին, ընտրության իրավունք ունեցող եղբայրը այցելում է հարևան ընտանիք, որտեղ կա ամուսնացող դուստր:[էջ 43]
Առաջին և երկրորդ այցելություններն անցնում են քիչ թե շատ անտարբեր խոսակցությունների մեջ՝ միախառնված չանգի հաճախակի ըմպելիքների հետ, իսկ երրորդ այցելության ժամանակ երիտասարդը միայն հայտարարում է կին վերցնելու իր մտադրության մասին։ Դրանից հետո աղջկան պաշտոնապես ծանոթացնում են նրան։ Նա, ընդհանուր առմամբ, անծանոթ չէ հափշտակողներին, քանի որ Լադակում կանայք երբեք չեն ծածկում իրենց դեմքը:
Աղջկան չի կարող ամուսնանալ առանց նրա համաձայնության. Երբ երիտասարդն ընդունվում է, նա իր հարսնացուին տանում է իր տուն, և նա դառնում է նրա կինը և նաև իր բոլոր եղբայրների կինը։ Մի ընտանիք, որը միակ որդի ունի, նրան ուղարկում է մի կնոջ մոտ, որը երկու-երեքից ավելի ամուսին չունի, և նա իրեն առաջարկում է որպես չորրորդ ամուսին։ Նման առաջարկը հազվադեպ է մերժվում, և երիտասարդը հաստատվում է նոր ընտանիքում։
Նոր ամուսնացածները մնում են ամուսինների ծնողների մոտ, քանի դեռ երիտասարդ կինը չի ծնում իր առաջնեկին։ Այդ իրադարձության հաջորդ օրը, նորածնի տատիկն ու պապիկը իրենց ունեցվածքի մեծ մասը տալիս են նոր ընտանիքին և, թողնելով նրանց հին տունը, փնտրում են այլ ապաստան:
Երբեմն ամուսնություններ են կնքվում ամուսնության տարիքի չհասած երիտասարդների միջև, սակայն նման դեպքում ամուսնական զույգին ստիպում են առանձին ապրել, մինչև նրանք հասնեն և նույնիսկ անցնեն պահանջվող տարիքը: Չամուսնացած աղջկան, ով դառնում է ինտենսիվ, հեռու է բոլորի արհամարհանքին ենթարկվելուց, արժանանում է ամենաբարձր հարգանքին. քանզի նա պտղաբեր է, և տղամարդիկ ջանասիրաբար փնտրում են նրան ամուսնության մեջ: Կինը անկասկած իրավունք ունի ունենալ անսահմանափակ թվով ամուսիններ և սիրեկաններ: Եթե նրան դուր է գալիս երիտասարդը, նա նրան տանում է տուն, հայտարարում է, որ նա ընտրվել է իր կողմից որպես «ջինգտուհ» (սիրեկան), և նրան օժտում է ամուսնու բոլոր անձնական իրավունքներով, ինչն իր կողմից ընդունվում է ժամանակավորապես փոխարինված: ամուսիններ՝ որոշակի փիլիսոփայական հաճույքով, որն ավելի ցայտուն է արտահայտվում, եթե նրանց կինը ամուսնության երեք առաջին տարիներին ստերիլ է եղել [էջ 44]:
Նրանք, իհարկե, այստեղ խանդի մասին նույնիսկ աղոտ պատկերացում չունեն։ Թիբեթացու արյունը չափազանց սառն է սեր ճանաչելու համար, ինչը նրա համար գրեթե անախրոնիզմ կլիներ. եթե նա իսկապես չգիտեր, որ ողջ համայնքի տրամադրությունները դեմ կլինեն իր դեմ՝ որպես ժողովրդական գործածության և հաստատված իրավունքների բացահայտ ոտնահարողի՝ կանանց ազատությունը զսպելու հարցում։ Սիրո եսասիրական վայելքը, նրանց աչքում, անհիմն շքեղություն կլիներ:
Ամուսնու բացակայության դեպքում նրա տեղը կարող է առաջարկվել ամուրիին կամ այրուն։ Վերջիններս այստեղ փոքրամասնություն են, քանի որ կինը հիմնականում գոյատևում է իր տկար ամուսիններից։ Երբեմն այս պաշտոնի համար ընտրվում է բուդդայական ճանապարհորդ, որին իր գործերը բերում են գյուղ։ Ամուսինը, ով ճանապարհորդում է կամ աշխատանք է փնտրում հարևան երկրում, ամեն կանգառում օգտվում է իր համակրոնների հյուրընկալությունից, որոնք նրան առաջարկում են իրենց սեփական կանայք: Ստերիլ կնոջ ամուսինները ջանքեր են գործադրում հյուրընկալության հնարավորություններ գտնելու համար, ինչը կարող է ուրախությամբ հանգեցնել նրա վիճակի փոփոխության, որպեսզի նրանք երջանիկ հայրեր դառնան:
Կինը վայելում է համընդհանուր հարգանք, միշտ ուրախ տրամադրություն ունի, մասնակցում է այն ամենին, ինչ կատարվում է, գնում և գալիս է առանց որևէ սահմանափակման, ամենուր և որտեղ կամենա, բացառությամբ վանքի գլխավոր աղոթարանի, մուտքի։ որի մեջ նրան պաշտոնապես արգելված է:
Երեխաները ճանաչում են միայն իրենց մորը և չեն զգում իրենց հայրերի հանդեպ ամենաքիչ ջերմությունը, այն պարզ պատճառով, որ նրանք այդքան շատ են: Առանց պոլիանդրիային հաստատելու, ես չէի կարող մեղադրել Թիբեթին այս հաստատության համար, քանի որ առանց դրա բնակչությունը զարմանալիորեն կավելանա: Սովն ու թշվառությունը կհայտնվեն ողջ ազգի վրա, սպանությունների և գողության չարաբաստիկ հետևանքներով, հանցագործություններով, որոնք մինչ այժմ բացարձակապես անհայտ են ամբողջ երկրում:[էջ 45]
Փառատոն Գոնպայում
Լեեն՝ Լադակի մայրաքաղաքը, 5000 բնակիչ ունեցող փոքրիկ քաղաք է, որոնք ապրում են սպիտակ, երկհարկանի տներում, հիմնականում երկու կամ երեք փողոցների վրա։ Նրա կենտրոնում շուկայի հրապարակն է, ուր գալիս են Հնդկաստանի, Չինաստանի, Թուրքեստանի, Կաչմիրի և Թիբեթի վաճառականները՝ փոխանակելու իրենց արտադրանքը թիբեթյան ոսկու հետ։ Այստեղ բնիկները իրենց և իրենց վանականների համար կտորներ են տրամադրում և իրական անհրաժեշտության տարբեր առարկաներ։
Քաղաքի վրա տիրող բլրի վրա բարձրանում է հին անմարդաբնակ պալատ: Կենտրոնական հրապարակի առջև մի ընդարձակ շենք է, երկհարկանի բարձրությամբ, Լադակի նահանգապետ Վեզիր Սուրաջբալի նստավայրը՝ շատ սիրալիր և համընդհանուր սիրված Փենջաբան, ով Լոնդոնում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կոչում:
Ինձ զվարճացնելու համար Լեհում իմ շրջագայության ժամանակ նահանգապետը բազարի հրապարակում կազմակերպեց պոլո խաղ՝ թիբեթցիների ազգային սպորտաձևը, որը անգլիացիներն ընդունել և ներմուծել են Եվրոպա: Երեկոյան՝ խաղից հետո, ժողովուրդը [էջ 46] կառավարչի նստավայրի առաջ պարեր էր կատարում և խաղեր խաղում։ Մեծ խարույկները լուսավորեցին տեսարանը՝ լուսավորելով բնակիչների բազմությունը, որոնք մեծ շրջանակ էին կազմում կատարողների շուրջ։ Վերջիններս զգալի թվով, ծպտված կենդանիների, սատանաների և կախարդների կերպարանքով, ցատկեցին և կծկվեցին ռիթմիկ պարերի մեջ, որոնք ժամանակին համահունչ էին երկու երկար շեփորի և թմբուկի կողմից հնչող միապաղաղ ու տհաճ երաժշտության չափին։
Ամբոխի դժոխային ռակետն ու գոռգոռոցը հոգնեցնում էին ինձ։ Ներկայացումն ավարտվեց թիբեթցի կանանց մի քանի նրբագեղ պարերով, որոնք պտտվում էին իրենց կրունկների վրա՝ օրորվելով այս ու այն կողմ և նստավայրի պատուհանների մոտ հանդիսատեսի առաջ անցնելով՝ ողջունում էին մեզ՝ իրենց վրայի պղնձե և փղոսկրյա թեւնոցների բախմամբ։ խաչված դաստակները.
Հաջորդ օրը, վաղ ժամին, ես վերանորոգեցի մեծ Հիմիս մենաստանը, որը Լեհից մի փոքր հեռավորության վրա բարձրանում է մի մեծ ժայռի գագաթին, մի գեղատեսիլ վայրում, որը տիրում է Հնդկաստանի հովիտին: Այն երկրի գլխավոր վանքերից մեկն է, որը պահպանվում է մարդկանց նվերներով և Լհասայից ստացվող սուբսիդիաներով: Այն տանող ճանապարհին, Ինդուսը հատող կամրջից այն կողմ և ճանապարհը երևացող գյուղերի շրջակայքում, կարելի է գտնել քարերի կույտեր, որոնց վրա կան փորագրված մակագրություններ, ինչպես արդեն նկարագրված է, և Թորթենես: Այս վայրերում մեր զբոսավարները շատ զգույշ էին աջ թեքվելու համար: Ես կամենում էի ձիուս ձախ թեքել, բայց Լադակյանները ստիպեցին նրան հետ գնալ և իր կալանով տարան դեպի աջ՝ բացատրելով ինձ, որ այդպիսին է իրենց հաստատված գործածությունը։ Ինձ համար անհնար էր իմանալ այս սովորության ծագումը կամ պատճառը:
Գոնպայի վերևում բարձրանում է ճակատային աշտարակ, որը տեսանելի է մեծ հեռավորությունից: Մենք ոտքով բարձրացանք այն մակարդակը, որի վրա կանգնած է շենքը և հայտնվեցինք մի մեծ դռան առջև, որը ներկված էր փայլուն գույներով, ընդարձակ երկհարկանի շենքի պորտալով [էջ 47], որը պարփակում էր փոքրիկ խճաքարերով սալահատակված դատարանը։ Աջ կողմում՝ գավթի անկյուններից մեկում, մեկ այլ հսկայական ներկված դուռ է՝ զարդարված պղնձե մեծ օղակներով։ Դա գլխավոր տաճարի մուտքն է, որը զարդարված է գլխավոր աստվածների նկարներով և պարունակում է Բուդդայի մեծ արձանը և բազմաթիվ սուրբ արձանիկներ: Ձախ կողմում՝ պատշգամբի վրա, դրված էր մի հսկայական աղոթագլան։ Միաբանության բոլոր լամաները իրենց պետի հետ կանգնեցին այդ մասին, երբ մենք մտանք դատարան։ Վերանդայի տակ երաժիշտներ էին` ձեռքներին երկար շեփորներ և թմբուկներ:
Դատարանի աջ կողմում մի քանի դռներ կային, որոնք տանում էին դեպի լամաների սենյակները. բոլորը զարդարված են սրբազան նկարներով և ապահովված փոքրիկ աղոթարաններով, որոնց վրա պատկերված են սև և սպիտակ եռաժանիները, որոնց ծայրերից լողում էին ժապավեններ, որոնց վրա գրված էին անկասկած աղոթքներ։ Դատարանի կենտրոնում բարձրացված էին երկու բարձր կայմ, որոնց գագաթներից կախված էին յակերի պոչեր, և լողում էին երկար թղթե հոսքագծեր՝ ծածկված կրոնական գրություններով։ Պատերի երկայնքով բազմաթիվ աղոթարաններ էին, որոնք զարդարված էին ժապավեններով։
Ներկա բազմաթիվ հանդիսատեսների մեջ խորը լռություն տիրեց։ Բոլորը անհամբեր սպասում էին կրոնական «առեղծվածի» մեկնարկին, որը պատրաստվում էր ներկայացնել: Վերանդայի մոտ դիրք գրավեցինք։ Գրեթե անմիջապես, երաժիշտներն իրենց երկար շեփորներից հանեցին մեղմ ու միապաղաղ հնչերանգներ՝ ժամանակն ընդգծելով տարօրինակ տեսք ունեցող թմբուկի վրա, որը բարձրացել էր գետնին տնկված փայտի վրա: Տարօրինակ երաժշտության առաջին հնչյուններից, որոնցում լամաների ձայները միանում էին մելամաղձոտ երգով, պատի երկայնքով դռները միաժամանակ բացվեցին՝ մուտք գործելով մոտ քսան դիմակավորված անձանց՝ ծպտված կենդանիների, թռչունների, սատանաների և երևակայական հրեշների կերպարանքով։ Կրծքների վրա նրանք կրում էին ֆանտաստիկ վիշապների, դևերի և գանգերի պատկերներ, որոնք ասեղնագործված էին տարբեր գույների չինական մետաքսով [էջ 48]։ Նրանց կրած կոնաձև գլխարկներից մինչև կրծքերը կախված էին երկար բազմերանգ ժապավեններ՝ ծածկված գրություններով։ Նրանց դիմակները սպիտակ մահվան գլուխներ էին։ Նրանք դանդաղ շրջում էին կայմերի շուրջը, ժամանակ առ ժամանակ ձեռքերը երկարելով և ձախ ձեռքերով ծաղկում էին գդալանման առարկաներ, որոնց ամանի մասերը, ինչպես ասում էին, մարդկային գանգուղեղի բեկորներ էին, ժապավեններով ամրացված, ծայրերին փակցված մարդկային: մազեր, որոնք, ինձ հավաստիացրին, որ խլել էին գլխատված թշնամիներից։ Նրանց զբոսավայրը, կայմերի շուրջ աստիճանաբար նեղացող շրջանակների մեջ, շուտով վերածվեց միմյանց շփոթված հրմշտոցի. Երբ թմբուկի գլորումն ավելի ընդգծվեց, կատարողները մի ակնթարթ կանգ առան, հետո նորից սկսեցին իրենց գլխավերևում ճոճելով դեղին ձողիկներ՝ ժապավենապատ, որոնք աջ ձեռքերով հարվածում էին սպառնալից վերաբերմունքով։
Գլխավոր լամային ողջունելուց հետո նրանք մոտեցան տաճար տանող դռանը, որն այս պահին բացվեց, և այնտեղից դուրս եկավ մեկ այլ խումբ, որի գլուխները ծածկված էին պղնձե դիմակներով։ Նրանց զգեստները հարուստ նյութերից էին, ասեղնագործված տարբեր վառ գույներով։ Նրանցից յուրաքանչյուրը մի ձեռքով մի փոքրիկ դափ էր կրում, իսկ մյուս ձեռքով մի փոքրիկ զանգ էր խփում։ Յուրաքանչյուր դափի եզրից կախված էր մետաղյա գնդիկ, որը տեղադրված էր այնպես, որ ձեռքի ամենափոքր շարժումը այն շփեց ռեզոնանսային թմբուկի հետ, որն առաջացնում էր զարկերակային ձայնի տարօրինակ, շարունակական հոսանք։ Այնտեղ նոր կատարողները մի քանի անգամ պտտվեցին արքունիքի շուրջ՝ նշելով իրենց պարային քայլերի ժամանակը դափերի չափված հարվածներով։ Յուրաքանչյուր շրջադարձի ավարտին նրանք իրենց գործիքներով խլացուցիչ աղմուկ էին բարձրացնում։ Ի վերջո, նրանք վազեցին դեպի տաճարի դուռը և շարժվեցին դեպի դիմացի աստիճանները:
Մի պահ լռություն տիրեց։ Հետո մենք տեսանք, որ տաճարից դուրս եկավ կատարողների երրորդ խումբը: Նրանց հսկայական դիմակները [էջ 49] ներկայացնում էին տարբեր աստվածություններ, և յուրաքանչյուրն իր ճակատին կրում էր «երրորդ աչքը»: Նրանց գլխին քայլեց Թլոգան-Պուդմա-Ջունգնասը (բառացիորեն «նա, ով ծնվել է լոտոսի ծաղիկի մեջ»): Նրա կողքով քայլեց մեկ այլ ճոխ հագնված դիմակ՝ կրելով խորհրդանշական նմուշներով պատված դեղին հովանոց: Նրա հավաքակազմը կազմված էր աստվածներից՝ հոյակապ տարազներով. Դորջե-Տրոլոնգ և Սանգսպա-Կուրպոն (այսինքն՝ ինքը՝ Բրահման) և ուրիշներ։ Այս դիմակները, ինչպես մեզ բացատրեց մոտս նստած լաման, ներկայացնում էին վեց դասի էակների, որոնք ենթարկվում էին մետամորֆոզներին. աստվածները, կիսաստվածները, մարդիկ, կենդանիները, հոգիները և դևերը:
Այս կերպարների յուրաքանչյուր կողմում, ովքեր ծանր առաջ էին շարժվում, քայլում էին այլ դիմակներ՝ հագած փայլուն երանգների մետաքսներով և իրենց գլխին ոսկե թագեր կրելով՝ յուրաքանչյուրի վրա լոտոսի նման վեց ծաղիկներով, որոնց կենտրոնում վերցված էր բարձր նետը: Այս դիմակներից յուրաքանչյուրը թմբուկ էր կրում:
Այս դիմակները երեք պտույտ կատարեցին կայմերի շուրջը, աղմկոտ և անհամապատասխան երաժշտության ձայնի ներքո, և հետո նստեցին գետնին, Թլոգան-Պոնդմա-Յունգնասի շուրջը, երեք աչք ունեցող աստծո, ով երկու մատը խստորեն մտցրեց նրա բերանը և արձակեց. զրնգուն սուլիչ. Այս ազդանշանով երիտասարդ տղամարդիկ՝ հագնված մարտիկի տարազներով, որոնց ոտքերին ժապավենով զարդարված զանգերը կախված էին, չափված քայլերով եկան տաճարից: Նրանց գլուխները ծածկված էին հսկայական կանաչ դիմակներով, որոնցից ծածանվում էին եռանկյունաձև կարմիր դրոշներ, և նրանք նույնպես դափեր էին տանում։ Սատանայական աղմուկ հանելով՝ նրանք պտտվում և պարում էին գետնին նստած աստվածների շուրջ։ Նրանց ուղեկցող երկու մեծ տղաներ, որոնք հագած էին ծաղրածուի կիպ զգեստներ, կատարեցին ամեն տեսակի գրոտեսկային շեղումներ և ակրոբատիկ սխրանքներ, որոնցով նրանք արժանացան հանդիսատեսի գովասանքների և ծիծաղի բացականչություններին։
Քողարկվածների մեկ այլ խումբ, որոնց հիմնական հատկանիշները կարմիր միտրաներն ու դեղին պանտալոններն էին, դուրս եկավ տաճարից՝ զանգերն ու դափերը ձեռքներին, և նստեցին աստվածների դեմ՝ որպես բարձրագույն ուժերի ներկայացուցիչներ: աստվածություն. Վերջապես դեպքի վայր եկան բազմաթիվ կարմիր և շագանակագույն դիմակներ, որոնց կրծքերին «երրորդ աչք» էր ներկված։ Նրանց հետ, ովքեր նախորդել էին, նրանք կազմեցին պարողների երկու երկար շարքեր, որոնք իրենց բազմաթիվ դափերի թմբկահարման, շեփորի ու թմբուկի չափված երաժշտության և անհամար զանգերի զնգոցների ներքո պար էին կատարում՝ մոտենալով և հեռանալով այնտեղից։ միմյանց, պտտվելով շրջանակների մեջ, երկու-երկու սյունակ կազմելով և այդ կազմավորումից պոկվելով նոր համակցություններ անելու համար, երբեմն կանգ առնելով աստվածների առաջ ակնածանքով խոնարհվելու համար:
Որոշ ժամանակ անց այս տպավորիչ հուզմունքը, որի աղմկոտ միապաղաղությունը սկսեց հոգնեցնել ինձ, մի փոքր հանդարտվեց. աստվածները, կիսաստվածները, թագավորները, մարդիկ և ոգիները վեր կացան, և բոլոր մյուս դիմակավորների հետևից ուղղվեցին դեպի տաճարի դուռը, որտեղից անմիջապես դուրս եկան, հանդիպելով նրանց, շատ մարդիկ հիասքանչ կերպով քողարկված կմախքներով: Այդ բոլոր թռիչքները հաշվարկված ու նախապես պայմանավորված էին, և դրանցից յուրաքանչյուրն ուներ իր առանձնահատուկ նշանակությունը։ Պարողների կորտեժը իր տեղը զիջեց կմախքներին, որոնք չափված քայլերով, լուռ, դեպի կայմերը, կանգ առան և համաձայնեցված կտկտոցներ արեցին իրենց կողքերից կախված փայտի կտորներով՝ կատարելապես նմանակելով չոր ոսկորների դղրդյունն ու կրճտոցը։ ատամները. Նրանք երկու անգամ շրջանաձև շրջեցին կայմերի շուրջը, ժամանակին քայլելով դեպի թմբուկների ցածր թակոցները, ապա միացան աղմկոտ կրոնական երգի: Եվս մեկ անգամ կատարելով իրենց արհեստական ոսկորների և ծնոտների համահունչ թխկթխկոցը, նրանք կատարեցին ականատեսի համար ցավոտ կծկումներ և միասին դադարեցին:
Հետո նրանք բռնեցին մարդու թշնամու պատկերը, որը պատրաստված էր ինչ-որ փխրուն մածուկից, որը դրված էր կայմերից մեկի ստորոտին: Սա նրանք կտոր-կտոր արեցին և ցրվեցին, և հանդիսատեսների մեջ ամենատարեց տղամարդիկ, վեր կենալով իրենց տեղերից, [էջ 51] վերցրեցին այն բեկորները, որոնք նրանք հանձնեցին կմախքներին, մի գործողություն, որը պետք է նշանակեր, որ շուտով պատրաստ կլինեն միանալ ոսկրային անձնակազմը գերեզմանատանը.
Գլխավոր լաման, մոտենալով ինձ, հրավեր տվեց նրան ուղեկցելու գլխավոր պատշգամբ և ճաշակելու տոնական «չանգը». ինչը ես հաճույքով ընդունեցի, քանի որ երկար տեսարանից գլուխս գլխապտույտ էր տալիս։
Մենք անցանք դատարանը և բարձրացանք սանդուղքով, որը, ինչպես միշտ, աղոթական անիվներով խոչընդոտված էր, անցանք երկու սենյակ, որտեղ աստվածների բազմաթիվ պատկերներ կային, և դուրս եկանք պատշգամբ, որտեղ ես նստեցի մի նստարանի վրա՝ հարգելի լամայի դիմաց, որի աչքերը։ ոգով փայլեց:
Երեք լաման չանգի սափորներ բերեցին, որոնք լցրեցին պղնձե փոքր բաժակների մեջ, որոնք առաջարկեցին նախ գլխավոր լամային, հետո ինձ և իմ ծառաներին։
«Դուք վայելե՞լ եք մեր փոքրիկ փառատոնը»: լաման ինձ հարցրեց.
«Ինձ համար դա շատ հաճելի էր և դեռ տպավորված եմ այն տեսարանով, որին ականատես եմ եղել: Բայց, ճիշտն ասած, ես ոչ մի պահ չէի կասկածում, որ բուդդիզմը, այս կրոնական արարողություններում, կարող է դրսևորել նման տեսանելի, չասեմ աղմկոտ արտաքին: ձեւ»։
«Չկա կրոն, որի արարողությունները շրջապատված չլինեն ավելի թատերական ձևերով»,- պատասխանեց լաման։ «Սա ծիսական փուլ է, որը ոչ մի կերպ չի խախտում բուդդիզմի հիմնարար սկզբունքները: Դա գործնական միջոց է անգրագետ զանգվածի մեջ պահպանելու հնազանդությունը և սերը մեկ Արարչի հանդեպ, ինչպես որ երեխան խաբվում է խաղալիքներով, որպեսզի անի դա: իր ծնողների կամքը։ Անգրագետ զանգվածը Հոր զավակն է»։
«Բայց ո՞րն է այդ բոլոր դիմակների, զգեստների, զանգերի, պարերի և, ընդհանրապես, այս ամբողջ ներկայացման իմաստը, որը կարծես թե կատարվում է սահմանված ծրագրից հետո»: [էջ 52]
«Տարվա ընթացքում մենք ունենք բազմաթիվ նմանատիպ փառատոներ», - պատասխանեց լաման, - և մենք կազմակերպում ենք հատուկ «առեղծվածներ» ներկայացնելու համար, որոնք ենթակա են մնջախաղի ներկայացման, որտեղ յուրաքանչյուր դերասանին թույլատրվում է գործողությունների զգալի լայնություն, շարժումներով և կատակներով, որոնք նա սիրում է: , այնուամենայնիվ, համապատասխանելով հանգամանքներին և առաջատար գաղափարին: Մեր առեղծվածները պարզապես մնջախաղեր են, որոնք հաշվարկված են ցույց տալու աստվածներին մատուցվող պաշտամունքը, որը հարգանքը պահպանում և ուրախացնում է մարդու հոգին, որը հակված է անխուսափելի մահվան անհանգիստ մտորումների և Գալիք կյանքը: Դերասանները զգեստները ստանում են պալատից և խաղում են ընդհանուր ցուցումների համաձայն, ինչը նրանց անհատական գործողությունների մեծ ազատություն է թողնում: Արտադրված ընդհանուր էֆեկտը, անկասկած, շատ գեղեցիկ է, բայց դա հենց հանդիսատեսի խնդիրն է: աստվածային այս կամ այն գործողության նշանակությունը: Դուք նույնպես երբեմն դիմում եք նմանատիպ սարքերի, որոնք, սակայն, ամենևին էլ չեն խախտում միաստվածության սկզբունքը»:
«Ներեցեք ինձ,- նկատեցի ես,- բայց կուռքերի այս բազմությունը, որով առատ են ձեր գոնպաները, այդ սկզբունքի կոպտագույն խախտում է»:
«Ինչպես ես ասացի ձեզ», - պատասխանեց լաման իմ ընդհատմանը, - մարդը միշտ մանկության մեջ կլինի: Նա տեսնում և զգում է բնության վեհությունը և հասկանում է այն ամենը, ինչ ներկայացվում է իր զգայարաններին, բայց նա չի տեսնում և չի աստվածացնում Մեծ հոգին, որը ստեղծել է: և կենդանացնում է ամեն ինչ: Մարդը միշտ փնտրել է շոշափելի իրեր: Նրա համար հնարավոր չէր երկար ժամանակ հավատալ այն բանին, ինչը վրիպում էր իր նյութական զգայարաններից: Նա իր ուղեղը հավաքել է Արարչի մասին խորհելու ցանկացած միջոցի համար, փորձել է ուղիղ հարաբերությունների մեջ մտնել: Նրա հետ, ով իրեն այնքան բարիք է արել, և նաև, ինչպես նա սխալմամբ հավատում է, այնքան շատ չարիք: Այդ իսկ պատճառով նա սկսեց երկրպագել բնության յուրաքանչյուր փուլ, որից օգուտներ էր ստանում: Դրա վառ օրինակը մենք տեսնում ենք հին եգիպտացիների մոտ: , ովքեր պաշտում էին կենդանիներին, ծառերին, քարերին, քամիներին և անձրևին։ Մյուս ժողովուրդները, ովքեր [էջ 53] ավելի խորասուզված էին անգիտության մեջ՝ տեսնելով, որ քամու հետևանքները միշտ չէ, որ բարերար են, և որ անձրևն անխուսափելիորեն բարիք չի բերում։ բերքահավաքը, և որ կենդանիները կամովին չէին ենթարկվում մարդուն, սկսեցին ուղղակի միջնորդներ փնտրել իրենց և Արարչի մեծ առեղծվածային և անսխալ զորության միջև: Ուստի նրանք իրենց համար կուռքեր կերտեցին, որոնք անտարբեր էին համարում իրենց վերաբերող բաների նկատմամբ, բայց որոնց միջամտության համար նրանք միշտ կարող էին կրկնվել: Ամենահեռավոր ժամանակներից մինչև մեր օրերը մարդը միշտ հակված է եղել միայն շոշափելի իրողություններին:
«Իրենց ոտքերը դեպի Արարիչը տանելու ուղի փնտրելիս ասորեստանցիներն իրենց հայացքն ուղղեցին դեպի աստղերը, որոնք նրանք խորհում էին առանց դրանց հասնելու ուժի։ Գուբերները պահպանել են նույն հավատը մինչև մեր օրերը։ մարդիկ անկարող են պատկերացնել անտեսանելի հոգևոր կապը, որը միավորում է նրանց մեծ Աստվածությանը, և դա բացատրում է, որ նրանք միշտ փնտրել են շոշափելի բաներ, որոնք գտնվում էին զգայարանների տիրույթում, և որով նրանք նվազագույնի հասցրին աստվածային սկզբունքը: Այնուամենայնիվ, նրանք համարձակվել են իրենց տեսանելի և տեխնածին պատկերներին վերագրել աստվածային և հավերժական գոյություն: Նույն փաստը մենք կարող ենք տեսնել բրահմինիզմի մեջ, որտեղ մարդը, տրված լինելով արտաքին ձևերի իր հակմանը, քիչ-քիչ արարել է և ոչ բոլորովին: ժամանակին աստվածների և կիսաստվածների բանակ: Կարելի է ասել, որ իսրայելացիները ցույց են տվել ամենաբացահայտ ձևով մարդու սերը այն ամենի հանդեպ, ինչը կոնկրետ է: Չնայած մի շարք ապշեցուցիչ հրաշքների, որոնք իրագործվել են մեծ Արարչի կողմից, ով նույնը բոլոր ժողովուրդների համար, հրեա ժողովուրդը չէր կարող չստեղծել մետաղի աստված հենց այն րոպեին, երբ նրանց մարգարե Մոսսան խոսեց նրանց Արարչի մասին: Բուդդայականությունն անցել է նույն փոփոխությունների միջով։ Մեր մեծ բարեփոխիչը՝ Սակյա-Մունին, ոգեշնչված Գերագույն Դատավորից, իսկապես հասկացավ մեկ և [էջ 54] անբաժանելի Բրահմային և արգելեց իր աշակերտներին փորձել ստեղծել պատկերներ նրա երևակայական տեսքով: Նա բացահայտորեն բաժանվել էր բազմաստված բրահմիններից և գնահատում էր Բրահմայի մաքրությունը, միասնությունն ու անմահությունը: Այն հաջողությունը, որ նա հասավ ժողովրդի մեջ աշակերտելու հարցում իր ուսմունքներով, բերեց նրան հալածանքների բրահմանների կողմից, որոնք նոր աստվածներ ստեղծելիս գտել էին անձնական եկամտի աղբյուր, և որոնք, հակառակ Աստծո օրենքի, վարվում էին. ժողովուրդը բռնակալ կերպով. Մեր առաջին սուրբ ուսուցիչները, որոնց մենք տալիս ենք բուդդաների անունը, ինչը նշանակում է՝ ուսյալ մարդիկ կամ սուրբեր, քանի որ նրանց մեջ մարմնավորվել է մեծ Արարիչը, բնակություն հաստատել աշխարհի տարբեր երկրներում: Քանի որ նրանց ուսմունքները հարվածում էին հատկապես բրահմինների բռնակալությանը և Աստծո գաղափարի չարաշահմանը, ինչը նրանք իսկապես իրական գործ էին անում, գրեթե բոլոր բուդդայական նորադարձները, նրանք, ովքեր հետևում էին այդ մեծ ուսուցիչների վարդապետություններին, սովորական մարդկանցից էին: Չինաստանի և Հնդկաստանի ժողովուրդները. Այդ ուսուցիչների մեջ առանձնահատուկ ակնածանք է զգացվում Բուդդայի՝ Սակյա-Մունիի նկատմամբ, որը հայտնի է Չինաստանում նաև Ֆո անունով, ով ապրել է երեք հազար տարի առաջ, և որի ուսմունքները վերադարձրել են ողջ Չինաստանը ճշմարիտ Աստծո ճանապարհին. և Բուդդան՝ Գաութաման, ով ապրել է երկու հազար հինգ հարյուր տարի առաջ և հնդկացիների գրեթե կեսին դարձի բերել անանձնական, անբաժանելի և միակ Աստծուն, որից բացի՝ չկա:
«Բուդդիզմը բաժանված է բազմաթիվ աղանդների, որոնք, ի դեպ, տարբերվում են միայն որոշակի կրոնական արարողություններով, վարդապետության հիմքը ամենուր նույնն է: Թիբեթյան բուդդիստները, որոնք կոչվում են «լամաիստներ», իրենց բաժանեցին ֆոիստներից տասնհինգ հարյուր. տարիներ առաջ: Մինչ այդ մենք կազմում էինք Բուդդայի երկրպագուների մի մասը՝ Ֆո-Սակյա-Մունին, ով առաջինն էր, ով հավաքեց իրեն նախորդող տարբեր բուդդաների կողմից կազմված բոլոր օրենքները, երբ մեծ հերձվածությունը տեղի ունեցավ Մ. Բրահ[էջ 55]մանիզմ Ավելի ուշ մի խութուխտե-մոնղոլ չինարեն թարգմանեց մեծ Բուդդայի գրքերը, ինչի համար Չինաստանի կայսրը նրան պարգևատրեց՝ շնորհելով «Գո-Չի» տիտղոսը «Թագավորի առաջնորդ»։ ' Նրա մահից հետո այս տիտղոսը տրվեց Թիբեթի Դալայ-Լամային: Այդ ժամանակաշրջանից ի վեր այս պաշտոնի բոլոր տիտղոսները կրում էին Գո-Չի տիտղոսը: Մեր կրոնը կոչվում է լամայական՝ «լամա» բառից, Վերադաս: Այն ընդունում է երկու դասի վանականներ՝ կարմիր և դեղին: Առաջինները կարող են ամուսնանալ, և նրանք ճանաչում են Բանցինեի հեղինակությունը, որը բնակվում է Տեխով Լումբայում և Տիբեթի քաղաքացիական վարչակազմի ղեկավարն է: Մենք՝ դեղիններս: Լամաները կուսակրոնության երդում են տվել, և մեր անմիջական ղեկավարը Դալայ-լաման է: Սա այն տարբերությունն է, որը բաժանում է երկու կրոնական կարգերը, որոնց համապատասխան ծեսերը նույնական են»:
«Բոլորնե՞րն են կատարում այնպիսի առեղծվածներ, ինչպիսին ես հենց նոր ականատես եղա»:
«Այո, մի քանի բացառություններով: Նախկինում այս տոները նշվում էին շատ հանդիսավոր շուքով, բայց Լադակի գրավումից ի վեր մեր մենաստանները մեկ անգամ չէ, որ թալանվել են և մեր հարստությունը խլվել: Այժմ մենք բավարարվում ենք պարզ հագուստներով և բրոնզե պարագաներով: , մինչդեռ Թիբեթում դուք տեսնում եք միայն ոսկե զգեստներ և ոսկե պարագաներ»:
«Մի այցի ժամանակ, որը ես վերջերս կատարեցի գոնպա, լամաներից մեկն ինձ պատմեց մի մարգարեի կամ, ինչպես դուք եք նրան անվանում, Բուդդա, որի անունը Իսա է: Դուք ինձ ոչինչ չե՞ք կարող ասել նրա մասին»: Ես խնդրեցի զրուցակցիս՝ օգտվելով այս բարենպաստ պահից՝ սկսելու այն թեման, որն ինձ այդքան հետաքրքրեց։
«Իսա անունը շատ հարգված է բուդդայականների շրջանում», - պատասխանեց նա, «բայց նրան ճանաչում են միայն գլխավոր լամաները, ովքեր կարդացել են նրա կյանքի մատյանները: Գոյություն ունեն անսահման թվով բուդդաներ, ինչպիսին Իսային է, և Գոյություն ունի 84,000 մագաղաթ [էջ 56], որոնք լի են դրանցից յուրաքանչյուրի վերաբերյալ մանրամասներով: Բայց շատ քչերն են կարդացել այդ հուշերի հարյուրերորդ մասը: Համաձայն հաստատված սովորության, Լհասա այցելող յուրաքանչյուր աշակերտ կամ լամա գրում է. մեկ կամ մի քանի օրինակի նվեր՝ այնտեղի մագաղաթներից մինչև այն մենաստանը, որին նա պատկանում է։ Մեր գոնպան, ի թիվս այլոց, ունի արդեն մեծ թվով, որոնք ես կարդում եմ իմ հանգստի ժամերին։ Դրանցից են կյանքի և գործերի հուշերը։ Բուդդա Իսայի, որը նույն վարդապետությունը քարոզեց Հնդկաստանում և Իսրայելի որդիների մեջ, և որին մահապատժի ենթարկեցին հեթանոսները, որոնց հետնորդները հետագայում որդեգրեցին նրա տարածած հավատալիքները, և այդ համոզմունքները ձերն են:
«Մեծ Բուդդան, Տիեզերքի հոգին, Բրահմայի մարմնացումն է: Նա գրեթե միշտ մնում է անշարժ, իր մեջ պարունակելով ամեն ինչ, լինելով իր մեջ ամեն ինչի սկզբնաղբյուրը և նրա շունչը աշխուժացնելով աշխարհը: Նա մարդուն թողել է սեփական ուժերի վերահսկողությունը, բայց որոշ ժամանակաշրջաններում մի կողմ է թողնում իր անգործությունը և հագնում մարդկային կերպարանք, որպեսզի նա, որպես նրանց ուսուցիչ և առաջնորդ, փրկի իր արարածներին մոտալուտ կործանումից: Իր երկրային գոյության ընթացքում նմանությամբ մարդու, Բուդդան ստեղծում է նոր աշխարհ սխալ մարդկանց սրտերում, այնուհետև նա լքում է երկիրը, որպեսզի նորից դառնա անտեսանելի էակ և վերսկսի իր կատարյալ երանության վիճակը: Երեք հազար տարի առաջ Բուդդան մարմնավորվեց հայտնի արքայազն Սակյա-Մունիում: , վերահաստատելով և տարածելով իր կողմից ուսուցանված վարդապետությունները իր նախորդ քսան մարմնացումներում: Քսանհինգ հարյուր տարի առաջ Աշխարհի Մեծ հոգին նորովի մարմնավորվեց Գաուտամայում՝ դնելով նոր աշխարհի հիմքը Բիրմայում, Սիամում և տարբեր կղզիներում: Շուտով բուդդայականությունը սկսեց ներթափանցել Չինաստան՝ իմաստունների համառ ջանքերի շնորհիվ, որոնք իրենց նվիրեցին սուրբ վարդապետության տարածմանը, և Մինգ-Տիի, Հոնի դինաստիայի օրոք, մոտ 2050 տարի առաջ, Սակյա-Մունիի ուսմունքները։ ընդունվել են [էջ 57] այդ երկրի ժողովրդի կողմից: Բուդդայականության ի հայտ գալուն զուգընթաց Չինաստանում նույն վարդապետությունները սկսեցին տարածվել իսրայելացիների մեջ։ Մոտ 2000 տարի առաջ կատարյալ Էակը, կրկին կարճ ժամանակով արթնանալով իր անգործությունից, մարմնավորվեց աղքատ ընտանիքի նորածին երեխայի մեջ: Նրա կամքն էր, որ այս փոքրիկ երեխան լուսավորեր դժբախտներին գալիք աշխարհի կյանքում և մոլորված մարդկանց հետ բերեր ճշմարտության ուղի. ցույց տալով նրանց, իր իսկ օրինակով, այն ճանապարհը, որով նրանք կարող էին լավագույնս վերադառնալ մեր ցեղի պարզունակ բարոյականությանը և մաքրությանը: Երբ այս սուրբ երեխան հասավ որոշակի տարիքի, նրան բերեցին Հնդկաստան, որտեղ, մինչև հասավ տղամարդուն, նա ուսումնասիրեց մեծ Բուդդայի օրենքները, ով հավերժ բնակվում է դրախտում»:
«Ի՞նչ լեզվով են գրված Իսայի կյանքին վերաբերող հիմնական մագաղաթները»։ Ես հարցրի, տեղիցս վեր կենալով, որովհետև տեսա, որ հետաքրքիր զրուցակիցս հոգնածության մասին է վկայում և հենց նոր պտտեց իր աղոթատանը՝ իբր ակնարկելով զրույցի փակումը։
«Հնդկաստանից Նեպաուլ և Նեպաուլից Թիբեթ բերված մատյանների բնօրինակները, որոնք վերաբերում են Իսայի կյանքին, գրված են պալի լեզվով և իրականում գտնվում են Լհասայում, բայց մեր լեզվով պատճենը, ես նկատի ունեմ թիբեթերենը, այս լեզվով է։ միաբանություն»։
«Ինչպե՞ս են Իսային նայում Թիբեթում, նա սուրբի համբավ ունի՞»:
«Ժողովուրդը նույնիսկ չգիտի, որ նա երբևէ գոյություն է ունեցել: Միայն գլխավոր լամաները, ովքեր գիտեն նրա մասին՝ ուսումնասիրելով մատյանները, որոնցում պատմվում է նրա կյանքը, ծանոթ են նրա անունը, բայց քանի որ նրա վարդապետությունը կանոնական մաս չի կազմում: բուդդայականության, և Իսայի երկրպագուները չեն ճանաչում Դալայ-Լամայի իշխանությունը, Իսա մարգարեն, նրա նման շատ ուրիշների հետ, Թիբեթում ճանաչված չէ որպես գլխավոր սրբերից մեկը:» [էջ 58]
«Մեղք կգործե՞ս՝ օտարին արտասանելով Իսայի կյանքի քո օրինակը»։ Ես նրան հարցրեցի.
«Այն, ինչ պատկանում է Աստծուն, - պատասխանեց նա ինձ, - պատկանում է նաև մարդուն: Մեր պարտականությունը պահանջում է, որ մենք ուրախությամբ նվիրվենք Նրա վարդապետության տարածմանը: Միայն, ես ներկայումս չգիտեմ, թե որտեղ է այդ ձեռագիրը: Եթե դուք երբևէ նորից այցելեք մեր գոնպան, ես հաճույքով դա ձեզ ցույց կտամ»:
Այս պահին ներս մտան երկու վանականներ և գլխավոր լամային ասացին ինձ համար անհասկանալի մի քանի բառ։
«Ես զոհաբերության եմ կանչված, սիրով կներե՞ք ինձ»։ ասաց նա ինձ և ողջույնի խոսքով դիմեց դեպի դուռը և անհետացավ։
Ես ավելի լավ բան չէի կարող անել, քան հետ քաշվել և պառկել այն սենյակում, որն ինձ հանձնարարված էր, և որտեղ ես գիշերել եմ։
Հաջորդ օրը երեկոյան ես նորից Լեհում էի, մտածում էի, թե ինչպես վերադառնալ մենաստան: Երկու օր անց ես սուրհանդակով գլխավոր լամայի մոտ ուղարկեցի որպես նվեր՝ ժամացույց, զարթուցիչ և ջերմաչափ։ Միևնույն ժամանակ ես հաղորդագրություն ուղարկեցի, որ Լադակից հեռանալուց առաջ ես հավանաբար կվերադառնամ մենաստան, այն հույսով, որ նա թույլ կտա ինձ տեսնել այն ձեռագիրը, որը մեր խոսակցության առարկան էր։ Այժմ իմ նպատակն էր ձեռք բերել Քաչմիրը և այնտեղից վերադառնալ որոշ ժամանակ անց Հիմիս։ Բայց ճակատագիրն ինձ համար այլ որոշում կայացրեց։
Մի լեռն անցնելիս, որի բարձրության վրա կանգնած է Պիատակի գոնպան, իմ ձին կեղծ քայլ արեց՝ ինձ այնպես գետնին գցելով, որ աջ ոտքս ծնկից ցած կոտրվեց։
Անհնար էր շարունակել իմ ճանապարհը, ես հակված չէի վերադառնալ Լեհ. և Պիատակի գոնպայի հյուրընկալությունը փնտրելը, ըստ վանքի տեսքի, գայթակղիչ հեռանկար չէր։ Իմ լավագույն միջոցը կլինի վերադառնալ Հիմիս, այնուհետև միայն [էջ 59] մոտ կես օր հեռավորության վրա, և ես հրամայեցի իմ ծառաներին տեղափոխել ինձ այնտեղ: Նրանք վիրակապեցին իմ կոտրված ոտքը, մի վիրահատություն, որն ինձ մեծ ցավ պատճառեց, և ինձ բարձրացրին թամբի մեջ: Մի փոխադրող քայլում էր իմ կողքով՝ պահելով վիրավոր անդամի քաշը, իսկ մյուսը առաջնորդում էր իմ ձիուն: Երեկոյան ուշ ժամին հասանք Հիմիս միաբանության դռանը։
Երբ տեղեկացան իմ դժբախտ պատահարի մասին, բարի վանականները դուրս եկան ինձ ընդունելու և, քնքշության մի շարք արտակարգ նախազգուշական միջոցներով, ինձ տարան ներս և իրենց լավագույն սենյակներից մեկում տեղադրեցին իմպրովիզացված մահճակալի վրա, որը բաղկացած էր սարից։ փափուկ գործվածքներ՝ կողքիս բնականորեն սպասելի աղոթքի գլանով: Այս ամենն ինձ համար արվեց նրանց գլխավոր լամայի անձնական հսկողության ներքո, ով սիրալիր կարեկցանքով սեղմեց ձեռքը, որը ես տվել էի նրան՝ արտահայտելով իմ շնորհակալությունը բարության համար։
Առավոտյան ես ինքս կապում էի վնասված վերջույթի շուրջը փոքրիկ երկարավուն փայտի կտորներ, որոնք պահվում էին պարաններով, որպեսզի ծառայեն որպես կեռ: Հետո ես մնացի կատարելապես հանգիստ, և բնությունը չէր դանդաղում իր վերականգնողական աշխատանքում: Երկու օրվա ընթացքում իմ վիճակն այնքան բարելավվեց, որ ես կարող էի, եթե դա անհրաժեշտ լիներ, լքել գոնպան և կամաց-կամաց ուղղվեի դեպի Հնդկաստան՝ վիրաբույժ փնտրելու, որպեսզի ավարտեի իմ բուժումը:
Մինչ մի տղա շարժման մեջ էր պահում իմ անկողնու մոտ գտնվող աղոթքի տակառը, մենաստանը ղեկավարող մեծարգո լաման ինձ զվարճացնում էր բազմաթիվ հետաքրքիր պատմություններով։ Նա հաճախ նրանց տուփից վերցնում էր զարթուցիչն ու ժամացույցը, որպեսզի ես կարողանայի նրան պատկերացնել դրանց ոլորելու գործընթացը և բացատրել նրան դրանց օգտագործումը: Ի վերջո, ենթարկվելով իմ ջերմեռանդ պնդմանը, նա ինձ բերեց երկու մեծ գիրք, որոնց մեծ տերևները տարիքով դեղին թղթից էին, և դրանցից ինձ կարդաց Իսայի կենսագրությունը, որը ես զգուշորեն արտագրեցի իմ ճամփորդական նոթատետրում, ըստ գրքի. թարգմանությունը՝ կատարված թարգմանչի կողմից։ Այս հետաքրքիր փաստաթուղթը կազմված է [էջ 60] առանձին հատվածների տեսքով, որոնք, ինչպես տեղադրված են, շատ հաճախ ակնհայտ կապ կամ առնչություն չունեն միմյանց հետ:
Երրորդ օրը իմ վիճակն այնքան բարելավվեց, որ թույլ տվեց հետապնդել իմ ճանապարհորդությունը: Ոտքս հնարավորինս լավ կապելով՝ վերադարձա Կաչմիրից այն կողմ՝ Հնդկաստան։ դանդաղ ճամփորդություն՝ քսան օրվա, անտանելի ցավով լցված: Այնուամենայնիվ, շնորհակալություն մի աղբին, որը մի ֆրանսիացի պարոն Մ. Պեյշոն սիրով ուղարկեց ինձ (իմ երախտագիտությունը, որի համար առիթն օգտագործում եմ հայտնելու), և Կաչմիրի Մահարաջայի մեծ վեզիրի ուկասեին՝ հրամայելով. Տեղական իշխանությունները, որպեսզի ինձ փոխադրիչներ տրամադրեն, ես հասա Սրինագար և գրեթե անմիջապես հեռացա՝ ցանկանալով ձեռք բերել Հնդկաստանը նախքան առաջին ձյունը տեղալը:
Մյուրեում ես հանդիպեցի մեկ այլ ֆրանսիացու՝ կոմս Անդրե դը Սենտ Ֆալին, որը հանգստի ճամփորդություն էր անում Հինդոստանով մեկ: Ամբողջ ընթացքի ընթացքում, որը մենք միասին անցկացրինք, դեպի Բոմբեյ, երիտասարդ կոմսը հուզիչ ողորմություն դրսևորեց ինձ համար և կարեկցանք այն տանջալի ցավի համար, որը ես կրում էի իմ կոտրված ոտքի և դրա տանջանքների պատճառով առաջացած ջերմության համար: Ես փայփայում եմ նրա հանդեպ անկեղծ երախտագիտությունը և երբեք չեմ մոռանա այն բարեկամական հոգատարությունը, որը ես ստացել եմ Բոմբեյ ժամանելիս Մարկիզ դե Մորեսից, Vicomte de Breteul, M. Monod-ից, Comptoir d'Escompte-ից, M. Moët-ից, ժամանակավոր հյուպատոսից: , և այնտեղ գտնվող ֆրանսիական շատ համակրելի գաղութի բոլոր անդամները։
Երկար ժամանակ մտքումս պտտվում էր իմ կողմից Հիմիսում գտած Հիսուս Քրիստոսի կյանքի հուշերը տպագրելու նպատակը, որոնց մասին ես խոսել եմ, բայց այլ հետաքրքրություններ գրավեցին իմ ուշադրությունը և հետաձգեցին այն։ Միայն հիմա, արթուն երկար գիշերներ անցնելուց հետո՝ իմ գրառումները համադրելով և ոտանավորները համապատասխանաբար խմբավորելով ասմունքի երթին, ստեղծագործությանը, որպես ամբողջություն, միասնության բնույթ հաղորդելուց հետո, ես որոշում եմ թույլ տալ, որ այս հետաքրքիր տարեգրությունը տեսնի. լույսը [էջ 61]
Սուրբ Իսայի կյանքը
«Մարդկանց որդիներից լավագույնը»:
I.
1. Երկիրը դողաց, և երկինքը լաց եղավ Իսրայելի երկրում կատարված մեծ հանցագործության պատճառով։
2. Որովհետև խոշտանգվել և սպանվել է մեծ և արդար Իսան, որի մեջ երևում էր Տիեզերքի հոգին.
3. Որը մարմնավորվել էր պարզ մահկանացուի մեջ՝ մարդկանց օգուտ բերելու և նրանց մեջ չար ոգին ոչնչացնելու համար.
4. Վերադարձնել դեպի խաղաղություն, սեր և երջանկություն, իր մեղքերով նսեմացած մարդուն և նրան ետ կանչել դեպի այն մեկ ու անբաժան Արարիչը, որի ողորմությունը անսահման է:
5. Իսրայելից եկող առևտրականները կատարվածի մասին պատմել են հետևյալը.[էջ 62]
II.
1. Իսրայելի ժողովուրդը, որը բնակվում է բերրի երկրում, տարեկան երկու բերք է տալիս և արոտավայր է տալիս անասունների մեծ երամակների համար, իր մեղքերով իր վրա իջեցրեց Տիրոջ բարկությունը.
2. Ով ահավոր պատժի ենթարկեց նրանց՝ խլելով նրանց հողը, անասուններն ու հարստությունը: Նրանք ստրկության են տարվել հարուստ և հզոր փարավոնների կողմից, որոնք այն ժամանակ կառավարում էին Եգիպտոսի երկիրը:
3. Փարավոնների կողմից իսրայելացիների հետ վարվել են ավելի վատ, քան գազանները, դատապարտվել են ծանր աշխատանքի և դրվել են երկաթներ. նրանց մարմինները ծածկված էին վերքերով և վերքերով. նրանց թույլ չտվեցին ապրել տանիքի տակ և սովից մահացան.
4. Որպեսզի նրանք կարողանան մնալ շարունակական սարսափի վիճակում և զրկվել մարդկային բոլոր նմանություններից.
5. Եվ այս մեծ դժբախտության մեջ իսրայելացիները, հիշելով իրենց Երկնային Պաշտպանին, աղաչեցին նրա ներողամտությունն ու ողորմությունը:
6. Այդ ժամանակաշրջանում Եգիպտոսում թագավորում էր մի նշանավոր փարավոն, որը հայտնի էր իր բազմաթիվ հաղթանակներով, հսկայական հարստությամբ և հսկա պալատներով, որոնք նա կանգնեցրել էր իր ստրուկների աշխատանքով:
7. Այս փարավոնն ուներ երկու որդի, որոնցից կրտսերը՝ Մոսսա անունով, շատ գիտելիքներ էր ձեռք բերել Իսրայելի իմաստուններից։
8. Եվ Մոսսան բոլորի կողմից սիրված էր Եգիպտոսում իր սրտի բարության և ողորմության համար, որը նա ցուցաբերում էր բոլոր տառապողների հանդեպ:
9. Երբ Մոսան տեսավ, որ իսրայելացիները, չնայած իրենց բազմաթիվ տառապանքներին, չեն լքել իրենց Աստծուն և հրաժարվել են երկրպագել Եգիպտոսի աստվածներին՝ ստեղծված մարդկանց ձեռքով:
10. Նա նաև հավատաց նրանց անտեսանելի Աստծուն, ով չթողեց նրանց դավաճանել Իրեն, չնայած նրանց անընդհատ աճող թուլությանը: [էջ 63]
11. Եվ Իսրայելի ուսուցիչները աշխուժացրին Մոսային նրա եռանդով և աղոթեցին նրանից, որ նա բարեխոսի իր հոր՝ փարավոնի մոտ, հօգուտ իրենց համակրոնների:
12. Արքայազն Մոսան գնաց իր հոր առջև՝ աղաչելով նրան թեթեւացնել դժբախտ ժողովրդի բեռը. Փարավոնը, սակայն, կատաղությունից բորբոքվեց և հրամայեց, որ նրանց ավելի շատ տանջեն, քան նախկինում։
13. Եվ եղավ այնպես, որ Եգիպտոսն այցելեց մի մեծ աղետ: Ժանտախտը ոչնչացրեց երիտասարդներին ու ծերերին, առողջներին ու հիվանդներին. և փարավոնը դրա մեջ տեսավ իր աստվածների բարկությունը իր դեմ։
14. Բայց արքայազն Մոսան ասաց իր հորը, որ իր ստրուկների Աստվածն է, ով այդպիսով միջամտել է իր թշվառ ժողովրդի անունից և վրեժ լուծել եգիպտացիներից:
15. Այնուհետև փարավոնը հրամայեց Մոսային՝ իր որդուն, հավաքել բոլոր իսրայելացի ստրուկներին և տանել նրանց, և մայրաքաղաքից շատ հեռու գտավ մեկ այլ քաղաք, որտեղ նա պետք է իշխի նրանց վրա:
16. Այն ժամանակ Մոսան եբրայեցի ծառաներին հայտնի դարձրեց, որ նա ձեռք է բերել նրանց ազատությունը իր և նրանց Աստծո՝ Իսրայելի Աստծո անունով. և նրանց հետ նա թողեց քաղաքը և գնաց Եգիպտոսի երկրից։
17. Նա նրանց հետ տարավ այն երկիրը, որը նրանցից խլվել էր իրենց բազմաթիվ մեղքերի պատճառով: Այնտեղ նա նրանց օրենքներ տվեց և հորդորեց միշտ աղոթել Աստծուն՝ անբաժան Արարչին, որի բարությունը անսահման է։
18. Արքայազն Մոսայի մահից հետո իսրայելացիները խստորեն պահպանում էին նրա օրենքները. և Աստված հատուցեց նրանց այն չարիքների համար, որոնց ենթարկվել էին Եգիպտոսում:
19. Նրանց թագավորությունը դարձավ երկրի ամենահզորներից մեկը. նրանց թագավորները հայտնի դարձան իրենց գանձերով, և Իսրայելում խաղաղություն տիրեց [էջ 64]:
III.
1. Իսրայելի հարստության փառքը տարածվեց ամբողջ երկրի վրա, և շրջակա ազգերը նախանձեցին։
2. Բայց Բարձրյալն ինքը ղեկավարում էր եբրայեցիների հաղթական բազուկները, իսկ հեթանոսները չէին համարձակվում հարձակվել նրանց վրա։
3. Ցավոք, մարդը հակված է սխալվելու, և իսրայելացիների հավատարմությունն իրենց Աստծուն երկարատև չէր:
4. Կամաց-կամաց նրանք մոռացան այն շնորհները, որոնք նա տվել էր իրենց. հազվադեպ էր կանչում իր անունը և ավելի շուտ պաշտպանություն էր փնտրում մոգերի և կախարդների կողմից:
5. Թագավորներն ու ժողովրդի ղեկավարները իրենց օրենքները փոխարինեցին Մոսայի կողմից տրված օրենքներով. Աստծո տաճարը և նրանց հնագույն հավատքի արարողությունները անտեսվել են. Ժողովուրդը կախվածություն է ձեռք բերել զգայական հաճույքներից և կորցրել է իր սկզբնական մաքրությունը:
6. Շատ դարեր էին անցել Եգիպտոսից նրանց գաղթից, երբ Աստված մտածում էր, որ նորից պատիժ կկիրառի նրանց վրա:
7. Օտարները ներխուժեցին Իսրայել, ավերեցին երկիրը, ավերեցին գյուղերը և նրանց բնակիչներին տարան գերության մեջ։
8. Վերջապես հեթանոսները եկան ծովից՝ Ռոմելեսի երկրից: Սրանք իրենց տեր դարձրին եբրայեցիներին և նրանց վրա դրեցին իրենց զորագլուխներին, որոնք կառավարում էին Կեսարի անունով։
9. Նրանք պղծեցին տաճարները, ստիպեցին բնակիչներին դադարեցնել անբաժանելի Աստծո պաշտամունքը և ստիպեցին նրանց զոհեր մատուցել հեթանոս աստվածներին:
10. Սովորական զինվորներ դարձրին նրանցից, ովքեր բարձրաստիճան մարդիկ էին. կանայք դարձան նրանց զոհը, իսկ հասարակ ժողովուրդը, ստրկության վերածված, հազարավորներով տարվեց ծովի վրայով: [էջ 65]
11. Երեխաները սպանվեցին, և շուտով, ամբողջ երկրում, լաց ու ողբից բացի ոչինչ չլսվեց։
12. Այս ծայրահեղ նեղության մեջ իսրայելացիները ևս մեկ անգամ հիշեցին իրենց մեծ Աստծուն, աղաչեցին նրա ողորմությունը և աղոթեցին նրա ներման համար: Մեր Հայրն իր անսպառ ողորմությամբ լսեց նրանց աղոթքը.
IV.
1. Այդ ժամանակ եկել էր այն պահը, որ կարեկցող Դատավորը վերամարմնավորվի մարդկային կերպարանքով.
2. Եվ հավերժական Հոգին, հանգչելով կատարյալ անգործության և գերագույն երանության մեջ, արթնացավ և բաժանվեց հավիտենական Էությունից, անորոշ ժամանակով,
3. Որպեսզի մարդկային կերպարանքով Նա կարողանա սովորեցնել մարդուն նույնացնել իրեն Աստվածության հետ և հասնել հավերժական երջանկության.
4. Եվ ցույց տալ Իր օրինակով, թե ինչպես մարդը կարող է հասնել բարոյական մաքրության և ազատել իր հոգին ֆիզիկական զգայարանների գերիշխանությունից, որպեսզի հասնի այն կատարելությանը, որն անհրաժեշտ է, որպեսզի նա մտնի Երկնային Արքայություն, որն անփոփոխ է և որտեղ։ երանությունը հավերժ է թագավորում:
5. Շուտով Իսրայելի երկրում մի սքանչելի երեխա ծնվեց։ Աստված ինքը խոսեց այս երեխայի բերանով մարմնի թշվառությունների և հոգու վեհության մասին:
6. Երեխայի ծնողները աղքատ մարդիկ էին, որոնք պատկանում էին մեծ բարեպաշտությամբ աչքի ընկնող ընտանիքի. ովքեր մոռացել էին իրենց նախնիների մեծությունը Արարչի անունը տոնելու և Նրան շնորհակալություն հայտնելու համար այն փորձությունների համար, որոնք Նա ուղարկել էր իրենց վրա:
7. Ճշմարտության ճանապարհին հավատարիմ մնալու համար նրանց պարգեւատրելու համար Աստված օրհնեց այս ընտանիքի առաջնեկներին. ընտրեց նրան Իր ընտրյալների համար և ուղարկեց նրան աջակցելու ընկածներին և մխիթարելու տառապյալներին:[էջ 66]
8. Աստվածային երեխան, որին տրվեց Իսա անունը, իր քնքուշ տարիներին սկսեց խոսել միակ և անբաժանելի Աստծո մասին՝ հորդորելով մոլորված հոգիներին ապաշխարել և մաքրվել իրենց մեղքերից, որոնց մեղավոր էին դարձել:
9. Մարդիկ բոլոր կողմերից գալիս էին նրան լսելու և զարմանում էին նրա մանկական բերանից բխող ճառերից. և ամբողջ Իսրայելը համաձայնվեց, որ Հավերժի Հոգին բնակվում է այս երեխայի մեջ:
10. Երբ Իսան տասներեք տարեկան էր, այն տարիքը, երբ իսրայելացին պետք է ամուսնանա,
11. Նրա աշխատասեր ծնողների համեստ տունը դարձավ հարուստների և հռչակավորների հանդիպման վայրը, ովքեր ցանկանում էին փեսա ունենալ երիտասարդ Իսային, որն արդեն հայտնի էր իր անունից կատարած դաստիարակչական ելույթներով։ Ամենազոր.
12. Այն ժամանակ Իսան գաղտնի հեռացավ իր հոր տնից. թողեց Երուսաղեմը և առևտրականների գնացքով գնաց դեպի Սինդ,
13. Աստծո խոսքի իմացության և մեծ Բուդդաների օրենքների ուսումնասիրության մեջ իրեն կատարելագործելու նպատակով:
V.
1. Իր տասնչորսերորդ տարում երիտասարդ Իսա՝ Երանելին, եկավ Սինդից այս կողմ և հաստատվեց Արիաների մեջ՝ Աստծո կողմից սիրված երկրում:
2. Փառքը տարածեց սքանչելի երիտասարդության անունը հյուսիսային Սինդում, և երբ նա անցավ հինգ առուների և Ռաջիփութանի երկրի միջով, Ջեյն աստծո նվիրյալները խնդրեցին նրան մնալ իրենց մեջ:
3. Բայց նա թողեց Ջայնի մոլորված երկրպագուներին և գնաց Ջագգերնատ՝ Օրսիսի երկրում, որտեղ հանգչում էին Վյասա-Կրիշնայի մահկանացու [էջ 67] աճյունը, և որտեղ Բրահմայի սպիտակ քահանաները ուրախությամբ ընդունեցին նրան:
4. Նրանք սովորեցրել են նրան կարդալ և հասկանալ Վեդաները, աղոթքների միջոցով բուժել ֆիզիկական հիվանդություններ, ուսուցանել և բացատրել սուրբ Գրությունները, մարդուց հեռացնել չար ցանկությունները և նորից դարձնել նրան Աստծո նմանությամբ:
5. Նա վեց տարի անցկացրեց Ջագգերնատում, Ռաջագրիհայում, Բենարեսում և այլ սուրբ քաղաքներում։ Հասարակ ժողովուրդը սիրում էր Իսային, քանի որ նա ապրում էր խաղաղության մեջ Վայսյաների և Սուդրաների հետ, որոնց նա սովորեցնում էր Սուրբ Գրությունները:
6. Բայց բրահմաններն ու քշատնյաները նրան ասացին, որ մեծ Պարա-Բրահմայի կողմից իրենց արգելված է մոտենալ նրանց, ովքեր ստեղծվել են նրա որովայնից և նրա ոտքերից.
7. Որպեսզի Վայսյաները լսեն միայն Վեդաների արտասանությունը, և դա միայն տոնական օրերին, և
8. Որ Սուդրաներին ոչ միայն արգելված էր ներկա գտնվել Վեդաների ընթերցմանը, այլ նույնիսկ նրանց նայելը. քանի որ նրանք դատապարտված էին հավերժական ստրկության՝ որպես բրահմանների, քշատրիաների և նույնիսկ վաիսյաների ստրուկներ:
9. «Միայն մահը կարող է նրանց ազատել իրենց ստրկությունից», - ասել է Պարա-Բրահման: «Ուրեմն թողե՛ք նրանց և եկե՛ք մեզ հետ երկրպագելու աստվածներին, որոնց կբարկացնեք, եթե չհնազանդվեք նրանց»։
10. Բայց Իսան, անտեսելով նրանց խոսքերը, մնաց սուդրաների մոտ՝ քարոզելով բրահմանների և քշատրիների դեմ։
11. Նա կտրականապես դեմ էր, որ մարդն ինքն իրեն ամբարտավանացնի իր մերձավորներին մարդկային և հոգևոր իրավունքներից զրկելու իրավասությունը: «Ճշմարիտ,- ասաց նա,- Աստված ոչ մի տարբերություն չի դրել իր երեխաների միջև, որոնք բոլորն էլ թանկ են Նրա համար»:
12. Իսան հերքեց Վեդաների և Պուրանաների աստվածային ոգեշնչումը, քանի որ, ինչպես նա սովորեցնում էր իր հետևորդներին, «Մարդուն տրվել է մեկ օրենք՝ առաջնորդելու նրան իր գործողություններում.
13. «Վախեցէ՛ք Տէրոջմէն՝ քու Աստուծմէդ, ծնկներդ ծռեցէ՛ք միայն անոր առջեւ եւ անոր բերէք միայն ձեր վաստակէն ընծաներ»։
14. Իսան ժխտեց Տրիմուրտիին և Պարա-Բրահմայի մարմնավորումը Վիշնուում, Սիվայում և այլ աստվածներում; «համար», - ասաց նա:
15. «Հավերժական Դատավորը, հավերժական Հոգին, կազմում է տիեզերքի միակ և անբաժանելի հոգին, և միայն այս հոգին է, որ ստեղծում, պարունակում և կենդանացնում է բոլորը:
16. «Միայն Նա է կամեցել և ստեղծել, Նա միայն գոյություն է ունեցել հավերժությունից, և Նրա գոյությունը անվերջ կլինի, Նրա նմանը չկա ոչ երկնքում, ոչ երկրի վրա:
17. «Մեծ Արարիչը բաժանել է Իր զորությունը ոչ մի այլ էակի հետ, շատ ավելի քիչ՝ անշունչ առարկաների հետ, ինչպես ձեզ սովորեցրել են հավատալ, քանի որ միայն Նա է ամենակարող և ամենաբավարար:
18. «Նա կամեցավ, և աշխարհը եղավ: Մեկ աստվածային մտքով Նա վերամիավորեց ջրերը և բաժանեց դրանք երկրագնդի չոր հողից: Նա մարդու խորհրդավոր կյանքի պատճառն է, ում մեջ Նա շնչել է իր մի մասը. աստվածային Էակ.
19. «Եվ Նա ենթարկել է մարդուն, հողերին, ջրերին, գազաններին և այն ամենին, ինչ ստեղծել է, և որը Նա ինքն է պահպանում անփոփոխ կարգով՝ յուրաքանչյուրին հատկացնելով իր պատշաճ տևողությունը:
20. «Աստծո բարկությունը շուտով կբռնկվի մարդու վրա, քանի որ նա մոռացել է իր Արարչին, Նա լցրել է Իր տաճարները գարշելի բաներով, և նա պաշտում է բազմաթիվ արարածների, որոնց Աստված ստորադասել է իրեն.
21. «Եվ քարի և մետաղի պատկերներով բարեհաճություն ձեռք բերելու համար նա զոհաբերում է մարդկանց, որոնցում բնակվում է Բարձրյալի Հոգու մի մասը.
22. «Եվ նա նվաստացնում է նրանց, ովքեր աշխատում են իրենց ունքերի քրտինքով, որպեսզի բարեհաճություն ստանան պարապի աչքում, ով նստում է ճոխ սեղանի շուրջ [էջ 69]:
23. «Նրանք, ովքեր զրկում են իրենց եղբայրներին աստվածային երջանկությունից, իրենք էլ կզրկվեն դրանից, իսկ բրահմիններն ու քշատրիաները կդառնան Սուդրաների Սուդրաները, որոնց հետ հավերժը կմնա հավերժ:
24. «Դատաստանի օրը Սուդրաներին և Վայսյաներին կներվի այն բանի համար, որ նրանք չգիտեին լույսը, մինչդեռ Աստված կթուլացնի իր բարկությունը նրանց վրա, ովքեր ամբարտավան էին իր իշխանությունը»:
25. Վայսյաները և Սուդրաները լցված էին մեծ հիացմունքով և հարցրին Իսային, թե ինչպես պետք է աղոթեն, որպեսզի չկորցնեն իրենց ձեռքը հավերժական կյանքի վրա:
26. «Մի՛ աղոթիր կուռքերին, որովհետև նրանք չեն կարող լսել քեզ, մի՛ լսիր Վեդաներին, որտեղ ճշմարտությունը փոխվում է, խոնարհ եղիր և մի՛ նվաստացրու քո ընկերոջը:
27. «Օգնե՛ք աղքատներին, աջակցե՛ք թույլերին, չարիք մի՛ արեք, մի՛ ցանկացեք այն, ինչ չունեք և որը պատկանում է ուրիշներին»:
VI.
1. Սպիտակ քահանաները և ռազմիկները, 2, ովքեր իմացել էին Սուդրաների հետ Իսայի զրույցի մասին, որոշեցին նրա մահը և ուղարկեցին իրենց ծառաներին՝ գտնելու երիտասարդ ուսուցչին և սպանելու նրան:
2. Բայց Իսան, նախազգուշացված Սուդրաների կողմից իր վտանգի մասին, գիշերով հեռացավ Ջագգերնատը, ձեռք բերեց լեռը և հաստատվեց Գաուտամիդների երկրում, որտեղ աշխարհ եկավ մեծ Բուդդա Սակյա-Մունին, մի ժողովրդի մեջ, որը երկրպագում էր միակին: և վեհ Բրահմա:
3. Երբ արդար Իսան ձեռք բերեց պալի լեզուն, նա սկսեց ուսումնասիրել Սուտրաների սուրբ մատյանները:
4. Վեց տարի ուսումնասիրելուց հետո Իսան, որին Բուդդան ընտրել էր իր սուրբ խոսքը տարածելու համար, կարողացավ կատարելապես բացատրել սուրբ մատյանները:
5. Այնուհետև նա լքեց Նեպաուլը և Հիմալայա լեռները, իջավ Ռաջիփութանի հովիտ և ուղղեց իր քայլերը դեպի Արևմուտք՝ ամենուր քարոզելով մարդկանց գերագույն կատարելությունը, որին կարելի է հասնել մարդը.
6. Եվ այն բարին, որ նա պետք է անի իր մերձավորներին, որը հավերժական Հոգու հետ արագ միության հաստատուն միջոցն է: «Նա, ով վերականգնեց իր պարզունակ մաքրությունը,- ասաց Իսան,- կմեռնի իր օրինազանցությունները ներված և իրավունք կունենա խորհելու Աստծո մեծության մասին»:
7. Երբ աստվածային Իսան անցավ հեթանոսների տարածքները, նա սովորեցրեց, որ տեսանելի աստվածների երկրպագությունը հակասում է բնական օրենքին:
8. «Որովհետև մարդուն,- ասաց նա,- տրված չէ տեսնել Աստծո պատկերը, և պետք է, որ նա իր համար չստեղծի բազմաթիվ աստվածություններ՝ Հավիտենականի պատկերացված նմանությամբ:
9. «Ավելին, մարդկային խղճի դեմ է ավելի քիչ ուշադրություն դարձնել աստվածային մաքրության մեծությանը, քան կենդանիներին կամ մարդու ձեռքով պատրաստված քարից կամ մետաղից պատրաստված գործերին:
10. «Հավերժական Օրենսդիրը Մեկ է, Նրանից բացի այլ Աստվածներ չկան, Նա աշխարհը բաժանել է ոչ մեկի հետ, ոչ էլ խորհրդական ուներ:
11. «Ինչպես հայրը բարություն է ցուցաբերում իր երեխաների նկատմամբ, այնպես էլ Աստված կդատի մարդկանց մահից հետո՝ համաձայն Իր ողորմած օրենքների: Նա երբեք չի նվաստացնի իր երեխային՝ պատիժի համար նրա հոգին գազանի մարմնի մեջ գցելով:
12. «Երկնային օրենքները, - ասաց Արարիչը, Իսայի բերանով, - հակադրվում են արձանին կամ կենդանուն մարդկային զոհեր հրահրելուն, քանի որ ես՝ Աստվածս, մարդուն զոհաբերել եմ բոլոր կենդանիներին և այդ ամենը։ աշխարհը պարունակում է.
13. «Ամեն ինչ զոհաբերվել է մարդուն, ով անմիջականորեն և սերտորեն կապված է ինձ՝ իր Հոր հետ, հետևաբար, այդ մարդը խստորեն կդատապարտվի և կպատժվի իմ օրենքով, ով բերում է իմ երեխաների զոհաբերությանը [էջ 71]:
14. «Մարդը ոչինչ չէ հավիտենական Դատավորի առաջ, ինչպես կենդանին է մարդու առաջ.
15. «Ուստի ասում եմ ձեզ, թողեք ձեր կուռքերը և մի կատարեք արարողություններ, որոնք ձեզ բաժանում են ձեր Հորից և կապում ձեզ քահանաների հետ, որոնցից երկինքը հեռացել է.
16. «Որովհետև նրանք են, որ հեռացրին ձեզ ճշմարիտ Աստծուց և սնոտիապաշտությամբ ու դաժանությամբ խեղաթյուրեցին հոգին և կույր դարձրին ճշմարտության իմացության համար»:
VII.
1. Իսայի խոսքերը տարածվեցին հեթանոսների մեջ, որոնց երկրի միջով նա անցավ, և բնակիչները լքեցին իրենց կուռքերը։
2. Տեսնելով, որ քահանաները նրանից, ով այսպիսով փառաբանում է ճշմարիտ Աստծո անունը, պահանջեցին, որ նա ժողովրդի ներկայությամբ ապացուցի իրենց դեմ ուղղված մեղադրանքները և ցույց տա նրանց կուռքերի ունայնությունը։
3. Եվ Իսան պատասխանեց նրանց. «Եթե ձեր կուռքերը կամ այն կենդանիները, որոնց դուք պաշտում եք, իսկապես տիրապետում են այն գերբնական զորություններին, որոնց դուք պնդում եք, թող նրանք ինձ որոտով հարվածեն ձեր առջև»:
4. «Ինչո՞ւ հրաշք չես անում,- պատասխանեցին քահանաները,- և թող քո Աստվածը մերը խայտառակի, եթե նա նրանցից մեծ է»:
5. Բայց Իսան ասաց. «Մեր Աստծո հրաշքները կատարվել են տիեզերքի ստեղծման առաջին օրվանից և կատարվում են ամեն օր և ամեն պահ, ով չի տեսնում դրանք, զրկվում է կյանքի ամենագեղեցիկ պարգևներից մեկից:
6. «Եվ ոչ թե քարից, մետաղից կամ փայտից անշունչ առարկաների վրա Նա կթողնի Իր բարկությունը, այլ այն մարդկանց վրա, ովքեր երկրպագում են նրանց, և ովքեր, հետևաբար, իրենց փրկության համար պետք է ոչնչացնեն իրենց ստեղծած կուռքերը:
7. «Նույնիսկ որպես քար և ավազահատիկ, որոնք մարդու առջև ոչինչ չեն, համբերությամբ սպասում են դրանց օգտագործմանը Նրա կողմից:[էջ 72]
8. «Նույն ձևով, մարդը, ով ոչինչ չէ Աստծո առջև, պետք է հրաժարական սպասի Նրա հաճոյքին՝ Նրա բարեհաճության դրսևորման համար:
9. «Բայց վա՜յ ձեզ, մարդկանց հակառակորդներ, եթե դա ոչ թե ձեր բարեհաճությունն է, այլ Բարձրյալի բարկությունը, վա՜յ ձեզ, եթե պահանջեք, որ Նա հրաշքով հաստատի Իր զորությունը:
10. «Որովհետև Նա կկործանի ոչ թե կուռքերը Իր բարկության մեջ, այլ նրանց, ում կողմից նրանք ստեղծվել են. նրանց սրտերը հավերժական կրակի զոհ կլինեն, և նրանց մարմինը կտրվի գիշատիչ գազաններին:
11. «Աստված կհեռացնի աղտոտված կենդանիներին Իր հոտերից, բայց Իր մոտ կվերցնի նրանց, ովքեր մոլորվել են, քանի որ չգիտեին իրենց ներսում եղած երկնային մասը»:
12. Երբ հեթանոսները տեսան, որ իրենց քահանաների զորությունը զրոյական է, նրանք հավատացին Իսայի խոսքերին: Վախենալով ճշմարիտ Աստծու բարկությունից՝ նրանք կտոր-կտոր արեցին իրենց կուռքերը և փախչեցին իրենց քահանաներին իրենց միջից։
13. Իսան նաև ուսուցանեց հեթանոսներին, որ նրանք չպետք է ձգտեն տեսնել հավերժական Հոգին իրենց աչքերով. այլ ընկալել Նրան իրենց սրտով և իրենց հոգիների մաքրությամբ արժանի լինել Նրա շնորհներին:
14. «Ոչ միայն, - ասաց նրանց, - դուք պետք է ձեռնպահ մնաք մարդկային զոհեր մատուցելուց, այլև զոհասեղանի վրա չպետք է դնեք որևէ արարած, որին կյանք է տրված, քանի որ բոլոր ստեղծվածները մարդու համար են:
15. «Մի՛ պահիր քո մերձավորից իր արդարությունը, որովհետև դա կնմանվի նրանից գողանալու այն, ինչ նա վաստակել էր իր ճակատի քրտինքով։
16. «Ոչ ոքի մի խաբեք, որպեսզի դուք ինքներդ չխաբվեք, փորձեք արդարացնել ձեզ մինչև վերջին դատաստանը, քանի որ այն ժամանակ արդեն ուշ կլինի:
17. «Մի տրվեք անառակությանը, որովհետև դա Աստծո օրենքի խախտում է» (էջ 73):
18. «Որպեսզի կարողանաք հասնել գերագույն երանության, դուք պետք է ոչ միայն մաքրվեք ձեզ, այլ նաև պետք է առաջնորդեք ուրիշներին դեպի այն ճանապարհը, որը նրանց հնարավորություն կտա վերականգնելու իրենց պարզունակ անմեղությունը»:
VIII.
1. Շրջակա երկրները լցված էին Իսայի քարոզչությամբ, և երբ նա եկավ Պարսկաստան, քահանաները վախեցան և արգելեցին մարդկանց լսել նրան.
2. Այնուամենայնիվ, գյուղերը նրան ընդունեցին ուրախությամբ, և մարդիկ ուշադրությամբ լսեցին նրա խոսքերը, որոնք, տեսնելով քահանաները, ստիպեցին նրանց հրամայել, որ նրան ձերբակալեն և բերեն իրենց Քահանայապետի մոտ, որը հարցրեց նրան.
3. «Ի՞նչ նոր Աստծո մասին ես խոսում, դու չգիտե՞ս, դժբախտ մարդ, որ դու ես, որ Սուրբ Զրադաշտը միակ Արդարն է, որին միայնակ շնորհվել է Բարձրյալից հայտնություններ ստանալու պատիվը.
4. «Ո՞ւմ հրամանով հրեշտակները կազմեցին Նրա Խոսքը օրենքներով Իր ժողովրդի կառավարման համար, որոնք տրվեցին Զրադաշտին Դրախտում:
5. «Ուրեմն ո՞վ ես դու, որ համարձակվում ես հայհոյանքներ ասել մեր Աստծո դեմ և կասկած սերմանել հավատացյալների սրտերում»:
6. Եվ Եսան նրանց ասաց. «Ես ոչ մի նոր Աստված չեմ քարոզում, այլ միայն մեր սելեստիալ Հայրը, որը եղել է սկզբից առաջ և կլինի մինչև վերջ:
7. «Նրա մասին ես խոսել եմ մարդկանց հետ, ովքեր, նույնիսկ որպես անմեղ երեխաներ, անկարող են հասկանալ Աստծուն իրենց սեփական բանականությամբ, կամ ըմբռնել աստվածային Հոգու վեհությունը.
8. «Բայց, ինչպես գիշերը նորածին երեխան ճանաչում է մոր կուրծքը, այնպես էլ ձեր ժողովուրդը, մոլորության խավարի մեջ պահված ձեր կործանարար վարդապետություններով և կրոնական արարողություններով, բնազդաբար ճանաչեց իր Հորը, Հոր մեջ, ում մարգարեն ես եմ: էջ 74]
9. «Հավերժական Էակն ասում է ձեր ժողովրդին իմ բերանով. «Դուք չեք պաշտի արևը, քանի որ այն տիեզերքի մի մասն է, որը ես ստեղծել եմ մարդու համար.
10. «Այն բարձրանում է, որպեսզի ջերմացնի քեզ քո աշխատանքի ընթացքում, այն սահմանում է քեզ տալու մնացածը, որ ես կարգել եմ։
11. «Միայն ինձ դուք պարտական եք այն ամենին, ինչ ունեք, այն ամենը, ինչ ձեզ շրջապատում է, և ինչ կա ձեզնից վեր և ներքև»:
12. «Բայց, - ասացին քահանաները, - ինչպե՞ս կարող էր ժողովուրդը ապրել ձեր կանոններով, եթե նրանք չունենային ուսուցիչներ»:
13. Այնուհետև Իսան պատասխանեց. «Քանի դեռ նրանք քահանաներ չունեին, նրանք կառավարվում էին բնական օրենքով և պահպանում էին իրենց հոգու պարզությունը.
14. «Նրանց հոգիները Աստծո մեջ էին, և Հոր հետ հաղորդակցվելու համար նրանք ստիպված չէին դիմել կուռքերի, կամ կենդանիների կամ կրակի միջնորդությանը, ինչպես դուք սովորեցիք:
15. «Դուք ձևացնում եք, թե մարդը պետք է պաշտի արևը և բարու և չարի հանճարը: Բայց ես ասում եմ ձեզ, որ ձեր վարդապետությունը կործանարար է: Արևը չի գործում ինքնաբուխ, այլ անտեսանելի Արարչի կամքով, որը տվել է. այն լինելը»։
16. «Ուրեմն ո՞վ է ստիպել, որ այս աստղը լուսավորի օրը, տաքացնի մարդուն իր գործի մեջ և կենդանացնի հողում ցանված սերմերը»։
17. «Հավերժական Հոգին կենդանի ամեն ինչի հոգին է, և դուք մեծ մեղք եք գործում՝ բաժանելով Նրան Չարի և Բարի Հոգու, քանի որ չկա ուրիշ Աստված, քան Բարիի Աստվածը:
18. «Եվ Նա, ինչպես ընտանիքի հայրը, միայն բարիք է անում Իր զավակներին, որոնց Նա ներում է նրանց հանցանքները, եթե նրանք ապաշխարեն դրանցից:
19. «Եվ Չարի Հոգին բնակվում է երկրի վրա, նրանց սրտերում, ովքեր հեռացնում են Աստծո զավակներին ճիշտ ճանապարհից:
20. «Ուստի, ես ասում եմ ձեզ. Վախեցեք դատաստանի օրվանից, քանի որ Աստված սարսափելի պատիժ կմատուցի բոլոր նրանց, ովքեր [էջ 75] մոլորեցրել են Նրա երեխաներին և խաբել նրանց սնահավատություններով և սխալներով.
21. «Նրանց, ովքեր կուրացրել են նրանց, ովքեր տեսել են, ովքեր վարակ են բերել ջրհորին, ովքեր սովորեցրել են երկրպագել այն բաներին, որոնք Աստված դարձրել է հնազանդվելու մարդուն կամ օգնելու նրան իր գործերում.
22. «Ձեր վարդապետությունը ձեր սխալի արգասիքն է, որը ձգտում եք մոտեցնել ձեզ Ճշմարտության Աստծուն՝ ձեզ համար կեղծ աստվածներ ստեղծելով»:
23. Երբ մոգերը լսեցին այս խոսքերը, վախեցան, որ իրենք իրենց վնասեն նրան, բայց գիշերը, երբ ամբողջ քաղաքը քնեց, նրան բերեցին պարիսպներից դուրս և թողեցին մայրուղու վրա՝ հույս ունենալով, որ նա չի կարող դառնալ. վայրի գազանների որսը.
24. Բայց, պաշտպանված մեր Տեր Աստծո կողմից, սուրբ Իսան շարունակեց իր ճանապարհը, առանց պատահականության:
IX.
1. Իսան, որին Արարիչը ընտրել էր հիշելու ճշմարիտ Աստծուն երկրպագելու համար, մեղքի մեջ խորասուզված մարդկանց, քսանինը տարեկան էր, երբ ժամանեց Իսրայելի երկիր:
2. Իսայի հեռանալուց ի վեր, հեթանոսները ստիպել էին իսրայելացիներին ավելի ահավոր տառապանքներ կրել, քան նախկինում, և նրանք լցվեցին հուսահատությամբ:
3. Նրանցից շատերը սկսել էին անտեսել իրենց Աստծո և Մոսայի օրենքները՝ հույս ունենալով շահել իրենց դաժան նվաճողների բարեհաճությունը:
4. Բայց Իսան, չնայած նրանց դժբախտ վիճակին, հորդորեց իր հայրենակիցներին չհուսահատվել, քանի որ մոտ էր մեղքի լծից նրանց փրկագնման օրը, և ինքն էլ իր օրինակով հաստատեց նրանց հավատքը իրենց հայրերի Աստծո հանդեպ։[ էջ 76]
5. «Զավակներ, մի՛ հանձնեք ձեզ հուսահատության», - ասաց նրանց երկնային Հայրը Իսայի բերանով, «որովհետև ես լսեցի ձեր ողբը և ձեր աղաղակները հասան իմ ականջին.
6. «Մի՛ լացե՛ք, ո՛վ իմ սիրելի որդիներ, որովհետև ձեր վիշտերը դիպել են ձեր Հոր սրտին և Նա ներել է ձեզ, ինչպես ներել է ձեր նախնիներին։
7. «Մի՛ թողեք ձեր ընտանիքները, որպեսզի ընկղմվեն անառակության մեջ, մի արատավորեք ձեր հոգիների վեհությունը, մի՛ երկրպագեք կուռքերին, որոնք չեն կարող խուլ չմնալ ձեր աղաչանքների համար:
8. «Լցրե՛ք իմ տաճարը ձեր հույսով և ձեր համբերությամբ և մի երդվեք ձեր նախահայրերի կրոնին, որովհետև ես առաջնորդել եմ նրանց և շնորհել նրանց իմ բարերարությունը:
9. «Բարձրացրե՛ք ընկածներին, կերակրե՛ք քաղցածներին և օգնե՛ք հիվանդներին, որպեսզի դուք բոլորովին մաքուր և արդար լինեք վերջին դատաստանի օրը, որը ես պատրաստում եմ ձեզ համար»:
10. Իսրայէլացիները բազմութեամբ եկան Իսայի խօսքերը լսելու. և նրանք հարցրին նրան, թե որտեղ պետք է շնորհակալություն հայտնեն իրենց Երկնային Հորը, քանի որ նրանց թշնամիները քանդել էին նրանց տաճարները և թալանել նրանց սուրբ անոթները:
11. Իսան նրանց ասաց, որ Աստված հոգ է տանում ոչ թե մարդկային ձեռքերով կառուցված տաճարների մասին, այլ որ մարդկային սրտերը Աստծո իսկական տաճարներն են:
12. «Մտի՛ր քո տաճարը, քո սիրտը, լուսավորի՛ր այն բարի մտքերով, համբերությամբ և անսասան հավատքով, որը դու պարտական ես քո Հորը.
13. «Եվ ձեր սուրբ անոթները, դրանք ձեր ձեռքերն են և ձեր աչքերը: Նայեք անել այն, ինչը հաճելի է Աստծուն, քանի որ բարություն անելով ձեր մերձավորներին, դուք կատարում եք մի արարողություն, որը զարդարում է տաճարը, որտեղ բնակվում է Նա, ով ստեղծել է ձեզ: .
14. «Որովհետև Աստված ստեղծել է ձեզ իր պատկերով, անմեղ, մաքուր հոգիներով և սրտերով լցված բարությամբ և ոչ թե չարիք պլանավորելու համար, այլ սիրո և արդարության սրբավայրեր լինելու համար» [էջ 77]
15. «Ուստի, ես ասում եմ ձեզ, մի կեղտոտեք ձեր սրտերը չարությամբ, որովհետև նրանց մեջ է մնում հավիտենական Էակը:
16. «Երբ դուք անում եք նվիրվածության և սիրո գործեր, թող դրանք լինեն լի սրտով և տեսեք, որ ձեր արարքների դրդապատճառները շահի կամ շահի հույսեր չլինեն.
17. «Որովհետև այդքան մղված գործողությունները ձեզ չեն մոտեցնում փրկությանը, այլ կհանգեցնեն բարոյական դեգրադացիայի վիճակի, որտեղ գողությունը, սուտը և սպանությունը վերածվում են առատաձեռն գործերի»:
X.
1. Իսան գնում էր մի քաղաքից մյուսը, Աստծո խոսքով զորացնելով իսրայելացիների քաջությունը, որոնք մոտ էին ընկնելու իրենց վայերի ծանրության տակ, և հազարավոր մարդիկ հետևում էին նրան՝ լսելու նրա ուսմունքները:
2. Բայց քաղաքների պետերը վախեցան նրանից, և Երուսաղեմում բնակվող գլխավոր կառավարչին հայտնեցին, որ երկիր է եկել Իսա անունով մի մարդ, որն իր քարոզներով ժողովրդին հավաքել էր իշխանությունների դեմ, և որ բազմությունը. ջանասիրաբար լսելով նրան՝ անտեսեցին նրանց աշխատանքը. եւ, աւելցուցին, ըսաւ, թէ կարճ ժամանակէն պիտի ազատուին իրենց զաւթիչ իշխաններէն։
3. Այն ատեն Երուսաղէմի կուսակալ Պիղատոսը հրամայեց, որ բռնեն քարոզիչ Եսային եւ բերեն դատաւորների առաջ։ Սակայն, որպեսզի չգրգռի ժողովրդի զայրույթը, Պիղատոսը պատվիրեց, որ իրեն դատեն քահանաներն ու դպիրները՝ եբրայեցի երեցները, իրենց տաճարում։
4. Այդ ընթացքում Իսան, շարունակելով իր քարոզչությունը, հասավ Երուսաղեմ, և ժողովուրդը, որ արդեն գիտեր նրա համբավը, իմանալով նրա գալստյան մասին, դուրս եկավ ընդառաջ [էջ 78]։
5 Նրանք հարգանքով ողջունեցին նրան և բացեցին նրա առջև իրենց տաճարի դռները, որպեսզի նրա բերանից լսեն այն, ինչ նա ասաց Իսրայելի այլ քաղաքներում։
6. Եվ Եսան նրանց ասաց. «Մարդկային ցեղը կորչում է հավատի պակասի պատճառով, որովհետև խավարն ու փոթորիկը մոլորեցրել են հոտին, և նրանք կորցրել են իրենց հովիվներին։
7. «Բայց փոթորիկները հավերժ չեն մոլեգնում, և խավարը հավերժ չի թաքցնի լույսը, շուտով երկինքը կհանդարտվի, երկնային լույսը նորից կտարածի երկիրը, և մոլորված հոտը կվերամիավորվի իրենց հովվի շուրջը:
8. «Մի՛ թափառեք խավարի մեջ՝ ճանապարհ փնտրելով, որպեսզի չընկնեք խրամատը, այլ հավաքվեք, աջակցեք միմյանց, հավատացեք ձեր Աստծուն և սպասեք, որ լույսի առաջին շողը նորից հայտնվի։
9. «Նա, ով պահում է իր մերձավորին, պահպանում է իրեն, և նա, ով պաշտպանում է իր ընտանիքը, պաշտպանում է իր ողջ ժողովրդին և իր երկիրը:
10. «Որովհետև վստահ եղեք, որ մոտ է այն օրը, երբ դուք կազատվեք խավարից, կվերամիավորվեք մեկ ընտանիքի մեջ, և ձեր թշնամին վախից կդողա, նա, ով անտեղյակ է մեծ Աստծո բարեհաճությանը»:
11. Նրան լսող քահանաներն ու երեցները, հիացմունքով լցված նրա լեզվով, հարցրին նրան, թե ճի՞շտ է, որ նա փորձել է ժողովրդին բարձրացնել երկրի իշխանությունների դեմ, ինչպես հաղորդվել էր կուսակալ Պիղատոսին։
12. «Կարելի՞ է ոտքի կանգնել մոլորված մարդկանց դեմ, որոնց համար խավարը թաքցրել է իրենց ճանապարհն ու դուռը»: պատասխանեց Իսա. «Ես միայն նախազգուշացրել եմ դժբախտներին, ինչպես անում եմ այստեղ՝ այս տաճարում, որ նրանք այլևս չպետք է առաջ շարժվեն մութ ճանապարհով, քանի որ նրանց ոտքերի առջև անդունդ է բացվում։
13. «Այս երկրի իշխանությունը երկարատև չէ և ենթակա է անթիվ փոփոխությունների։ Մարդուն անօգուտ հեղափոխություն կկատարի նրա դեմ, քանի որ նրա մի փուլը միշտ հաջողվում է [էջ 79] մյուսին, և այսպիսով այն կշարունակվի մինչև մարդկային կյանքի անհետացումը:
14. «Բայց չե՞ք տեսնում, որ հզորներն ու հարուստները Իսրայելի որդիների մեջ ապստամբության ոգի են սերմանում Երկնքի հավերժական զորության դեմ»։
15. Այնուհետև երեցները նրան հարցրին. «Ո՞վ ես դու և ո՞ր երկրից ես եկել մեզ մոտ։
16. Ես իսրայէլացի եմ,— պատասխանեց Եսան. «Եվ իմ ծննդյան օրը ես տեսա Երուսաղեմի պարիսպները և լսեցի իմ եղբայրների հեկեկոցը, որը ստրկության էր վերածվել, և իմ քույրերի ողբը, որը տարվել էր հեթանոսների կողմից.
17. «Եվ իմ հոգին տանջվեց, երբ տեսա, որ իմ եղբայրները մոռացել են ճշմարիտ Աստծուն, երբ երեխա էի, ես թողեցի իմ հայրական տունը, որպեսզի գնամ և հաստատվեմ այլ մարդկանց մեջ.
18. «Բայց, լսելով, որ իմ եղբայրները հիմա ավելի մեծ դժբախտություններ են կրել, ես վերադարձա իմ հայրերի երկիր, որպեսզի հիշեցնեմ իմ եղբայրներին իրենց նախնիների հավատքին, որը մեզ սովորեցնում է համբերություն երկրի վրա՝ հասնելու համար։ կատարյալ և գերագույն երանություն վերևում»:
19. Այնուհետև իմաստուն ծերերը նորից հարցրեցին նրան. «Մեզ ասում են, որ դու ուրանում ես Մոսայի օրենքները և որ սովորեցնում ես ժողովրդին լքել Աստծո տաճարը»:
20. Որովհետև Իսա. «Ոչ ոք չի քանդում այն, ինչ տրվել է մեր Երկնային Հոր կողմից, և որը ոչնչացվել է մեղավորների կողմից: Ես պարզապես հրամայել եմ մարդկանց մաքրել սիրտը բոլոր բծերից, քանի որ դա Աստծո իսկական տաճարն է: .
21. «Ինչ վերաբերում է Մոսայի օրենքներին, ես փորձել եմ դրանք վերահաստատել մարդկանց սրտերում, և ես ասում եմ ձեզ, որ դուք անտեսում եք դրանց իրական նշանակությունը, որովհետև դա ոչ թե վրեժխնդրություն է, այլ ներում, որը նրանք սովորեցնում են: Նրանց խելամտությունը այլասերվել է: [էջ 80]
XI.
1. Երբ քահանաներն ու երեցները լսեցին Իսային, որոշեցին իրար մեջ դատաստան չանել նրա դեմ, որովհետև նա ոչ ոքի չէր վնասել, և ներկայանալով Պիղատոսի առաջ, որը Երուսաղեմի կառավարիչ էր նշանակվել հեթանոս թագավորի կողմից։ Ռոմելեսի երկիրը, — նրանք նրան ասացին այսպես.
2. «Մենք տեսանք այն մարդուն, որին դու մեղադրում ես մեր ժողովրդին ապստամբության դրդելու մեջ, մենք լսել ենք նրա ելույթները և գիտենք, որ նա մեր հայրենակիցն է.
3. «Բայց քաղաքների պետերը ձեզ սուտ հաղորդումներ են արել, որովհետև նա արդար մարդ է, ով ժողովրդին սովորեցնում է Աստծո խոսքը։ Նրան հարցաքննելուց հետո թույլ տվեցինք, որ նա գնա խաղաղությամբ»։
4. Այդ ժամանակ կառավարիչը սաստիկ զայրացավ և ուղարկեց իր ծպտված լրտեսներին, որպեսզի հսկեն Իսային և իշխանություններին զեկուցեն ժողովրդին նրա ասած նվազագույն բառը։
5. Միևնույն ժամանակ սուրբ Իսան շարունակում էր այցելել հարևան քաղաքները և քարոզել Տիրոջ ճշմարիտ ճանապարհը, պատվիրելով եբրայեցիների համբերությունը և խոստանալով նրանց շուտափույթ ազատագրում:
6. Եվ ամբողջ ժամանակ ժողովուրդը մեծ թվով հետևում էր նրան, ուր էլ որ նա գնում էր, և շատերը բնավ չէին լքում նրան, այլ կապված էին նրա հետ և ծառայում էին նրան:
7. Եվ Իսան ասաց. «Մի՛ հավատացեք մարդկանց ձեռքով կատարվող հրաշքներին, որովհետև Նա, ով կառավարում է բնությունը, միայնակ կարող է գերբնական բաներ անել, մինչդեռ մարդն անկարող է կասեցնել քամիների զայրույթը կամ անձրև բերել։ .
8. «Մի հրաշք, սակայն, մարդուն կարող է իրականացնել: Դա այն է, երբ նրա սիրտը լցված է անկեղծ հավատքով, նա որոշում է իր մտքից արմատախիլ անել բոլոր չար հուշումները և ցանկությունները, և երբ հասնելու համար այս նպատակով նա դադարում է քայլել անօրենության ճանապարհով։[Pg 81]
9. «Առանց Աստծո արված բոլոր բաները միայն կոպիտ սխալներ, պատրանքներ և գայթակղություններ են, որոնք ծառայում են միայն ցույց տալու, թե կատարողի սիրտը որքան է լի ենթադրություններով, կեղծիքով և անմաքրությամբ:
10. «Մի՛ հավատացեք պատգամներին: Միայն Աստված գիտի ապագան: Նա, ով դիմում է գուշակներին, կեղտոտում է իր սրտի տաճարը և ցույց է տալիս իր անհավատությունը իր Արարչի հանդեպ:
11. «Գուշակողներին և նրանց հրաշքներին հավատալը ոչնչացնում է մարդու բնածին պարզությունը և նրա մանկական մաքրությունը: Դժոխային ուժը բռնում է նրան, ով այդպես է սխալվում և ստիպում է տարբեր մեղքեր գործել և իրեն հանձնել կուռքերի պաշտամունքին:
12. «Բայց մեր Տեր Աստվածը, որին ոչ ոք չի կարող հավասարվել, ամենակարող է, ամենագետ և ամենաներկա, միայն Նա ունի ողջ իմաստությունը և ամբողջ լույսը.
13. «Նրան պետք է դիմեք ձեզ, որպեսզի մխիթարվեք ձեր չարչարանքների մեջ, օգնեք ձեր գործերին, բժշկվեք ձեր հիվանդություններում և ով խնդրում է Նրան, ապարդյուն մի խնդրի:
14. «Բնության գաղտնիքները Աստծո ձեռքերում են, քանի որ ամբողջ աշխարհը, նախքան այն բացահայտվելը, գոյություն ուներ աստվածային մտքի ծոցում, և Բարձրյալի կամքով դարձել է նյութական ու տեսանելի:
15. «Երբ աղոթում եք նրան, դարձեք փոքր երեխաների նման, քանի որ դուք չգիտեք ոչ անցյալը, ոչ ներկան, ոչ ապագան, և Աստված ժամանակի Տերն է»:
XII.
1. «Արդյա՛ն մարդ», ասացին նրան Երուսաղեմի կառավարչի ծպտված լրտեսները, «ասացե՛ք մեզ, արդյոք մենք պետք է շարունակե՞նք կատարել Կեսարի կամքը, թե՞ սպասել մեր մոտ ազատագրմանը»:
2. Եվ Իսան, ով հարցնողներին ճանաչեց որպես իրեն հետևելու ուղարկված հավատուրաց լրտեսներ, պատասխանեց նրանց. դրա ազատագրումը։
3. «Չի կարող լինել ընտանիք առանց գլխի, և կարգուկանոն չի կարող լինել մի ժողովրդի մեջ առանց Կեսարի, որին դուք պետք է անուղղակի հնազանդվեք, քանի որ նա պետք է պատասխան տա Գերագույն տրիբունալի առաջ իր արարքների համար»:
4. «Կեսարն ունի՞ աստվածային իրավունք»: լրտեսները նորից հարցրին նրան. «Եվ նա մահկանացուներից լավագույնն է»:
5. «Մարդկանց մեջ «լավագույնը» չկա, բայց կան շատ վատեր, որոնք, նույնիսկ քանի որ հիվանդները բժիշկների կարիք ունեն, պահանջում են այդ առաքելության համար ընտրվածների խնամքը, որի համար պետք է օգտագործվեն այն միջոցները, որոնք տալիս է բժիշկը: մեր Երկնային Հոր սուրբ օրենքը.
6. «Գթասրտությունն ու արդարությունը Կեսարի բարձր իրավասությունն են, և նրա անունը փառավոր կլինի, եթե նա կիրառի դրանք:
7. «Բայց նա, ով այլ կերպ է գործում, ով անցնում է իր իշխանության տակ գտնվողների նկատմամբ ունեցած իշխանության սահմանները, և նույնիսկ այնքան հեռու է գնում, որ վտանգի տակ է դնում նրանց կյանքը, վիրավորում է մեծ դատավորին և նսեմացնում իր արժանապատվությունը մարդկանց աչքում։ տղամարդիկ»:
8. Սրա վրա մի ծեր կին, ով մոտեցել էր խմբին, ավելի լավ լսելու Իսային, մի կողմ հրեց ծպտված տղամարդկանցից մեկը, ով իրեն դրեց նրա առաջ:
9. Այնուհետև Իսան ասաց. «Լավ չէ որդու համար հեռանալ մորը, որպեսզի նա զբաղեցնի իրեն պատկանող տեղը: որդու անունը.
10. «Լսե՛ք այն, ինչ ասում եմ ձեզ. հարգե՛ք կնոջը, որովհետև նրա մեջ մենք տեսնում ենք տիեզերքի մայրը, և աստվածային ստեղծագործության ողջ ճշմարտությունը պետք է գա նրա միջոցով:
11. «Նա ամեն լավի և գեղեցիկի աղբյուրն է, քանի որ նա նաև կյանքի և մահվան ծիլն է: Նրանից է կախված տղամարդն իր ողջ գոյությամբ, քանի որ նա նրա բարոյական և բնական հենարանն է նրա աշխատանքի մեջ [էջ 83]:
12. «Ցավի ու տառապանքի մեջ նա դուրս է բերում քեզ, իր ճակատի քրտինքով նա հսկում է քո աճը, և մինչև իր մահը դու նրա ամենամեծ անհանգստությունն ես պատճառում: Օրհնիր նրան և պաշտիր նրան, որովհետև նա քո միակ ընկերն ու աջակցությունն է երկրի վրա: .
13. «Հարգի՛ր նրան, պաշտպանի՛ր նրան։ Դրանով դու կշահես քո հանդեպ նրա սերը, Աստծու առաջ շնորհք կգտնես, և նրա համար շատ մեղքեր կներվեն քեզ համար։
14. «Սիրեցե՛ք ձեր կանանց և հարգե՛ք նրանց, որովհետև նրանք կլինեն վաղվա մայրերը, իսկ հետագայում՝ մի ամբողջ ազգի տատիկներ։
15. «Հնազանդ եղիր կնոջը, նրա սերը ազնվացնում է մարդուն, փափկացնում է նրա կարծրացած սիրտը, ընտելացնում է նրա մեջ գտնվող գազանին և վերածում գառի։
16. «Կինը և մայրը անգին գանձերն են, որոնք Աստված տվել է ձեզ, դրանք տիեզերքի ամենագեղեցիկ զարդերն են, և նրանցից կծնվեն բոլոր նրանք, ովքեր կբնակվեն աշխարհում:
17. «Ինչպես Զորաց Տերը բաժանեց լույսը խավարից, և ցամաքը ջրերից, այնպես էլ կինը օժտված է աստվածային պարգևով՝ դուրս կանչելու տղամարդու չար բնությունից այն ամենը, ինչ կա նրա մեջ:
18. «Ուստի ես ասում եմ ձեզ, Աստծուց հետո կնոջը պետք է պատկանեն ձեր լավագույն մտքերը, քանի որ նա աստվածային տաճար է, որտեղ դուք ամենահեշտությամբ կստանաք կատարյալ երջանկություն:
19. «Այս տաճարից հանիր քո բարոյական ուժը, այնտեղ կմոռանաս քո վիշտերն ու անհաջողությունները և կվերականգնես այն սերը, որն անհրաժեշտ է մերձավորներին օգնելու համար:
20. «Թույլ տուր, որ նա չնվաստանա, որովհետև նվաստացնելով նրան՝ նվաստացնում ես քեզ և կորցնում սիրո զգացումը, առանց որի ոչինչ չի կարող գոյություն ունենալ այստեղ երկրի վրա:
21. «Պաշտպանիր քո կնոջը, որպեսզի նա պաշտպանի քեզ՝ քեզ և քո ամբողջ ընտանիքը։ Այն ամենը, ինչ անում ես քո մայրերի, քո կանանց համար, [էջ 84] այրի կնոջ կամ նեղության մեջ գտնվող ցանկացած այլ կնոջ համար, դու կանես դրա համար։ քո Աստվածը»:
XIII.
1. Այսպես սուրբ Իսան երեք տարի սովորեցրեց Իսրայելի ժողովրդին, ամեն քաղաքում և գյուղում, մայրուղիներում և դաշտերում, և նրա բոլոր ասածները կատարվեցին:
2. Այս ամբողջ ժամանակ Պիղատոսի կուսակալի ծպտված հետախույզները ուշադիր հետևում էին նրան, բայց ոչինչ չլսեցին, որը կբավարարի այն մեղադրանքները, որոնք նախկինում Իսայի հասցեին հնչել էին քաղաքների պետերի կողմից։
3. Բայց Սուրբ Իսայի աճող ժողովրդականությունը թույլ չտվեց Պիղատոսին հանգստանալ: Նա մտավախություն ուներ, որ Իսան կարող է դերակատարություն ունենալ հեղափոխություն իրականացնելու համար, որը կհանգեցնի իր ինքնիշխանության բարձրացմանը, և, հետևաբար, հրամայեց լրտեսներին մեղադրանքներ առաջադրել իր դեմ:
4. Այնուհետև զինվորներ ուղարկեցին նրան ձերբակալելու, և նրան գցեցին մի ստորգետնյա բանտ, որտեղ նա ենթարկվեց ամեն տեսակի տանջանքների, որպեսզի ստիպեն իրեն մեղադրել, որպեսզի մահապատժի ենթարկվի։
5. Սուրբը, մտածելով միայն իր եղբայրների կատարյալ երանության մասին, այդ բոլոր տանջանքներին դիմացավ Արարչի կամքին ենթարկվելով։
6. Պիղատոսի ծառաները շարունակեցին տանջել նրան, և նա հասավ ծայրահեղ թուլության. բայց Աստված նրա հետ էր և թույլ չտվեց, որ նա մեռնի նրանց ձեռքով:
7. Երբ գլխավոր քահանաները և իմաստուն երեցներն իմացան իրենց Սուրբի կրած տառապանքների մասին, գնացին Պիղատոսի մոտ՝ աղաչելով նրան ազատել Իսային, որպեսզի նա մասնակցի մեծ տոնին, որը մոտ էր։
8. Բայց կուսակալը մերժեց դա։ Այնուհետև նրանք խնդրեցին նրան, որ Իսային բերեն երեցների խորհրդի առաջ, որպեսզի նա դատապարտվի կամ արդարացվի տոնից առաջ, և Պիղատոսը համաձայնեց:
9. Հաջորդ օրը կուսակալը հավաքեց գլխավոր պետերին, քահանաներին, երեցներին և դատավորներին՝ Իսային դատելու համար։
10. Սուրբին բերեցին իր բանտից։ Նրանք նրան նստեցրին կառավարչի առաջ, երկու ավազակների միջև, որոնք պետք է դատվեին Իսայի հետ միաժամանակ, որպեսզի ժողովրդին ցույց տան, որ նա միակը չէ, որ դատապարտված է։
11. Իսկ Պիղատոսը, դիմելով Եսային, ասաց.
12. Իսան պատասխանեց. «Մարդը թագավոր չի դառնում սեփական նպատակներով: Նրանք քեզ սուտ են ասել, երբ քեզ տեղեկացրին, որ ես ժողովրդին հեղափոխության եմ հրահրում: Ես քարոզել եմ միայն Երկնային Արքայի մասին, և դա Նա էր: ում ժողովրդին ասացի, որ երկրպագեն։
13. «Որովհետև Իսրայելի որդիները կորցրել են իրենց սկզբնական անմեղությունը, և եթե չվերադառնան ճշմարիտ Աստծուն երկրպագելու, նրանք կզոհվեն, և նրանց տաճարը կկործանվի։
14. «Աշխարհիկ իշխանությունը կարգուկանոն է պահպանում երկրում, ես նրանց ասացի, որ դա չմոռանան: Ես ասացի նրանց. և, միևնույն ժամանակ, ես հորդորեցի նրանց հիշել, որ անկարգությունը տիրում էր իրենց իսկ սրտերում և հոգիներում:
15. «Ուստի, Երկնքի Թագավորը պատժեց նրանց, ոչնչացրեց նրանց ազգությունը և նրանցից խլեց նրանց ազգային թագավորներին, բայց, - ավելացրեցի ես, - եթե ձեր ճակատագրին զիջեք, որպես վարձատրություն, Երկնքի Արքայությունը քոնը կլինի»։
16. Այս պահին վկաները ներկայացվել են. որոնցից մեկն այսպես գահընկեց արեց. «Դու ասացիր ժողովրդին, որ համեմատած թագավորի զորության հետ, որը շուտով կազատեր [էջ 86] իսրայելացիներին հեթանոսների լծից, աշխարհի իշխանությունները ոչինչ չէին։
17. «Օրհնություններ քեզ վրա»: ասաց Իսան։ «Որովհետև դու ճշմարտությունն ասացիր, Երկնքի Թագավորն ավելի մեծ և հզոր է, քան մարդկանց օրենքները, և Նրա թագավորությունը գերազանցում է այս երկրի թագավորություններին:
18. «Եվ հեռու չէ ժամանակը, երբ Իսրայելը, հնազանդվելով Աստծո կամքին, կթափի իր մեղքի լուծը, որովհետև գրված է, որ մի նախահայր պիտի հայտնվի ժողովրդին ազատագրելու մասին, և որ նա նրանց կվերամիավորեր մեկ ընտանիքում»։
19. Այնուհետև կուսակալն ասաց դատավորներին. «Դուք լսե՞լ եք սա։ Իսրայելացի Եսան ընդունում է այն հանցանքը, որի համար իրեն մեղադրում են։ Դատե՛ք նրան, ապա ձեր օրենքների համաձայն և մահապատժի ենթարկեք»։
20. «Մենք չենք կարող դատապարտել նրան», - պատասխանեցին քահանաներն ու նախնիները: «Ինչպես դու լսեցիր, նա խոսեց Երկնքի Թագավորի մասին, և նա ոչինչ չի քարոզել, որը անհնազանդություն է օրենքի դեմ»։
21. Այնուհետև կուսակալը կանչեց մի վկայի, որին կաշառել էր իր տիրոջ՝ Պիղատոսի կողմից, Իսային դավաճանելու համար, և նա ասաց Իսային. Նա, ով թագավորում է երկնքում, ուղարկեց քեզ՝ պատրաստելու իր ժողովրդին»:
22. Բայց Իսան օրհնեց այդ մարդուն և պատասխանեց. Այնուհետև դառնալով կառավարչին՝ ասաց. «Ինչո՞ւ ես նվաստացնում քո արժանապատվությունը և սովորեցնում քո ստորադասներին սուտ խոսել, երբ առանց դա անելու քո ուժն է անմեղ մարդուն դատապարտելը»։
23. Երբ Պիղատոսը լսեց նրա խոսքերը, սաստիկ զայրացավ և հրամայեց, որ Իսային մահապատժի ենթարկեն, և երկու ավազակներին անմեղ ճանաչեն [էջ 87]։
24. Դատավորները իրար հետ խորհրդակցելուց հետո Պիղատոսին ասացին. «Մենք չենք կարող համաձայնվել այս մեծ մեղքը վերցնել մեզ վրա՝ դատապարտել անմեղ մարդուն և ազատագրել չարագործներին։ Դա մեր օրենքներին հակառակ կլինի։
25. «Ուրեմն ինքդ վարվիր այնպես, ինչպես հարմար ես համարում»։ Այնուհետև քահանաներն ու երեցները դուրս եկան, լվացին իրենց ձեռքերը սուրբ անոթի մեջ և ասացին. «Մենք անմեղ ենք այս արդար մարդու արյունից»։
XIV.
1. Մարզպետի հրամանով զինվորները բռնեցին Իսային և երկու ավազակներին և տարան մահապատժի վայր, որտեղ գամեցին նրանց համար կանգնեցված խաչերին։
2. Ամբողջ օրը Իսայի և երկու ավազակների մարմինները կախված էին խաչերի վրա՝ արյունահոսելով, զինվորների կողմից հսկվող։ Ժողովուրդը կանգնել է շուրջբոլորը, իսկ մահապատժի ենթարկվածների հարազատները աղոթել ու լացել են։
3. Երբ արևը մայր մտավ, Իսայի տանջանքները վերջացան։ Նա կորցրեց գիտակցությունը և նրա հոգին անջատվեց մարմնից՝ վերամիավորվելու Աստծո հետ:
4. Այսպիսով ավարտվեց հավերժական Հոգու արտացոլման երկրային գոյությունը մի մարդու կերպարանքով, ով փրկել էր կարծրացած մեղավորներին և մխիթարել տառապյալներին:
5. Մինչդեռ Պիղատոսը վախեցավ իր արածի համար և հրամայեց սուրբի մարմինը տալ իր հարազատներին, որոնք այն դրեցին մահապատժի վայրի մոտ գտնվող գերեզմանում։ Բազմաթիվ մարդիկ եկան գերեզման այցելելու, և օդը լցվեց նրանց ողբով և ողբով։
6. Երեք օր անց կուսակալն ուղարկեց իր զինվորներին, որպեսզի հանեն Իսայի մարմինը և թաղեն այն մեկ այլ վայրում, քանի որ նա վախենում էր, որ ժողովրդի մեջ ապստամբություն տեղի կունենա [էջ 88]:
7. Հաջորդ օրը, երբ մարդիկ եկան գերեզման, գտան այն բաց ու դատարկ, իսկ Իսայի մարմինը չկար։ Այնուհետև լուրեր տարածվեցին, որ Գերագույն Դատավորն ուղարկել է Իր հրեշտակներին երկնքից՝ հանելու սրբի մահկանացու աճյունը, որի մեջ աստվածային Հոգու մի մասը ապրել է երկրի վրա:
8. Երբ Պիղատոսն իմացավ այս լուրերի մասին, նա զայրացավ և մահապատժի տակ արգելեց Իսա անունը դնել կամ նրա համար աղոթել Տիրոջը:
9. Բայց ժողովուրդը, այնուամենայնիվ, շարունակում էր լաց լինել Իսայի մահվան վրա և փառաբանել իր տիրոջը. ուստի, շատերը գերության ենթարկվեցին, ենթարկվեցին խոշտանգումների և մահապատժի ենթարկվեցին:
10. Եվ Սուրբ Իսայի աշակերտները մեկնեցին Իսրայելի երկրից և գնացին բոլոր ուղղություններով հեթանոսների մոտ՝ քարոզելով, որ նրանք թողնեն իրենց կոպիտ սխալները, մտածեն իրենց հոգիների փրկության մասին և վաստակեն կատարյալ երանությունը, որը սպասում է մարդկանց։ աննյութական աշխարհը՝ լի փառքով, որտեղ բնակվում է մեծ Արարիչը իր ողջ անբասիր և կատարյալ վեհությամբ:
11. Հեթանոսները, նրանց թագավորները և նրանց ռազմիկները լսեցին քարոզիչներին, լքեցին իրենց սխալ հավատալիքները և լքեցին իրենց քահանաներին և իրենց կուռքերին, որպեսզի տոնեն Տիեզերքի ամենաիմաստուն Արարչի՝ Թագավորների թագավորի գովասանքը, որի սիրտն է. լցված անսահման ողորմությամբ [էջ 89]
Վերջաբան
Իսայի (Հիսուս Քրիստոսի) կյանքի պատմությունը կարդալիս, մի կողմից, հիանում է Հին և Նոր Կտակարանների որոշ հիմնական հատվածների նմանությամբ. և, մյուս կողմից, ոչ պակաս ուշագրավ հակասություններով, որոնք երբեմն հանդիպում են բուդդայական տարբերակի և եբրայերենի և քրիստոնեական գրառումների միջև:
Սա բացատրելու համար անհրաժեշտ է հիշել այն դարաշրջանները, երբ փաստերը հանձնվել են գրավոր:
Մանկուց մեզ սովորեցրել են, որ Հնգամատյանը գրել է ինքը՝ Մովսեսը, սակայն ժամանակակից գիտնականների մանրակրկիտ հետազոտությունները վերջնականապես ցույց են տվել, որ Մովսեսի ժամանակներում, և նույնիսկ շատ ավելի ուշ, գոյություն է ունեցել Միջերկրական ծովով ողողված երկրում։ , ոչ մի այլ գրություն, քան Եգիպտոսի հիերոգլիֆները և սեպագիր արձանագրությունները, որոնք այսօր հայտնաբերված են Բաբելոնի պեղումներից։ Մենք գիտենք, սակայն, որ այբուբենը և մագաղաթը հայտնի են եղել Չինաստանում և Հնդկաստանում Մովսեսից շատ առաջ:[էջ 90]
Մեջբերեմ այս հայտարարության մի քանի ապացույց. «Իմաստունների կրոնի» սուրբ գրքերից տեղեկանում ենք, որ այբուբենը հայտնագործվել է Չինաստանում 2800 թվականին Ֆու-սիի կողմից, ով Չինաստանի առաջին կայսրն էր, ով ընդունեց այս կրոնը, որի ծիսական և արտաքին ձևերը ինքն էր կազմակերպել։ . Յաոն՝ չինական կայսրերից չորրորդը, ով, ինչպես ասում են, պատկանում էր այս հավատքին, հրապարակեց բարոյական և քաղաքացիական օրենքները և 2228 թվականին կազմեց քրեական օրենսգիրք։ Հինգերորդ կայսրը՝ Սունեն, իր գահ բարձրանալու տարում հայտարարեց, որ «իմաստունների կրոնն» այսուհետ պետք է լինի պետության ճանաչված կրոնը, և 2282 թվականին կազմեց նոր քրեական օրենքներ։ Նրա օրենքները, որոնք փոփոխվել են Վու-վանգ կայսրի կողմից, որը հիմնադիր է Չեու դինաստիայի 1122 թվականին, այսօր գոյություն ունեցող օրենքներն են և հայտնի են «Փոփոխություններ» անունով:
Մենք նաև գիտենք, որ Բուդդա Ֆոյի վարդապետությունը, որի իսկական անունը Սակյա-Մունի էր, գրվել է մագաղաթի վրա: Ֆոիզմը սկսեց տարածվել Չինաստանում Հիսուս Քրիստոսից մոտ 260 տարի առաջ։ 206 թվականին Ցինե տոհմի կայսրը, որը ցանկանում էր սովորել բուդդայականությունը, ուղարկեց Հնդկաստան Սիլիֆան անունով բուդդիստի մոտ, իսկ Հագնե տոհմից Մինգ-Տի կայսրը Քրիստոսի ծնունդից մեկ տարի առաջ ուղարկեց. Հնդկաստանը սուրբ գրքերի համար, որոնք գրվել են Բուդդա Սակյա-Մունիի կողմից՝ բուդդայական վարդապետության հիմնադիրի, ով ապրել է մոտ 1200 թվականին նախքան Քրիստոսը:
Բուդդա Գաութամայի կամ Գոթամայի վարդապետությունը, որն ապրել է Հիսուս Քրիստոսից 600 տարի առաջ, գրվել է պալի լեզվով մագաղաթի վրա: Այդ ժամանակաշրջանում Հնդկաստանում արդեն կային մոտ 84000 բուդդայական ձեռագրեր, որոնց հավաքագրումը զգալի թվով տարիներ էր պահանջում։
Այն ժամանակ, երբ չինացիներն ու հինդուները ունեին արդեն շատ հարուստ գրավոր գրականություն, նվազ բախտավոր կամ ավելի տգետ ժողովուրդները, ովքեր չունեին այբուբեն, փոխանցեցին իրենց պատմությունները բերանից բերան և սերնդեսերունդ:[էջ 91] Շնորհիվ Մարդու հիշողության անվստահությունը, պատմական փաստերը՝ զարդարված արևելյան երևակայությամբ, շուտով վերածվեցին առասպելական լեգենդների, որոնք ժամանակի ընթացքում հավաքվեցին և անհայտ կազմողների կողմից՝ «Մովսեսի հինգ գրքերը» վերնագրով։ Քանի որ այս լեգենդները եբրայեցի օրենսդիրին վերագրում են արտասովոր աստվածային զորություններ, որոնք նրան հնարավորություն են տվել հրաշքներ գործել փարավոնի ներկայությամբ, այն պնդումը, որ նա իսրայելացի է, նույնպես կարող է լեգենդար լինել, քան պատմական:
Հինդու մատենագիրներին, ընդհակառակը, այբուբենի մասին իրենց գիտելիքների շնորհիվ հնարավորություն է տրվել ուշադրությամբ գրել, ոչ թե սոսկ լեգենդներ, այլ իրենց իմացության սահմաններում վերջերս տեղի ունեցած փաստերի շարադրանքը կամ այն պատմությունները, որոնք իրենց են բերել եկած վաճառականները: օտար երկրներից։
Այս կապակցությամբ պետք է հիշել, որ հին ժամանակներում, ինչպես մեր օրերում, Արևելքի ողջ հասարակական կյանքը կենտրոնացած էր շուկաներում։ Այնտեղ օտար իրադարձությունների մասին լուրերը բերում էին վաճառական-քարավանները և փնտրում էին դերվիշները, որոնք տաճարներում և հասարակական վայրերում իրենց ելույթներում ապրուստի միջոց էին գտնում։ Երբ վաճառականները ճամփորդությունից տուն էին վերադառնում, նրանք հիմնականում իրենց ժամանումից հետո առաջին օրերին ամբողջությամբ պատմում էին այն ամենը, ինչ տեսել կամ լսել էին արտասահմանում: Այդպիսին են եղել Արևելքի սովորույթները անհիշելի ժամանակներից և կան այսօր:
Հնդկաստանի առևտուրը Եգիպտոսի, իսկ ավելի ուշ՝ Եվրոպայի հետ իրականացվում էր Երուսաղեմի ճանապարհով, որտեղ դեռևս Սողոմոն թագավորի ժամանակ հինդուական քարավանները թանկարժեք մետաղներ և այլ նյութեր էին բերում տաճարի կառուցման համար։ Եվրոպայից առևտուրը Երուսաղեմ բերվեց ծովով և այնտեղ բեռնաթափվեց մի նավահանգստում, որն այժմ զբաղեցնում է Յաֆֆա քաղաքը։ Քննարկվող տարեգրությունները կազմվել են Հիսուս Քրիստոսի ժամանակներից առաջ, ընթացքում և հետո:[էջ 92]
Հնդկաստանում իր շրջագայության ընթացքում պարզ ուսանողի որակով գալիս էր սովորելու բրահմինական և բուդդայական օրենքները, առանց հատուկ ուշադրություն դարձնելու նրա կյանքին: Սակայն, երբ մի փոքր ուշ Իսրայելի իրադարձությունների մասին առաջին պատմությունները հասան Հնդկաստան, մատենագիրները պարտավորվեցին գրել այն, ինչ իրենց ասվել էր Իսա մարգարեի մասին, այսինքն, որ նա ուներ իր հետևորդների համար մի ամբողջ ժողովրդի համար։ , հոգնած լինելով իրենց տերերի լծից և որ նա խաչվեց Պիղատոսի հրամանով, հիշեց, որ այս նույն Իսան վերջերս էր պանդխտացել նրանց մեջ, և որ, ծնունդով իսրայելացի, եկել էր նրանց մեջ սովորելու, որից հետո նա վերադարձել էր իր երկիր։ Նրանք բուռն հետաքրքրություն ունեին այն մարդու համար, ով այնքան արագ էր աճել իրենց աչքերի տակ և սկսեցին հետաքննել նրա ծնունդը, անցյալը և նրա գոյության մասին բոլոր մանրամասները:
Երկու ձեռագրերը, որոնցից մենաստանի լաման Հիմիսը կարդաց ինձ համար այն ամենը, ինչ վերաբերում էր Հիսուսին, ժողովածուներ են թիբեթերեն լեզվով գրված տարբեր օրինակներից, Լհասայի գրադարանին պատկանող և բերված մատյանների թարգմանություններ, մոտ երկու հարյուր տարի։ Քրիստոսից հետո Հնդկաստանից, Նեպոլից և Մաղադայից դեպի Մարբուր լեռան մենաստան՝ Լհասա քաղաքի մոտ, այժմ Դալայ-Լամայի նստավայրը։
Այս մագաղաթները գրվել են Պալիում, որոնք որոշ լամաներ ուսումնասիրում են նույնիսկ հիմա, որպեսզի կարողանան թարգմանել դրանք թիբեթերեն։
Տարեգիրները բուդդայականներ էին, որոնք պատկանում էին Բուդդա Գոթամա աղանդին։
Յիսուսի մասին տեղեկութիւնները, որոնք տրուած են տարեգրութիւններուն մէջ, անջատուած են եւ խառնուած են մեր ժամանակի այլ իրադարձութիւններու պատմութիւններուն հետ, որոնց հետ կապ չունին։
Ձեռագրերը, նախ և առաջ, վերաբերում են մեզ,-ըստ Հրեաստանից ժամանած վաճառականների վկայությունների, որ նույն տարում, երբ տեղի ունեցավ Հիսուսի մահը,- որ մի արդար մարդ՝ իսրայելացի Իսա անունով [էջ 93]. չնայած նրան, որ դատավորները երկու անգամ արդարացրին նրան որպես Աստծո մարդ, այնուամենայնիվ մահապատժի ենթարկվեց հեթանոս կառավարիչ Պիղատոսի հրամանով, որը վախենում էր, որ կարող է օգտվել իր մեծ ժողովրդականությունից՝ վերականգնելու Իսրայելի թագավորությունը և վտարել։ իր նվաճողների երկրից։
Այնուհետև հետևեք բավականին անհամապատասխան հաղորդակցություններին Գուբերների և այլ հեթանոսների միջև Հիսուսի քարոզչությունների վերաբերյալ: Դրանք, կարծես, գրվել են Հիսուսի մահից հետո առաջին տարիներին, ում կարիերայի նկատմամբ աշխույժ և աճող հետաքրքրություն է դրսևորվում։
Այս պատմություններից մեկը, որը փոխանցվել է մի վաճառականի կողմից, վերաբերում է Հիսուսի և նրա ընտանիքի ծագմանը. մյուսը պատմում է իր կուսակցականների վտարման և նրանց հետապնդումների մասին։
Միայն երկրորդ հատորի վերջում է հանդիպում մատենագրի առաջին կատեգորիկ հաստատումը։ Նա այնտեղ ասում է, որ Իսան Աստծո կողմից օրհնված մարդ էր և բոլորից լավագույնը. որ հենց նա էր, ում մեջ մեծ Բրահման ընտրել էր մարմնավորվելու, երբ ճակատագրի կողմից որոշված ժամանակաշրջանում նրա ոգուց պահանջվում էր որոշ ժամանակ առանձնանալ Գերագույն Էակից:
Պատմելուց հետո, որ Իսան սերում էր աղքատ իսրայելացի ծնողներից, մատենագիրը մի փոքր շեղում է անում, որպեսզի բացատրի, ըստ հին պատմությունների, ովքեր էին Իսրայելի այդ որդիները։
Ես Իսայի կյանքին վերաբերող բոլոր դրվագները դասավորել եմ ժամանակագրական կարգով և ջանքեր եմ գործադրել դրանց վրա տպավորելու միասնության բնույթը, որը դրանք բացարձակապես բացակայում էին:
Ես թողնում եմ սավաններին, փիլիսոփաներին և աստվածաբաններին՝ փնտրել այն հակասությունների պատճառները, որոնք կարող են գտնվել «Իսայի կյանքի» միջև, որը ես ներկայացնում եմ հանրության առջև և Ավետարանների պատմությունների միջև: Բայց ես վստահ եմ, որ բոլորը կհամաձայնեն ինձ հետ՝ ենթադրելով, որ այն տարբերակը, որը ես ներկայացնում եմ փաբին [էջ 94]լիկ, որը կազմվել է Հիսուսի մահից երեք կամ չորս տարի անց, ականատեսների և ժամանակակիցների պատմություններից, շատ ավելի հավանական է։ ճշմարտությանը համապատասխան լինելը, քան Ավետարանների պատմությունները, որոնց շարադրումն իրականացվել է տարբեր դարաշրջաններում և դեպքերից շատ հետընթաց ժամանակահատվածներում։
Մինչև Հիսուսի կյանքի մասին խոսելը, ես պետք է մի քանի խոսք ասեմ Մովսեսի պատմության մասին, որը, ըստ մինչ այժմ ամենահավատարմագրված լեգենդի, իսրայելացի էր: Այս առումով լեգենդը հակադրվում է բուդդիստների կողմից։ Մենք ի սկզբանե սովորում ենք, որ Մովսեսը եգիպտացի արքայազն էր, փարավոնի որդի, և որ նրան ուսուցանել են միայն գիտուն իսրայելացիները։ Ես կարծում եմ, որ եթե այս կարևոր կետը ուշադիր ուսումնասիրվի, ապա պետք է ընդունել, որ բուդդայական հեղինակը կարող է ճիշտ լինել:
Իմ նպատակը չէ վիճել Մովսեսի ծագման վերաբերյալ աստվածաշնչյան լեգենդի դեմ, բայց կարծում եմ, որ այն կարդացող յուրաքանչյուր ոք պետք է կիսի իմ համոզմունքը, որ Մովսեսը չէր կարող լինել պարզ իսրայելացի: Նրա կրթությունն ավելի շուտ թագավորի որդու կրթությունն էր, և դժվար է հավատալ, որ պատահաբար պալատ բերված երեխան պետք է հավասարվեր ինքնիշխանի որդու հետ։ Այն խստությունը, որով եգիպտացիները վարվում էին իրենց ստրուկների հետ, ոչ մի կերպ չեն վկայում նրանց բնավորության մեղմության մասին։ Անշուշտ, մի ծնունդ չէր դառնա փարավոնի որդիների ուղեկիցը, այլ կդնեին նրա ծառաների մեջ: Սրան ավելացնենք կաստայի ոգին, որն այդքան խստորեն պահպանվում էր Հին Եգիպտոսում, ամենակարևոր կետը, որը, անշուշտ, կասկածներ է հարուցում սուրբգրային պատմության ճշմարտացիության վերաբերյալ։
Եվ դժվար է ենթադրել, որ Մովսեսը լիարժեք կրթություն չի ստացել։ Այլապես ինչպե՞ս կարելի էր գոհացուցիչ բացատրել նրա մեծ օրենսդրական աշխատանքը, նրա լայն հայացքները, նրա բարձր վարչական որակները [էջ 95]:
Եվ հիմա մեկ այլ հարց է առաջանում. ինչո՞ւ նա՝ իշխանը, պետք է կապեր իսրայելացիների հետ։ Պատասխանն ինձ թվում է շատ պարզ. Հայտնի է, որ ինչպես հին ժամանակներում, այնպես էլ նոր ժամանակներում հաճախ էին քննարկվում, թե երկու եղբայրներից ով պետք է հաջորդի հայրական գահին։ Ինչու չընդունել այս վարկածը, այն է, որ Մոսան կամ Մովսեսը, ունենալով ավագ եղբայր, որի գոյությունն արգելում էր իրեն մտածել Եգիպտոսի գահը գրավելու մասին, մտածում էին առանձին թագավորություն հիմնելու մասին:
Շատ լավ կարող էր լինել, որ հաշվի առնելով այս նպատակը, նա փորձեր կապվել իսրայելացիների հետ, որոնց հավատի հաստատունությունը, ինչպես նաև ֆիզիկական ուժը նա առիթ ուներ հիանալու։ Մենք իսկապես գիտենք, որ Եգիպտոսի իսրայելացիները ֆիզիկական կազմվածքով ոչ մի նմանություն չունեին իրենց ժառանգների հետ: Գրանիտե բլոկները, որոնցով նրանք աշխատել են պալատների և բուրգերի կառուցման ժամանակ, դեռևս տեղում են՝ վկայելու այս փաստի մասին: Նույն կերպ ես ինքս ինձ բացատրում եմ այն հրաշքների պատմությունը, որոնք նա արել է փարավոնի առաջ:
Թեև չկան հստակ փաստարկներ հերքելու այն հրաշքները, որոնք Մովսեսը կարող էր կատարել Աստծո անունով փարավոնի առջև, ես կարծում եմ, որ դժվար չէ գիտակցել, որ բուդդայական հայտարարությունն ավելի հավանական է թվում, քան սուրբգրային փայլը: Ժանտախտը, ջրծաղիկը կամ խոլերան, իրոք, պետք է հսկայական ավերածություններ առաջացնեին Եգիպտոսի խիտ բնակչության շրջանում, այն դարաշրջանում, երբ կային հիգիենայի մասին դեռևս, բայց շատ տարրական գաղափարներ, և որտեղ, հետևաբար, նման հիվանդությունները պետք է արագորեն սարսափելի վարակիչ ուժ ընդունեին:
Հաշվի առնելով Եգիպտոսին պատուհասած աղետներից փարավոնի վախը, Մովսեսի խելամտությունը կարող էր նրան առաջարկել բացատրել իր հորը տարօրինակ և սարսափելի դեպքերը Իսրայելի Աստծո միջամտությամբ՝ հանուն իր ընտրյալ ժողովրդի: էջ 96]
Մովսեսին այստեղ հիանալի հնարավորություն է տրվել՝ ազատելու իսրայելացիներին իրենց ստրկությունից և նրանց անցնելու իր տիրապետության տակ։
Հնազանդվելով փարավոնի կամքին, ըստ բուդդայական տարբերակի, Մովսեսը իսրայելացիներին առաջնորդեց քաղաքի պարիսպներից դուրս. բայց մայրաքաղաքին հասանելիք նոր քաղաք կառուցելու փոխարեն, ինչպես նրան հրամայված էր, նա նրանց հետ թողեց Եգիպտոսի տարածքը։ Փարավոնի վրդովմունքը՝ իմանալով Մովսեսի կողմից իր հրամանների խախտման մասին, կարելի է հեշտությամբ պատկերացնել: Եվ այսպես, նա հրաման տվեց իր զինվորներին հետապնդել փախածներին։ Տարածաշրջանի աշխարհագրական դիրքը միանգամից հուշում է, որ Մովսեսը իր թռիչքի ժամանակ պետք է որ շարժվել է լեռների կողքով և մտել Արաբիա Իսթմուսի վրայով, որն այժմ կտրված է Սուեզի ջրանցքով։
Փարավոնը, ընդհակառակը, իր զորքերով հետապնդեց ուղիղ գիծ դեպի Կարմիր ծով. այնուհետև, որպեսզի հաղթահարի իսրայելացիներին, որոնք արդեն հասել էին հակառակ ափին, նա փորձեց օգտվել ծովի մակերևույթից, որը ձևավորվում է ափից և Իստմուսից, և ստիպեց իր զինվորներին անցնել ծովի միջով: ֆորդ. Բայց հատվածի երկարությունը շատ ավելի մեծ էր, քան նա սպասում էր. այնպես, որ ջրհեղեղը սկսվեց այն ժամանակ, երբ եգիպտական բանակը կես ճանապարհին էր, և բանակից, որն այդպիսով ճնշված էր վերադարձող ալիքներից, ոչ ոք չխուսափեց մահից:
Այս փաստը, ինքնին այդքան պարզ, դարերի ընթացքում իսրայելացիների կողմից վերածվել է կրոնական լեգենդի՝ նրանք դրանում տեսնելով աստվածային միջամտություն իրենց օգտին և պատիժ, որը իրենց Աստվածը հասցրել է իրենց հալածողներին: Ավելին, հիմքեր կան ենթադրելու, որ Մովսեսն ինքը տեսել է իրադարձությունը այս լույսի ներքո: Սա, սակայն, մի թեզ է, որը ես կփորձեմ զարգացնել առաջիկա աշխատության մեջ։
Բուդդայական տարեգրությունն այնուհետև նկարագրում է Իսրայելի թագավորության վեհությունն ու անկումը, ինչպես նաև օտար ազգերի կողմից նրա նվաճումը, որոնք բնակիչներին ստրկության են դարձրել [էջ 97]:
Իսրայէլացիներուն պատահած դժբախտութիւնները եւ այն դժուարութիւնները, որոնք այսուհետեւ դառնացուցին անոնց օրերը, ըստ մատենագիրի, աւելի քան բաւարար պատճառներ էին, որ Աստուած, խղճալով իր ժողովուրդին եւ ցանկանալով օգնել անոնց, պիտի իջնէ երկրի վրայ՝ իբրեւ մարգարէ մը։ , որպեսզի նրանց հետ տանի դեպի արդարության ճանապարհը։
Այսպիսով, իրերի վիճակը այդ դարաշրջանում արդարացնում էր այն համոզմունքը, որ Հիսուսի գալուստը ազդարարված էր, մոտալուտ, անհրաժեշտ:
Սա բացատրում է, թե ինչու բուդդայական ավանդույթները կարող էին պնդել, որ հավերժական Հոգին բաժանվել է հավերժական Էությունից և մարմնավորվել բարեպաշտ և երբեմնի փառավոր ընտանիքի զավակում:
Անկասկած, բուդդայականները, ավետարանիչների հետ միասին, դրանով ուզում էին հայտնել, որ երեխան պատկանում է Դավթի թագավորական տանը. բայց Ավետարանների տեքստը, ըստ որի՝ «մանուկը ծնվել է Սուրբ Հոգուց», ընդունում է երկու մեկնաբանություն, մինչդեռ Բուդդայի վարդապետության համաձայն, որն ավելի շատ համապատասխանում է բնության օրենքներին, ոգին, բայց մարմնավորվել է մի. արդեն ծնված երեխա, որին Աստված օրհնեց և ընտրեց երկրի վրա Իր առաքելությունն իրականացնելու համար:
Հիսուսի ծնունդին հաջորդում է Ավետարանիչների ավանդույթների երկարատև բացը, որոնք կամ անտեղյակությունից կամ անտեսումից, չեն կարողանում մեզ որևէ հստակ բան ասել իր մանկության, երիտասարդության կամ կրթության մասին: Նրանք սկսում են Հիսուսի պատմությունը նրա առաջին քարոզով, այսինքն՝ այն դարաշրջանում, երբ երեսուն տարեկան նա վերադառնում է իր երկիր։
Այն ամենը, ինչ Ավետարանիչներն ասում են մեզ Հիսուսի մանկության մասին, նշանավորվում է հստակության պակասով. «Եվ երեխան մեծացավ և զորացավ հոգով, լցվեց իմաստությամբ, և Աստծո շնորհը նրա վրա էր», - ասում է սուրբ հեղինակներից մեկը: (Ղուկաս 2, 40), և մեկ ուրիշը. (Ղուկաս 1, 80.)
Քանի որ Ավետարանիչները Հիսուսի մահից շատ ժամանակ անց կազմել են իրենց գրությունները, կարելի է ենթադրել, որ նրանք պարտավորվել են գրել [էջ 98] միայն Հիսուսի կյանքի հիմնական իրադարձությունների այն պատմությունները, որոնք պատահաբար իմացան:
Ընդհակառակը, բուդդայականները, ովքեր կազմել են իրենց տարեգրությունները Չարչարանքների պատահարից անմիջապես հետո և կարողացել են հավաքել ամենավստահ տեղեկատվությունը այն ամենի մասին, ինչը հետաքրքրում էր իրենց, մեզ տալիս են Հիսուսի կյանքի ամբողջական և շատ մանրամասն նկարագրությունը:
Այդ դժբախտ ժամանակներում, երբ գոյության պայքարը կարծես ոչնչացրեց Աստծո մասին ողջ միտքը, Իսրայելի ժողովուրդը կրեց ամբիցիոզ Հերովդեսի և բռնակալ ու ագահ հռոմեացիների կրկնակի ճնշումը: Այն ժամանակ, ինչպես և հիմա, եբրայեցիներն իրենց ողջ հույսը դրեցին նախախնամության վրա, որին նրանք ակնկալում էին, կուղարկեր իրենց ոգեշնչված մարդ, որը պետք է ազատեր նրանց իրենց բոլոր ֆիզիկական և բարոյական տառապանքներից: Ժամանակը, սակայն, անցավ, և ոչ ոք նախաձեռնեց ապստամբություն ընդդեմ տիրակալների բռնակալության։
Հույսի և հուսահատության այդ դարաշրջանում Իսրայելի ժողովուրդը բոլորովին մոռացավ, որ իրենց մեջ ապրում էր մի աղքատ իսրայելացի, ով իրենց Դավիթ թագավորի անմիջական ժառանգն էր: Այս խեղճ մարդն ամուսնացավ մի երիտասարդ աղջկա հետ, որը լույս աշխարհ բերեց մի հրաշք երեխա։
Եբրայեցիները, հավատարիմ լինելով իրենց թագավորների ցեղի հանդեպ նվիրվածության և հարգանքի ավանդույթներին, իմանալով այս իրադարձության մասին, մեծ թվով գնացին շնորհավորելու երջանիկ հորը և տեսնելու երեխային: Ակնհայտ է, որ Հերովդեսը տեղեկացվել է այս դեպքի մասին։ Նա վախենում էր, որ այս նորածինը, երբ հասունացել էր տղամարդու, կարող էր օգտվել իր հեռանկարային ժողովրդականությունից՝ վերանվաճելու իր նախնիների գահը: Նա ուղարկեց իր մարդկանց՝ բռնելու երեխային, որը իսրայելացիները ջանում էին թաքցնել թագավորի բարկությունից, որն այնուհետև հրամայեց նողկալի կոտորել երեխաներին՝ հուսալով, որ Հիսուսը կկործանվի այս հսկայական մարդկային հեքաթամբայում: Բայց Հովսեփի ընտանիքը նախազգուշացրեց մոտալուտ վտանգի մասին և ապաստան գտավ Եգիպտոսում:
Կարճ ժամանակ անց նրանք վերադարձան հայրենի երկիր։ Երեխան մեծացել էր այդ ճամփորդությունների ժամանակ, երբ նրա կյանքը [էջ 99] մեկ անգամ չէ, որ ենթարկվել էր վտանգի: Նախկինում, ինչպես հիմա, արևելյան իսրայելացիները սկսեցին իրենց երեխաների ուսուցումը հինգ կամ վեց տարեկանից։ Ստիպված լինելով մշտապես թաքցնել նրան մարդասպան Հերովդես թագավորից՝ Հիսուսի ծնողները չէին կարող թույլ տալ իրենց որդուն դուրս գալ, և նա, անկասկած, իր ամբողջ ժամանակը ծախսեց սուրբ Գրությունների ուսումնասիրության վրա, այնպես որ նրա գիտելիքները բավականաչափ գերազանցում էին բնականաբար։ Սպասվում էր, որ իր հասակակից տղան մեծապես կզարմացնի Իսրայելի երեցներին: Նա տասներեքերորդ տարում հասել էր մի տարիքի, երբ, ըստ հրեական օրենքի, տղան չափահաս է դառնում, իրավունք ունի ամուսնանալու և պարտավորություններ է կրում տղամարդու կրոնական պարտականությունները կատարելու համար:
Մեր ժամանակներում իսրայելացիների մեջ գոյություն ունի հին կրոնական սովորույթ, որը ամրագրում է երիտասարդների մեծամասնությանը ավարտված տասներեքերորդ տարում: Այս դարաշրջանից երիտասարդությունը դառնում է միաբանության անդամ և օգտվում մեծահասակի բոլոր իրավունքներից։ Ուստի նրա ամուսնությունն այս տարիքում համարվում է օրինական ուժ և նույնիսկ պահանջվում է արևադարձային երկրներում։ Եվրոպայում, սակայն, տեղական օրենքների և բնության ազդեցության պատճառով, որն այստեղ այնքան ուժեղ չի նպաստում, որքան տաք կլիմայական պայմաններում ֆիզիկական զարգացմանը, այս սովորույթն այլևս ուժի մեջ չէ և կորցրել է իր նախկին նշանակությունը:
Հիսուսի թագավորական տոհմը, նրա հազվագյուտ խելամտությունը և ուսուցումը ստիպեցին նրան դիտել որպես հիանալի զուգընկեր, և ամենահարուստ և հարգված եբրայեցիները նրան փեսա կունենային, ինչպես որ նույնիսկ մեր օրերում իսրայելացիները։ շատ են ցանկանում իրենց դուստրերին ռաբբիների կամ գիտնականների որդիների հետ ամուսնացնելու պատիվը: Բայց մեդիտատիվ երիտասարդությունը, որի միտքը մարմնական ամեն ինչից շատ ավելի բարձր էր և գիտելիքի ծարավով տարված, գաղտագողի թողեց իր տունը և միացավ Հնդկաստան մեկնող քարավաններին:
Պատճառն այն է, որ Հիսուս Քրիստոսը առաջին հերթին պետք է մտածեր Հնդկաստան գնալու մասին, քանի որ այդ ժամանակաշրջանում Եգիպտոսը կազմում էր [էջ 100] հռոմեական ունեցվածքի մի մասը. երկրորդ, և սկզբունքորեն, որովհետև Հնդկաստանի հետ շատ ակտիվ առևտրային փոխանակումը Հրեաստանում ընդհանուր զեկույց էր հրապարակել այս հիասքանչ երկրում արվեստների և գիտությունների վիթխարի բնավորության և անգերազանցելի հարստության մասին, որին ուղղված են նաև բոլոր քաղաքակիրթ ժողովուրդների ձգտումները:
Այստեղ Ավետարանիչները ևս մեկ անգամ կորցնում են Հիսուսի երկրային կյանքի թելը։ Ղուկասն ասում է, որ նա «անապատներում էր մինչև Իսրայելին իր երևալու օրը» (Ղուկաս 1, 80), ինչը հստակ ցույց է տալիս, որ ոչ ոք չգիտեր, թե որտեղ է սուրբ երիտասարդը մինչև նրա հանկարծակի վերահայտնությունը տասնվեց տարի անց:
Ժամանելով Հնդկաստան՝ այս հրաշքների երկիր, Հիսուսը սկսեց հաճախել Ջայնիների տաճարները:
Մինչ օրս Հինդուստան թերակղզում գոյություն ունի աղանդավորական պաշտամունք՝ ջայնիզմի անվան տակ։ Այն ձևավորում է մի տեսակ կապող օղակ բուդդիզմի և բրահմինիզմի միջև և քարոզում է բոլոր մյուս հավատալիքների ոչնչացումը, որոնք, ինչպես նա հայտարարում է, կոռոզիայից են ենթարկվում կեղծիքով: Այն թվագրվում է Հիսուս Քրիստոսից առաջ յոթերորդ դարով, և դրա անվանումն առաջացել է «djain» (նվաճող) բառից, որը նրա հիմնադիրների կողմից ընդունվել է որպես իր մրցակիցների նկատմամբ ճակատագրված հաղթանակի արտահայտիչ:
Երիտասարդի հոգու հանդեպ կարեկցանքով հիանալով՝ Ջայնիները խնդրեցին նրան մնալ իրենց հետ. բայց Հիսուսը նրանց թողեց հաստատվելու Ջագգերնատում, որտեղ նա իրեն նվիրեց կրոնի, փիլիսոփայության և այլնի վերաբերյալ տրակտատների ուսումնասիրությանը: Ավանդույթի համաձայն՝ հայտնի բրահմինի՝ Կրիշնայի մոխիրը, ով ապրել է մ. Կրիշնան հավաքեց և կարգի բերեց Վեդաները, որոնք նա բաժանեց չորս գրքի՝ Ռիխտ, Յագուր, Սաման և Արտաֆան. , և նա նաև կազմեց վեդանտան և տասնութ Պուրանաները, որոնք պարունակում են 400000 տողեր։
Ջագգերնատում կա նաև սանսկրիտ գրքերի և կրոնական ձեռագրերի շատ թանկարժեք գրադարան:
Հիսուսն այնտեղ անցկացրեց վեց տարի՝ ուսումնասիրելով երկրի լեզուն և սանսկրիտը, ինչը նրան հնարավորություն տվեց յուրացնելու կրոնական ուսմունքները, փիլիսոփայությունը, բժշկությունը և մաթեմատիկան։ Նա շատ մեղավորներ գտավ բրահմինական օրենքներում և գործածության մեջ և հրապարակավ միացավ բրահմինների խնդրին, որոնք ապարդյուն ջանում էին համոզել նրան իրենց հաստատված սովորույթների սուրբ բնույթի մեջ: Հիսուսը, ի թիվս այլ բաների, չափազանց անարդար համարեց, որ բանվորը պետք է ճնշվի և արհամարհվի, և որ նա ոչ միայն զրկվի ապագա երջանկության հույսից, այլև զրկվի կրոնական արարողությունները լսելու իրավունքից: Նա, հետևաբար, սկսեց քարոզել Սուդրաներին՝ ստրուկների ամենացածր կաստային, ասելով նրանց, որ իրենց օրենքների համաձայն՝ Աստված բոլոր մարդկանց Հայրն է. որ այն ամենը, ինչ գոյություն ունի, գոյություն ունի միայն Նրա միջոցով. որ Նրա առջև բոլոր մարդիկ հավասար են, և որ բրահմինները մթագնել էին միաստվածության մեծ սկզբունքը՝ սխալ մեկնաբանելով Բրահմայի սեփական խոսքերը և չափից դուրս շեշտ դնելով պաշտամունքի արտաքին արարողությունների վրա:
Ահա այն բառերը, որոնցում, ըստ բրահմանների վարդապետության, Աստված Ինքը խոսում է հրեշտակների հետ. «Ես եղել եմ հավերժությունից և կշարունակեմ լինել հավիտյան։ Արևմուտքը, հյուսիսում և հարավում, վերևում և ներքևում, դրախտում և դժոխքում: Ես ավելի հին եմ, քան բոլոր բաները: Ես Հոգին եմ և տիեզերքի Արարիչը և նաև դրա Արարիչը: Ես ամենակարող եմ. Աստվածների Աստվածն եմ, Թագավորների Թագավորը, ես Պարա-Բրահման եմ՝ տիեզերքի մեծ հոգին» [էջ 102]
Այն բանից հետո, երբ աշխարհը հայտնվեց Պարա-Բրահմայի կամքով, Աստված ստեղծեց մարդկանց, որոնց բաժանեց չորս դասի՝ ըստ իրենց գույների՝ սպիտակ (բրահմիններ), կարմիր (քշատրիաներ), դեղին (վայսյաներ) և սևեր (սուդրաներ): Բրահման առաջինը հանեց իր բերանից և նրանց ապանաժի համար տվեց աշխարհի իշխանությունը, մարդկանց օրենքներ սովորեցնելու, նրանց բուժելու և դատելու հոգսը: Հետևաբար, բրահմինները զբաղեցնում են միայն քահանաների և քարոզիչների պաշտոնները, հանդիսանում են վեդաների բացատրողներ և պետք է կիրագործեն ամուրիություն:
Բրահմայի ձեռքից առաջացած Քշատրիաների երկրորդ կաստանը: Նա նրանցից դարձրեց մարտիկներ՝ նրանց վստահելով հասարակության պաշտպանության հոգսը։ Բոլոր թագավորները, իշխանները, կապիտանները, կառավարիչները և զինվորականները պատկանում են այս կաստային, որն ապրում է բրահմանների հետ լավագույն պայմաններով, քանի որ նրանք չեն կարող գոյատևել առանց միմյանց, և երկրի խաղաղությունը կախված է լույսերի և լույսերի դաշինքից: սուրը, Բրահմայի տաճարը և թագավորական գահը:
Վայսյաները, որոնք կազմում են երրորդ կաստանը, առաջացել են Բրահմայի որովայնից: Նրանց վիճակված է հող մշակել, անասուններ պահել, առևտուր անել և բոլոր տեսակի առևտուր անել՝ բրահմիններին և քշատրիներին կերակրելու համար: Միայն տոն օրերին նրանք իրավասու են մտնել տաճար և լսել Վեդաների ասմունքը. մնացած բոլոր ժամանակներում նրանք պետք է զբաղվեն իրենց գործով:
Ամենացածր կաստանը՝ սևամորթները, կամ Սուդրաները, առաջացել են Բրահմայի ոտքերից՝ լինելով նախորդ երեք կաստաների խոնարհ ծառաներն ու ստրուկները: Նրանց արգելվում է ցանկացած պահի մասնակցել Վեդաների ընթերցմանը. նրանց հպումը աղտոտում է բրահմինին, քշատրիային կամ նույնիսկ Վայսյային, ով շփվում է նրանց հետ: Նրանք խղճուկ արարածներ են՝ զրկված բոլոր մարդու իրավունքներից; նրանք չեն կարող նույնիսկ նայել մյուս կաստաների անդամներին, ոչ էլ պաշտպանվել իրենց, ոչ էլ, երբ հիվանդ են, ստանալ [էջ 103] բժշկի ներկայությունը: Միայն մահը կարող է ազատել Սուդրան ստրկական կյանքից. և նույնիսկ այդ դեպքում ազատությունը կարելի է ձեռք բերել միայն այն պայմանով, որ իր ողջ կյանքի ընթացքում նա ջանասիրաբար և առանց բողոքի ծառայած լինի արտոնյալ դասի որոշ անդամի: Այնուհետև միայն խոստացվում է, որ Սուդրայի հոգին մահից հետո կբարձրացվի բարձրագույն կաստան:
Եթե Սուդրան չի ենթարկվել արտոնյալ դասակարգի անդամին կամ ինչ-որ կերպ նրանց անբարենպաստությունն է բերել իր վրա, նա ընկնում է փարիայի աստիճանի, որը վտարված է բոլոր քաղաքներից և գյուղերից և հանդիսանում է գեներալի առարկա: արհամարհանքը՝ որպես ստոր էակ, ով կարող է կատարել միայն ամենացածր աշխատանք:
Նույն պատիժը կարող է ընկնել նաև այլ կաստայի անդամների վրա. սրանք, սակայն, կարող են ապաշխարության, ծոմապահության և այլ փորձությունների միջոցով վերականգնել իրենց նախկին կաստայում. մինչդեռ դժբախտ Սուդրան, որը մեկ անգամ վտարվել է իր միջից, այն կորցրել է ընդմիշտ:
Վերևում ասվածից հեշտ է բացատրել, թե ինչու էին Վայսյաները և Սուդրաները ոգևորված Հիսուսի հանդեպ երկրպագությամբ, որը, չնայած բրահմինների և քշատրիաների սպառնալիքներին, երբեք չլքեց այդ խեղճ մարդկանց:
Իր քարոզներում Հիսուսը ոչ միայն դատապարտում էր այն համակարգը, որով մարդը զրկվում էր որպես մարդ համարվելու իրավունքից, մինչդեռ կապիկին կամ մարմարի կամ մետաղի կտորը մատուցվում էր աստվածային պաշտամունքի, այլ նաև հարձակվեց բրահմինիզմի կյանքի վրա, աստվածների համակարգը, նրա ուսմունքը և դրա «trimurti» (եռամիասնությունը), այս կրոնի անկյունային քարը:
Պարա-Բրահման ներկայացված է երեք դեմքով մեկ գլխի վրա: Սա «տրիմուրտին» է (եռամիասնություն), որը կազմված է Բրահմայից (ստեղծող), Վիշնուից (պահպանող) և Սիվայից (կործանիչ):
Ահա տրիմուրտիի ծագումը.
Սկզբում Պարա-Բրահման ստեղծեց ջրերը և նրանց մեջ գցեց ծննդաբերության սերմը, որը վերածվեց [էջ 104] փայլուն ձվի, որտեղ արտացոլվում էր Բրահմայի կերպարը: Անցել էին միլիոնավոր տարիներ, երբ Բրահման ձուն բաժանեց երկու մասի, որից վերինը դարձավ երկինք, ստորինը՝ երկիր։ Այնուհետև Բրահման երեխայի կերպարանքով իջավ երկիր, հաստատվեց լոտոսի ծաղիկի վրա, կլանվեց իր մտորումների մեջ և ինքն իրեն հարցրեց. «Ո՞վ է հոգալու իմ ստեղծածի պահպանմանը»: -Ես,- լսվեց նրա բերանից պատասխանը բոցի տեսքով: Եվ Բրահման այս բառին տվել է «Վիշնու» անունը, այսինքն՝ «նա, ով պահպանում է»: Այնուհետև Բրահման իր էությունը բաժանեց երկու կեսի, մեկը՝ արական, մյուսը՝ իգական, ակտիվ և պասիվ սկզբունքները, որոնց միավորումը ստեղծեց Սիվային՝ «կործանողին»:
Սրանք տրիմուրտիի հատկանիշներն են. Բրահմա, ստեղծագործական սկզբունք; Վիշնու, պահպանողական իմաստություն; Սիվա, արդարության կործանարար բարկություն. Բրահման այն նյութն է, որից ստեղծվել է ամեն ինչ. Վիշնու, տարածություն, որտեղ ամեն ինչ ապրում է. և Սիվա՝ ժամանակը, որը ոչնչացնում է ամեն ինչ:
Բրահման այն դեմքն է, որը կենդանի է դարձնում բոլորին. Վիշնու, ջուր, որը պահպանում է արարածների ուժերը. Սիվա, կրակ, որը խախտում է կապը, որը միավորում է բոլոր առարկաները: Բրահման անցյալ է. Վիշնու, ներկա; Սիվա, ապագա. Տրիմուրտիի յուրաքանչյուր մաս ունի, ընդ որում, կին։ Բրահմայի կինը Սարասվաթին է՝ իմաստության աստվածուհի. Վիշնուի, Լակշմիի, առաքինության աստվածուհու, իսկ Սիվայի ամուսինը մահվան աստվածուհի Կալին է, համընդհանուր կործանիչը:
Այս վերջին միությունից ծնվել են Գանեսան՝ իմաստության աստված փղի գլուխը, և երկնակամարի աստված Ինդրան, երկուսն էլ ստորադաս աստվածությունների ղեկավարներ, որոնց թիվը, եթե ներառվեն հինդուների երկրպագության բոլոր առարկաները, կազմում է։ մինչև երեք հարյուր միլիոն:
Վիշնուն ութ անգամ իջել է երկրի վրա՝ մարմնավորվելով ձկան մեջ, որպեսզի փրկի վեդաներին ջրհեղեղից, թզուկի, վայրի վարազի, առյուծի, Ռամայի մեջ՝ թագավորի որդի, մ. Կրիշնա և Բուդդայում: Նա իններորդ անգամ կգա սպիտակ ձիու վրա նստած ձիավորի կերպարանքով՝ մահն ու մեղքը ոչնչացնելու համար։
Հիսուսը հերքեց աստվածների այս բոլոր հիերարխիկ անհեթեթությունների գոյությունը, որոնք մթագնում են միաստվածության մեծ սկզբունքը:
Երբ բրահմինները տեսան, որ Հիսուսը, ով իրենց կուսակցությունից մեկը դառնալու փոխարեն, ինչպես նրանք ակնկալում էին, դարձավ իրենց հակառակորդը, և որ մարդիկ սկսեցին ընդունել նրա վարդապետությունը, նրանք որոշեցին սպանել նրան. բայց նրա ծառաները, որոնք մեծապես կապված էին նրան, նախազգուշացրին նրան սպառնացող վտանգի մասին, և նա ապաստան գտավ Նեպաուլի լեռներում։ Այս դարաշրջանում բուդդայականությունը խոր արմատներ է գցել այս երկրում: Դա մի տեսակ հերձված էր, որը ուշագրավ էր իր բարոյական սկզբունքներով և աստվածության էության վերաբերյալ պատկերացումներով. գաղափարներ, որոնք մարդկանց մոտեցնում էին բնությանը և միմյանց:
Սակյա-Մունին՝ այս աղանդի հիմնադիրը, ծնվել է Հիսուս Քրիստոսից տասնհինգ հարյուր տարի առաջ, իր հոր թագավորության մայրաքաղաք Կապիլայում, Նեպաուլի մոտ՝ Հիմալայներում: Նա պատկանում էր Գոտամիդների ցեղին և Սակյաների հնագույն ընտանիքին։ Իր մանկությունից նա աշխույժ հետաքրքրություն դրսևորեց կրոնի նկատմամբ և, հակառակ հոր կամքին, թողնելով իր պալատն իր ողջ շքեղությամբ, անմիջապես սկսեց քարոզել բրահմանների դեմ՝ նրանց վարդապետությունների մաքրման համար: Նա մահացավ Կուչինագարայում՝ շրջապատված բազմաթիվ հավատարիմ աշակերտներով: Նրա մարմինն այրեցին, և մի քանի մասի բաժանված մոխիրը բաժանվեց քաղաքների միջև, որոնք, նրա նոր վարդապետության պատճառով, հրաժարվել էին բրահմինիզմից:
Համաձայն բուդդայական վարդապետության՝ Արարիչը սովորաբար հանգստանում է կատարյալ անգործության վիճակում, որը ոչինչ չի խանգարում, և որը նա թողնում է միայն ճակատագրի կողմից որոշված դարաշրջաններում՝ երկրային բուդդաներ ստեղծելու համար: Այդ նպատակով Հոգին անջատվում է ինքնիշխան Արարչից, մարմնավորվում է Բուդդայում և որոշ ժամանակ մնում [էջ 106] երկրի վրա, որտեղ նա ստեղծում է Բոդիսատվաներ (վարպետներ), 3 որոնց առաքելությունն է քարոզել աստվածային խոսքը և հիմնել։ հավատացյալների նոր եկեղեցիներ, որոնց նրանք օրենքներ կտան, և որոնց համար նրանք կհաստատեն նոր կրոնական կարգ՝ համաձայն բուդդիզմի ավանդույթների։ Երկրային բուդդան, որոշակի ձևով, ինքնիշխան ստեղծագործ Բուդդայի արտացոլումն է, որի հետ նա միավորվում է իր երկրային գոյության ավարտից հետո: Նույն ձևով Բոդհիսատվաները, որպես վարձատրություն իրենց աշխատանքի և զրկանքների համար, որ կրում են, ստանում են հավերժական երանություն և վայելում հանգիստ, որը ոչինչ չի կարող խանգարել:
Հիսուսը վեց տարի պանդխտեց բուդդիստների մեջ, որտեղ նա գտավ միաստվածության սկզբունքը դեռ մաքուր: Հասնելով քսանվեց տարեկանում, նա հիշեց իր հայրենիքը, որն այն ժամանակ ճնշված էր օտար լծով։ Տուն գնալու ճանապարհին նա քարոզում էր կռապաշտության, մարդկային զոհաբերությունների և հավատքի այլ սխալների դեմ՝ հորդորելով մարդկանց ճանաչել և երկրպագել Աստծուն՝ բոլոր էակների Հորը, ում համար բոլորը թանկ են, ինչպես տերը, այնպես էլ ստրուկը. որովհետև նրանք բոլորը նրա զավակներն են, որոնց նա տվել է այս գեղեցիկ տիեզերքը ընդհանուր ժառանգության համար: Հիսուսի քարոզները հաճախ խորը տպավորություն էին թողնում այն ժողովուրդների վրա, որոնց մեջ նա եկել էր, և նա ենթարկվում էր բոլոր տեսակի վտանգների, որոնք հրահրվում էին հոգևորականների կողմից, բայց փրկվում էր հենց կռապաշտների կողմից, որոնք միայն նախորդ օրը իրենց երեխաներին առաջարկեցին զոհեր իրենց կուռքերին:
Պարսկաստանով անցնելիս Հիսուսը քիչ էր մնում հեղափոխություն առաջացնի զրադաշտի վարդապետության երկրպագուների շրջանում։ Այնուամենայնիվ, քահանաները ձեռնպահ մնացին նրան սպանելուց՝ վախենալով ժողովրդի վրեժխնդրությունից։ Նրանք հնարքի դիմեցին և գիշերը նրան քաղաքից դուրս տարան՝ հուսալով, որ գազանները կարող են կուլ տալ նրան։ Հիսուսը փրկվեց այս վտանգից և ողջ-առողջ հասավ Իսրայելի երկիր:
[էջ 107] Այստեղ պետք է նշել, որ արևելցիները, իրենց երբեմն այնքան գեղատեսիլ թշվառության և այլասերվածության օվկիանոսի մեջ, որտեղ նրանք նիրհում են, միշտ իրենց քահանաների և ուսուցիչների ազդեցության տակ սովորելու և հասկանալու ընդգծված հակում ունեն. հեշտությամբ լավ առողջ բանական բացատրություններ: Ինձ հետ մեկ անգամ չէ, որ, օգտագործելով պարզ ճշմարտության խոսքեր, ես դիմում էի գողի կամ այլ կերպ անբուժելի մարդու խղճին: Այս մարդիկ, ազդված բնածին ազնվության զգացումից, որը հոգևորականներն իրենց անձնական պատճառներով ամեն կերպ փորձում էին խեղդել, շուտով դարձան շատ ազնիվ և միայն արհամարհեցին նրանց, ովքեր չարաշահեցին իրենց վստահությունը:
Պարզապես ճշմարտության խոսքի շնորհիվ ողջ Հնդկաստանը, իր 300,000,000 կուռքերով, կարող էր դառնալ հսկայական քրիստոնեական երկիր. բայց... այս գեղեցիկ նախագծին, անկասկած, կհակասեն որոշ քրիստոնյաներ, ովքեր, ինչպես այն քահանաները, որոնց մասին ես նախկինում խոսել եմ, շահարկում են մարդկանց անտեղյակությունը՝ իրենց հարստանալու համար:
Ըստ Սուրբ Ղուկասի՝ Հիսուսը մոտ երեսուն տարեկան էր, երբ սկսեց քարոզել իսրայելացիներին: Ըստ բուդդայական մատենագիրների՝ Հիսուսի ուսմունքները Հրեաստանում սկսվել են նրա քսանիններորդ տարում: Նրա բոլոր քարոզները, որոնք չեն հիշատակվում ավետարանիչների կողմից, բայց պահպանվել են բուդդիստների կողմից, ուշագրավ են իրենց աստվածային վեհությամբ: Նոր մարգարեի համբավը արագորեն տարածվեց երկրում, և Երուսաղեմը անհամբերությամբ սպասում էր նրա ժամանմանը: Երբ նա մոտեցավ սուրբ քաղաքին, նրա բնակիչները դուրս եկան նրան ընդառաջ և հաղթական տարան նրան տաճար։ այս ամենը համընկնում է քրիստոնեական ավանդույթի հետ: Նրան լսող պետերն ու երեցները հիացմունքով լցվեցին նրա քարոզներով և ուրախացան տեսնելով այն բարերար տպավորությունը, որ նրա խոսքերը թողեցին ժողովրդի վրա։ Հիսուսի այս բոլոր ուշագրավ քարոզները լի են վեհ զգացմունքներով:[էջ 108]
Պիղատոսը, երկրի կառավարիչը, սակայն, այդ հարցին նույն լույսի ներքո չնայեց։ Նախանձախնդիր գործակալները նրան տեղեկացրին, որ Հիսուսը հայտարարեց նոր թագավորության՝ Իսրայելի գահի վերահաստատման մասին, և որ նա թույլ տվեց, որ իրեն անվանեն Աստծո Որդի, ուղարկեցին Իսրայելում քաջություն վերադարձնելու, քանի որ նա՝ Թագավորը։ Հրեաստանը շուտով կբարձրանա իր նախնիների գահը:
Ես չեմ առաջարկում Հիսուսին վերագրել հեղափոխականի դերը, բայց ինձ շատ հավանական է թվում, որ Հիսուսը ժողովրդին հորինել է այն գահը վերականգնելու նպատակով, որին նա արդարացի պահանջ ուներ։ Աստվածային ներշնչմամբ և, միևնույն ժամանակ, համոզված լինելով իր պնդումների օրինականության մեջ, Հիսուսը քարոզեց մարդկանց հոգևոր միությունը, որպեսզի քաղաքական միություն առաջանա:
Պիղատոսը, ով անհանգստացած էր այս լուրերից, հավաքեց քահանաներին և ժողովրդի երեցներին և հրամայեց արգելել Հիսուսին հրապարակավ քարոզել և նույնիսկ դատապարտել նրան տաճարում՝ ուրացության մեղադրանքով: Սա լավագույն միջոցն էր Պիղատոսի համար՝ ազատվելու վտանգավոր մարդուց, որի թագավորական ծագումը նա գիտեր, և որի ժողովրդականությունը անընդհատ աճում էր։
Այս կապակցությամբ պետք է ասել, որ իսրայելացիները, հեռու լինելով Հիսուսին հալածելուց, նրա մեջ ճանաչեցին Դավթի նշանավոր տոհմի հետնորդը և դարձրին իրենց գաղտնի հույսերի առարկան, ինչն ակնհայտ է հենց այն Ավետարաններից, որոնք ասում են, որ. Հիսուսը ազատորեն քարոզում էր տաճարում՝ երեցների ներկայությամբ, որոնք կարող էին նրան արգելել ոչ միայն տաճարի մուտքը, այլև նրա քարոզները։
Պիղատոսի հրամանով Սինեդրիմը հանդիպեց և վկայակոչեց Հիսուսին ներկայանալ իր դատարանի առջև։ Հետաքննության արդյունքում Սինեդրիմի անդամները տեղեկացրին Պիղատոսին, որ նրա կասկածներն անհիմն են. որ Հիսուսը քարոզում էր կրոնական, այլ ոչ թե քաղաքական. որ նա բացատրում էր Di[Pg 109] որթատունկ խոսքը, և որ նա պնդում էր, որ եկել է ոչ թե տապալելու, այլ վերականգնելու Մովսեսի օրենքները: Բուդդայական պատմությունը միայն հաստատում է այս համակրանքը, որն անկասկած գոյություն ուներ երիտասարդ քարոզիչ Հիսուսի և Իսրայելի ժողովրդի երեցների միջև. այստեղից էլ նրանց պատասխանը. «Մենք արդարին չենք դատում»։
Պիղատոսը իրեն բոլորովին վստահ չէր զգում և շարունակեց առիթ փնտրել Հիսուսին տանելու նոր դատարանի առջև, նույնքան կանոնավոր, որքան նախկինը: Այդ նպատակով նա ստիպեց, որ իրեն հետևեն լրտեսներ և վերջապես հրամայեց ձերբակալել։
Եթե մենք կարող ենք հավատալ ավետարանիչներին, ապա հենց փարիսեցիներն էին փնտրում Հիսուսի կյանքը, մինչդեռ բուդդայական արձանագրությունը ամենից դրականորեն հայտարարում է, որ միայն Պիղատոսը կարող է պատասխանատու լինել նրա մահապատժի համար: Այս վարկածն ակնհայտորեն շատ ավելի հավանական է, քան Ավետարանիչների պատմությունը։ Հրեաստանը նվաճողները չէին կարող երկար հանդուրժել մի մարդու ներկայությունը, ով ժողովրդին ազդարարեց իրենց լծից շուտափույթ ազատվելու մասին: Յիսուսի ժողովրդականութիւնը սկսած էր անհանգստացնել Պիղատոսի միտքը, կարելի է ենթադրել, որ ան ետեւէն ղրկեց երիտասարդ քարոզիչ լրտեսներուն՝ իր բոլոր խօսքերն ու արարքները նկատի առնելու կարգադրութեամբ։ Ավելին, հռոմեացի կառավարչի ծառաները, որպես իսկական «գործակալներ սադրիչներ», փորձում էին Հիսուսին ուղղած ճարտար հարցերի միջոցով նրանից հանել որոշ անզգույշ խոսքեր, որոնց գույնի տակ Պիղատոսը կարող էր խոսել նրա դեմ։ Եթե Հիսուսի քարոզները վիրավորական լինեին եբրայեցի քահանաների և դպիրների համար, նրանց ընդամենը պետք էր պարզապես պատվիրել ժողովրդին չլսել և չհետևել նրան, և արգելել նրան մուտք գործել տաճար: Բայց Ավետարանիչները մեզ ասում են, որ Հիսուսը մեծ ժողովրդականություն էր վայելում իսրայելացիների շրջանում և լիակատար ազատություն տաճարներում, որտեղ փարիսեցիներն ու դպիրները զրուցում էին նրա հետ:
Նրան դատապարտելու համար հիմնավոր պատրվակ գտնելու համար Պիղատոսը նրան խոշտանգել է, որպեսզի նրանից կորզեն պետական դավաճանության խոստովանությունը։[էջ 110]
Բայց, հակառակ կանոնին, որ անմեղները, հաղթահարված իրենց ցավից, ամեն ինչ կխոստովանեն՝ խուսափելու համար իրենց հասցված անտանելի տառապանքներից, Հիսուսը չընդունեց մեղքը: Պիղատոսը, տեսնելով, որ սովորական խոշտանգումներն անզոր են հասնելու ցանկալի արդյունքին, դահիճներին հրամայեց անցնել իրենց դիվային դաժանությունների վերջին ծայրահեղությանը, այսինքն՝ շրջապատել Հիսուսի մահը նրա ուժերի լրիվ սպառմամբ: Հիսուսը, սակայն, ամրացնելով իր տոկունությունը իր արդար գործի համար իր կամքի և նախանձախնդրության զորությամբ, որը նաև իր ժողովրդի և Աստծո գործն էր, անհաղթահարելի էր իր դահիճների կողմից իր նկատմամբ կիրառված դաժանության բոլոր զտումներով:
Հիսուսին «հարց» տալը մեծ զգացմունքներ առաջացրեց երեցների մեջ, և նրանք որոշեցին միջամտել նրա օգտին. Պիղատոսից պաշտոնապես պահանջելով, որ նա ազատագրվի Պասեքի տոնից առաջ:
Երբ նրանց խնդրանքը մերժվեց Պիղատոսի կողմից, նրանք որոշեցին միջնորդել, որ Հիսուսը դատվի Սինեդրիմի առջև, որի կողմից նրանք չէին կասկածում, որ նրա արդարացումը, որը եռանդորեն ցանկանում էր ժողովուրդը, կձեռնարկվեր:
Քահանաների աչքում Հիսուսը սուրբ էր, պատկանում էր Դավթի ընտանիքին. և նրա անարդարացի կալանավորումը, կամ, ինչը դեռ ավելի սարսափելի էր, նրա դատապարտումը, տխուր կլիներ իսրայելացիների մեծ ազգային տոնի տոնակատարությունը:
Ուստի նրանք աղոթեցին Պիղատոսին, որ Հիսուսի դատը տեղի ունենա Զատիկից առաջ, և նա համաձայնվեց դրան: Բայց նա հրամայեց Հիսուսի հետ միաժամանակ երկու գողերի դատել՝ մտածելով, որ այդպիսով ժողովրդի աչքում նվազագույնի հասցվի այն փաստի կարևորությունը, որ անմեղ մարդու կյանքը վտանգի տակ է դրվում Ա. տրիբունալ; և թույլ չտալով, որ Հիսուսը միայնակ դատապարտվի, կուրացրե՛ք ժողովրդին նրա դատապարտման անարդար նախապես պայմանավորվածության համար [էջ 111]:
Յիսուսի դէմ մեղադրանքը հիմնուած էր կաշառուած վկաներուն աւանդութիւններուն վրայ։
Դատավարության ընթացքում Պիղատոսը օգտվեց երկնային թագավորության վերաբերյալ Հիսուսի խոսքերի այլասերումներից՝ իր դեմ առաջադրված մեղադրանքները հաստատելու համար։ Թվում է, թե նա հաշվի էր առել Հիսուսի պատասխանների, ինչպես նաև իր իսկ լիազորությունների արդյունքը՝ ազդել դատարանի անդամների վրա, որպեսզի չքննարկեն գործի մանրամասները և նրանցից մահապատժի ենթարկեն։ ինչի համար նա հայտնեց իր ցանկությունը:
Լսելով դատավորների միանգամայն բնական պատասխանը, որ Հիսուսի խոսքերի իմաստը տրամագծորեն հակասում է մեղադրանքին, և որ դրանցում ոչինչ չկա, որ արդարացնի իր դատապարտումը, Պիղատոսն օգտագործեց իր վերջին ռեսուրսը դատավարությունը կանխելու համար, այսինքն. գնված դավաճան տեղեկատուի ավանդադրումը. Այս թշվառ թշվառը, որը, անկասկած, Հուդան էր, պաշտոնապես մեղադրեց Հիսուսին ժողովրդին ապստամբության դրդելու մեջ։
Հետո հաջորդեց անգերազանցելի վեհության տեսարան: Երբ Հուդան տվեց իր վկայությունը, Հիսուսը, դառնալով դեպի նա և օրհնելով նրան, ասում է. Այնուհետև դիմելով կուսակալին. «Ինչո՞ւ ես նվաստացնում քո արժանապատվությունը և սովորեցնում քո ստորադասերին սուտ խոսել, երբ առանց դա անելու քո ուժն է անմեղ մարդուն դատապարտելը»։
Բառերը հուզիչ, ինչպես վեհ. Հիսուս Քրիստոսն այստեղ ցույց է տալիս իր հոգու ողջ վեհությունը՝ ներում շնորհելով իր դավաճանին, և նա կշտամբում է Պիղատոսին, որ նա դիմել է իր արժանապատվությանն անարժան նման միջոցների՝ իր նպատակին հասնելու համար։
Այս սուր նախատինքը զայրացրեց մարզպետին և ստիպեց նրան ամբողջովին մոռանալ իր դիրքը և խելամիտ քաղաքականությունը, որով նա նպատակ ուներ խուսափել անձնական պատասխանատվությունից իր մտածած հանցագործության համար: Նա այժմ հրամայական կերպով պահանջեց դատապարտել Հիսուսին, և, կարծես, նա [էջ 112] մտադիր էր ցուցադրել իր զորությունը, դատավորներին ճնշել, հրամայեց արդարացնել երկու գողերին:
Դատավորները, տեսնելով Պիղատոսի պահանջի անարդարությունը, որ նրանք պետք է արդարացնեն չարագործներին և դատապարտեն անմեղ Հիսուսին, հրաժարվեցին կատարել այս կրկնակի հանցագործությունը իրենց խղճի և իրենց օրենքների դեմ: Բայց քանի որ նրանք չկարողացան համակերպվել մեկի հետ, ով տիրապետում էր վերջնական դատաստանի իրավասությանը, և տեսան, որ նա վճռականորեն որոշել է ազատվել մի մարդուց, ով ինչ միջոցներով էլ որ լինի, ընկել էր հռոմեական իշխանությունների կասկածների տակ, թողեցին նրան ինքն իրեն։ արձակել այն դատավճիռը, որի համար նա այդքան անհանգիստ էր: Սակայն որպեսզի ժողովուրդը չկասկածի, որ նրանք կիսում են պատասխանատվությունը նման անարդար դատավճռի համար, որը հեշտությամբ չի ներվի, նրանք դատարանից դուրս գալով՝ կատարեցին իրենց ձեռքերը լվանալու արարողությունը՝ խորհրդանշելով իրենց հաստատումը. մաքուր անմեղ Հիսուսի արյունից, ժողովրդի սիրելին:
Մոտ տասը տարի առաջ ես գերմանական Fremdenblatt ամսագրում կարդացի Հուդայի մասին հոդված, որտեղ հեղինակը փորձում էր ցույց տալ, որ տեղեկացնողը եղել է Հիսուսի լավագույն ընկերը: Ըստ նրա՝ Հուդան դավաճանեց իրեն իր տիրոջ հանդեպ սիրուց դրդված, քանի որ նա կուրորեն հավատում էր Փրկչի խոսքերին, ով ասում էր, որ իր թագավորությունը կգա մահապատժից հետո: Բայց տեսնելով նրան խաչի վրա և ապարդյուն սպասելով Հիսուսի հարությանը, որը նա ակնկալում էր, որ անմիջապես տեղի կունենա, Հուդան, չդիմանալով նրա սիրտը պատռված ցավին, ինքնասպան եղավ՝ կախվելու միջոցով։ Անօգուտ կլիներ անդրադառնալ բեղմնավոր երևակայության այս հնարամիտ արդյունքին:
Ավետարանների և բուդդայական տարեգրության պատմությունները նորից վերցնելու համար շատ հնարավոր է, որ կաշառված տեղեկատուն իսկապես Հուդան է եղել, թեև բուդդայական վարկածն այս հարցում լռում է: Ինչ վերաբերում է խղճի խայթերին, որոնք, ինչպես ասվում է, դրդել են [էջ 113] տեղեկատուին ինքնասպանության, ես պետք է ասեմ, որ ես չեմ վստահում դրանց: Մարդ, ով կարող է այնպիսի ստոր և վախկոտ արարք կատարել, ինչպիսին այն է, որ իր ընկերոջ հասցեին տխրահռչակ կեղծ մեղադրանք ներկայացնելը, և դա ոչ թե խանդի կամ վրեժխնդրության ոգուց, այլ մի բուռ շեքել շահելու համար։ այդպիսի մարդը հոգեկան տեսանկյունից շատ քիչ արժեք ունի: Նա անտեսում է ազնվությունն ու խիղճը, իսկ զղջման ցավերը նրան անհայտ են:
Ենթադրելի է, որ նահանգապետը նրան վերաբերվել է այնպես, ինչպես երբեմն վարվում է մեր օրերում, երբ ցանկալի է համարվում փաստացի թաքցնել պետական գաղտնիքները, որոնք հայտնի են իր տեսակի տղամարդկանց և, ենթադրաբար, անապահով դրանց պահպանմամբ: Հավանաբար, Հուդան պարզապես կախաղան է հանվել Պիղատոսի հրամանով, որպեսզի թույլ չտա, որ նա մի օր բացահայտի, որ դավադրությունը, որի զոհն էր Հիսուսը, ներշնչված էր իշխանությունների կողմից:
Մահապատժի օրը հռոմեացի զինվորների բազմաթիվ ջոկատներ տեղադրվեցին խաչի շուրջը, որպեսզի պաշտպանեն ժողովրդի ցանկացած փորձից՝ հանձնելու նրան, ով նրանց հարգանքի առարկան էր: Այս դեպքի ժամանակ Պիղատոսը ապացուցեց իր արտասովոր հաստատակամությունը և վճռականությունը:
Բայց թեև նահանգապետի ձեռնարկած նախազգուշական միջոցների շնորհիվ ակնկալվող ապստամբությունը տեղի չունեցավ, նա չկարողացավ կանխել մարդկանց, մահապատժից հետո, սգալով իրենց հույսերի կործանման համար, որոնք կործանվեցին, ինչպես նաև ցեղի վերջին սերունդը։ Դավիթ. Ամբողջ ժողովուրդը գնաց Հիսուսի գերեզմանին երկրպագելու։ Թեև մենք հստակ տեղեկություն չունենք Կիրքին հաջորդող առաջին մի քանի օրերի դեպքերի վերաբերյալ, մենք կարող էինք, որոշ հավանական ենթադրություններով, վերակառուցել այն տեսարանները, որոնք պետք է տեղի ունենային:
Պատճառն այն է, որ հռոմեացի Կեսարի խելացի լեյտենանտը, երբ տեսավ, որ Քրիստոսի գերեզմանը դարձավ համընդհանուր ողբի կենտրոն և ազգային վշտի առարկա, և վախեցավ, որ արդար զոհի [էջ 114] հիշատակը կարող է առաջացնել ժողովրդի դժգոհությունը. և ոտքի հանել ողջ երկիրը օտարների իշխանության դեմ, պետք է օգտագործեր որևէ արդյունավետ միջոց այս հավաքի կետը՝ Հիսուսի մահկանացու աճյունը հեռացնելու համար: Պիղատոսը սկսեց մարմինը թաղելով: Երեք օր գերեզմանի մոտ պահակ կանգնած զինվորները ենթարկվեցին ամեն տեսակի վիրավորանքների ու վիրավորանքների ժողովրդի կողմից, ովքեր, արհամարհելով վտանգը, բազմությամբ գալիս էին մեծ նահատակին սգալու։ Այնուհետև Պիղատոսը հրամայեց իր զինվորներին գիշերը հանել մարմինը և թաղել այն գաղտնի թաղել մեկ այլ վայրում, թողնելով առաջին գերեզմանը բաց, իսկ պահակին հետ քաշվեց այնտեղից, որպեսզի մարդիկ տեսնեն, որ Հիսուսը անհետացել է: Բայց Պիղատոսը բաց թողեց իր վախճանը. որովհետև երբ հաջորդ առավոտ եբրայեցիները գերեզմանում չգտան իրենց տիրոջ դիակը, նրանց մեջ սնահավատ և հրաշագործ մարդիկ կարծեցին, որ նա հարություն է առել:
Ինչպե՞ս արմատացավ այս լեգենդը: Մենք չենք կարող ասել. Հավանաբար այն երկար ժամանակ գոյություն է ունեցել լատենտ վիճակում և սկզբում տարածվել միայն հասարակ ժողովրդի մեջ. Հավանաբար, եբրայեցիների եկեղեցական իշխանությունները ներողամտությամբ էին նայում այս անմեղ հավատքին, որը ճնշվածներին վրեժխնդրության ստվեր էր տալիս իրենց ճնշողների նկատմամբ: Ինչևէ, այն օրը, երբ հարության լեգենդը վերջապես հայտնի դարձավ բոլորին, չկար մեկը, ով այնքան ուժեղ էր, որ ցույց տա նման երևույթի անհնարինությունը:
Այս հարության վերաբերյալ պետք է նշել, որ, ըստ բուդդիստների, արդար Իսայի հոգին միավորվել է հավերժական Էության հետ, մինչդեռ ավետարանիչները պնդում են մարմնի համբարձումը: Ինձ թվում է, սակայն, որ Ավետարանիչները և Առաքյալները շատ լավ են արել հարության նկարագրությունը, որի շուրջ նրանք համաձայնել են, քանի որ եթե նրանք դա չանեին, այսինքն, եթե հրաշքին տրվեր ավելի քիչ նյութական բնույթ. ,[էջ 115]նրանց քարոզը այն ազգերի աչքերում, ում այն ներկայացվել էր, չէր ունենա այդ աստվածային իշխանությունը, այդ ակնհայտ գերբնական բնավորությունը, որը հագցրել է քրիստոնեությունը, մինչև մեր ժամանակները, որպես միակ կրոն, որը կարող է բարձրացնել մարդկային ցեղը հասավ վսեմ ոգևորության վիճակի, ճնշելով իր վայրենի բնազդները և մոտեցնելով նրան այն մեծ ու պարզ բնությանը, որն Աստված շնորհել է, ասում են, մարդ կոչվող այդ թույլ թզուկին [էջ 117]
Բացատրական նշումներ
Գլուխ III.
§§ 3, 4, 5, 7
Բոլոր ժողովուրդների պատմությունները ցույց են տալիս, որ երբ ազգը հասնում է իր ռազմական փառքի և իր հարստության գագաթնակետին, նա սկսում է միանգամից քիչ թե շատ արագ սուզվել բարոյական դեգեներացիայի և անկման անկման վրա: Իսրայելացիները, առաջիններից ունենալով ազգերի էվոլյուցիայի այս օրենքը, հարևան ժողովուրդները օգուտ քաղեցին Հակոբի այն ժամանակվա կին և անառակ սերունդների անկումից՝ կողոպտելու նրանց:
§ 8
Ռոմուլոսի երկիրը, այսինքն՝ Ռոմուլոսի հայրենիքը. մեր օրերում՝ Հռոմ.
§§ 11, 12
Պետք է խոստովանել, որ իսրայելացիները, չնայած իրենց անվիճելի խելքին և խելքին, թվում է, թե ուշադրություն էին դարձնում միայն [էջ 118] ներկաներին: Ինչպես բոլոր արևելյան ժողովուրդները, նրանք միայն իրենց դժբախտությունների մեջ էին հիշում իրենց անցյալի սխալները, որոնք ամեն անգամ ստիպված էին քավել դարավոր ստրկության միջոցով:
Գլուխ IV
§ 6
Քանի որ հեշտ է աստվածացնել, այս համարը վերաբերում է Հովսեփին, ով Դավիթ թագավորի տոհմային ժառանգն էր: Այս փոքր-ինչ անորոշ ցուցմունքին կողք կողքի կարելի է տեղադրել Ավետարաններից հետևյալ հատվածները.
«Տիրոջ հրեշտակը երևաց նրան երազի մեջ և ասաց.
«Եվ առաջից և հետևից գնացող բազմությունը աղաղակում էր և ասում. «Ովսաննա Դավթի որդուն» (Մատթ. xxi, 9):
«Մի կոյսի, որ նշանուած է Յովսէփ անունով մի մարդու հետ, Դաւթի տնից. ... (Ղուկաս I, 27.)
«Եվ Տեր Աստված նրան կտա իր հոր՝ Դավթի գահը». ... (Ղուկաս I, 32.)
«Եվ ինքը Հիսուսը սկսեց մոտ երեսուն տարեկան լինել, լինելով (ինչպես և ենթադրվում էր) Հովսեփի որդին, որը Հելիի որդին էր ... որը Նաթանի որդին էր, որը Դավթի որդին էր» (Ղուկաս. iii, 23-31.)
§ 7
Ե՛վ Հին, և՛ Նոր Կտակարանները սովորեցնում են, որ Աստված Դավթին խոստացել է վերականգնել իր գահը և բարձրացնել իր ժառանգներից մեկին:
§§ 8, 9
«Եվ երեխան մեծացավ և զորացավ հոգով, լցվեց իմաստությամբ, և Աստծո շնորհը նրա վրա էր» (էջ 119):
— Եվ եղավ այնպես, որ երեք օր հետո նրան գտան տաճարում՝ նստած բժիշկների մեջ, և լսում էր նրանց և նրանց հարցեր էր տալիս։
«Եվ բոլոր նրանք, ովքեր լսում էին նրան, զարմանում էին նրա հասկացողության և պատասխանների վրա»:
«Եվ նա ասաց նրանց.
«Եվ Հիսուսը մեծացավ իմաստությամբ և հասակով և բարեհաճեց Աստծո և մարդկանց առաջ» (Ղուկաս II, 40, 46, 47, 49, 52):
Գլուխ V
§ 1
«Սինդ», սանսկրիտ բառ, որը պարսիկների կողմից ձևափոխվել է հնդկական «Արյա», անունը, որը հնում տրվել է Հնդկաստանի բնակիչներին. նախ նշանակում էր «հողը մշակող մարդ» կամ «մշակող»։ Հնում այն ունեցել է զուտ ազգագրական նշանակություն. այս անվանումը հետագայում ընդունվեց կրոնական իմաստով, հատկապես «մարդ, ով հավատում է»:
§ 2
Ղուկասն ասում է (i, 80). «Եվ մանուկը մեծացավ և զորացավ հոգով և անապատներում էր մինչև այն օրը, երբ նա ցույց տա Իսրայելին»: Ավետարանիչները ասում են, որ Հիսուսը եղել է անապատում, բուդդայականները բացատրում են Ավետարանի այս տարբերակը՝ նշելով, թե որտեղ է եղել Հիսուսը Հրեաստանից իր բացակայության ժամանակ: Ըստ նրանց, նա անցել է Սինդը, մի անուն, որը, ճիշտ ասած, նշանակում է «գետ» (Ինդուս): Այս բառի առնչությամբ հարկ չէ նշել, որ սանսկրիտից շատ բառեր պարսկերեն անցնելիս ենթարկվել են նույն փոխակերպմանը` «s»-ը «h»-ի փոխելով. օրինակ՝ [էջ 120]
Սապտա (սանկրիտով), որը նշանակում է յոթ-հաֆթա (պարսկերեն);
Սամ (սանկրիտ), որը նշանակում է հավասար՝ խոզապուխտ (պարսկերեն);
Mas (սանկրիտ), որը նշանակում է բերան-mah (պարսկերեն); Սուր (սանկրիտ), նշանակում է արև-հուր (պարսկերեն); Das (սանկրիտ), որը նշանակում է տասը — Dah (պարսկերեն); Loco citato — և նրանք, ովքեր հավատում էին Djain աստծուն:
Դեռևս Հինդուստան թերակղզում գոյություն ունի մի պաշտամունք, որը կոչվում է ջայնիզմ, որը ձևավորում է, ասես, միության կապ բուդդիզմի և բրահմինիզմի միջև, և նրա նվիրյալները սովորեցնում են ոչնչացնել բոլոր մյուս հավատալիքները, որոնք նրանք հայտարարում են: աղտոտված է կեղծիքով. Այն թվագրվում է դեռևս յոթերորդ դարում՝ մ.թ.ա. Նրա անունը ծագել է Djain (նվաճող) բառից, որը նա ընդունեց որպես իր մրցակիցների նկատմամբ հաղթանակի խորհրդանիշ:
§ 4
Տասնութ Պուրանաներից յուրաքանչյուրը բաժանված է հինգ մասի, որոնք, բացի կանոնական օրենքներից, տիեզերքի ստեղծման, կործանման և հարության վերաբերյալ ծեսերից և մեկնաբանություններից, վերաբերում են աստվածաբանությանը, բժշկությանը և նույնիսկ արհեստներին և մասնագիտություններին:
Գլուխ VI
§ 12
Բրիտանացիների միջամտության շնորհիվ մարդկային զոհաբերությունները, որոնք հիմնականում մատուցվում էին մահվան աստվածուհի Կալիին, այժմ ամբողջովին դադարեցվել են: Կալի աստվածուհին ներկայացված է կանգնած՝ մի ոտքով մի մարդու դիակի վրա, որի գլուխը բռնում է իր անթիվ ձեռքերից մեկի մեջ, իսկ մյուս ձեռքով թափահարում է արյունոտ դաշույնը։ Նրա աչքերն ու բերանը, որոնք լայն բաց են, արտահայտում են կիրք և դաժանություն [էջ 121]:
Գլուխ VIII
§§ 3, 4
Զրադաշտն ապրել է Հիսուսից 550 տարի առաջ։ Նա հիմնեց լույսի և խավարի միջև պայքարի ուսմունքը, վարդապետություն, որն ամբողջությամբ բացատրված է Զենդ-Ավեստայում (Աստծո Խոսքում), որը գրված է զենդի լեզվով և, ըստ ավանդության, նրան տրվել է հրեշտակի կողմից։ դրախտից.
Ըստ Զրադաշտի՝ մենք պետք է պաշտենք Միտրային (արևը), որից սերում են Օրմուզդը՝ բարու աստվածը և Ահրիմանը՝ չարի աստվածը։ Աշխարհը կավարտվի, երբ Օրմուզդը հաղթի իր մրցակցին՝ Ահրիմանին, ով այնուհետև կվերադառնա իր սկզբնական աղբյուրին՝ Միտրային:
Գլուխ X
§ 16
Ըստ ավետարանիչների՝ Հիսուսը ծնվել է Բեթղեհեմում, ինչը հաստատում է բուդդայական տարբերակը, քանի որ միայն Բեթղեհեմից, որը գտնվում է Երուսաղեմից մոտ յոթ կիլոմետր հեռավորության վրա, կարելի էր տեսնել այս վերջին քաղաքի պարիսպները։
Գլուխ XI
§ 15
Քավիչի վարդապետությունը գրեթե ամբողջությամբ պարունակվում է Ավետարաններում: Ինչ վերաբերում է տղամարդկանց երեխաների վերածվելուն, ապա դա հատկապես հայտնի է Հիսուսի և Նիկոդեմոսի զրույցից։
Գլուխ XII
§ 1
«Ուրեմն ասա՛ մեզ, ի՞նչ ես կարծում։ Կեսարին տուրք տալն օրինավո՞ր է, թե՞ ոչ»։ (Մատթ. xxii, 17.) [էջ 122]
§ 3
«Այնուհետև նա նրանց ասաց. (Մատթ. xxii, 21; et al.)
Գլուխ XIV
§ 3
Համաձայն բուդդայական հավատքի՝ երկրային բուդդաները մահից հետո կորցնում են իրենց անկախ գոյության գիտակցությունը և միավորվում հավերժական Հոգու հետ։
§§ 10, 11
Այստեղ, անկասկած, անդրադարձ է կատարվում Առաքյալների գործունեությանը հարևան ժողովուրդների մեջ. մի գործունեություն, որը չէր կարող աննկատ մնալ այդ դարաշրջանում, քանի որ այն մեծ արդյունքների պատճառով, որոնք հետևեցին սիրո նոր կրոնական ուսմունքի քարոզչությանը այն ազգերի միջև, որոնց կրոնները հիմնված էին իրենց աստվածների դաժանության վրա:
Առանց ինձ թույլ տալու մեծ ատենախոսություններով կամ յուրաքանչյուր հատվածի չափազանց մանր վերլուծություններով, ես օգտակար համարեցի իմ աշխատանքը ուղեկցել այս մի քանի փոքրիկ բացատրական նշումներով՝ թողնելով ընթերցողին մնացածի հետ նման նեղություն տանել:
- Ավարտ