Евангелие Иуды (Искариота)

Предисловие

Содержание Евангелия. Прежде, чем говорить о том, что есть в
сохранившемся тексте памятника, следует сказать о том, чего в нем нет. В ходе
шумной рекламной кампании, связанной с публикацией «Евангелия от Иуды
Искариота», высказывались мнения, что это Евангелие сумеет поколебать
традиционный взгляд на Иуду как на предателя, что он, напротив, был «любимейшим
и самым доверенным учеником Иисуса и предал Его на казнь по Его собственной
воле ради грядущего спасения».
Отнюдь. Из текста Евангелия мы видим, что Иисус любит Иуду, даже зная о
готовящемся предательстве, а Иуда, выслушивая откровения о таинствах царства, невпопад задает вопросы и постепенно скатывается к предательству, не понимая
становящихся все более явными предостережений Иисуса. Иисус предвидит
предательство Иуды и прямо говорит ему: «Я расскажу тебе таинства царства, но ты
будешь очень опечален», — и далее: «…но ты будешь весьма опечален, видя царство
и все его потомство», — свидетельствуя, что Иуда увидит царство, но не войдет в
него. На стр. 56 рукописи речь Иисуса уже выглядит как прямое обличение. К
сожалению, текст на стр. 55 и 56 поврежден очень сильно, и можно высказывать
любые предположения о содержании погибших фрагментов, но предположение,
будто бы Иисус поручает Иуде предать Себя, а затем тут же начинает его обличать,
представляется слишком смелым.
Также необходимо подчеркнуть, что Евангелие Иуды не может быть названо
«Евангелием от Иуды». Иуда наравне с Иисусом является главным героем этого
Евангелия, но не его автором, а анонимный автор везде говорит о нем в третьем лице.
Известно высказывание, что «Иуда не мог написать Евангелия, поскольку покончил с
собой сразу после распятия». Совершенно верно! Конечно, заканчивая свой рассказ
очень лаконичным описанием предательства, автор оставляет за рамками
повествования и распятие, и участь Иуды, и воскресение. Но он не мог не знать ни
соответствующих отрывков Евангелий (он цитирует Мф 14:5, ср. также Мф 21:26,
46), ни преданий об участи Искариота.
Нельзя упускать из виду и общественное значение «реабилитации Иуды», как
средства борьбы с «христианским» антисемитизмом. Выше я уже указывал, что
антисемитизм был вызван не человеческим падением Иуды, и даже не бесчинством
иерусалимской толпы, потребовавшей казни Праведника, а ортодоксальным иудо-
христианским вероучением, безосновательно отождествившим открывшегося в
Иисусе Отца Небесного либо даже Самого Иисуса с божеством Израиля Яхве. При
этом на Иисуса, «царя не от мира сего», были произвольно перенесены ветхозаветные
пророчества о «царе-мессии», а претендовавшая на роль «Вселенской Церкви»
ортодоксальная община объявила себя «новым Израилем», наследницей обетований
Яхве своему народу. Именно для придания этой доктрине апостольского авторитета
была предпринята вторичная иудаизация — фактически, вторичная
дехристианизация — вошедших в ортодоксальный канон писаний, в общих чертах
завершившаяся к IV веку. Отсюда с неизбежностью вытекал антисемитизм,
требовавший лишения евреев статуса «богоизбранного народа» и превращения их в
«народ богоубийц». Отвратительный образ Иуды Искариота развился в христианской
культуре именно под влиянием этой доктрины и был призван иллюстрировать ее.
Важнейшей особенностью памятника является понимание жертвы (Θυσια),
прямо противоположное ортодоксальному учению о распятии как об «искупительной
жертве» (по умолчанию — как об «искупительной жертве за грех, приносимой
Яхве»). В тексте Евангелия Иисус неоднократно и очень жестко осуждает
жертвоприношения, а также высмеивает совершаемую учениками над хлебом
евхаристию. На стр. 56 рукописи Иисус говорит Иуде: «Истинно Я говорю тебе,
Иуда, что возносящие жертву Сакла, [своему(?)] богу […] что […] всякие злые дела.
Ты же превзойдешь их всех, ибо человека, который носит Меня в себе, ты принесешь
в жертву. Иуда, таким образом, принесет человека Иисуса в жертву демону Сакла и
тем превзойдет других «возносящих жертву» во «всяких злых делах».
Тесно связанным с этим оказывается иносказательное истолкование Иисусом
видения двенадцати учеников о храме, жертвеннике (Θυσιαδτηριον) и стоящих над
жертвенником священниках. Весь отрывок кажется сбывшимся пророчеством, но
едва ли следует доверять первому впечатлению и понимать его, как пример
антиортодоксальной полемики. Напротив, общий ветхозаветный контекст видения
двенадцати учеников и иносказательное сравнение «толпы, которую 4yвы ввели в
заблуждение» с жертвенными животными позволяют считать слова Иисуса
обличением учеников, еще не познавших истины, а не полемикой автора Евангелия
против уже существующей и набирающей силу «кафолической ортодоксии». Стоит
упомянуть и о выражении «ваш бог», которое в устах Иисуса означает, что еще не
ставшие свидетелями воскресения и не удостоившиеся откровений ученики
продолжают оставаться иудаистами, приверженцами культа Творца видимого мира;
ср. Евангелие от Филиппа: «Тот, кто не принял еще Господа, —— еще еврей».
Ирυиней Лионский и «каинниты». Публикация Евангелия Иуды открывает
перед исследователями новые перспективы. Прежде всего, оно позволит по-новому
оценить правдивость заявлений «ересиологов» —— Иринея Лионского и Тертуллиана
—— о существовании «страшной секты каинитов», пользовавшейся этим Евангелием.
Вот их свидетельства:
1. Далее, некоторые еще говорят, что Каин происходит от высшей силы, и
признают Исава, род Корея и содомитов в качестве подобных себе. Творец воевал с
ними, но никто из них не пострадал, поскольку София сумела сохранить и вернуть
себе все то, что принадлежало ей. Все это прекрасно понимал Иуда-предатель, и
единственный из апостолов понял истину и совершил таинство предательства,
посредством которого, по их словам, все земное отделяется от небесного. Они
создали ложную книгу, которая называется Евангелием от Иуды.
2. Кроме того, я собрал их сочинения, в которых они призывают разрушить
творение Утробы (υστερα—— в Евангелии Иуды этого слова нет, а Творец мира назван
Небро или Ялдаваофом. —— ДД. АА.): именно так они называют ту сущность, которая
сотворила этот мир. При этом, как и для карпократиан, спасение, по их мнению,
невозможно до тех пор, пока человек лично не испробовал всего. И с каждым
греховным и непотребным делом связан некий ангел, который слышит их слова и
поощряет к совершению наглого и нечистого акта. Значимость каждого свершенного
действа они скрепляют обращением к ангелу: «О, ангел! Я завершаю твою работу. Я
довожу ее до конца». Согласно их доктрине, совершенным знанием является
бесстрашное исполнение таких действий, которые не позволительно даже упоминать.
(Irenaeus, Adv. Haer. I 31, 1-2)
...Они славили Каина за ту силу, которая заключена в нем. Напротив, Авель
был произведен низшей силой. Те, кто утверждал это, славили также и Иуду-
предателя, поскольку он принес многие блага человеческому роду... «Иуда, ——
говорят они, —— заметив, что Христос собирался отказаться от истины, предал Его,
чтобы истина не была низвергнута». Другие возражают, говоря: «Поскольку силы
этого мира не желали, чтобы Христос страдал, чтобы таким образом люди не
получили спасения через Его смерть, он предал ради спасения людей»... (Tertullian,
Adv. Omn. Haer. 2) (Цит. по Афонасин, 2002, 268-269 с незначительными
изменениями).
Отметив, что Тертуллиан вовсе не упоминает о Евангелии Иуды, а Ириней не
цитирует его и упоминает отдельно от «сочинений каинитов», которые он якобы
собрал, мы можем обоснованно усомниться, читал ли это Евангелие хотя бы один из
них.
Свидетельства «ересиологов», являющиеся, безусловно, ценнейшими
источниками по истории раннего христианства, требуют от исследователя очень
аккуратного и трезвого подхода. Не секрет, что собственное невежество и
неспособность к логической аргументации «ересиологи» слишком часто
компенсировали недобросовестной полемикой, клеветой, а то и просто площадной
бранью и ссылками на потусторонние силы. Следует добавить, что перечисления едва
ли не сотен «еретических сект» ставили целью противопоставить мнимое ——
вспомним историю Вселенских соборов —— единство «ортодоксии» многообразию
«еретиков», тогда как все доникейское христианство просто было полицентричным и
существовало в различных организационных формах. К сожалению, критическое
исследование «ересиологов» зачастую заменяется простым цитированием их
изложений, без попыток уточнить, насколько они были правдивы и даже насколько
были знакомы с описываемыми явлениями.
Говоря о «страшных каинитах», мы не можем исключить, что эта «секта» была
просто выдумана Иринеем, как гротескная карикатура, с одной стороны, на
сифианский гнозис, а с другой —— на знаменитый теологумен Маркиона: «Каин и ему
подобные, а также содомиты, египтяне и язычники были спасены Господом, когда
Тот снизошел во ад, поскольку они устремились за Ним, и Он взял их на небо, в то
время как Авель, Енох, Ной и другие праведники, а также Авраам и другие
патриархи, вместе с пророками и всеми теми, кто был послушен богу (Творцу —— Дм.
А.), не спаслись, как и змей, о котором он также говорит. Эти люди, по его словам,
знали, что их бог постоянно искушает их, и поэтому они не последовали за Иисусом и
не поверили Его призыву, а потому их души остались в аду» (Ириней Adv.haer I.27.3,
Афонасин, 2002, 271 с незначительными изменениями). Пока единственным
свидетельством, подтверждающим правдивость Иринея, является фраза в тексте
Евангелия Иуды, в которой Сиф назван Христом и «царем бездны».
Содержание опубликованного памятника и контекст кодекса Чакос в целом не
позволяют утверждать, что мировоззрение владельцев кодекса сильно отличалось от
мировоззрения (по крайней мере, первоначальных) владельцев собрания Наг-
Хаммади. Необходимо подчеркнуть, что богословские разногласия между
различными писаниями этого собрания —— а содержащий Евангелие Иуды кодекс мы
можем смело отнести именно к этому идейному течению хотя бы потому, что из
четырех находящихся в нем писаний три представлены и в Наг-Хаммади, ——
незначительны и не превышают богословских разногласий между различными
писаниями Нового Завета. Разногласия эти были вызваны не «сектантством», как
иногда все еще предполагают некоторые, некритически воспринявшие наследие
отцов-«ересиологов» исследователи, а совершенно естественным разнообразием
представлений авторов литературных памятников, создававшихся на протяжении
первого-третьего веков в рамках широкого религиозного движения, охватившего
практически всю Римскую империю и выплеснувшегося далеко за ее пределы.
Датировка Евангелия Иуды. Текстовых параллелей, связывающих Евангелие
Иуды не только с писаниями Наг-Хаммади, но и с каноническими книгами Библии,
так много, что гиперкритически настроенные сторонники поздней датировки могут
прийти к выводу о компилятивном характере текста и его позднем происхождении.
Следует отметить, однако, но дату ante quem для Евангелия позволяет установить как
раз приведенное выше свидетельство Иринея. Но тогда, если наш памятник
действительно является компиляцией —— а текстовые параллели не просто очевидны,
они навязчивы —— то следует пересмотреть привычную датировку писаний Наг-
Хаммади «концом второго —— третьим веком» в пользу первого —— второго веков (до
180 года). Это важно, особенно если мы вспомним, что редактирование канонических
писаний едва-едва успели закончить к Никейскому собору, состоявшемуся в
четвертом веке.
Впрочем, в Евангелии есть отрывок, который обязательно порадует
сторонников поздней датировки. Вот он: «И говорящих: мы равны ангелам. —— Они ——
звезды, совершающие всякое дело, ибо сказано поколениям людей: Вот, бог принял
вашу жертву от рук священников, то есть служителей заблуждения……» (стр. 40). Речь,
судя по всему, идет о монашестве; по крайней мере, других «равных ангелам»
персонажей в истории христианства не усматривается.

Евангелие Иуды (Искариота)

(33) Сокровенное слово*, которое Иисус рассказал, говоря с Иудой
Искариотом[1] в откровении* за восемь дней до трех дней, пока Он еще не пострадал*[2].
Явившись ена земле, Он сотворил знамения и великие чудеса[3] для спасения
человечества. И некоторые идут по пути праведности*, другие ходят в своем
преступлении*, призваны же* были двенадцать учеников*. Он начал* говорить с
ними о таинствах*[4], которые над миром*, и о том, что будет в конце. И несколько раз
Он являлся Своим ученикам* только* как <глас>[5] —— ты находишь Его среди них[6].
И было[7], <когда Он пришел> в Иудее* к Своим ученикам*, в один из дней Он
нашел их сидящими, и они собрались, упражняясь* в благочестии. [Встретив] Своих
учеников*, (34) собравшихся, сидящих и совершающих евхаристию*[8] над хлебом*,
[Он] рассмеялся[9]. Ученики* же* сказали Ему:
—— Учитель! Почему Ты смеешься над [нашей] евхаристией*? То, что мы
делаем —— достойно!
Он ответил, сказал им:
—— Я смеюсь не над вами, и не* над тем, что вы делаете это по своей воле, но*
над тем, что ваш бог[10] получит благословение.
Они сказали:
—— Учитель, Ты [……] сын нашего бога?
Сказал им Иисус:
—— В чем вы знаете Меня? Аминь, Я говорю вам, что никто[11] из потомства*
людей, которые среди вас, не познает Меня.
Услышав же* это, Его ученики* начали* возмущаться* и гневаться* и хулить
Его в сердце своем. Иисус же, увидев их безумие, сказал им:
—— Почему ваш бог, который в вас, и его [……] (35) возмущаться* с вашими
душами*? Тот из вас, кто крепок среди людей, пусть представит* человека
совершенного* и предстанет перед Моим лицом*.
И они сказали:
—— Мы крепки.
И не смог их дух* осмелиться предстать [перед Ним], кроме* Иуды Искариота:
он смог предстать Ему, и не смог посмотреть в Его глаза, но* отвернулся назад. Иуда
сказал Ему:
—— Я знаю, Кто Ты и из какого места Ты вышел. Ты вышел из эона* Барбело[12],
бессмертного*, и пославший Тебя —— Тот, Чье имя я не достоин произнести[13].
Иисус же*, зная, что он думает об остальных <свысока>[14], сказал ему:
—— Отделись от них. Я расскажу тебе таинства* царства, ибо тебе возможно
войти в него. Но ты будешь очень опечален! (36) Ведь* иной будет вместо тебя,
чтобы двенадцать [учеников*] вновь стали совершенными в своем боге.
И сказал Ему Иуда:
—— В какой день Ты расскажешь это мне, [и в какой день] взойдет великий день
света потомства?
Когда же* он сказал это, Иисус оставил его.
И* сначала, когда это произошло, Он явился Своим ученикам*, и они сказали
Ему:
—— Учитель! Куда Ты удалился? Что Ты делаешь, оставив нас?
Сказал им Иисус:
—— Я удалялся к иному великому потомству*[15], святому.
Сказали Ему Его ученики:
—— Господи! Что это за великое потомство*, превосходящее нас и святое? Оно
не в этих веках* ныне?
И, услышав это, Иисус рассмеялся. Он сказал им:
—— Почему вы думаете в сердце своем о потомстве* крепком и святом? (37)
Аминь! —— Я говорю вам: все порождения века* сего не увидят [потомства*] этого, и*
никто из воинства* ангелов* звезд[16] не будет царствовать над потомством* этим, и*
никто из порождений человеческих смертных* не сможет прийти к нему, ибо
потомство* это не приходит [..……] появился [……..] потомство* людей, которые среди
[вас], от потомства* [человечества.] [..……] сила [..……] иные силы*. Вы —— цари [среди
них].
Услышав это, [Его] ученики* возмутились в духе* [своем]; ни один не нашел,
что сказать.
Иисус пришел к ним на другой день. Они сказали [Ему]:
—— Учитель! Мы видели Тебя в [видении*][17], ибо* этой ночью мы видели
великие [сны][18] [……..]
Он сказал:
—— Почему вы [..……] осудив себя?[19]
(38) Они же* [сказали:]
—— Мы видели огромный дом[20] и [огромный] жертвенник* [в нем], и двенадцать
человек —— мы говорим: священники —— и имя. Толпа же пребывала* перед
жертвенником* этим, [пока не вышли (?)] священники и [не приняли] служение, [и*]
мы пребывали*.
[Сказал] им [Иисус:]
—— Как выглядят [священники?]
Они же* [сказали:]
—— Некоторые [……..] две седмицы*; [иные] же* приносят в жертву* [своих]
собственных детей; иные —— жен, благословляя [и] презирая друг друга; иные ——
мужеложники[21]; иные совершают убийство и иные творят множество грехов и
беззаконий*[22]. [И] люди, стоящие [над] жертвенником*, призывают Твое имя. (39) И
во всех трудах их изъяна наполняется [жертвенник*] этот[23].
И, сказав это, они замолчали, смущенные. Сказал им Иисус:
—— Почему вы смутились? Аминь! —— Я говорю вам: вы —— священники,
стоящие над жертвенником* этим, призывая* Мое имя, —— и еще Я говорю вам: Мое
имя написано на этом [доме (?)][24] потомства* звезд потомством* человеческим. [И]
они насадили во имя Мое деревья бесплодные*.
И со стыдом сказал им Иисус:
—— Вы —— принятые в служение жертвеннику*, который вы видели. Это бог,
которому вы служите; и двенадцать людей, которых вы видели, —— это вы; и
приносимые в жертву* животные, которых вы видели, —— толпа, которую вы ввели в
заблуждение*[25].
(40) Над жертвенником* этим [встанет] [..……][26] и так он воспользуется* Моим
именем, и будут верны* ему поколения* благочестивых*. После него иной человек
поставит* [блудников*], и иной поставит* детоубийц, иной же мужеложников и
постников*, и остальные —— нечистоту* и беззаконие* и заблуждение*, и говорящих:
«мы —— равные* ангелам*»[27].
И они —— звезды, совершающие всякое дело, ибо сказано поколениям* людей:
«Вот, бог принял вашу жертву* от рук священника, то есть служителя*
заблуждения*; Господь же* повелевает —— Тот, Который Господь над всем, —— в
последний день они будут посрамлены».
(41) Сказал им Иисус:
—— Перестаньте [приносить жертвы*]. [Животные,] которых вы принесете [в
жертву*] на жертвеннике*, выше ваших звезд и ваших ангелов*, и они уже
завершились там. Пусть они будут [..……] перед вами и [……..][28] в поколениях* [……..]
Невозможно хлебопеку* накормить (42) все творение*, которое под [небом]. И [……..]
их [……..] вас. И [……..].
Сказал им Иисус:
—— Перестаньте бороться со Мной! У каждого из вас есть своя звезда, и всякий
[..……][29]
(43) пришел [……..] дерево [……..] века* сего [……..] после времени [……..] но Он пришел
напоить рай*[30] Божий и род*, который пребудет, ибо [Он не] осквернит [путь]
потомства* этого, но* [он пребудет][31] от века до [века].
Сказал Ему Иуда:
—— Рабби[32], какой плод* у этого потомства*?
Сказал Иисус:
—— Все поколения* человеческие —— их души* умрут, эти же*, они, когда*
исполнится время царства, и дух* отделится от них, их тела* умрут*, души* же* их
будут спасены и вознесены.
Сказал Иуда:
—— Что же будут делать остальные поколения* людей?
Сказал Иисус:
—— Невозможно (44) сеять зерно на скале* и получить его плод*. Так еще [……..]
рода* [скверного] и Софии* тленной* [……..] рука, сотворившая человека смертного*.
Их души* войдут в эоны*, которые в высоте. Аминь! —— Я говорю вам: [……..] ангел*
[……..] сила*. Как [……..] этот. Те, которые [……..] потомство* святое [……..] их.
Когда Иисус сказал это, он удалился.[33]
Сказал Иуда:
—— Учитель! Как ты слушал их всех, выслушай и меня, ибо* я видел великое
видение*.
Иисус же*, услышав, рассмеялся и сказал ему:
—— Перестань утруждаться*, тринадцатый бес*[34]! Но рассказывай, Я потерплю*
тебя.
Сказал Ему Иуда:
—— Я видел себя в видении*, и двенадцать учеников* побивали меня камнями.
Они [сильно] (45) преследовали [меня], и я возвратился в место [……..] за Тобой.
Я видел [дом] —— мои глаза не смогут [измерить его], и великие люди окружали
его. И у него была единая крыша*. И посреди дома [толпа] [……..][35] Учитель, прими и
меня с этими людьми!
Ответил [Иисус], сказал:
—— Твоя звезда ввела* тебя в заблуждение*, Иуда, поскольку недостойно
никакое порождение человеческое, смертное*, войти в дом, который ты видел, ибо*
место* это оберегает святых. Место, в котором солнце с луной не будут царствовать
ни* дня, но* всегда будут стоять в вечности* с ангелами* святыми. Вот, Я рассказал
тебе таинства* царства (46) и научил тебя о заблуждении* звезд и [двенадцати
архонтов* (?)][36], которые над двенадцатью эонами*.
Сказал Иуда:
—— Учитель, пусть мое семя* никогда не подчинится* архонтам*!
Ответил Иисус, сказал ему:
—— Пойди[……..][37] [……..] тебя [……..], но ты будешь весьма опечален, видя царство и
все его потомство*.
Услышав это, Иуда сказал Ему:
—— Какую пользу я получил, что Ты отделил меня от этого потомства*?
Ответил Иисус, сказал:
—— Ты станешь тринадцатым и будешь проклят остальными поколениями*. И
ты будешь одолевать их в последние дни. Они будут <……..> тебя, и ты [обратишься]
ввысь, (47) к [потомству*] святому[38].
Сказал Иисус:
—— [Пойдем], Я научу тебя о [сокровенном, которого не] видел никто из людей,
ибо* есть великий эон* и бесконечный, меры которого не видел никто из потомства*
ангелов*, и [великий Дух* незримый][39] в нем, Тот, Которого ни глаз [ангельский*] не
видел, ни* мысль сердца не вместила[40], и не* был Он назван никаким именем[41].
И явилось в месте том облако светлое, и Он сказал: «Пусть появится ангел* для
предстояния* Мне!» И вышел из облака великий ангел* Саморожденный*, Бог
света[42], и появились от Него еще четыре ангела* из иного облака, и они появились в
предстоянии* Саморожденному* ангелу*[43].
И сказал (48) Саморожденный*: «Пусть появится [……..]», и она появилась [……..].
И Он [создал] первое светило*, чтобы [она] царствовала над ним, и сказал: «Пусть
появятся ангелы* для служения [ей». И] появились мириады бесчисленные.
И Он сказал: [«Пусть] появится [эон*] светлый». И он появился. Он установил
второе светило*, чтобы царствовать над ним, с бесчисленными мириадами ангелов*
для служения[44].
И так Он создал остальные эоны света и заставил их царствовать над ними. И
Он создал для них бесчисленные мириады ангелов для служения им.
И был Адамас[45] в первом облаке света, в том, которого не видел никто из тех
ангелов, кого все называют богами[46]. И он……[47]
(49) И [……..] этот [……..по*] образу* [Саморожденного*] и по* подобию [Его]
ангелов*[48] он явил нетленное* [потомство*] Сифа [……..] двенадцати [……..] двадцать
четыре [……..]
Он явил семьдесят два светила* из потомства* нетленного* по воле Духа*, и
семьдесят два светила* явили триста шестьдесят светил* из потомства* нетленного*
по воле Духа*, чтобы стало их число —— пять для каждого. И это их Отец.
Двенадцать эонов* двенадцати светил*, и во всяком эоне* шесть небес*, чтобы
стало семьдесят два неба* семидесяти двух светил*. И в каждом (50) [из них пять]
твердей*, [чтобы стало всего] триста шестьдесят [твердей*][49]. Дана [им] власть* и
великое воинство* ангелов* [бесчисленное] для прославления и служения [..……] [еще]
же* [девственные*] духи*[50] для прославления и [служения] всем эонам* и небесам* и
твердям*.
И это множество бессмертных называют миром* —— то есть тлением* —— Отец,
и семьдесят два светила*, которые с Ним, Саморожденный* и Его семьдесят два
эона*, Тот, из Кого явился первый человек и его нетленные* силы*.
Эон* же*, явившийся с его потомством*, это тот, в котором облако Знания*, и
ангел*, называемый (51) Ил[илиф (?)] и [……..] эон* [……..] После этого сказал [Илилиф]:
«Пусть появятся двенадцать ангелов*, царствуя над бездной* и адом»[51].
И вот, явился из облака [ангел*], и лицо его истекает пламенем, облик же его
осквернен кровью. Есть у него имя —— Небро[52], его переводят* —— «отступник*»[53],
иные же —— «Ялдаваоф»[54]. И еще иной ангел* вышел из облака —— Сакла[55].
Небро же сотворил шестерых ангелов* —— и Сакла —— для предстояния*, и они
породили двенадцать ангелов* в небесах, и каждый взял часть* в небесах, и сказали
двенадцать архонтов* с двенадцатью ангелами*: «Пусть каждый из вас (52) [……..][56]
[……..] ангел*.
Первый —— [Си]ф, называемый Христом*[57]; второй —— Армафоф, который [……..];
третий —— Галила; четвертый —— Иобил; пятый —— Адонай[58]. Это пятеро, ставшие
царями над адом, и прежде над бездной*[59].
Тогда сказал Сакла своим ангелам*: «Сотворим человека по подобию и по
образу*»[60]. И* они вылепили*[61] Адама и его жену Еву[62], называемую в облаке Зоей[63],
ибо под этим именем все поколения* ищут его, и каждое из них называет ее этими
именами.
Сакла же не (53) приказал [……..] если не [……..] потомства* [……..] это [……..]
И сказал ему [архонт]: «Твоя жизнь дана [тебе] на время, и твоим сынам».
Иуда же сказал Иисусу:
—— [Какая] польза, что человек будет жить?
Сказал Иисус:
—— Почему ты удивляешься, что Адам и его потомство* получили свое время в
месте, в котором он получил свое царство, вместе с его архонтом*?
Сказал Иуда Иисусу:
—— Дух* человеческий умирает?
Сказал Иисус:
—— Образ таков. Бог повелел Михаилу дать дух* людям для служения, взаймы;
Великий же повелел Гавриилу[64] дать дух* великому потомству*, не имеющемуцаря[65], дух* и душу*. Поэтому остальные души* [……..]
(54) [……..][66] свет [……..] окружить [……..] дух* в вас. Вы заставили его обитать в
этой [плоти*], в потомстве* ангелов*. Бог же заставил их [дать] знание* Адаму и тем,
кто с Адамом, чтобы цари бездны* и ада не господствовали над ними.
Иуда [же*] сказал Иисусу:
—— Что же будет делать это потомство*?
Сказал Иисус:
—— Истинно* Я говорю вам: звезды исполняются над ними всеми, и* когда*
Сакла завершит свои времена, определенные для него, придет первая звезда и
потомство*, и они завершат то, что сказано[67]. Тогда будут блудить* во имя Мое и умертвят своих детей, (55) и они [……..] и [……..][68] Моего имени [……..] и он будет [……..]
твоя звезда над тринадцатым эоном*.
И после этого Иисус рассмеялся. Сказал [Иуда]:
—— Учитель, [……..]
Ответил [Иисус, сказал]:
—— Я смеюсь [не над вами], но* над заблуждением* звезд, ибо эти шесть звезд
заблуждаются* с этими пятью воинами*[69], и все они погибнут с их творением*.
Иуда же сказал Иисусу:
—— А что будут делать крестившиеся во имя Твое?
Сказал Иисус:
—— Истинно Я говорю [тебе]: это крещение (56) [……..] Мое имя [……..][70] Меня.
Истинно Я говорю тебе, Иуда, что возносящие жертву* Сакла, [своему (?)] богу
[……..] что [……..][71] всякие злые дела. Ты же превзойдешь их всех[72], ибо человека,
который носит Меня в себе[73], ты принесешь в жертву*.
Уже* твой рог вознесся, и твой гнев наполнился, и твоя звезда закатилась, и
твое сердце [захвачено].
(57) Истинно [Я говорю тебе,] твои последние [……..][74] архонт*, и он погибает.
[И] тогда* поднимется образ великого потомства* Адама, ибо прежде неба и земли и
ангелов* пребывает это потомство* благодаря эонам*.
Вот, тебе рассказано все. Подними свои глаза, и ты увидишь облако и свет,
который в нем, и звезды, окружающие его, и звезду путеводную*. Это твоя звезда.
Иуда же поднял глаза, увидел светлое облако и вошел в него. Стоящие на земле
услышали исходящий из облака голос, говоривший: (58) [……..] великое [потомство*]
[……..] образ* [……..][75]
Роптали [же*] их первосвященники*, что Он вошел в комнату* Своей
молитвы*. Были же некие их книжников*[76], наблюдавшие*, чтобы схватить Его на
молитве*, ведь* они боялись народа*[77], ибо Он был для них всех как* пророк*[78].
И они встретили Иуду, они сказали ему:
—— Что делаешь здесь ты?! Ты ученик* Иисуса!
Он же ответил согласно* их желанию. И Иуда взял деньги[79], он предал* им
Его.
Евангелие* Иуды[80].

Перевод Евангелия Иуды выполнен по сетевой публикации транскрипции
коптского текста, подготовленной Родольфом Кассером и Грегором Вурстом. Первое
критическое издание Кодекса Чакос должно быть осуществлено Национальным
Географическим обществом США в конце 2006 года.

Примечания
1
1 «Иуда Искариот» —— в рукописи ιοΔας [πι] cκαριωτ [нс] , греческое Ιουδας ΙσαριοωΘ.
Это прозвище, так же, как и прозвище Иисуса «Назорей», происходит не от названия
населенного пункта. Возможные древнееврейские этимологии: שבר наемник,
«человек платы»; שכך лжец, «человек лжи»; ср. также корень םכך в значении
«предавать» (Ис., 19:4, в LXX παραδιδωμι) и «подкупать» (Езд., 4:5, в LXX μισΘοω).
2
2 «Пока Он еще не пострадал» —— в рукописи empatef'r pas,a —— 'r pas,a может
быть истолковано двояко: и как «пострадать» (греч. πασχω), и как «совершить Пасху»
(греч. ποιεω το πασχα). Именно последней версии следуют издатели —— «до того, как
Он отпраздновал Пасху» (before he celebrated passover). Разрешить проблему
позволяет упоминание «трех дней», во время которых Иисус пострадал и умер, а не
отпраздновал Пасху.
3
3 Ин. 4:48.
4
4 «Таинства» —— греческое μυστηριον .
5
5 «Глас» —— коптское 'x'rot издатели переводят как «дитя» (child), но данная форма
отсутствует в словарях. Кроме того, она ни разу не встречается в библиотеке Наг-
Хаммади. Мы основываем свое понимание на ином предположении: это грубая
ошибка переписчика, исказившего слово xroou —— «глас»; ср. Послание Петра к
Филиппу VIII, 134: «Тогда явился великий свет, так что гора осветилась от взгляда
Того, Кто явился, и Глас воззвал к ним, говоря: Слушайте слова, которые Я скажу
вам. Почему вы ищете Меня? Я —— Иисус Христос, пребывающий с вами вовеки!»;
VIII, 135: «Тогда Глас явился им из света, говоря: Вы сами свидетельствуете, что Я
говорил все это вам, но из-за вашего неверия Я повторю вновь»; VIII, 138: «Тогда
Глас раздался к ним, говоря: Я говорил вам много раз, что вам должно
свидетельствовать, должны повести вас в синагоги и к правителям, чтобы вы
свидетельствовали». Возможно, впрочем, в данном случае мы сталкиваемся с ранним
свидетельством бохайрской формы xortf —— «призрак» (Крам, 704b; Вестендорф,
388).
6
6 «И несколько раз Он являлся Своим ученикам только как глас» —— в рукописи ouhpe
de nsop mafouonx'f enefmachths alla 'nxrot sak'x'e erof xn teumhte ——
буквально: «число же (de) раз Он не являл Себя Своим ученикам (maqhthj), но как
глас —— ты находишь Его в их середине». Семитизм; образцы грамматически точного
перевода таких фраз предложены С.В. Лезовым (Лезов, 1996, 208-210), при этом он
особо отмечает, что подобное построение фразы присуще пост-библейскому ивриту и
арамейскому языку и отсутствует в еврейской Библии. То есть здесь мы сталкиваемся
не с подражанием Септуагинте, а, предположительно, со свидетельством семитского
(еврейского или арамейского) оригинала Евангелия Иуды.
7
7 «И было» —— в рукописи auw afswpe. Подобное построение предложения не
является нормативным для коптского языка; следует предположить выражение kaπ
oeg◊.neto в греческом тексте. Это выражение постоянно повторяется в Септуагинте
(Лезов, 1996, 198-203) и является буквальной передачей ивритского yhyw, вводящего
обстоятельство времени (ср. Мф., 7:28). Но в данном случае временное
обстоятельственное предложение отсутствует, и это позволяет осторожно
предположить, что первоначально текст выглядел так: «И было, <когда Он пришел> в
Иудею к Своим ученикам, в один из дней Он нашел их сидящими, и они собрались,
упражняясь в благочестии». Утрата части текста переписчиком прекрасно объясняет
появление неуместного в ином случае предлога sa —— sa nefmachths —— «к Своим
ученикам».
8
8 «Евхаристия» —— греческое ευχαριστια издатели переводят как «молитва
благодарения» (prayer of thanksgiving), но упоминание «совершающих евхаристию
над хлебом» (eu'r eu,aristi ejn partos) позволяет утверждать, что речь идет именно
об известном обряде. Ср. Евангелие от Филиппа II, 58: «Он сказал в тот день на
евхаристии: О Тот, Который соединил совершенство и свет с Духом Святым, соедини
ангелов с нами, образами» (Трофимова, 1979, 174); Фрагмент о евхаристии в кодексе
XI, 43-44 сохранился очень плохо; название дано издателями на основе
реконструкции текста XI, 43: «[Мы] благодарим [Тебя, мы совершаем евхари]стию,
Отец, [вспоминая о] Твоем Сыне [Иисусе Христе, ибо они] вышли». В поздних
текстах содержится отвратительная карикатура на ортодоксальную евхаристию —— II
Книга Йеу XLIII, 55: «Эти таинства, которые Я дам вам, берегите их, не давайте их
никакому человеку, кроме достойных их. Не давайте их ни отцу, ни матери, ни брату,
ни сестре, ни сроднику, ни за пищу, ни за питьё, ни за женщину, ни за золото, ни за
серебро, ни за что-либо вообще от мира сего. Берегите их. Не давайте никому вообще
за вещи всего этого мира. Не давайте их никакой женщине и никакому человеку из
верующих в семьдесят два архонта или служащих им, и не давайте их тем, кто служит
десяти силам великого архонта, то есть тем, кто вкушает кровь очищения их
нечистоты с истечением мужским, говоря: Мы познали знание истины! - и (ещё): Мы
молимся Богу истины! —— но их бог —— лукавый»; Пистис София IV, 147: «Сказал
Фома: ““мы слышали, что есть некоторые на земле, которые берут сперму (sp◊.rma)
мужчин и менструальную кровь женщины и помещают их в чечевицу и едят её,
говоря: ““Мы веруем во Исава и Иакова””. Подобает это или нет?”” —— Иисус же
разгневался на мир в тот час и сказал Фоме: ““Истинно говорю, что все грехи и все
беззакония —— этот грех превосходит их. Эти (люди) такого рода будут взяты
немедленно во тьму внешнюю и не будут возвращены в Сферу вторично, но будут
истреблены и погублены во тьме внешней, месте, в котором нет ни милости, ни света,
но это плач и скрежет зубов, и все души, которые будут взяты во тьму внешнюю, не
возвращаются вторично, но погибают и расточаются» (Еланская, 2004, 176-177).
9
9 «Он рассмеялся» —— ср. смеющегося Иисуса в писаниях Наг-Хаммади —— Апокриф
Иоанна II, 13: «Он же рассмеялся, Он сказал: Не думай, что, как сказал Моисей, над
водами»; II, 22: «И я сказал Спасителю: Господи, разве не змей научил Адама
вкусить? Спаситель рассмеялся, сказал мне: Змей научил их вкусить от зла
размножения, похотей истления, чтобы он стал полезен для него»; II Слово Сифа VII,
53: «И тогда голос Космократора донесся до ангелов: Я —— Бог, и нет никого другого
рядом со мной. —— Но Я радостно рассмеялся, когда увидел его тщеславие»; VII, 56:
«Я же радовался в вышних над всем владением архонтов и семенем их заблуждения и
тщеславия. И Я смеялся над их невежеством»; VII, 64: «Смешон Архонт, который
сказал: Я —— Бог, и нет никого выше меня! Я единственный Отец Господь и нет
другого рядом со мной! Я Бог-ревнитель, возлагающий грехи отцов на сыновей до
третьего и четвертого поколения, —— как будто он сильнее Меня и Моих братьев. Мы
же невинны перед ним, так как мы не согрешили» (Егоренков, ркп.); Откровение
Петра VII, 82-83: «И Он освободился и стоит радостно, взирая на тех, которые Его
преследовали. И они разделились между собой. Поэтому Он смеется над их
непониманием и знает, что они слепорожденные. Так вот останется то, что
подвержено страданию, поскольку тело это подобие. А то, что было освобождено, это
Мое бестелесное тело. Я же умный Дух полный сияющего света» (Хосроев, 1997,
323).
10
10 «Ваш бог» —— в рукописи pet'nnoute. В устах Иисуса это выражение показывает,
что Он не считает «бога учеников» Своим Богом.
11
11 «Никто из потомства» —— коптскую форму mn laoue n- мы понимаем как «никто
из».
12
12 В рукописи t'b'a'r'b'h'l'w. Ср. Барбело в библиотеке Наг-Хаммади —— Апокриф
Иоанна II, 4-6: «И Его мысль стала делом, и она открылась, явившаяся перед Его
лицом в сиянии Его света. Это первая сила, появившаяся до всех, явившаяся из Его
мысли, то есть Провидение всего. Ее свет светит подобно Его свету. Сила
совершенная, то есть образ незримого, девственный Дух совершенный, первая сила,
слава Барбело, слава, совершенная в эонах, слава откровения. Она прославила
девственный Дух и благословила Его, ибо благодаря Нему она явилась. Это первая
мысль, Его образ. Она стала утробой всего, ибо она до них всех: Мать-и-Отец, первый
Человек, Дух Святой, третий муж, третья сила, третье имя андрогинное, и вечный эон
среди незримых, и первый вышедший. Она, то есть Барбело, попросила у незримого
девственного Духа, дать ей предвидение, и согласился Дух. Когда же Он согласился,
открылось Предвидение, и оно предстало с Провидением, —— оно из мысли незримого
девственного Духа, —— прославляя Его и Его совершенную силу, Барбело, ибо она
появилась благодаря ей»; Евангелие Египтян III, 42: «Вторая сила-восьмерица ——
Мать, дева Барбело»; III, 62: «Тогда великий Сиф благословил великого незваного
девственного Духа, с мужественной девой Барбело, с трижды мужественным
Ребенком, Телмаил Телмаил Эли Эли Махар Махар Сиф, силой живой, воистину
истинно, с мужественной девой Иуилью, с Исифихом, правителем славы, с венцом
его славы, с великим Доксомедоном вечным, с престолами, которые в нем, с силами,
окружающими их, со всей полнотой, как я уже говорил»; III, 68-69: «Эту книгу
написал великий Сиф письменами за сто тридцать лет. Он положил ее на горе,
называемой Хараксио, чтобы в конце времен и сроков, по воле Саморожденного Бога и всей полноты, по дару любви неисследимого, немыслимого Отца, она вышла и
явилась роду нетленному святому великого Спасителя и тех, кто обитает с ними в
любви, с великим незримым вечным Духом, и Его единородным Сыном, и светом
вечным, и Его великой нетленной супругой, и нетленной Софией, и Барбело, и всей
полнотой в вечности. Аминь»; Три стелы Сифа VII, 121-122: «Велик первый из эонов
—— Барбело, Муже-Дева , первая слава невидимого Отца, которую зовут
Совершенной. Ты первая увидела того, кто воистину —— Предсуществующий, так как
он Не-Сущий. Но от Него и благодаря Ему ты предсуществовала в вечности —— Не-
Сущая от Единого Неделимого, Тройной Силы. Ты —— Тройная Сила. Ты —— великая
монада из чистой Монады. Ты —— избранная монада, первая тень святого Отца, свет от Света. Мы благословляем тебя —— ту, которая порождает Совершенство, дает
Вечность. Ты увидела вечных, что они —— от тени, и стала числимой. Но ты нашла,
что осталась Единой. Но будучи ппррии ээттоомм числимой для разделения, ты —— Триада.
Воистину, ты тройственная. Но ты —— Единая (от) Единого» (Егоренков, ркп.);
Зостриан VIII, 118: «И это Бог воистину сущих, созерцающий и являющий Бога. И
она дала силу Тому, кто познал ее, Барбело, эон, знание незримого троесильного
совершенного Духа»; Мелхиседек IX, 16: «Свята, свята, свята Мать эонов, Барбело,
во веки веков!»; Марсан X, 8: «Ибо сила ожидает меня, вводя в эон, то есть мужедева
Барбело»; Троеобразная Протенноя XIII, 38 «Он дал эоны Отцу всех эонов, Который
есть Я, мысль Отца, Протенноя, то есть Барбело, слава совершенная и невидимая,
скрытая, неизмеримая. Я —— образ Духа невидимого, и Все получило образ через меня,
и мать Света, этого, которого она сотворила девственным, та, которая называется
Мирофея, чрево непостижимое, Глас неуловимый и неизмеримый» (Еланская, 2001,
353).
13
13 Ср.: Апокриф Иоанна II, 7: «И поставил незримый девственный Дух
Саморожденного Богом над всем, и Он подчинил Ему всю власть и истину,
пребывающую в Нем, чтобы Он знал все, Тот, Кто назван именем, превосходящим
всякое имя, ибо это имя произнесут достойные его»; также учение об Имени в
Евангелии Истины.
14
14 «Он думает об остальных свысока» —— в рукописи fmeoue epkeseepe etjose.
Издатели переводят «Иуда размышлял о чем-то возвышенном» (Judas was reflecting
upon something that was exalted). Первоначально мы предполагали чтение «он думает
об Ином, Вышнем», но это не соответствует словоупотреблению в Евангелии Иуды.
Здесь слово pkeseepe (pkesepe) следует переводить именно как «остальные» —— ср.:
ниже, стр. 40: «и остальные (pkesepe) —— нечистоту и беззаконие и заблуждение»; стр.
46: «будешь проклят остальными (pkesepe) поколениями». Предполагая ошибку
переписчика, предлагаем исправление fmeoue epkeseepe e——f»jose, что вполне
соответствует контексту.
15
15 «Потомство» —— в рукописи genea, греческое gene£. Корректным переводом этого
слова является и «поколение», и «потомство».
16
16 «Звезды» —— в рукописи здесь и далее коптское siou, аналог греческого astˇ¡r. И
автор, и переводчик Евангелия четко различают блуждающие / заблуждающиеся /
вводящие в заблуждение звезды (siou / ¢st◊.rej pl£nhtej) и их ангелов (¥ggeloj), с
одной стороны, и светила (vwsthr / fwstˇ¡r), с другой. С нашей точки зрения, эти
отрывки призваны подчеркнуть также, что Иуда не следует Провидению, а слепо
подчиняется звездному року, Имармене (e≤.marm◊.nh), неумолимо влекущей его к
предательству и гибели. Об Имармене см. Апокриф Иоанна II, 28: «Он советовался со
своими властями, то есть своими силами, они совершили разврат с премудростью
друг друга и породили друг от друга горькую Имармену, то есть последнюю из оков
подражательных, и она подобна им, ибо они подражают друг другу. И она мучительна
и сильнее той, с которой соединены боги, и ангелы, и бесы, и все поколения до сего
дня, ибо от этой Имармены явились все заблуждения, и насилия, и хулы с узами
забвения, и незнание, и все заповеди тяжкие с грехами тяжкими и великими ужасами.
И этим все творение было ослеплено, чтобы они не познали Бога, Который над ними
всеми. И из-за уз забвения сокрыты их грехи, ибо они связаны мерами и временами и
сроками, и она господствует надо всем». Ср. образ «блуждающих звезд»,
использованный в Иуд., 1:13, в контексте антигностической полемики.
17
17 «Видение» —— греческое Órasij. Cр. Евангелие от Марии BG, 10: «И она начала
говорить им такие слова: Я, —— сказала она, —— я созерцала Господа в видении, и я
сказала Ему: Господи, я созерцала Тебя сегодня в видении. Он ответил и сказал мне:
Блаженна ты, ибо ты не дрогнула при виде Меня. Ибо где ум, там сокровище. —— Я
сказала Ему: Господи, теперь скажи, тот, кто созерцает видение, —— он созерцает
душой или духом? —— Спаситель ответил мне и сказал: Он не созерцает душой и не
духом, но ум, который между двумя, —— и тот, который созерцает видение, и он……»
(Трофимова, 1989, 326).
18
18 «Сны» —— ср.: Евангелие Истины I, 29: «Поскольку был страх и возмущение, и
непостоянство, и двоедушие, и разделение, было много суетности, действовавшей в
<них>, и пустых безумств, как будто они погружаются в сон и находят себя в
тревожных снах, или вв месте, в которое они убегают, или, бессильные, они идут,
преследуя других, или они в нанесении ударов, или они сами получают удары, или
они упали из высоких мест, или они поднимаются по воздуху, не имея крыльев.
Иногда еще, если некие убивают их, нет даже преследующего их, или они
умерщвляют своих ближних, ибо они осквернены их кровью. ННоо тогда, когда они
просыпаются, те, кто проходит через все это, они не видят ничего, те, кто был во всех
этих тревогах, ибо это было ничто».
19
19 «Осудив себя» —— издатели восстанавливают текст ˜˜e™™a——te»t'nxap thut˜˜'n™™ и
переводят «когда вы скрывались» ([when] <you> have gone into hiding). Мы следуем
значению xap «суд, судить» и переводим «вы осудили себя».
20
20 Храм.
21
21 «Мужеложники» —— в рукописи eunkotke m'n 'nxoout; буквально «спят с
мужчинами».
22
22 «Беззаконие» —— греческое ανομια.
23
23 «Наполняется жертвенник этот» —— в рукописи лакуна. Издатели восстанавливают
˜˜e™™s˜˜a™™~umou'x n[i ~necus˜˜ia... et™™'mmau, и переводят «приносятся жертвы до
завершения» (the sacrifices are brought to completion). Мы предлагаем восстановление
˜˜e™™s˜˜af™™mou'x n[i ˜˜p™™ecus˜˜iasthrion et™™'mmau.
24
24 «Дом» —— издатели не восстанавливают текст; мы предлагаем восстановление
ep~e~e~i˜˜h™™¢i.
25
25 См.: прим. 12 к Евангелию Истины.
26
26 Издатели предлагают восстановление «архонт мира сего» 'n[˜˜i par,wn
'mpikos™™mos. Поскольку далее речь идет о другом ччееллооввееккее, это восстановление
представляется нам сомнительным. Возможно, текст следует восстановить 'n[˜˜i
prwme 'mpeeikos™™mos —— «человек мира сего». Ср. «мирского человека» (ourwme
'nkosmikos) во II Слове Сифа VII, 52 (см. ниже, прим. 51).
27
27 «Равные ангелам» —— в рукописи xn'x'isos naggelos. Не исключено, что вся фраза
«и говорящих: мы равные ангелам» (auw netjw 'mmos je anon xn'x'isos naggelos)
является позднейшей вставкой, отражающей полемику против знаменитого
египетского монашества. На это указывает не только анахроничное для писания,
созданного самое позднее во II веке, упоминание «равных ангелам», но и сама
структура предложения.
28
28 Не менее 15 строк отсутствуют. Нижняя часть страницы 41 рукописи была
недоступна издателям. Она, впрочем, не утрачена, но известна только по фотографии
скверного качества, не позволяющей прочесть весь текст. Оборотная сторона, нижняя
часть страницы 42, не известна даже по фотографиям.
29
29 Не менее 17 строк утрачено.
30
30 «Рай» —— см. прим. 155 к Евангелию Истины.
31
31 «Но он пребудет от века до века» —— издатели не восстанавливают текст. Наше
восстановление: al˜˜la snasw™™pe jn enex nsa e˜˜nex™™. Слово путь ([inmoose) в
коптском женского рода, и это позволяет избежать путаницы.
32
32 «Рабби» —— в рукописи ˜˜xrabb™™ei, греческое ραββι. Ср. многократное повторение
этого обращения в Первом Откровении Иакова и канонических Евангелиях Матфея и
Иоанна.
33
33 По контексту непонятно, кто удалился, поскольку беседа Иисуса с Иудой
продолжается
34
34 «Бес» —— греческое δαιμων.
35
35 Одна строка утрачена.
36
36 Издатели не восстанавливают текст. Наше восстановление: au˜˜w pm'n™™tnoous sic!
'n˜˜nar,wn na¢i e™™te ejn pm˜˜'nts™™noous nnaiwn.
37
37 Две строки утрачено.
38
38 «Они будут <……..> тебя, и ты [обратишься] ввысь, к [потомству] святому» ——
перевод коптской фразы senak auw nek~k~t~h epsw¢i etge˜˜nea et™™ouaab@ чрезвычайно
сомнителен. Вероятно, при переписывании утрачен глагол (сказуемое) в начале
фразы. Издатели переводят: «In the last days they will course your ascent to the holy
[generation]».
39
39 «Великий Дух незримый» —— восстановление издателей. В писаниях Наг-Хаммади
«великим незримым Духом» назван Бог. См.: Апокриф Иоанна BG, 22-23: «Он сказал
мне: Единица —— это единовластие, нет начальствующего над ним. Это Бог и Отец
всего, Дух Святой незримый, пребывающий над всем, пребывающий в Своей
нетленности, пребывающий в чистом свете, в который не может смотреть никакой
взгляд. Он —— Дух. Не следует думать о Нём как о боге или что Он таков, ибо Он
превосходит бога»; Евангелие Египтян III, 40-41: «Святая книга [призываний]
великого незримого Духа, Отца, Чьё имя непроизносимо, вышедшего из вышних
полноты, света светлого эонов света, света Молчания Провидения и Отца Молчания,
света Слова и Истины, света нетленностей, света беспредельного, исхождения из
эонов света, Отца неявного, необозначенного, нестареющего, неблаговествованного».

40
40 Ср. 1Кор 2:9; Евангелие от Фомы 17(18): «Иисус сказал: Я дам вам то, чего не
видел глаз, и то, чего не слышало ухо, и то, чего не коснулась рука, и то, что не вошло
в сердце человека» (Трофимова, 1989, 252); Молитва апостола Павла I, А: «Даруй мне
то, чего глаз ангелов не видел, и ухо архонтов не слышало, и что не приходило на
сердце человеку, ставшему ангелом».
41
41 «Не был Он назван никаким именем» —— ср.: Апокриф Иоанна II, 3:
«Неименуемый, поскольку нет того, кто до Него, чтобы дать Ему имя»; Послание
Евгноста III, 72: «Нет имени у Него, ибо имеющий имя —— творение __иного.
Неименуемый это».
42
42 «Саморожденный, Бог света» —— в рукописи pautogenhs (aÙtogenˇ¡j) pnoute
'mpouo¢in —— часто упоминается в писаниях Наг-Хаммади. Интересная особенность:
поскольку Саморожденный Бог рождается не Сам, термин aÙtogenˇ¡j означает не Его
самозарождение, а его рождение от Бога, принадлежность к божественной сущности,
то есть является аналогом термина «единосущный» (ÐmooÚsioj) ортодоксальной
догматики. Подробнее см.: Еланская, 2001, 365, прим. 42 и 44.
43
43 Ср.: Апокриф Иоанна II, 7: «Ибо из света, то есть Христа, и Нетленности, по дару
Духа <явились> четыре светила из Саморожденного Бога».
44
44 Ср.: Послание Евгноста III, 77: «Он создал Себе великий эон для Своего величия,
Он облекся великой властью, Он воцарился над всем творением, Он создал Себе
богов, и архангелов, и ангелов, мириады бесчисленные, для служения».
45
45 Адамас —— первый Адам, в других текстах также Адам света; ср.: писания Наг-
Хаммади —— Апокриф Иоанна II, 8: «Из Предвидения же Ума совершенного
откровением воли незримого Духа и воли Саморожденного —— Человек Совершенный истинный, первое откровение и истина, тот, кого __девственный Дух назвал Древним
Адамасом (pigeradamas)»; Происхождение мира II, 108: «Тогда Пронойа, увидев
этого ангела, возжелала его, он же ненавидел ее, ибо она была во тьме. И она хотела
соединиться с ним, нноо не смогла. Не сумев удовлетворить свое вожделение, она
пролила свой свет на землю. С того дня назван ангел тот Адамом Светлым,
истолкование чего —— человек-кровь светлый. И земля распростерлась над ним,
Адаман святой, истолкование чего —— земля адамантовая святая»; Евангелие Египтян
III, 49: «Ибо он, Адамас, Свет светящий, который из Человека, первый человек, из
которого все вещи возникли, все вещи к нему, и без него ничто не возникло»; III, 51:
«Тогда великое Слово, божественный Саморожденный, с нетленным человеком Адамасом смешались друг с другом. Возникло слово человека, и сам человек возник
благодаря слову».
46
46 «Боги» —— ср.: Послание Евгноста III, 77: «Бессмертным Человеком явилось первое
именование —— Божественность и Царство, ибо Отец, называемый —— Человек-
Самоотец, явил его. Он создал Себе великий эон для Своего величия, Он облекся
великой властью, Он воцарился над всем творением, Он создал Себе богов, и
архангелов, и ангелов, мириады бесчисленные, для служения»; III, 87: «из его
благоволения и его мысли явились силы, те, что названы богами богов. И боги богов
из своих мудростей явили богов. И боги из своих мудростей явили гóсподов гóсподов.
И гóсподы гóсподов из своих суждений явили гóсподов. И гóсподы из своих сил
явили архангелов. И архангелы из своих слов явили ангелов. И из них явились виды,
и облики, и формы, и имена во всех эонах и их мирах».
47
47 В рукописи auw af Вероятно, ошибка писца. На следующей странице текст опять
начинался с auw.
48
48 Издатели не восстанавливают текст. Наше восстановление ˜˜kata™™ cikwn
˜˜'mpautogenhs™™ auw kata pine 'n˜˜nefag™™gelos.
49
49 Ср.: Послание Евгноста III, 84-85: «И когда они явились, те, о ком я уже рассказал,
создал Себе Всеродитель, их Отец, сначала двенадцать эонов для служения
двенадцати ангелам. И во всех эонах было по шести небес, в каждом из них, так что
стало семьдесят два неба семидесяти двух сил, тех, которые явились из Него. И во
всех небесах было по пяти твердей, так что стало триста шестьдесят твердей трехсот
шестидесяти сил, тех, которые явились из них».
50
50 «Девственные духи» —— ср.: Послание Евгноста III, 88-89: «Нетленности, имея
власть, создали себе, каждая из них, великие царства во всех небесах бессмертных и
их твердях, престолы <и> храмы для своего величия, некоторые же в обителях и
колесницах, в славах несказанных, тех, о которых невозможно рассказать никакому
естеству. Они создали себе воинства ангельские, бесчисленные, для служения, и
славу, и еще —— девственных духов светлых, несказанных». Очень близкий отрывок
находится в Происхождении мира, но там создание девственных духов приписано
Ялдаваофу —— II,102: «Родоначальник же Ялдаваоф, обладая великими силами,
словом сотворил для каждого из своих детей небеса, прекрасные обиталища, и по
небесам —— великие славы, лучшие семикратно, престолы и обиталища, и храмы, и
колесницы, и девственных духов, <созерцающих> незримое, и их славы».
51
51 Издатели не восстанавливают имени ангела. Мы основываем восстановление на
тексте Троеобразной Протеннои XIII, 39: «Тогда вышло слово из великого светила
Илилифа, и он сказал: Я царь! Кто принадлежит хаосу и кто принадлежит
преисподней? —— И тотчас его свет явился, воссиявая, имея у себя Епиною, причем
его не просили Силы Сил. Тотчас же явился великий демон, этот, который властвует
над преисподней и хаосом, не имеющий формы и несовершенный, но имеющий
форму славы тех, которые рождены во тьме» (Еланская, 2001, 354).
52
52 Небро —— в рукописи nebrw, вероятно, от ивритского בךא —— «Творец». Ср
Небруэль (nebrouhl) в Евангелии Египтян III, 57: «Тогда увидел Сакла, ангел
ангелов, великого демона, который с ним, Небруэль. И вместе они стали рождающим
духом земли, они породили ангелов для помощи. Сказал Сакла великому ангелу
Небруэль: Пусть появятся двенадцать эонов в [……] эоны, миры……». См. также прим. 57
к Мысли Великой Силы.
53
53 «Отступник» —— греческое αποστατης; ср. Апокриф Иоанна BG, 45: «Нет, но она
(София) увидела зло и отступничество (apostasia), которое произойдет с ее сыном
(Ялдаваофом), она раскаялась». Слово αποστατης обладает еще одним значением ——
«беглый раб».
54
54 Ялдаваоф —— в рукописи ialdabaoc, главный герой гностического
космогонического мифа. Ср.: писания Наг-Хаммади —— Апокриф Иоанна II, 10:
«Когда же она увидела свое желание, оно стало образом изменчивым, —— змея с
мордой льва. Его глаза были как огонь молний сверкающих. Она выбросила его прочь
из тех мест, чтобы никто из бессмертных не увидел его, поскольку она создала его в
неведении. И она окружила его световым облаком. И она поставила в середине облака
престол, чтобы никто не увидел его, кроме Духа Святого, называемого Матерью
живых. Она назвала его именем Ялдаваоф»; II, 11: «И у больного архонта три имени:
первое имя —— Ялтаваоф, второе —— Сакла, третье —— Самаэль»; II, 14: «И глас вышел с
неба, эона вышнего: Есть Человек и Сын Человека! —— Услышал же первый архонт
Ялдаваоф, думая, что этот глас был от его матери, и он не понял, откуда он вышел»;
II,19: «Они дали ему совет, —— чтобы забрать силу матери, —— и сказали ему: Подуй в
его лицо духом твоим, и поднимется его тело. —— И он подул в его лицо своим духом,
то есть силой своей матери. Он не понял, ведь он пребывает в неведении, и вошла
сила матери из Ялдаваофа в душевное тело, изготовленное по подобию предвечного»;
II, 23: «Когда узнал Алдаваоф, что они удалились от него, он проклял свою землю»;
II, 24: «И увидел первый архонт деву, предстоящую Адаму, и что явилась в ней
Эпинойа светлая живая, и исполнился Ялдаваоф неведенья»; Ипостась архонтов II,
95: «И Зоя, дочь Веры-Софии, вскричала и сказала ему: Ты заблуждаешься, Сакла! ——
истолкование чего —— Ялтаваоф. Она дунула в его лицо, и ее дуновение стало для нее
ангелом огненным. И этот ангел связал Ялдаваофа, он сбросил его в преисподнюю,
ниже бездны»; II, 96: «Когда же Ялдаваоф увидел его (Саваофа) пребывающим в
такой великой славе и на такой высоте, он позавидовал ему. И зависть стала
творением двуполым, и это стало началом зависти, и Зависть породила Смерть»;
Происхождение мира II,100: «Вера же София, когда увидела его движущимся в
глубине вод, сказала ему: Юноша, проникни в эти места, —— истолкование чего
«Ялдаваоф». С того дня явилось начало слова, того, которое достигло богов и ангелов
и людей. И созданное словом завершили боги и ангелы и люди. Итак, архонт
Ялдаваоф —— незнающий о силе Веры. Он не видел ее лица, но он видел ее отражение,
говорившее с ним в воде. И из-за этого голоса он назвал себя Ялдаваофом.
Совершенные же называют его Ариэлем, ибо он был подобен льву»; II, 102:
«Родоначальник же Ялдаваоф, обладая великими силами, словом сотворил для
каждого из своих детей небеса, прекрасные обиталища, и по небесам —— великие
славы, лучшие семикратно, престолы и обиталища, и храмы, и колесницы, и
девственных духов, <созерцающих> незримое, и их славы»; II, 102-103: «С того дня
небо установилось со своей землей благодаря Премудрости Ялдаваофа, той, которая
под ними всеми. <……> Саваоф же, сын Ялдаваофа, услышав голос Веры, воспел ее»; II
Слово Сифа VII, 53: «Но архонтами области Ялдаваофа была явлена сфера ангелов, в
которой обращались люди, чтобы они не могли познать Человека Истины»; VII, 68-
69: «А архонты сферы Ялдаваофа не послушали Эннойю, которая пришла к нему от
своей сестры Софии. Они создали сами себе единство с теми, которые пребывали
вместе с ними в смешении огненного облака —— то есть их ревности —— и с теми,
которые были произведены их созданиями, как будто бы они смешались с
благородным удовольствием Церкви» (Егоренков, ркп.); Троеобразная Протенноя
XIII, 39: «Тотчас же явился великий демон, этот, который властвует над преисподней
и хаосом, не имеющий формы и несовершенный, но имеющий форму славы тех,
которые рождены во тьме. Этот же называется Сакла, то есть Самаил Ялтаваоф, этот,
который взял силу, отняв ее у не имеющей зла, одолев ее сначала, а именно Епиною
света, сошедшую вниз, эту, из которой он вышел сначала» (Еланская, 2001, 354);
Премудрость Иисуса Христа BG, 119: «И это осуждение для него, родоначальника,
называемого Ялдаваофом». Характерно, что Ялдаваоф не всегда отождествляется с
Яхве. По крайней мере, его сыновьями названы Саваоф (Апокриф Иоанна, Ипостась
архонтов, Происхождение мира), Адонай (Апокриф Иоанна, Происхождение мира),
Элохим и Яхве —— Апокриф Иоанна II, 24: «И увидел первый архонт деву,
предстоящую Адаму, и что явилась в ней Эпинойа светлая живая, и исполнился
Ялдаваоф неведенья. Когда узнало же Провидение всего, оно послало неких, и они
восхитили Зою из Евы. И осквернил ее первый архонт, и породил от нее сыновей двух
—— первого и второго, Элохима и Яхве. Элохим в облике медведя, а Яхве в облике
кота, и один справедливый, а другой несправедливый. Яхве он поставил над огнем и
воздухом, Элохима же он поставил над водой и землей. И он назвал их именами:
Каин и Авель из-за своего коварства. Даже до сего дня осталось соитие от первого
архонта, и он посеял похоть размножения в принадлежащей Адаму, и он возбудил с
помощью соития порождение подобий тел, и он наполнил их своим подражательным
духом. Двух же архонтов он поставил над началами, так, чтобы они начальствовали
над пещерой».
55
55 Сакла —— в рукописи saklas, на иврите lks (sā.kā.l) «глупец, дурак», —— одно из
наименований Творца видимого мира у христиан-гностиков. Ср. «Сакла» в собрании
Наг-Хаммади —— Апокриф Иоанна II, 11: «И у больного архонта три имени: первое
имя —— Ялтаваоф, второе —— Сакла, третье —— Самаэль»; Ипостась архонтов II, 95: «И
сказал он своим детям: Я —— Бог всего. —— И Зоя, дочь Пистис Софии, воскликнула и
сказала ему: Ты заблуждаешься, Сакла! —— что значит: Ялдаваоф» (Еланская, 2001,
340); Евангелие Египтян III, 57: «Сказал Сакла своим ангелам: Я, Я —— Бог-ревнитель,
и до Меня не было никого, —— доверившись своей сущности. Тогда глас вышел
свыше, говоря: Есть Человек и Сын Человека!»; Откровение Адама V, 74: «И они
придут к Сакла, своему богу. Они войдут в силы, обвиняя великих людей,
пребывающих в их славе. Они скажут Сакла: Какова сила этих людей, представших
Тебе, тех, которых вынесли из семени Хама и Иафета? Их будет четыреста <тысяч>
людей. Они также были приняты в иной эон, из которого они вышли, и они обратили
славу всю твоей силы и царство твоей руки, ибо семя Ноя от его сына сотворило всю
Твою волю со всеми силами в эонах, над которыми царствует твое повеление, с этими
людьми и теми, которые странствуют в их славе не сотворили угодного тебе, но
отвратили все твое множество. —— Тогда бог эонов даст им от тех, кто служили ему
[……]»; Троеобразная Протенноя XIII, 39: «Тотчас же явился великий демон, этот,
который властвует над преисподней и хаосом, не имеющий формы и несовершенный,
но имеющий форму славы тех, которые рождены во тьме. Этот же называется Сакла,
то есть Самаил Ялтаваоф» (Еланская, 2001, 354). Отметим, что в Евангелии Иуды с
«отступником» Ялдаваофом отождествлен другой демон —— Небро.
56
56 Одна строка утрачена.
57
57 «Первый —— [Си]ф, называемый Христом» —— восстановление издателей psorp ˜˜pe
s™™~hc petesaumou˜˜te e™™rof je pe','s. Если восстановление издателей верно, это
единственный отрывок, позволяющий предположить некое «каинитское»
литературное влияние на текст памятника. Отождествление Сифа, первого сына
человека (см.: прим. 18 к Книге Величия Отца), с Христом, Сыном Человека, не
создает проблем. Но как Сиф-Христос оказывается царем «бездны» (см.: прим. 59 к
Посланию Евгноста) и ада? Возможным истолкованием этого отрывка является
представление о «темном двойнике» Спасителя, помазаннике демиурга. Вероятно,
именно к нему относятся три загадочных и смущающих отрывка из VII Кодекса Наг-
Хаммади —— II Слово Сифа VII, 51-52: «Я посетил телесный дом, Я изгнал того, кто
был там изначально, и вошел вв ннееггоо. И все множество архонтов встревожилось, и вся
материя архонтов и силы земного рождения взволновались при виде смешанного
образа. А Я —— Тот, Кто пребывал в нем, не будучи похож на того, кто был там
сначала. Ведь это был мирской человек. А Я, происшедший из мест, находящихся над
небесами, не отрицал, что Я —— Христос, но не явился им в исходившей из Меня
Любви. Я казался нижним частям чужим»; VII, 55-56: «Как они видели и думали, Я
принял мучение, чтобы они вовек не нашли слова оправдания для себя. Ведь смерть
Моя, которая по их мнению произошла, приключилась с ними в их заблуждении и ослеплении, так как они распяли своего человека на собственную погибель. Ведь их
мысли не увидели Меня, так как они были глухи и слепы. Они же, совершив это,
осудили себя. Они видели, что Я был подвергнут мучениям, нноо это был другой. Это
был их отец, который пил желчь и уксус, а не Я. Они били Меня тростью, нноо это был
не Я. Тот, кто нес крест на плечах своих —— это был Симон. Это был другой, на
которого возложили терновый венец. Я же радовался в вышних над всем владением
архонтов и семенем их заблуждения и тщеславия. И Я смеялся над их невежеством»
(Егоренков, ркп.); Откровение Петра VII, 82: «Сказал же Он мне: Будь сильным! Ибо
тебе было дано тайны познать через откровение, что тот, кого они распяли, является
первородным, домом бесов и сосудом, в котором они обитают и который принадлежит Элохиму и кресту, находящемуся под Законом. Тот же, Который стоит
возле него, это живой Спаситель, первая часть от того, которого они схватили. И Он
освободился и стоит радостно, взирая на тех, которые Его преследовали» (Хосроев,
1997, 323). Ср. также Происхождение мира II, 105: «После этого он сотворил церковь
ангельскую, тысячи и мириады бесчисленные, подобную церкви, которая на восьмом
ннееббее. И первородный, называемый «Израиль», то есть «человек, видящий Бога», и
Иной, то есть Иисус Христос, подобный Спасителю, Который над восьмым ннееббоомм,
сидят справа от него на престоле славы», хотя там слова «и Иной, то есть Иисус
Христос» являются, вероятно, позднейшей вставкой.
58
58 Адонай —— см. прим. 73 к Первому Откровению Иакова.
59
59 Цари бездны и ада в писаниях Наг-Хаммади —— Апокриф Иоанна II, 10-11:
«Первый, его имя —— Афоф, его поколения называют [Жнецом]; второй—— Арма, то
есть око огня; третий —— Калила Умбри; четвертый —— Иабил; пятый —— Адонайу,
называемый Саваофом; шестой —— Каин, которого поколения человеческие называют
Солнцем; седьмой —— Авель; восьмой —— Абрисене; девятый —— Иобил; десятый ——
Армупиаил; одиннадцатый —— Мелхеир-Адонеин; двенадцатый —— Белиас, он над
бездной ада. И он установил семерых царей, каждого над твердью неба, над семью
небесами, и пятерых —— над глубиной бездны, чтобы они царствовали»; Евангелие
Египтян III, 58: «Они пошли, каждый из двенадцати ангелов. Первый ангел это Афоф,
которого называют [Жнецом] все великие поколения людей; второй —— Армас, то есть
око огня; третий —— Галила; четвертый —— Иобил; пятый —— Адонай, называемый
Саваофом; шестой —— Каин; которого все великие поколения называют Солнцем;
седьмой —— Авель; восьмой —— Акирессина; девятый —— Иубил; десятый ——
Армупиаил; одиннадцатый —— Археир Адонеин; двенадцатый —— Белиас. Они над
адом и бездной».
60
60 Быт., 1:26; см. также прим. 28 и 30 к Посланию Петра к Филиппу.
61
61 «Вылепили» —— греческое πλασσειν. Cм. прим. 15 к Евангелию Истины.
62
62 Адам и Ева создаются одновременно —— ср.: Быт., 1:25 и 5:2.
63
63 Зоя —— ср.: Быт., 3:20 по тексту Септуагинты: kaπ oek£lesen Adam tÕ Ônoma tÁj
gunaikÕj aÙtoà Zwˇ¡ Óti aÛth mˇ¡thr p£ntwn tîn zèntwn и отражение этого стиха в
собрании Наг-Хаммади —— Апокриф Иоанна II, 23: «Когда узнало же Провидение
всего, оно послало неких, и они восхитили Зою (в рукописи wn'x —— «жизнь») из Евы.
И осквернил ее первый архонт, и породил от нее сыновей двух, первого и второго,
Элохима и Яхве»; III, 38: «Она соединила с ним световое облако, она поставила в
середине облака престол, чтобы никто не увидел его, кроме Духа Святого,
называемого —— Зоя, мать каждого» Ипостась архонтов II, 95: «И он сказал своим
детям: Я —— Бог всего! —— И Зоя, дочь Веры-Софии, вскричала и сказала ему: Ты
заблуждаешься, Сакла! —— истолкование чего —— «Ялдаваоф». Она дунула в его лицо,
и ее дуновение стало для нее ангелом огненным. И этот ангел связал Ялдаваофа, он
сбросил его в преисподнюю, ниже бездны. Его же сын Саваоф, когда увидел силу
этого ангела, покаялся. Он осудил своего отца и его мать, вещество, он отвратился от
него. И он воспел Софию и ее дочь Зою. И София с Зоей восхитили его на седьмое
небо, к низу от завесы, пребывающей между вышними и нижними. И они назвали его
—— бог сил Саваоф, ибо он над силами бездны, ибо София поставила его»;
Происхождение мира II, 104: «И когда Саваоф получил место покоя за свое покаяние,
сверх того дала ему Вера свою дочь Зою с великой властью, чтобы она научила его о
всех пребывающих на восьмом ннееббее»; II, 107: «И до них Зоя, пребывающая с
Саваофом, создала семь сил благих, андрогинов»; II, 115: «В сороковой же день
София-Зоя послала свое дыхание в Адама, не имевшего души. Он начал двигаться по
земле и не смог встать»; Послание Евгноста III, 87-88: «Поэтому Церковь
Восьмерицы явлена андрогинной, дано ей имя частью мужское и частью женское.
Мужчине дано имя —— Церковь, женщине —— Жизнь (zwh), чтобы она явилась, ибо от
женщины возникла жизнь во всех эонах».
64
64 «Михаил и Гавриил» —— помимо Евангелия Иуды Михаил и Гавриил упоминаются
и в других писаниях христиан-гностиков —— Апокриф Иоанна II, 17: «Имеющих силу
над ними —— семеро: Михаил, Уриил, Асменедас, Сафасатоил, Аармуриам, Рихрам,
Амиорпс»; Евангелие Египтян III, 52-53: «Вышли <прислужники>: первый ——
великий Гамалиил, первого великого светила Армозила; и великий Гавриил, второго
великого светила Оройаила; и великий Сам<б>ло, великого светила Давифе; и
великий Абрасакс, великого светила Илилифа».
65
65 «Потомство, не имеющее царя» —— ср.: прим. 150 к Книге Величия Отца.
66
66 Одна строка утрачена.
67
67 II Откровение Иакова V,53: «После того, как он (будет) посрамлен, он возмутится,
что его труд, далекий от эонов, —— ничто, и его наследие явится малым, —— то,
которым он хвалился перед вами, что оно велико. И его дары не благи, его обетования
—— дурные советы, ибо ты —— не от его милосердия, но он творит насилие (над) тобой__.
Он хочет сделать нам несправедливость, и он будет Господом на время, исчисленное
для него».
68
68 Не менее шести строк утрачено.
69
69 Очевидно, подразумеваются «пять царей».
70
70 Девять строк утрачено.
71
71 Три строки утрачено.
72
72 «Превзойдешь» —— в рукописи kna'rxouo eroou throu. Издатели переводят «But
you will exceed all of them». Возможный альтернативный перевод «ты сделаешь
больше их всех». Отметим, что Иуда превзойдет приносящих жертву Сакла именно в
их злых делах.
73
73 «Ибо человека, который носит Меня вв ссееббее, ты принесешь в жертву» —— издатели
переводят это предложение «Ибо в жертву принесешь человека, которым Я облечен»
(For you will sacrifice the man that clothes me). Значение греческого fore√n и всей
коптской фразы prwme gar etvorei 'mmoei knarcusiase 'mmof предполагает скорее не
человека, облеченного Иисусом, а Иисуса, облеченного человеком, приносимым в
жертву.
74
74 Не менее двух строк утрачено.
75

75 Не менее пяти строк утрачено.
76

76 Ср.: Лк., 19:47; 20:19.
77
77 Ср.: Лк., 22:2.
78
78 «Они боялись народа, ибо Он был для них всех как пророк» —— в канонических
Евангелиях эти слова отнесены и к Иисусу (Мф., 21:46), и к Иоанну Крестителю (Мк.,
11:32).
79
79 Показателен рассказ о земле горшечника, выкупленной на эти деньги. См.: Мф.,
27:3-10: «Тогда Иуда, предавший Его, увидев, что Он осужден, и, раскаявшись,
возвратил тридцать сребренников первосвященникам и старейшинам, говоря:
согрешил я, предав кровь невинную. Они же сказали ему: что нам до того? смотри
сам. И, бросив сребренники в храме, он вышел, пошел и удавился. Первосвященники,
взяв сребренники, сказали: непозволительно положить их в сокровищницу
церковную, потому что это цена крови. Сделав же совещание, купили на них землю
горшечника (toà keram◊.wj), для погребения странников(to√j x◊.noij); посему и
называется земля та "землею крови" до сего дня. Тогда сбылось реченное через
пророка Иеремию, который говорит: и взяли тридцать сребренников, цену
Оцененного, Которого оценили сыны Израиля, и дали их за землю горшечника, как
сказал мне Господь». Чтобы раскрыть его значение, следует вспомнить, что
гончарная символика и сам термин «горшечник» (rxy/Ð kerameÚj) связаны в Ветхом
Завете с Творцом, буквально вылепившим Адама из красной земли, то есть из глины;
ср.: Ис., 29:16: «Какое безрассудство! Разве можно считать горшечника, как глину?
Скажет ли изделие о сделавшем его: не он сделал меня? —— и скажет ли произведение
о художнике своем: он не разумеет?», Зах., 11:13: «И сказал мне Господь: брось их в
церковное хранилище, —— высокая цена, в какую они оценили Меня! И взял Я
тридцать сребренников и бросил их в дом Господень для горшечника» и
иудаизирующую интерполяцию в Рим., 9:20: «А ты кто, человек, что споришь с
Богом? Изделие скажет ли сделавшему его: Зачем ты меня так сделал?» (Цветков,
ркп.).
80
80 В рукописи —— peuaggelion 'n¢ioudas, то есть греческое слово κατα ("по",
"согласно") отсутствует. Таким образом, Евангелие Иуды не может быть названо
«Евангелием оотт Иуды». Достаточно сравнить его заглавие с заглавиями других
коптских христианских писаний: peuaggelion pkata cwmas —— Евангелие от Фомы;
peuaggelion pkata vilippos —— Евангелие от Филиппа; kata ¢iwxannhn apokruvon
—— Апокриф Иоанна (в пространной версии ——«от Иоанна»). Также возможно
понимание —— «Благовестие Иуде». Коптский предлог n допускает и такое
истолкование, а в тексте памятника Иисус открывает Иуде «таинства царства».

(Հայերենը՝ մեքենայական թարգմանություն)
--- « մեքենայական թարգմանություն » ---

Նախաբան

Ավետարանի բովանդակությունը. Նախքան դրա մասին խոսելը հուշարձանի պահպանված տեքստը, պետք է ասել, թե ինչ չկա դրանում։ ընթացքում Աղմկոտ գովազդային արշավ՝ կապված Հուդայի Ավետարանի հրատարակման հետ Իսկարիովտացի», կարծիքներ հնչեցին, որ այս Ավետարանը կկարողանա ցնցել Հուդայի՝ որպես դավաճանի ավանդական տեսակետը, որ նա, ընդհակառակը, «ամենասիրելին էր և Հիսուսի ամենավստահելի աշակերտը և հանձնեց նրան մահապատժի իր սեփականության համաձայն կամք հանուն ապագայի փրկության»։
Ընդհանրապես. Ավետարանի տեքստից մենք տեսնում ենք, որ Հիսուսը սիրում է Հուդային, նույնիսկ իմանալով դրա մասին մոտալուտ դավաճանություն, իսկ Հուդան, լսելով թագավորության առեղծվածների մասին հայտնությունները, պատահական հարցեր է տալիս և աստիճանաբար սահում դեպի դավաճանություն՝ չհասկանալով.
Հիսուսի ավելի ու ավելի հստակ նախազգուշացումները. Հիսուսը կանխատեսում է
դավաճանել է Հուդային և ուղղակիորեն ասում է նրան. «Ես քեզ կասեմ թագավորության խորհուրդները, իսկ դու. դու շատ տխուր կլինես», իսկ ավելի ուշ՝ «... բայց շատ կտխրես, երբ տեսնես թագավորությունը և նրա բոլոր սերունդները», ինչը ցույց է տալիս, որ Հուդան կտեսնի թագավորությունը, բայց չի մտնի նրան։ Ձեռագրի 56-րդ էջում Հիսուսի ելույթն արդեն ուղիղ պախարակման տեսք ունի։
Ցավոք սրտի, 55-րդ և 56-րդ էջերի տեքստը շատ վնասված է, և կարելի է ասել մահացած բեկորների բովանդակության վերաբերյալ ցանկացած ենթադրություն, բայց ենթադրությունը կարծես Հիսուսը պատվիրում է Հուդային դավաճանել Իրեն, իսկ հետո անմիջապես սկսում է դատապարտել նրան, չափազանց համարձակ է թվում:
Պետք է նաև ընդգծել, որ Հուդայի Ավետարան չի կարելի անվանել «Հուդայի Ավետարանը». Հուդան, Հիսուսի հետ միասին, սրա գլխավոր հերոսն է Ավետարանը, բայց ոչ նրա հեղինակով, իսկ անանուն հեղինակը նրա մասին ամենուր խոսում է երրորդ դեմքով։
Հայտնի ասացվածք կա, որ «Հուդան չկարողացավ գրել Ավետարանները, որովհետև վերջացավ ինքն իրեն խաչելությունից անմիջապես հետո»: Բացարձակապես ճիշտ! Իհարկե, ավարտելով իմ պատմությունը դավաճանության խիստ լակոնիկ նկարագրությամբ հեղինակը դուրս է թողնում պատմություններ և խաչելություն, և Հուդայի ճակատագիրը և հարությունը: Բայց նա չէր կարող չիմանալ համապատասխան հատվածներ Ավետարաններից (նա մեջբերում է Մատթեոս 14։5, տե՛ս նաև Մատթեոս 21։26, 46), ոչ էլ Իսկարիովտացու ճակատագրի մասին լեգենդներ:
Մենք չպետք է անտեսենք «Հուդայի վերականգնման» սոցիալական նշանակությունը, քանի որ. «քրիստոնեական» հակասեմիտիզմի դեմ պայքարի միջոցներ։ Ես արդեն վերևում նշել եմ Հակասեմիտիզմը չի առաջացել Հուդայի մարդկային անկմամբ կամ նույնիսկ զայրույթով Երուսաղեմի ամբոխը, որը պահանջում էր մահապատժի ենթարկել Արդարին, և ուղղափառ հրեա-Քրիստոնեական վարդապետությունը, որն անհիմն կերպով նույնացնում էր բացահայտվածը Հիսուս Երկնային Հայրը կամ նույնիսկ ինքը՝ Հիսուսը Իսրայել Յահվեի աստվածության հետ: ժամը սա, Հին Կտակարանի օրենքները կամայականորեն փոխանցվեցին Հիսուսին՝ «այս աշխարհի ոչ թագավորին»:
մարգարեություններ «արքա-մեսիայի» և «ընդհանուր եկեղեցի» լինելու մասին Ուղղափառ համայնքն իրեն հռչակեց «նոր Իսրայել», խոստումների ժառանգորդ Եհովան իր ժողովրդին։ Դա այս վարդապետությանը առաքելական իշխանություն տալն է ձեռնարկվեց երկրորդական հուդայականացում, փաստորեն, երկրորդական ապաքրիստոնեացում - ուղղափառ կանոնում ընդգրկված սուրբ գրությունների, ընդհանուր գծերով ավարտվել է 4-րդ դարում։ Դրանից անխուսափելիորեն հետևեց հակասեմիտիզմը.
պահանջելով հրեաներին զրկել «Աստծո ընտրյալ ժողովրդի» կարգավիճակից և վերածել նրանց «որոշող ժողովուրդ». Հուդա Իսկարիովտացու նողկալի կերպարը զարգացավ քրիստոնեականում
մշակույթը հենց այս վարդապետության ազդեցության տակ է և կոչ է արվել այն լուսաբանելու։
Հուշարձանի ամենակարեւոր առանձնահատկությունը զոհաբերության ըմբռնումն է (Θυσια), ուղղակիորեն հակադրվում է խաչելության ուղղափառ ուսմունքին որպես «փրկիչ զոհաբերություն» (լռելյայն՝ որպես «մատուցված մեղքի քավող զոհ Յահվե»): Ավետարանի տեքստում Հիսուսը բազմիցս և շատ խիստ դատապարտում է զոհեր է մատուցում, ինչպես նաև ծաղրում է այն, ինչ աշակերտներն արեցին հացի փոխարեն Eucharist. Ձեռագրի 56-րդ էջում Հիսուսն ասում է Հուդային. «Ճշմարիտ ասում եմ քեզ. Հուդա, որ նրանք, ովքեր զոհ են մատուցում Սակլային, [իրենց(՞)] Աստծուն […] որ […] բոլոր տեսակի չար գործերը:
Դուք կգերազանցեք նրանց բոլորին, քանի որ կբերեք այն մարդուն, ով կրում է Ինձ ձեր մեջ որպես զոհաբերություն։ Հուդան այսպիսով կզոհաբերի Հիսուս մարդուն Սակլոս դևին և դրանով նա կգերազանցի մյուսներին, ովքեր «զոհ են մատուցում» «ամեն տեսակի չար գործերով»։

Սրա հետ սերտորեն կապված է Հիսուսի այլաբանական մեկնաբանությունը Տասներկու աշակերտների տեսիլքները տաճարի, զոհասեղանի (Θυσιαδτηριον) և վերևում կանգնածների մասին քահանաների զոհասեղանը. Ամբողջ հատվածը կարծես մարգարեության իրականացում լինի, բայց Հազիվ թե պետք է վստահել առաջին տպավորությանը և դա հասկանալ որպես օրինակ հակաուղղափառ վեճեր. Ընդհակառակը, տեսիլքի ընդհանուր Հին Կտակարանի համատեքստը տասներկու աշակերտ և այլաբանական համեմատություն «այն ամբոխի, որ դու մտար մոլորությունը» զոհաբերող կենդանիների հետ թույլ է տալիս հաշվի առնել Հիսուսի խոսքերը պախարակում աշակերտների, ովքեր դեռ չգիտեն ճշմարտությունը, և ոչ Ավետարանի հեղինակի վեճերը արդեն գոյություն ունեցող և աճող «կաթոլիկ ուղղափառության» դեմ։ Ծախսեր նշեք նաև «քո աստված» արտահայտությունը, որը Հիսուսի բերանում նշանակում է, որ նա դեռ չի արել աշակերտներ, ովքեր ականատես են եղել հարությանը և հայտնություններ չեն ստացել շարունակում են մնալ հուդայականներ, տեսանելի աշխարհի Արարչի պաշտամունքի կողմնակիցներ. ամուսնացնել Փիլիպպոսի Ավետարանը. «Նա, ով դեռ չի ընդունել Տիրոջը, դեռևս հրեա է»:
Լիոնի Իրպինեուսը և «Կայնիտները». Բացվում է Հուդայի Ավետարանի հրատարակությունը հետազոտողները բախվում են նոր հեռանկարների. Առաջին հերթին դա թույլ կտա նորովի գնահատեք «հերեզիոլոգների» պնդումների ճշմարտացիությունը՝ Իրենեոս Լիոնացին և Տերտուլիանոսը - այս Ավետարանն օգտագործած «Կայնեցիների սարսափելի աղանդի» գոյության մասին։
Ահա նրանց ապացույցները.
1. Ավելին, ոմանք նաև ասում են, որ Կայենը գալիս է ավելի բարձր ուժից, և ճանաչեք Եսավին, Կորխի ցեղին և սոդոմացիներին որպես նրանց տեսակ: Արարիչը պայքարեց հետ նրանցից ոչ ոք չի տուժել, քանի որ Սոֆիային հաջողվել է փրկել և վերադառնալ վերցրեք իր համար այն ամենը, ինչ իրեն էր պատկանում: Հուդա դավաճանը հիանալի հասկանում էր այս ամենը և Առաքյալներից միակը հասկացավ ճշմարտությունը և կատարեց դավաճանության խորհուրդը, որով, ըստ նրանց, ամեն երկրայինը բաժանվում է երկնայինից։ Նրանք ստեղծել է մի կեղծ գիրք, որը կոչվում է Հուդայի Ավետարան:
2. Բացի այդ, ես հավաքեցի նրանց գրությունները, որոնցում նրանք կոչ են անում ոչնչացնել Արգանդի ստեղծումը (υστερα—— այս բառը Հուդայի Ավետարանում չկա, այլ աշխարհի Արարիչը կոչվում է. Նեբրո կամ Ջալդաբաոթ. ——ԴԴ. Ա.Ա.): Ահա թե ինչ են անվանում այդ կառույցը ստեղծել է այս աշխարհը: Միևնույն ժամանակ, ինչ վերաբերում է Կարպոկրատներին, փրկությունը, նրանց կարծիքով.
անհնար է, քանի դեռ մարդն անձամբ չի փորձել ամեն ինչ: Եվ բոլորի հետ ինչ-որ հրեշտակ կապված է մեղավոր և անպարկեշտ գործով, որը լսում է նրանց խոսքերը և խրախուսում է լկտի և անմաքուր արարքի կատարումը. Յուրաքանչյուր նվաճման նշանակությունը Նրանք կնքում են գործողությունը հրեշտակին ուղղված կոչով. «Օ՜, հրեշտակ: Ես ավարտում եմ ձեր գործը: Ի Ես այն մինչև վերջ կտեսնեմ»: Նրանց վարդապետության համաձայն՝ կատարյալ գիտելիքն է այնպիսի գործողությունների անվախ կատարում, որոնք նույնիսկ անթույլատրելի է:
(Irenaeus, Adv. Haer. I 31, 1-2)
...Նրանք գովաբանեցին Կայենին այն ուժի համար, որ կա նրա մեջ: Ընդհակառակը, Աբել արտադրվել է ավելի ցածր հզորությամբ։ Ասողներն էլ գովեցին Հուդային։
դավաճան, քանի որ նա շատ օգուտներ բերեց մարդկային ցեղի համար... «Հուդա, —— Նրանք ասում են, նկատելով, որ Քրիստոսը պատրաստվում է հրաժարվել ճշմարտությունից, մատնեց Նրան. որպեսզի ճշմարտությունը չտապալվի»: Մյուսներն առարկում են՝ ասելով. «Որովհետև ուժերը այս աշխարհը չէր ուզում, որ Քրիստոսը չարչարվի, որպեսզի մարդիկ չարչարվեն փրկություն ստացավ Իր մահով, Նա դավաճանեց մարդկանց փրկության համար»... (Տերտուլիանոս, Adv. Omn. Հաեր. 2) (մեջբերված Աֆոնասինի կողմից, 2002, 268-269 անչափահասով փոփոխություններ):
Նշելով, որ Տերտուլիանոսն ընդհանրապես չի հիշատակում Հուդայի Ավետարանը, իսկ Իրենեոսը՝ ոչ.
մեջբերում է այն և առանձին նշում «Կայնիների գործերից», որոնք նա իբր հավաքված, մենք կարող ենք ողջամտորեն կասկածել, թե արդյոք նույնիսկ մեկը նրանց.
«հերեզիաբանների» վկայությունները, որոնք անկասկած ամենաարժեքավորն են վաղ քրիստոնեության պատմության վերաբերյալ աղբյուրները, պահանջում են հետազոտողին շատ զգույշ և սթափ մոտեցում. Գաղտնիք չէ, որ սեփական անտեղյակությունն ու «հերեզիոլոգներ» շատ հաճախ տրամաբանական փաստարկների անկարողություն փոխհատուցվում է անարդար վեճերով, զրպարտությամբ կամ նույնիսկ պարզապես գռեհիկությամբ հայհոյանքներ և հղումներ այլաշխարհիկ ուժերին: Ավելացնենք, որ տրանսֆերները հազիվ են լինում միգուցե հարյուրավոր «հերետիկոսական աղանդներ» նպատակ ունեին հակադրվել երևակայականին. Հիշենք Տիեզերական ժողովների պատմությունը՝ «ուղղափառության» միասնությունը բազմազանության մեջ.
«հերետիկոսներ», մինչդեռ ամբողջ անտիկենական քրիստոնեությունը պարզապես բազմակենտրոն էր և գոյություն ուներ տարբեր կազմակերպչական ձևերով։ Ցավոք, քննադատական «հերեզիաբանների» ուսումնասիրությունը հաճախ փոխարինվում է պարզապես նրանց մեջբերմամբ հայտարարությունները՝ առանց ճշտելու փորձերի, թե որքանով էին դրանք ճիշտ և նույնիսկ որքանով ծանոթ էին նկարագրված երևույթներին.
Խոսելով «սարսափելի Կայնիտների» մասին՝ չենք կարող բացառել, որ այդ «աղանդը» եղել է պարզապես հորինված Իրենեոսի կողմից, որպես գրոտեսկային ծաղրանկար, մի կողմից, ի Sethian gnosis-ը, իսկ մյուս կողմից՝ Մարկիոնի հայտնի աստվածաբանին՝ «Կայենը և նա.
նմանները, ինչպես նաև սոդոմականները, եգիպտացիներն ու հեթանոսները փրկվեցին Տիրոջ կողմից, երբ Նա իջավ դժոխք, որովհետև նրանք շտապեցին Նրա հետևից, և Նա նրանց տարավ դրախտ, հետո
մինչդեռ Աբելը, Ենոքը, Նոյը և այլ արդար մարդիկ, ինչպես նաև Աբրահամը և ուրիշներ նահապետները, մարգարեների և բոլոր նրանց հետ, ովքեր հնազանդ էին Աստծուն (Արարիչ - Դմ. Ա.), չփրկվեցին, ինչպես օձը, որի մասին նա նույնպես խոսում է. Այս մարդիկ, նա ասաց. գիտեին, որ իրենց աստվածը անընդհատ գայթակղում է իրենց, և այդ պատճառով նրանք չէին հետևում Հիսուսին և նրանք չհավատացին Նրա կանչին, և, հետևաբար, նրանց հոգիները մնացին դժոխքում» (Irenaeus Adv.haer I.27.3, Աֆոնասին, 2002, 271 փոքր փոփոխություններով): Առայժմ միակը Իրենեոսի ճշմարտացիությունը հաստատող ապացույց է տեքստի արտահայտությունը Հուդայի Ավետարանը, որտեղ Սեթը կոչվում է Քրիստոս և «անդունդի թագավոր»:
Հրապարակված հուշարձանի բովանդակությունը և Չակոսի օրենսգրքի համատեքստն ամբողջությամբ չեն ենթադրում են, որ ծածկագրի տերերի աշխարհայացքը շատ տարբեր էր աշխարհայացքի (առնվազն սկզբնական) տերերը Nag-Համմադի. Պետք է ընդգծել, որ աստվածաբանական տարբերությունները այս ժողովածուի տարբեր գրվածքներ, և Հուդայի Ավետարանը պարունակող ծածկագիր մենք մենք կարող ենք ապահով կերպով դա վերագրել այս գաղափարական հոսանքին, թեկուզ միայն այն պատճառով, որից Դրանում պարունակվող չորս սուրբ գրություններից երեքը ներկայացված են նաև Նագ Համմադիում, —— աննշան են և չեն գերազանցում տարբեր աստվածաբանական տարբերությունները Նոր Կտակարանի գրվածքները: Այս տարաձայնությունների պատճառը «աղանդավորությունը» չէ, ինչպես երբեմն դեռևս ենթադրվում է որոշների կողմից, ովքեր չքննադատաբար ընդունում էին ժառանգությունը հայրերը՝ «հերեզիոլոգներ» հետազոտողներ, բայց միանգամայն բնական բազմազանություն ամբողջ ընթացքում ստեղծված գրական հուշարձանների հեղինակների գաղափարները առաջինից երրորդ դարերում՝ որպես լայն կրոնական շարժման մի մաս, որը ընդգրկում էր գրեթե ողջ Հռոմեական կայսրությունը և տարածվեց նրա սահմաններից շատ հեռու:
Հուդայի Ավետարանի թվագրումը. Ավետարանները կապող տեքստային զուգահեռներ Հուդան ոչ միայն Նագ Համմադիի գրվածքներով, այլև Աստվածաշնչի կանոնական գրքերով, այնքան, որ հիպերկրիտիկական ուշ ժամադրության կողմնակիցները կարող են եզրակացության գալ տեքստի կոմպիլատիվ բնույթի և դրա ուշ ծագման մասին։
Հարկ է նշել, սակայն, որ Ավետարանի ante quem ամսաթիվը կարող է սահմանվել որպես մեկ անգամ Իրենեոսի վերոհիշյալ վկայությունը. Բայց հետո, եթե մեր հուշարձանը
իսկապես հավաքածու է, և տեքստային զուգահեռները ոչ միայն ակնհայտ են, դրանք ներխուժող են, ապա մենք պետք է վերանայենք Նագ–ի գրությունների սովորական թվագրումը։
Համմադին «երկրորդ-երրորդ դարի վերջ»՝ հօգուտ առաջին-երկրորդ դարերի (նախ 180): Սա կարևոր է, հատկապես, եթե հիշենք կանոնական այդ խմբագրումը գրությունները հազիվ ավարտվեցին ժամանակին Նիկիայի ժողովի համար, որը տեղի ունեցավ մ չորրորդ դար։
Այնուամենայնիվ, Ավետարանում կա մի հատված, որն անպայման դուր կգա ուշ ժամադրության կողմնակիցները. Ահա. «Եվ նրանք, ովքեր ասում են՝ մենք հավասար ենք հրեշտակներին. -- Նրանք --
աստղեր, որոնք ամեն գործ են անում, որովհետև մարդկանց սերունդներին ասվեց. «Ահա Աստված ընդունեց»:
քո զոհաբերությունը քահանաների, այսինքն՝ մոլորության ծառաների ձեռքով...» (էջ 40)։ Խոսք, Ըստ երևույթին, խոսքը վանականության մասին է. գոնե այլ «հավասար հրեշտակներ»
Քրիստոնեության պատմության մեջ կերպարներ չեն երեւում:

Հուդայի Ավետարան (Իսկարիովտացի)

(33) Թաքնված խոսքը*, որ Հիսուսն ասաց Հուդային Իսկարիովտացին[1] հայտնության մեջ* երեք օր առաջ ութ օր առաջ, մինչդեռ Նա դեռ չէր չարչարվել*[2]։
Հայտնվելով երկրի վրա՝ Նա կատարեց նշաններ և մեծ հրաշքներ[3] փրկության համար մարդկությունը։ Եվ ոմանք քայլում են արդարության ճանապարհով*, մյուսները՝ իրենց ճանապարհով
հանցանք*, տասներկու աշակերտ* կանչվեցին։ Նա սկսեց* խոսել նրանց մասին խորհուրդների*[4] մասին, որոնք վեր են աշխարհից*, և այն մասին, թե ինչ է լինելու վերջում։ Եվ մի քանի անգամ
Նա հայտնվեց Իր աշակերտներին* միայն որպես <ձայն>[5] ——դուք Նրան գտնում եք նրանց մեջ[6]:
Եվ եղավ [7] <երբ Նա եկավ> Հրեաստանում* Իր աշակերտների մոտ*, որ մի օր Նա գտան նրանց նստած, և նրանք հավաքվել էին, բարեպաշտություն էին անում։ [Հանդիպում] Ձեր սեփականը
աշակերտները*, (34) հավաքվեցին, նստած և հացի վրա սուրբ պատարագ էին անում*[8], [Նա] ծիծաղեց[9]: Աշակերտները* ասացին Նրան.
-- Ուսուցիչ! Ինչո՞ւ եք ծիծաղում [մեր] Հաղորդության* վրա: Որ մենք Մենք դա անում ենք արժանապատվորեն:
Նա պատասխանեց և ասաց նրանց.
—— Ես չեմ ծիծաղում քեզ վրա, և ոչ այն փաստի վրա, որ դու դա անում ես քո կամքով, բայց* այն փաստի շուրջ, որ ձեր աստվածը[10] օրհնություն կստանա:
Նրանք ասացին:
—— Ուսուցիչ, դու մեր աստծո որդին […]
Հիսուսն ասաց նրանց.
— Դու ինձ որտեղի՞ց ես ճանաչում։ Ամեն, ասում եմ ձեզ, որ ոչ ոք [11] հետնորդներից* այն մարդիկ, ովքեր ձեր մեջ են, ինձ չեն ճանաչում:
Այս լսելով՝ Նրա աշակերտները սկսեցին զայրանալ և զայրանալ և հայհոյել.
Նա ձեր սրտում: Հիսուսը, տեսնելով նրանց խելագարությունը, ասաց նրանց.
—— Ինչո՞ւ քո մեջ գտնվող աստվածը և նրա [......] (35) պետք է վրդովվեն* քո վրա.
հոգիներ* Ձեզանից նա, ով ուժեղ է մարդկանց մեջ, թող մի տղամարդ ներկայացնի
կատարյալ* և կհայտնվի Իմ դեմքի* առաջ։
Եվ նրանք ասացին.
—— Մենք ուժեղ ենք։
Եվ նրանց հոգին չէր համարձակվում երևալ [Նրա առջև] բացի Հուդա Իսկարիովտացուց.
նա կարողացավ երևալ Նրան և չկարողացավ նայել նրա աչքերի մեջ, բայց* ետ դարձավ։ Հուդա
ասաց նրան.
—— Ես գիտեմ, թե ով ես դու և որտեղից ես եկել։ Դու դուրս եկար դարից* Բարբելո[12],
անմահ*, և Քեզ ուղարկողը Նա է, ում անունը ես արժանի չեմ արտասանել[13]:
Հիսուսը*, իմանալով, որ նա բարձր է գնահատում մյուսների մասին[14], ասաց նրան.
—— Բաժանվեք նրանցից։ Ես ձեզ կասեմ թագավորության խորհուրդները, որովհետև դա հնարավոր է ձեզ համար
մուտքագրեք այն: Բայց դուք շատ տխուր կլինեք: (36) Ի վերջո, մեկ ուրիշը կզբաղեցնի ձեր տեղը, որպեսզի տասներկու [աշակերտները*] դարձյալ կատարյալ դառնան իրենց աստծու մեջ։
Եվ Հուդան ասաց նրան.
——Ո՞ր օրը կպատմես ինձ այս, [և ո՞ր օրը] մեծ օրը կբարձրանա սերունդների լույսը?
Երբ նա այս ասաց, Հիսուսը թողեց նրան։
Եվ նախ, երբ դա եղավ, Նա հայտնվեց իր աշակերտներին* և նրանք ասացին Նրան:
-- Ուսուցիչ! Ո՞ւր ես գնացել։ Ի՞նչ ես անում, թողնում ես մեզ։
Հիսուսն ասաց նրանց.
—— Ես մեկնում էի մեկ այլ մեծ հետնորդ*[15]՝ սուրբ։
Նրա աշակերտներն ասացին Նրան.
-- Աստված! Ի՞նչ է այս մեծ սերունդը*՝ մեզնից բարձր և սուրբ։ Այն այս դարերում* հիմա չէ՞։
Եվ երբ Հիսուսը լսեց այս, ծիծաղեց. Նա նրանց ասաց.
—— Ինչո՞ւ եք ձեր սրտում մտածում զավակների * ուժեղ և սուրբ մասին: (37)
Ամեն։ Ես ասում եմ ձեզ. այս դարի բոլոր սերունդները չեն տեսնի այս [զավակին*] և*
Աստղերի հրեշտակների* զորքերից [16] ոչ մեկը չի թագավորի այս սերնդի վրա, և*
Մարդկային մահկանացուների սերունդներից ոչ մեկը չի կարող գալ նրա մոտ, քանի որ սերունդ* սա չի գալիս [..……] հայտնվել է [……..] մարդկանց սերունդ*, ովքեր [դուք], ժառանգներից* [մարդկության.] [..……] իշխանություն [..……] այլ զորություններ*: Դուք թագավորներ եք [միջ դրանք]:
Այս լսելով՝ [Նրա] աշակերտները խռովվեցին իրենց հոգիներում. ոչ մեկը չի գտնվել ինչ պետք է ասել.
Հաջորդ օրը Հիսուսը եկավ նրանց մոտ: Նրանք ասացին [Նրան].
-- Ուսուցիչ! Մենք տեսանք Քեզ [տեսիլքում*][17], այս գիշեր մենք տեսանք մեծ [երազներ] [18] [……..]
Նա ասաց:
——Ինչո՞ւ եք [........] դատապարտում ձեզ։[19]
(38) Նրանք * [ասացին.
—— Մենք տեսանք մի հսկայական տուն[20] և մի [վիթխարի] զոհասեղան* [դրա մեջ] և տասներկու
մարդ —— ասում ենք՝ քահանաներ —— և անուն. Ամբոխը առջեւում էր
այս զոհասեղանը* [մինչև քահանաները դուրս եկան (՞) և [ստացան] ծառայությունը, [և*] մնացինք*.
[Հիսուսը] [ասաց] նրանց
——Ինչպիսի՞ տեսք ունեն [քահանաները]։
Նրանք ասացին:]
—— Որոշ [……..] երկու շաբաթ*; [մյուսները]* զոհաբերություն* [իրենց սեփականը]
սեփական երեխաներ; մյուսները՝ կանայք, օրհնում [եւ] միմյանց արհամարհելով. մյուսները --
համասեռամոլներ[21]; ոմանք սպանություն են անում, իսկ մյուսները՝ բազմաթիվ մեղքեր և անօրենություն*[22]։ Զոհասեղանի մոտ կանգնած ժողովուրդը կանչում է քո անունը։ (39) Եվ
նրանց բոլոր աշխատանքներում այս [զոհասեղանը*] լի է արատներով[23]։
Եվ այս ասելով՝ նրանք լռեցին՝ ամաչելով։ Հիսուսն ասաց նրանց.
— Ինչո՞ւ ես ամաչում։ Ամեն։ — Ես ասում եմ ձեզ, դուք քահանաներ եք,
Սա զոհասեղանի վերևում կանգնած՝ կանչում է իմ անունը, և դարձյալ ասում եմ ձեզ անունը գրված է այս [տան (?)] [24] աստղերի սերունդների՝ մարդկանց սերունդների կողմից։ [ԵՎ]
Նրանք անպտուղ ծառեր են տնկել Իմ անունով:
Եվ Հիսուսն ամաչելով նրանց ասաց.
——Դու ընդունված ես զոհասեղանի* ծառայության մեջ, որը տեսար։ Սա աստված է ում դուք ծառայում եք; և այն տասներկու մարդիկ, որ տեսար, դու ես. Եվ զոհաբերվող կենդանիները, որոնք դուք տեսաք, ամբոխը, որի մեջ դուք առաջնորդեցիք մոլորություն*[25]։
(40) Զոհասեղանի* վերևում սա [կկանգնի] [..……][26] և նա կօգտագործի* իմը անունը և բարեպաշտների սերունդները հավատարիմ կլինեն նրան։ Նրանից հետո ևս մեկ մարդ * [պոռնիկներ*] կստեղծեն, ոմանք մանկասպաններ կստեղծեն, իսկ մյուսները համասեռամոլներ և ծոմ պահողները*, իսկ մնացածը՝ անմաքրություն* և անօրինություն* և մոլորություն* և ասելով.
«մենք հավասար ենք հրեշտակների*»[27]:
Եվ նրանք այն աստղերն են, որ անում են ամեն գործ, քանի որ մարդկանց սերունդներին* ասվեց.
«Ահա Աստված ընդունեց քո զոհը քահանայի, այսինքն՝ ծառայողի ձեռքից. սխալ պատկերացումներ*; Տերը պատվիրում է. Նա, ով Տեր է բոլորի վրա, ներս վերջին օրը նրանք ամաչելու են»։
(41) Յիսուս ըսաւ անոնց.
——Դադարեցրե՛ք [զոհաբերությունները*]։ [Կենդանիներ], որոնց դուք կբերեք զոհաբերիր*] զոհասեղանի վրա, քո աստղերի և քո հրեշտակների* վերևում, և նրանք արդեն կան ավարտվեց այնտեղ: Թող նրանք լինեն [........] ձեր առջև և [........][28] սերունդների համար* [........]
Անհնար է, որ հացթուխը կերակրի (42) բոլոր արարածներին, որոնք գտնվում են [երկնքի] տակ։ ԵՎ [……..]
դրանք [……..] դուք: ԵՎ [……..].
Հիսուսն ասաց նրանց.
— Դադարիր ինձ հետ կռվելը։ Ձեզնից յուրաքանչյուրն ունի ձեր սեփական աստղը, և յուրաքանչյուրը
[..……] [29]
(43) եկավ [……..] ծառը [……..] այս տարիքի* [……..] [……..] ժամանակից հետո, բայց Նա եկավ ջրիր Աստծո դրախտը*[30] և այն սերունդը, որը կդիմանա, որովհետև [Նա] չի պղծի [ճանապարհը]
սրա հետնորդները, բայց* [նա կմնա] [31] դարից [տարիքի]։
Հուդան ասաց նրան.
—— Ռաբբի[32], ի՞նչ պտուղ* ունի այս սերունդը*։
Հիսուսն ասաց.
—— Մարդկանց բոլոր սերունդները,—— նրանց հոգիները* կմեռնեն, նույնն են*, նրանք, երբ* թագավորության ժամանակը կկատարվի, և ոգին* կբաժանվի նրանցից, նրանց մարմինները* կմեռնեն* և նրանց հոգիները*
կփրկվի և կբարձրանա:
Հուդան ասաց.
—— Ի՞նչ են անելու մարդկանց մնացած սերունդները։
Հիսուսն ասաց.
—— Անհնար է (44) ժայռի վրա հացահատիկ ցանել և նրա պտուղը ստանալ։ Այսպիսով, նաև [...]
բարի* [վատ] և Սոֆիան* ապականված* [……..] այն ձեռքը, որը ստեղծել է մահկանացու մարդուն*։
Նրանց հոգիները* կմտնեն դարեր*, որոնք բարձրության վրա են։ Ամեն։ —— Ես ձեզ ասում եմ՝ [……..] հրեշտակ*
[……..] ուժ*. Սրա նման. Նրանք, ովքեր [……..] սերունդներ* սուրբ են [……..] նրանց:
Երբ Հիսուսն այս ասաց, գնաց [33]:
Հուդան ասաց.
-- Ուսուցիչ! Ինչպես բոլորին լսեցիր, այնպես էլ ինձ լսիր, որովհետև ես մեծ բաներ տեսա տեսիլք*.
Երբ Հիսուսը* լսեց դա, ծիծաղեց և ասաց նրան.
—— Դադարիր անհանգստանալ*, տասներեքերորդ դև*[34]։ Բայց ասա ինձ, ես համբերատար կլինեմ* դու.
Հուդան ասաց նրան.
—— Ես ինձ տեսա տեսիլքում*, և տասներկու աշակերտ* քարկոծեցին ինձ։
Նրանք [ուժգին] (45) հետապնդեցին [ինձ], և ես վերադարձա այն տեղը [……..] Քո հետևից:
Ես տեսա [տունը], աչքերս չեն կարող [չափել այն], և մեծ մարդիկ շրջապատեցին իր. Եվ մի տանիք ուներ*։ Եվ տան մեջտեղում [ամբոխը] [……..][35] Ուսուցիչ, ընդունիր և
ես այս մարդկանց հետ!
[Հիսուսը] պատասխանեց և ասաց.
—— Քո աստղը քեզ մոլորեցրեց*, Հուդա, որ անարժան է Մարդկային ոչ մի արարած, մահկանացու*, չի մտնի այն տունը, որը դուք տեսաք, քանի որ*տեղ* այն պաշտպանում է սրբերին։ Մի տեղ, որտեղ արևն ու լուսինը չեն թագավորի ոչ մի օր, այլ միշտ հավերժության մեջ կկանգնի հրեշտակների և սրբերի հետ: Ահա, ասացի ձեզ թագավորության խորհուրդները (46) և սովորեցրեց ձեզ աստղերի և տասներկուսի մոլորության մասին. արքոնս* (՞)][36], որոնք տասներկու էոնից բարձր են*։
Հուդան ասաց.
—— Վարդապե՛տ, թող իմ սերունդը* երբեք չհնազանդվի արխոնտներին*։
Հիսուսը պատասխանեց և ասաց նրան.
—— Գնա[……..][37] [……..] դու [……..], բայց շատ կտխրես, երբ տեսնես թագավորությունը և նրա բոլոր սերունդները*։
Այս լսելով՝ Հուդան ասաց նրան.
——Ի՞նչ օգուտ ստացա, որ ինձ բաժանեցիր այս սերունդից*։
Հիսուսը պատասխանեց և ասաց.
——Դու կդառնաս տասներեքերորդը և անիծված կլինես մնացած սերունդների կողմից*։ ԵՎ դուք կհաղթահարեք նրանց վերջին օրերին: Նրանք <……..> ձեզ, և դուք [կ] վերև, (47) դեպի [հետնորդներ*] սուրբ[38]։
Հիսուսն ասաց.
—— [Արի], ես քեզ կսովորեցնեմ [գաղտնիքի մասին, որը ոչ ոք չի տեսել] որովհետև կա մի մեծ դար* և անսահման, որի չափը սերունդներից ոչ ոք չի տեսել* հրեշտակները* և [մեծ Հոգին* անտեսանելի] [39] նրա մեջ, ումից [հրեշտակի*] աչք չկա Ես տեսա, որ սրտի միտքը չի տեղավորվում[40], և Նրան ոչ մի անունով չեն կոչել[41]։
Եվ այնտեղ մի պայծառ ամպ հայտնվեց, և նա ասաց. «Թող հրեշտակ հայտնվի*, որովհետև առաջիկա* Ինձ! Եվ ամպից դուրս եկավ մի մեծ հրեշտակ* Ինքնածին* Աստված լույս[42], և ևս չորս հրեշտակներ* հայտնվեցին Նրանից մեկ այլ ամպից, և նրանք հայտնվեցին այնտեղ կանգնած* Ինքնածին* հրեշտակի* առաջ*[43]։
Եվ Ինքնածինը* ասաց (48). «Թող [……..] հայտնվի», և նա հայտնվեց [……..]:
Եվ նա [ստեղծեց] առաջին լուսատուին, որ [նա] թագավորի նրա վրա, և ասաց.
հրեշտակները* կհայտնվեն՝ ծառայելու [նրան»։ Եվ] անթիվ անհամար հայտնվեցին։
Եվ նա ասաց. Եվ նա հայտնվեց: Նա տեղադրեց նրա վրա թագավորելու երկրորդ լուսատու*՝ անթիվ-անհամար հրեշտակների հետ* ծառայության համար[44]։
Եվ այսպես, Նա ստեղծեց լույսի մնացած դարերը և նրանց թագավորեց նրանց վրա: ԵՎ Նա նրանց համար ստեղծեց անթիվ անհամար հրեշտակներ՝ նրանց ծառայելու համար:
Եվ Ադամասը45 լույսի առաջին ամպի մեջ էր, այն ամպի մեջ, որը նրանցից ոչ ոք չտեսավ հրեշտակներ, որոնց բոլորը աստվածներ են անվանում[46]։ Եվ նա……[47]
(49) Եվ [……..] սա [……..ի*] [Ինքնա– ծնվածի*] պատկերով և [Նրա] նմանությամբ։
հրեշտակներին*[48] նա հայտնեց անապական* [զավակին*] Սեթին [……..] տասներկու [……..] քսան չորս [……..]
Նա բացահայտեց յոթանասուներկու լուսատուներ* սերունդներից* անապական* ըստ Հոգու կամքի*, և յոթանասուներկու լուսատուներ* հայտնվեցին երեք հարյուր վաթսուն լուսատուներ* սերունդներից* անապական* ըստ Հոգու կամքի*, այնպես որ նրանց թիվը յուրաքանչյուրի համար դառնում է հինգ։ Եվ սա նրանց Հայրն է:
Տասներկու դար* տասներկու լուսատուներ* և ամեն դարաշրջանում* վեց երկինք*, այնպես որ կար յոթանասուներկու երկինք* յոթանասուներկու լուսատու*։ Եվ յուրաքանչյուրում (50) [որից հինգն են]
երկնակամարներ*, [ընդհանուր կազմելու համար] երեք հարյուր վաթսուն [երեկոյան*][49]։ իշխանություն տրվեց [նրանց] և հրեշտակների մեծ բանակ* [անթիվ] փառավորման և ծառայության համար [..……] [ավելին] նույն * [կույս*] ոգիները*[50] փառավորման և [ծառայության] համար բոլոր դարերում* և երկնքին* և Ես կրկնում եմ*.
Եվ անմահների այս բազմությունը կոչվում է աշխարհ*, այսինքն՝ ապականություն* — Հայր, և յոթանասուներկու լուսատուները, որոնք Նրա հետ են՝ Ինքնածինն ու Նրա յոթանասուներկուսը
Էոն*, Նա, Ումից հայտնվեցին առաջին մարդը և նրա անապական զորությունները*։
Էոնը, որը հայտնվեց իր սերնդի հետ, այն է, որի մեջ Գիտելիքի ամպն է, և հրեշտակը* կանչեց (51) Իլ[իլիֆ (?)] և [……..] աեոն* [……..] Դրանից հետո [Իլիլիթն] ասաց.
«Թող հայտնվեն տասներկու հրեշտակներ*, որոնք թագավորում են անդունդի և դժոխքի վրա»[51]:
Եվ ահա, մի [հրեշտակ*] հայտնվեց ամպից, և նրա դեմքը հոսեց բոցով, և նրա տեսքը. արյունով ներկված. Նա անուն ունի —— Նեբրո[52], թարգմանված է*—— «ուրաց*»[53],
մյուսները՝ «Ջալդաբաոթ»[54]։ Եվ մեկ այլ հրեշտակ* դուրս եկավ ամպից՝ Սակլա[55]:
Նեբրոն ստեղծեց վեց հրեշտակներ* —— և Սակլային—— առաջ կանգնելու համար, և նրանք ծնեց տասներկու հրեշտակներ* երկնքում, և ամեն մեկն իր մասնակցությունն ունեցավ երկնքում և ասաց.
տասներկու արքոնտ* տասներկու հրեշտակներով*. «Թող ձեզանից յուրաքանչյուրը (52) [……..][56] [……..] հրեշտակ*.
Առաջինը [S]f է, որը կոչվում է Քրիստոս*[57]; երկրորդը Արմաթոթն է, որը [……..];
երրորդ - Գալիլա; չորրորդ — Ջոբիլ; հինգերորդ՝ Ադոնայ[58]։ Սրանք այն հինգն են, ովքեր դարձան թագաւորները դժոխքի վրայ, իսկ առաջ՝ անդունդի վրայ *[59]:
Այնուհետև Սակլան ասաց իր հրեշտակներին*. «Եկեք ստեղծենք մարդուն նմանությամբ և դրանից հետո պատկեր*»[60]։ Եվ նրանք ձևավորեցին*[61] Ադամին և նրա կնոջը՝ Եվային[62], որը կոչվում էր Զոի[63] ամպի մեջ, որովհետև այս անվան տակ բոլոր սերունդներն են փնտրում նրան, և նրանցից յուրաքանչյուրը նրան անվանում է սրանք
անունները.
Սաքլան (53) չի պատվիրել [……..], եթե ոչ [……..] սերունդ* [……..] սա [……..]
Եվ [արքոնդը] ասաց նրան. «Քո կյանքը որոշ ժամանակով տրվեց քեզ և քո որդիներին»:
Հուդան ասաց Հիսուսին.
—— [Ի՞նչն է] օգուտը, որ մարդը կապրի։
Հիսուսն ասաց.
——Ինչու՞ ես զարմանում, որ Ադամն ու նրա սերունդները* իրենց ժամանակն անցան
այն վայրը, որտեղ նա ստացավ իր թագավորությունը՝ իր արքոնի հետ միասին։
Հուդան ասաց Հիսուսին.
—— Մարդու ոգին մեռնո՞ւմ է։
Հիսուսն ասաց.
—— Պատկերն այսպիսին է. Աստված Միքայելին պատվիրեց հոգի* տալ մարդկանց ծառայության՝ փոխառությամբ.
Մեծը հրամայեց Գաբրիելին[64], որ ոգի* տվի մեծ սերնդին*, որը չունի թագավոր[65], ոգի* և հոգի*։ Հետևաբար, մնացած հոգիները* [……..]
(54) [……..][66] լույսը [……..] շրջապատում է [……..] ոգին* ձեր մեջ: Դու ստիպեցիր նրան բնակվել
այս [մարմինը*]՝ հրեշտակների սերունդներից։ Աստված ստիպեց նրանց գիտելիք տալ Ադամին և նրանց
ով Ադամի հետ է, որպեսզի անդունդի* ու դժոխքի թագավորները չտիրապետեն նրանց։
Հուդան ասաց Հիսուսին.
——Ի՞նչ կանի այս սերունդը*։
Հիսուսն ասաց.
—— Ճշմարիտ* ասում եմ ձեզ. աստղերը լցված են բոլորի վրա, և* երբ*
Սակլան կավարտի իր համար նշանակված ժամանակները, կգա առաջին աստղը և
սերունդ*, և նրանք կլրացնեն ասվածը[67]։ Այնուհետև նրանք կպոռնկություն կգործեն Իմ անունով և կսպանեն իրենց երեխաներին, (55) և նրանք [……..] և [……..][68] Իմ անունը [……..], և նա կլինի […… ..]
քո աստղը տասներեքերորդ դարից բարձր է*.
Եվ դրանից հետո Հիսուսը ծիծաղեց. [Հուդան] ասաց.
-- Ուսուցիչ, [……..]
Պատասխանեց [Հիսուսն ասաց].
—— Ես ծիծաղում եմ [ոչ թե քեզ վրա], այլ* աստղերի մոլորության* վրա, այս վեց աստղերի համար
մոլորվեք* այս հինգ ռազմիկների հետ*[69], և նրանք բոլորը կկորչեն իրենց ստեղծագործությամբ*:
Հուդան ասաց Հիսուսին.
——Իսկ ի՞նչ են անելու նրանք, ովքեր մկրտվում են Քո անունով։
Հիսուսն ասաց.
——Ճշմարիտ ասում եմ [ձեզ]. սա մկրտություն է (56) [……..] Իմ անունը [……..][70] Ես:
Ճշմարիտ ասում եմ քեզ, Հուդա, որ նրանք, ովքեր զոհ են մատուցում Սակլային, իրենց (?)] աստծուն.
[……..] որ [……..][71] բոլոր տեսակի չար արարքները: Դու բոլորին կգերազանցես[72] տղամարդու համար
ով ինձ տանում է իր մեջ[73], դու կզոհաբերես*։
Քո եղջյուրն արդեն բարձրացել է, և քո բարկությունը լցվել է, և քո աստղը մայր է մտել, և
ձեր սիրտը [գրավված է]:
(57) Ճշմարիտ [ես ասում եմ ձեզ] ձեր վերջին [……..][74] արքոնը*, և նա կորչում է:
[Եվ] այդ ժամանակ * կբարձրանա Ադամի մեծ սերնդի * պատկերը, որովհետև երկնքի և երկրի և.
հրեշտակներ* այս սերունդը* մնում է դարերի շնորհիվ։
Այստեղ ձեզ ամեն ինչ ասվել է։ Բարձրացրեք ձեր աչքերը և կտեսնեք ամպ և լույս
որը նրա մեջ է, և այն շրջապատող աստղերը և առաջնորդող աստղը*։ Սա ձեր աստղն է:
Հուդան բարձրացրեց աչքերը, տեսավ պայծառ ամպ և մտավ դրա մեջ։ Գետնին կանգնած
լսվեց մի ձայն, որը գալիս էր ամպից, որն ասում էր.
[……..] պատկեր* [……..][75]
Նրանց քահանայապետները* տրտնջում էին, որ Նա մտել է Իր սենյակը։
աղոթքներ*. Որոշ դպիրներ*[76] հսկում էին* Նրան բռնելու համար աղոթք*, քանի որ* նրանք վախենում էին մարդկանցից*[77], որովհետև Նա բոլորի համար մարգարեի պես էր*[78]։
Եվ նրանք հանդիպեցին Հուդային և ասացին նրան. --Ինչ ես անում այստեղ?! Դու Հիսուսի աշակերտն ես։
Նա պատասխանեց՝ ըստ իրենց ցանկության. Եվ Հուդան վերցրեց փողը[79], հանձնեց նրանց Նրան.
Հուդայի Ավետարան*[80].

Հուդայի Ավետարանի թարգմանությունը՝ հիմնված տառադարձության առցանց հրապարակման վրա Ղպտիական տեքստ, պատրաստել են Ռոդոլֆ Կասերը և Գրեգոր Վուրսթը։ Առաջին Չակոսի օրենսգրքի քննադատական հրատարակությունը պետք է իրականացվի Ազգային-ի կողմից ԱՄՆ աշխարհագրական ընկերությունը 2006թ.

Նշումներ
1
1 «Հուդա Իսկարիովտացին» —— ձեռագրում ιοΔας [πι] cκαριωτ [ns], հունարեն Ιουδας ΙσαριοωΘ։
Այս մականունը, ինչպես Հիսուսի «Նազարեցին» մականունը, անունից չի գալիս կարգավորումը։ Հնարավոր եբրայական ստուգաբանություններ՝ שבר վարձկան, «վճարել մարդ»; שכך ստախոս, «ստի մարդ»; ամուսնացնել նաև םכך արմատը իմաստով «դավաճանել» (Ես. 19:4, LXX παραδιδωμι) և «կաշառել» (Եզր. 4:5, LXX μισΘοω):
2
2 «Քանի դեռ նա չի տառապել» —— ձեռագրում empatef'r pas,a —— 'r pas,a գուցե.
մեկնաբանվում է երկու կերպ՝ և՛ որպես «տառապել» (հունարեն πασχω), և՛ որպես «զատիկ տոնել»:
(հունարեն՝ ποιεω το πασχα)։ Դա վերջին տարբերակն է, որին հետևում են հրատարակիչները —— «նախկինում
Նա նշեց Զատիկը» (մինչև նա նշում էր Պասեքը): Լուծեք խնդիրը թույլ է տալիս հիշատակել այն «երեք օրերը», որոնց ընթացքում Հիսուսը չարչարվեց և մահացավ, և ոչ
նշեց Զատիկը։
3
3 Հովհաննես 4։48։
4
4 «Հաղորդություններ» —— հունարեն μυστηριον.
5
5 «Ձայն» — Ղպտական «x'rot»-ը հրատարակիչների կողմից թարգմանվում է որպես «երեխա», բայց այս ձևը.
ոչ բառարաններում: Բացի այդ, նրան երբեք չեն գտել Նագ–ի գրադարանում։
Համմադի. Մենք մեր ըմբռնումը հիմնում ենք այլ ենթադրության վրա. դա կոպիտ է
պատճենահանողի սխալը, ով խեղաթյուրել է xroou - «ձայն» բառը. ամուսնացնել Պետրոսի թուղթը
Ֆիլիպ VIII, 134. «Այնուհետև հայտնվեց մի մեծ լույս, այնպես որ լեռը լուսավորվեց՝ տեսնելով. Նա, ով հայտնվեց, և Ձայնը կանչեց նրանց՝ ասելով. Լսե՛ք այն խոսքերը, որ ես կասեմ քեզ. Ինչու՞ ես փնտրում Ինձ: Ես Հիսուս Քրիստոսն եմ, որը ձեզ հետ է մնում հավիտյան»։
VIII, 135. «Այնուհետև լույսից ձայն հայտնվեց նրանց, որ ասում էր. Դուք ինքներդ եք վկայում, որ ես. Ես ասացի ձեզ այս ամենը, բայց ձեր անհավատության պատճառով նորից կկրկնեմ դա»; VIII, 138. «Ապա Նրանց մոտ մի ձայն եկավ. «Ես ձեզ բազմիցս ասել եմ, թե ինչ եք պարտք վկա՛, քեզ պիտի տանեն ժողովարաններն ու կառավարիչների մոտ, որպեսզի դու ցուցմունք է տվել»: Թերևս, սակայն, այս դեպքում մենք վաղաժամկետ բախվում ենք վկայություն բոհայրական ձևի xortf — «ուրվական» (Kram, 704b; Westendorf,
388):
6
6 «Եվ մի քանի անգամ Նա երևաց Իր աշակերտներին միայն որպես ձայն» - ձեռագրում ouhpe.
de nsop mafouonx'f enefmachths alla 'nxrot sak'x'e erof xn teumhte ——
բառացիորեն. «Քանի անգամ Նա չհայտնվեց Իր աշակերտներին (մախթջ), բայց ինչպես. ձայն, դու գտնում ես Նրան նրանց մեջ»: Սեմիտիզմ; քերականորեն ճշգրիտ օրինակներ Նման արտահայտությունների թարգմանություններ առաջարկվել են Ս.Վ. Լեզով (Lezov, 1996, 208-210), մինչդեռ նա հատկապես նշում է, որ նման արտահայտությունների կառուցումը բնորոշ է հետբիբլիական եբրայերենին և արամեերեն և չի հանդիպում եբրայերեն Աստվածաշնչում։ Այսինքն, այստեղ մենք հանդիպում ենք ոչ թե Յոթանասունի ընդօրինակմամբ, այլ, ենթադրաբար, սեմականի վկայությամբ.
(եբրայերեն կամ արամեերեն) Հուդայի Ավետարանի բնօրինակը:
7
7 «Եվ եղավ» —— ձեռագրում auw afswpe։ Այսպիսի նախադասության կառուցում չկա
նորմատիվ է ղպտի լեզվի համար. պետք է ենթադրել kaπ արտահայտությունը
oeg◊.neto հունարեն տեքստով. Այս արտահայտությունն անընդհատ կրկնվում է Յոթանասնից (Լեզով, 1996, 198-203) և եբրայերեն yhyw-ի բառացի թարգմանությունն է՝ ներմուծելով.
ժամանակի հանգամանքը (հմմտ. Մատթ. 7։28)։ Բայց այս դեպքում դա ժամանակավոր է մակդիրային դրույթ չկա, և դա թույլ է տալիս ուշադիր ենթադրենք, որ տեքստը սկզբնապես այսպիսի տեսք ուներ. «Եվ եղավ այնպես, որ <երբ Նա եկավ> Հրեաստանն իր աշակերտներին, մի օր նրանց նստած գտավ, և նրանք հավաքվեցին, բարեպաշտություն գործել»։ Արտագրողի կողմից տեքստի մի մասի կորուստը հիանալի բացատրում է այլապես անպատշաճ նախադրյալի տեսքը sa —— sa nefmachths —— «Իր ուսանողները."
8
8 «Eucharist» —— հունարեն ευχαριστια հրատարակիչները թարգմանում են որպես «աղոթք գոհություն» (շնորհակալական աղոթք), սակայն հիշատակվում է «Հաղորդություն մատուցողների.
հացի վրայով» (eu'r eu, aristi ejn partos) թույլ է տալիս մեզ պնդել, որ դա հենց հայտնի ծեսի մասին. Ամուսնացնել. Ավետարան Փիլիպպոս II-ի, 58. «Նա ասաց այն օրը Eucharist. Ով Նա, ով կատարելությունը և լույսը միավորեց Սուրբ Հոգու հետ, միացի՛ր հրեշտակները մեզ հետ, պատկերներ» (Տրոֆիմովա, 1979, 174); Հատված Հաղորդության մասին Կանոնագրքում XI, 43-44 շատ վատ է պահպանվել; հրատարակիչների կողմից տրված վերնագիր՝ հիմնվելով
XI, 43 տեքստի վերակառուցումներ.
Հա՛յր, [հիշելով] Քո Որդուն [Հիսուս Քրիստոսին, քանի որ նրանք] դուրս են եկել»։ Ավելի ուշ տեքստերը պարունակում են Ուղղափառ Հաղորդության զզվելի ծաղրանկար —— II
Գիրք Յեհու XLIII, 55. «Այս արարողությունները, որ ես կտամ ձեզ, հոգ տար նրանց մասին, մի տվեք դրանք.
ոչ մեկին, բացի նրանց արժանիներից: Մի տվեք դրանք ձեր հորը, մորը կամ եղբորը, ոչ քրոջ, ոչ հարազատի, ոչ ուտելու, ոչ խմելու, ոչ կնոջ, ոչ ոսկու համար, ոչ արծաթ, այս աշխարհից ոչ մի բանի համար: Հոգ տանել նրանց մասին: Ընդհանրապես ոչ մեկին մի տվեք այս ամբողջ աշխարհի բաների համար: Մի տվեք դրանք որևէ կնոջ կամ որևէ անձի հավատացողներ յոթանասուներկու արքոններին կամ նրանց ծառայողներին, և մի տվեք դրանք նրանց, ովքեր ծառայում են. մեծ արքոնի տասը զորություններին, այսինքն՝ նրանց, ովքեր ճաշակում են իրենց մաքրման արյունը անմաքրություն մարդկանց արտահոսքի հետ՝ ասելով. - և (նաև): Մենք Մենք աղոթում ենք ճշմարտության Աստծուն: —— բայց նրանց աստվածը չար է»; Պիստիս Սոֆիա IV, 147. «Ասաց Թոմաս. «Մենք լսել ենք, որ երկրի վրա կան ոմանք, ովքեր սերմ են ընդունում (sp◊.rma) տղամարդկանց և կանանց դաշտանային արյունը և լցնել ոսպի մեջ և ուտել, «Մենք հավատում ենք Եսավին և Հակոբին»։ Արդյո՞ք դա տեղին է, թե՞ ոչ»:
այդ ժամին բարկացավ աշխարհի վրա և ասաց Թովմասին անօրինություն - այս մեղքը գերազանցում է նրանց: Այս տեսակի (մարդիկ) կվերցվեն անմիջապես արտաքին խավարի մեջ և երկրորդ անգամ չի վերադարձվի ոլորտ, այլ կվերադարձվի ավերված և կործանված արտաքին խավարի մեջ, մի վայր, որտեղ չկա ոչ ողորմություն, ոչ լույս, բայց սա լաց և ատամների կրճտում է, և բոլոր հոգիները, որոնք կտարվեն արտաքին խավարի մեջ, չեն նրանք երկրորդ անգամ են վերադառնում, բայց կորչում են և վատնում» (Elanskaya, 2004, 176-177):
9
9 «Նա ծիծաղեց» - տես. Ծիծաղելով Հիսուսը Նագ Համադիի գրություններում —— Ապոկրիֆոն Հովհաննես II, 13. «Եվ նա ծիծաղեց, ասաց.
ջրեր»; II, 22. «Եվ ես ասացի Փրկչին. Տե՛ր, օձը չի՞ սովորեցրել Ադամին.
համ? Փրկիչը ծիծաղեց և ասաց ինձ. Օձը սովորեցրեց նրանց ճաշակել չարությունը:
բազմապատկվելը, ապականության ցանկությունները, որպեսզի նա օգտակար լինի նրան»; Սեթ VII-ի II խոսքը,
53. «Եվ հետո Տիեզերականի ձայնը հասավ հրեշտակներին. Ես Աստված եմ, և ուրիշ ոչ ոք չկա.
Իմ կողքին. ——Բայց ես ուրախ ծիծաղեցի, երբ տեսա նրա ունայնությունը»; VII, 56:
«Բարձրագույնով ուրախացա արքոնտների ամբողջ ունեցվածքի և նրանց մոլորության սերմի համար, ունայնություն. Եվ ես ծիծաղեցի նրանց անտեղյակության վրա»; VII, 64. «Ծիծաղելի է Արքոն, ով
«Ես Աստված եմ, և ինձնից բարձր մարդ չկա»: Ես միակ Հայր Տերն եմ և ոչ ևս մեկը իմ կողքին! Ես նախանձոտ Աստված եմ, որ հայրերի մեղքերը դնում է որդիների վրա մինչև երրորդ և չորրորդ սերունդը, կարծես նա ինձնից և իմ եղբայրներից ավելի ուժեղ լիներ։ Մենք մենք անմեղ ենք նրա առջև, քանի որ մեղք չենք գործել» (Եգորենկով, ՌԿՊ); Հայտնություն Պետրոս VII, 82-83. «Եվ նա ազատ արձակվեց և ուրախ կանգնելով՝ նայում էր նրանց, ովքեր. հետապնդվել է. Եվ նրանք բաժանվեցին իրար մեջ. Ահա թե ինչու Նա ծիծաղում է նրանց վրա թյուրիմացություն և գիտի, որ կույր են ծնվում: Այսպիսով, ինչ մնում է դա ենթակա է տառապանքի, քանի որ մարմինը նմանություն է: Իսկ այն, ինչ ազատ է արձակվել, այն է Իմ անմարմին մարմինը. Ես խելացի ոգի եմ՝ լի փայլուն լույսով» (Խոսրոև, 1997 թ.
323):
10
0 «Քո Աստված» —— pet'nnoute ձեռագրում։ Հիսուսի բերանում այս արտահայտությունը ցույց է տալիս որ Նա «աշակերտների աստվածը» չի համարում իր Աստվածը։
տասնմեկ
11 «Հետնորդներից ոչ մեկը» —— ղպտիական ձևը mn laoue n— մենք հասկանում ենք որպես «ոչ մեկը։
-ից»:
12
12 ձեռագրում t'a'r'b'h'l'w. Ամուսնացնել. Բարբելոն Նագ Համադի գրադարանում —— Ապոկրիֆա Հովհաննես II, 4-6. «Եվ Նրա միտքը դարձավ գործ, և այն հայտնվեց՝ հայտնվելով Նրա առջև դեմքը Նրա լույսի պայծառության մեջ: Սա առաջին զորությունն է, որ հայտնվեց բոլորի առջև, որը եկավ Նրա կողմից մտքերը, այսինքն՝ ամեն ինչի Նախախնամությունը։ Նրա լույսը փայլում է Նրա լույսի պես: Ուժ կատարյալ, այսինքն՝ անտեսանելիի պատկեր, կույս Հոգու կատարյալ, առաջին զորություն, Բարբելոյի փառքը, դարերում կատարյալ փառքը, հայտնության փառքը: Նա փառաբանեց կույս Հոգին և օրհնեց Նրան, որովհետև նրա շնորհիվ նա հայտնվեց: Սա առաջինն է մտածեց, Նրա պատկերը. Նա դարձավ ամեն ինչի արգանդը, որովհետև նա բոլորից առաջ էր՝ առաջինը՝ մայրն ու հայրը Մարդ, Սուրբ Հոգի, երրորդ ամուսին, երրորդ զորություն, երրորդ անուն անդրոգեն և հավերժական էոն անտեսանելիների մեջ և առաջինը հայտնվեց: Նա, այսինքն Բարբելոն, հարցրեց անտեսանելիին կույս Հոգին, որպեսզի նրան հեռատեսություն տա, և Հոգին համաձայնվեց: Երբ Նա համաձայնեց, Պրովիդենսը բացվեց, և այն հայտնվեց Պրովիդենսի հետ, դա անտեսանելիի մտքից է կույս Հոգին, փառաբանելով Նրան և Նրա կատարյալ զորությունը, Բարբելոն, նրա համար հայտնվեց նրա շնորհիվ»; Եգիպտացիների Ավետարան III, 42. «Երկրորդ զորությունը ութնապատիկ է. Մայրիկ, օրիորդ Բարբելո»; III, 62. «Այնուհետև մեծ Սեթը օրհնեց մեծին անկոչ կույս Հոգին, խիզախ օրիորդ Բարբելոյի հետ, եռակի քաջարի հետ Որպես երեխա, Թելմայիլ Թելմայիլ Էլի Էլի Մահար Մահար Սեթը, իրոք, կենդանի ուժով իսկապես, խիզախ օրիորդ Ջուլի հետ, փառքի տիրակալ Իսիֆիչի հետ, թագով նրա փառքը՝ հավերժական մեծ Դոքսոմեդոնի հետ, նրա մեջ գտնվող գահերով, զորություններով, շրջապատելով դրանք՝ իրենց ողջ ամբողջականությամբ, ինչպես արդեն ասացի»; III, 68-69. «Այս գիրքը մեծ Սեթը գրավոր գրել է հարյուր երեսուն տարվա ընթացքում: Նա պառկեցրեց նրան սարի վրա կոչվել է Charaxio, որպեսզի ժամանակների և ժամանակաշրջանների վերջում, Ինքնածին Աստծո կամքով և ամբողջ լիությամբ, անքննելի, աներևակայելի Հոր սիրո պարգևով նա դուրս գա և հայտնվեց մեծ Փրկչի անապական սուրբ ցեղին և նրանց հետ բնակվողներին սեր, մեծ անտեսանելի հավիտենական Հոգով, և Նրա միածին Որդու և լույսի հետ հավիտենական, և Նրա մեծ անապական կինը, և անապական Սոֆիան, և Բարբելոն և բոլորը լիություն հավերժության մեջ: Ամեն»; Սեթ VII-ի երեք սյուներ, 121-122. «Մեծ է դարերից առաջինը.
—— Բարբելո, Կույս Ամուսին, անտեսանելի Հոր առաջին փառքը, որը կոչվում է.
Կատարյալ: Դուք առաջինն էիք, որ տեսաք Նրան, ով իսկապես Նախագոյին է, քանի որ նա Գոյություն չունի: Բայց Նրանից և Նրա շնորհիվ դուք նախապես գոյություն էիք հավերժության մեջ ——
Գոյություն ունենալով Մեկ Անբաժանելիից, Եռակի Ուժից: Դուք Եռակի Ուժն եք: Դու հզոր ես մի մոնադ մաքուր Մոնադից: Դու ընտրյալ մոնադն ես, Սուրբ Հոր առաջին ստվերը, լույս Լույսից: Մենք օրհնում ենք ձեզ, նա, ով ստեղծում է կատարելություն, տալիս է Հավիտենականություն. Դու տեսար հավերժականներին, որ նրանք ստվերից էին, և դու համարվեցիր։ Բայց դուք գտաք որ մնաց Մեկ: Բայց բաժանման համար չափազանց շատ լինելով՝ դուք եռյակ եք:
Իսկապես, դուք եռակի եք. Բայց դու միակն ես (մեկից)» (Եգորենկով, րկ.); Զոստրիան VIII, 118. «Եվ սա է իսկական էակների Աստվածը, ով խորհում և բացահայտում է Աստծուն: ԵՎ նա ուժ տվեց նրան, ով ճանաչեց նրան, Բարբելու, էոն, անտեսանելի եռուժի իմացություն. կատարյալ ոգի»; Մելքիսեդեկ IX, 16. «Սուրբ, սուրբ, սուրբ դարերի մայր, Բարբելո, հավիտյան!"; Մարսան X, 8 տարեկան.
Բարբելո»; Triple Protennoe XIII, 38 «Նա տվեց դարեր բոլոր դարերի Հորը, Ով. այնտեղ ես եմ, Հոր միտքը, Պրոտեննոին, այսինքն՝ Բարբելոն, փառքը կատարյալ և անտեսանելի, թաքնված, անչափելի։ Ես անտեսանելի Հոգու պատկերն եմ, և ամեն ինչ պատկեր ստացավ իմ միջոցով, և լույսի մայրը, որին նա ստեղծեց կույս, նա, ով կոչվում է Միրոթեա, անհասկանալի արգանդ, անորսալի և անչափելի ձայն» (Էլանսկայա, 2001 թ.
353):
13
13 Համեմատեք՝ Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 7. «Եվ անտեսանելի կույս Հոգին դրվեց.
Ինքնածին Աստծո կողմից բոլորի վրա, և Նա հնազանդեցրեց Նրան ամբողջ զորությունն ու ճշմարտությունը,
բնակվում է Նրա մեջ, որպեսզի նա կարողանա իմանալ ամեն ինչ, Նա, ով կոչվում է գերազանց անունով
ամեն անուն, որովհետև այդ անունը կարտաբերեն նրան արժանիները»; նաև անվան վարդապետությունը
Ճշմարտության Ավետարան.
14
14 «Նա մտածում է ուրիշների մասին» —— ձեռագրում fmeoue epkeseepe etc.
Հրատարակիչները թարգմանում են «Հուդան արտացոլում էր»
ինչ-որ բանի վրա, որը բարձրացված էր): Մենք ի սկզբանե մտադիր էինք կարդալ «նա կարծում է
Ուրիշի, Բարձրագույնի մասին», բայց դա չի համապատասխանում Հուդայի Ավետարանի գործածությանը։
Այստեղ pkeseepe (pkesepe) բառը պետք է թարգմանվի հենց այնպես, ինչպես «մնացածը» - տես.
ներքևում, էջ 40. «իսկ մնացածը (փկեսեփե) - անմաքրություն և անօրինություն և մոլորություն»; էջ
46. «դուք անիծվելու եք մնացած (փկեսեփե) սերունդների կողմից»: Ենթադրելով սխալ
պատճենող, մենք առաջարկում ենք ուղղում fmeoue epkeseepe e——f»jose, որը բավականին
համապատասխանում է համատեքստին.
15
15 «Սերունդ» —— ձեռագրում genea, հունարեն գեն£։ Սրա ճիշտ թարգմանությունը
Բառերը և՛ «սերունդ» են, և՛ «զավակ»։
16
16 «Աստղեր» — այսուհետ՝ ղպտիական siou ձեռագրում, հունարեն astˇ¡r-ի անալոգը։ ԵՎ
Ավետարանի հեղինակն ու թարգմանիչը հստակ տարբերում են թափառական / մոլորված /
մոլորեցնող աստղերը (siou / ¢st◊.rej pl£nhtej) և նրանց հրեշտակները (¥ggeloj),
մի կողմից, իսկ լուսատուը (vwsthr / fwstˇ¡r), մյուս կողմից: Մեր տեսանկյունից սրանք
Հատվածները նպատակ ունեն նաև ընդգծելու, որ Հուդան չի հետևում Նախախնամությանը, այլ կուրորեն
ենթարկվում է աստղային ճակատագրին՝ Իմարմենեին (e≤.marm◊.nh), որն անխնա ձգում է նրան դեպի
դավաճանություն և մահ. Իմարմենի մասին տե՛ս Apocrypha of John II, 28. «Նա խորհրդակցեց
իրենց իշխանությունների կողմից, այսինքն՝ սեփական ուժերով, նրանք խելամտությամբ անառակություն գործեցին
միմյանց և միմյանցից ծնեցին դառը Իմարմենան, այսինքն՝ կապանքներից վերջինը
ընդօրինակող, և նա նրանց նման է, քանի որ նրանք ընդօրինակում են միմյանց: Եվ դա ցավալի է
և ավելի ուժեղ, քան այն, որի հետ միավորված են աստվածները, հրեշտակները, դևերը և մինչև այս պահը բոլոր սերունդները
օր, որովհետև այս Իմարմենայից եկան բոլոր սխալները, բռնությունը և կապանքներով հայհոյանքը.
մոռացության և տգիտության, և բոլոր ծանր պատվիրանները ծանր մեղքերով և մեծ սարսափներով:
Եվ դրանով բոլոր արարածները կուրացան, որպեսզի չճանաչեն Աստծուն, որ իրենցից վեր է
բոլորին. Եվ մոռացության կապանքների պատճառով նրանց մեղքերը թաքնված են, քանի որ դրանք կապված են չափերով և ժամանակներով և
պայմանները, և նա տիրում է ամեն ինչին»: Ամուսնացնել. «Թափառող աստղերի» պատկերը
օգտագործված Հուդա 1։13-ում հակագնոստիկական վեճի համատեքստում։
17
17 «Տեսիլք» —— հունարեն Órasij. Ամուսնացնել. Ավետարան Մարիամի Բ.Գ., 10. «Եվ նա սկսեց
ասա նրանց այս խոսքերը. «Ես, - ասաց նա, - ես տեսա Տիրոջը տեսիլքի մեջ, և ես
Նա ասաց նրան. Տե՛ր, ես քեզ այսօր տեսա տեսիլքում: Նա պատասխանեց և ասաց ինձ.
Երանի քեզ, որովհետև դու չշեղվեցիր Իմ հայացքից: Որովհետև որտեղ միտք կա, այնտեղ էլ գանձ կա: -- Ես
Նրան ասաց
հոգի՞, թե՞ հոգի. Փրկիչը պատասխանեց ինձ և ասաց. Նա իր հոգով չի մտածում և չի մտածում
ոգին, բայց միտքը, որը գտնվում է երկուսի միջև, և՛ տեսիլքի մասին մտածողն է, և՛ դրա մասին…»:
(Տրոֆիմովա, 1989, 326):
18
18 «Երազներ» ——տես՝ Ճշմարտության Ավետարան I, 29. «Որովհետև կար վախ և վրդովմունք, և
անկայունություն, երկմտածություն և պառակտում, շատ ունայնություն էր գործում
<նրանց>, ու դատարկ խելագարություն, ասես քուն են մտնում ու հայտնվում մեջը
անհանգստացնող երազներ, կամ մի տեղ, որտեղ նրանք փախչում են, կամ, անզոր, գնում են,
ուրիշներին հետապնդելով, կամ նրանց հարվածելիս, կամ նրանք իրենք են հարվածներ ստանում, կամ
նրանք ընկել են բարձր տեղերից, կամ բարձրանում են օդով առանց թեւերի։
Երբեմն նաև, եթե ինչ-որ մեկը սպանում է նրանց, նրանց հետապնդողն անգամ չկա, կամ նրանք
նրանք սպանում են իրենց մերձավորներին, քանի որ նրանք պղծված են իրենց արյունով: Ոչ, ապա, երբ նրանք
արթնացեք, նրանք, ովքեր անցնում են այս ամենի միջով, նրանք ոչինչ չեն տեսնում, նրանք, ովքեր եղել են բոլորի մեջ
այս անհանգստությունները, քանի որ դա ոչինչ էր»:
19
19 «Ինձ դատապարտելով» — հրատարակիչները վերականգնում են ˜˜e™™a——te"t'nxap thut˜˜'n™ և
թարգմանվել է «when you were hiding» ([when] <դու> թաքնվել ես): Մենք հետևում ենք
նշանակում է xap «դատարան, դատավոր» և թարգմանիր «դու քեզ դատապարտեցիր»։
20
20 Տաճար.
21
21 «Սոդոմիա» —— ձեռագրում eunkotke m'n 'nxoout; բառացիորեն «քնիր հետ»
տղամարդիկ»:
22
22 «Անօրինություն» —— հունարեն ανόμια.
23
23 «Այս զոհասեղանը լցված է»՝ ձեռագրի բացը։ Հրատարակիչները ապաքինվում են
˜˜e™™s˜˜a™™~umou'x n[i ~necus˜˜ia... et™™'mmau, և թարգմանել «զոհաբերություններն արվում են մինչև
ավարտը» (զոհաբերությունները հասցվում են ավարտին): Առաջարկում ենք վերականգնում
˜˜e™™s˜˜˜af™™mou'x n[i ˜˜p™™ ecus˜˜iasthrion և ™™'mmau:
24
24 «Տուն» —— հրատարակիչները չեն վերականգնում տեքստը. առաջարկում ենք վերականգնում
ep~e~e~i˜˜h™™¢i.
25
25 Տե՛ս՝ մոտ. 12 Ճշմարտության Ավետարանին։
26
26 Հրատարակիչներն առաջարկում են վերականգնել «այս աշխարհի արքոնը» 'n[˜˜i par,wn.
'mpikos™™mos. Քանի որ այն, ինչ հաջորդում է, մեկ այլ chcheelloovveekkei-ի մասին է, սա վերականգնում է
մեզ կասկածելի է թվում. Թերևս տեքստը պետք է վերականգնվի 'n[˜˜i
prwme 'mpeeikos™™mos —— «այս աշխարհի մարդ»: Ամուսնացնել. «աշխարհիկ մարդ» (ourwme
'nkosmikos) II Word of Seth VII, 52 (տե՛ս ստորև, ծանոթագրություն 51):
27
27 «Հավասար հրեշտակներին» —— xn'x'isos naggelos ձեռագրում։ Հնարավոր է, որ ամբողջ արտահայտությունը
«և ասելով. մենք հավասար ենք հրեշտակներին» (auw netjw 'mmos je anon xn'x'isos naggelos)
ավելի ուշ ներդիր է, որն արտացոլում է հայտնիների դեմ վեճերը
Եգիպտական վանականություն. Սա ցույց է տալիս ոչ միայն այն, ինչ անախրոնիկ է սուրբ գրություններում,
ստեղծվել է ամենաուշը 2-րդ դարում, հիշատակվում է «հրեշտակներին հավասար», բայց և
նախադասության կառուցվածքը.
28
28 Առնվազն 15 տող բացակայում է: Ձեռագրի 41-րդ էջի ստորին հատվածն էր
հասանելի չէ հրատարակիչներին: Այն, սակայն, կորած չէ, այլ հայտնի է միայն լուսանկարներից։
անորակ, ինչը անհնարին է դարձնում ամբողջ տեքստը կարդալը: Հետևի կողմը, ներքևում
42-րդ էջի մի մասը նույնիսկ լուսանկարներից հայտնի չէ։
29
29 Առնվազն 17 տող է կորել։
երեսուն
30 «Դրախտ» —— տես ծանոթագրություն։ 155 Ճշմարտության Ավետարանին։
31
31 «Բայց նա կմնա դարից դար»,– հրատարակիչները չեն վերականգնում տեքստը։ Մերն է
վերականգնում. al˜˜la snasw™™pe jn enex nsa e˜˜nex™™: Ճանապարհ ([inmoose) բառը մեջ
Ղպտիները կանացի են, և դա խուսափում է շփոթությունից:
32
32 «Ռաբբի» —— ձեռագրում ˜˜xrabb™™ei, հունարեն ραββι։ Ամուսնացնել. կրկնություն
այս կոչը Հակոբոսի Առաջին Հայտնությունում և Մատթեոսի կանոնական Ավետարաններում և
Ջոն.
33
33 Համատեքստից պարզ չէ, թե ով է հեռացել, քանի որ Հիսուսը խոսեց Հուդայի հետ
շարունակվում է
34
34 «Դև» —— հունարեն δαιμων.
35
35 Մեկ տող բացակայում է։
36
36 Հրատարակիչները չեն վերականգնում տեքստը: Մեր վերականգնումը. au˜˜w pm'n™™tnoous sic!
'n˜˜nar,wn na¢i e™™te ejn pm˜˜'nts™™ noous nnaiwn.
37
37 Երկու տող բացակայում է։
38
38 «Նրանք քեզ <……..> կտան, և դու վեր կվերադառնաս դեպի սուրբ սերունդը» ——
ղպտիական արտահայտության թարգմանությունը senak auw nek~k~t~h epsw¢i etge˜˜nea et™™ouaab@ ծայրահեղ
կասկածելի. Հավանաբար, վերաշարադրման ժամանակ սկզբի բայը (նախդիրը) կորել է
արտահայտություններ. Հրատարակիչները թարգմանում են
[սերունդ]»:
39
39 «Մեծ անտեսանելի ոգին» —— հրատարակիչների վերականգնում։ Նագ Համմադիի գրվածքներում
Աստված կոչվում է «մեծ անտեսանելի Հոգի»: Տես՝ Apocrypha of John BG, 22-23. «Նա ասաց
Ինձ համար. Միասնությունը ինքնավարություն է, դրա վրա իշխող չկա: Սա Աստված և Հայրն է
ամեն ինչ, անտեսանելի Սուրբ Հոգին, ամեն ինչից վեր, բնակվող Նրա մեջ
անապականություն՝ մնալով մաքուր լույսի մեջ, որի մեջ ոչ ոք չի կարող նայել
տեսողություն. Նա Հոգին է: Չի կարելի Նրա մասին համարել Աստված կամ որ Նա այդպիսին է, քանի որ Նա
գերազանցում է Աստծուն»; Եգիպտացիների Ավետարան III, 40-41. «Սուրբ գիրքը [Աղաչումների]
մեծ անտեսանելի Հոգին, Հայրը, որի անունը չի արտասանվում, որը եկել է ամենաբարձրից
լիություն, լույսի պայծառ դարաշրջանների լույս, Նախախնամության լռության լույս և լռության հայր,
Խոսքի և Ճշմարտության լույսը, անապականների լույսը, անսահման լույսը, բխումը
լույսի դարեր, Հայրը՝ անուղղակի, չնշված, անծեր, անավետարանված»:

40
40 Չրք. 1 Կորնթացիս 2։9; Թովմասի Ավետարան 17(18). «Հիսուսն ասաց. Ես ձեզ կտամ այն, ինչ չեմ անում
աչքը տեսել է, և այն, ինչ ականջը չի լսել, և ինչ ձեռքը չի դիպել և ինչ չի մտել
մարդու սրտում» (Տրոֆիմովա, 1989, 252); Պողոս I Առաքյալի աղոթքը, Ա. «Տուր ինձ
այն, ինչ չտեսավ հրեշտակների աչքը, և արխոնտների ականջը չլսեց, և որը չհասավ.
հրեշտակ դարձած մարդու սիրտը»։
41
41 «Նա ոչ մի անունով չի կոչվել» - տես՝ Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 3:
«Անանուն, որովհետև Նրանից առաջ ոչ ոք չկա, որ Նրան անուն տա»; Հաղորդագրություն
Եվգնոստոս III, 72. «Նա անուն չունի, քանի որ նա, ով անուն ունի, ուրիշի ստեղծագործությունն է:
Անանուն է»։
42
42 «Ինքնաստեղծը, լույսի Աստվածը» —— pautogenhs (aÙtogenˇ¡j) pnoute ձեռագրում։
'mpouo¢in —- հաճախակի հիշատակվում է Նագ Համմադիի գրվածքներում: Հետաքրքիր առանձնահատկություն.
քանի որ Ինքնածին Աստված Ինքը չի ծնվել, aÙtogenˇ¡j տերմինը չի նշանակում Նրան.
ինքնաբուխ սերունդ և նրա ծնունդը Աստծուց, որը պատկանում է աստվածային էությանը,
այսինքն, դա նման է ուղղափառների «համապատասխան» (ÐmooÚsioj) տերմինին.
դոգմատիկներ. Մանրամասն տես՝ Էլանսկայա, 2001, 365, մոտ. 42 և 44:
43
43 Համեմատեք՝ Հովհաննես II-ի ապոկրիֆ, 7. «Որովհետև լույսից, այսինքն՝ Քրիստոսից, և անապականությունից՝ նվերով.
Հոգին <հայտնվեց> չորս լուսատուներ Ինքնաստեղծ Աստծուց»։
44
44 Համեմատեք. Eugnost III, 77. «Նա ստեղծեց Իր համար մեծ դարաշրջան Իր մեծության համար,
Նա ներդրված էր մեծ զորությամբ, Նա թագավորեց բոլոր ստեղծագործությունների վրա, Նա ստեղծեց Իր համար
աստվածներ, հրեշտակապետներ և հրեշտակներ, անթիվ հազարավոր, ծառայելու համար»:
45
45 Ադաման առաջին Ադամն է, այլ տեքստերում նաև լույսի Ադամը. տես՝ Նագ գրվածքներ
Համմադի —— Հովհաննես II-ի ապոկրիֆոն, 8. «Կատարյալ մտքի հեռատեսությունից.
անտեսանելի Հոգու կամքի հայտնությունը և Ինքնաստեղծի կամքը՝ Կատարյալ Ճշմարիտ Մարդու, առաջին հայտնությունն ու ճշմարտությունը, նա, ում կույս Հոգին անվանեց Հին:
Ադամաս (պիգերադամաս)»; Origin of the World II, 108. «Ապա Pronoia, տեսնելով
այս հրեշտակին նա ցանկացավ, բայց նա ատեց նրան, քանի որ նա խավարի մեջ էր: Եվ նա ուզում էր
Ես չկարողացա կապվել նրա հետ: Չկարողանալով բավարարել իր ցանկությունը, նա
սփռեց իր լույսը երկրի վրա: Այդ օրվանից այդ հրեշտակը կոչվում էր Ադամ Լույս,
որի մեկնաբանությունը թեթեւ արյունով մարդ է։ Եվ երկիրը տարածվեց նրա վրա,
Ադամանտը սուրբ է, որի մեկնաբանությունն է՝ «սուրբ ադամանտին երկիր». Եգիպտացիների ավետարանը
III, 49. «Որովհետև նա՝ Ադամասը, պայծառ լույսն է, որը մարդուց է, առաջին մարդուց.
ումից ամեն ինչ ծագեց, ամեն ինչ նրա միջոցով եղավ, և առանց նրա ոչինչ առաջացավ»; III, 51:
«Այնուհետև մեծ Խոսքը, աստվածային Ինքնաստեղծը, անապական մարդու հետ Ադամասը խառնվեց միմյանց հետ: Մարդու խոսքը բարձրացավ, և մարդն ինքը բարձրացավ
խոսքի շնորհիվ»։
46
46 «Աստվածներ» —— տես՝ Eugnost III-ի նամակ, 77. «Առաջինը հայտնվեց որպես Անմահ մարդ.
Անվանում — Աստվածություն և Թագավորություն, Հոր համար, կոչված —— Մարդ—
Սամոյի հայրը բացահայտեց դա. Նա Իր համար ստեղծեց մեծ դարաշրջան Իր մեծության համար, Նա հագցրեց
մեծ զորություն, Նա թագավորեց բոլոր արարածների վրա, Նա աստվածներ ստեղծեց Իր համար և
հրեշտակապետներ և հրեշտակներ, անթիվ անհամար, ծառայության համար»; III, 87. «նրանից
հայտնվեցին բարի կամքը և նրա մտքերը, զորությունները, նրանք, ովքեր կոչվում են աստվածների աստվածներ: Եվ աստվածների աստվածները
իրենց իմաստությամբ նրանք բացահայտեցին աստվածներին: Իսկ աստվածներն իրենց իմաստությամբ բացահայտեցին տերերի տերերին։
Եվ տերերի տերերն իրենց դատաստանից բացահայտեցին տերերին։ Եվ պարոնայք իրենց ուժից
հայտնվեցին հրեշտակապետները. Եվ հրեշտակները իրենց խոսքերից բացահայտեցին հրեշտակներ: Եվ նրանցից առաջացան տեսակներ
և տեսքը, և ձևերը, և անունները բոլոր դարերում և նրանց աշխարհներում»:
47
47 Ձեռագրում auw af Հավանաբար գրական սխալ է: Հաջորդ էջում տեքստը կրկին
սկսվեց auw-ով:
48
48 Հրատարակիչները չեն վերականգնում տեքստը։ Մեր վերականգնումը ˜˜kata™™ cikwn
˜˜'mpautogenhs™™ auw kata pine 'n˜˜nefag™™ գելոս:
49
49 Համեմատեք՝ Eugnost III-ի թուղթ, 84-85. «Եվ երբ նրանք հայտնվեցին, նրանք, ում մասին ես արդեն խոսեցի.
Ամենածնողը, նրանց Հայրը, սկզբում իր համար ստեղծեց տասներկու դար ծառայության համար
տասներկու հրեշտակ. Եվ բոլոր դարերում վեց երկինք կար, նրանցից յուրաքանչյուրում, այսպես
դարձան յոթանասուներկու երկինք, յոթանասուներկու զորություն, որոնք նրանից էին եկել: Եվ մեջ
բոլոր երկնքում հինգ հաստատություններ կային, այնպես որ երեք հարյուր վաթսուն երկինք կար, քան երեք հարյուր
վաթսուն իշխանություն, որ բխում էր նրանցից»։
50
50 «Կույս ոգիներ» —— տես՝ Եվգնոստոս III թուղթ, 88-89. «Անապականություն, ունենալով.
զօրութիւն, իւրաքանչիւր իւրաքանչիւրը ստեղծեց իր համար մեծ թագաւորութիւններ անմահների բոլոր երկնքում եւ
նրանց երկնակամարները, գահերը <և> տաճարները իրենց մեծության համար, ոմանք վանքերում և
կառքեր՝ անասելի փառքերով, որոնց մասին անհնար է որևէ մեկին պատմել
բնությունը։ Նրանք իրենց համար հրեշտակների զորքեր ստեղծեցին, անթիվ-անհամար, ծառայելու և
փառք, և նաև՝ պայծառ, անասելի կույս ոգիները»: Շատ մոտիկ հատված
գտնվում է Աշխարհի ծագման մեջ, բայց այնտեղ վերագրվում է կույս ոգիների ստեղծումը
Ջալդաբաոթ —— II,102. «Ջալդաբաոթի նախահայրը, ունենալով մեծ զորություններ.
մի խոսքով նա իր յուրաքանչյուր զավակի համար ստեղծեց դրախտ, գեղեցիկ կացարաններ և
դեպի երկինք՝ մեծ փառքներ, յոթնապատիկ ավելի լավ, գահեր և կացարաններ և տաճարներ, և
կառքեր և կույս ոգիներ՝ անտեսանելիի և նրանց փառքի <մտածում>>:
51
51 Հրատարակիչները չեն վերականգնում հրեշտակի անունը։ Մենք հիմնավորում ենք վերականգնումը
Triple Protennoi XIII, 39-ի տեքստը. «Այնուհետև մի խոսք դուրս եկավ մեծ լուսատուից.
Իլիլիֆա, և նա ասաց՝ ես եմ թագավորը։ Ով պատկանում է քաոսին և ով պատկանում է
անդրաշխարհը? —— Եվ իսկույն նրա լույսը երևաց՝ շողալով, իր հետ ունենալով Եփինոյը և
նրան չեն խնդրել ուժերի ուժերը. Անմիջապես հայտնվեց մի մեծ դև, որը կառավարում է
անդրաշխարհից և քաոսից վեր՝ չունենալով ձև և անկատար, բայց ունենալով
խավարի մեջ ծնվածների փառքի ձևը» (Էլանսկայա, 2001, 354):
52
52 Nebro —— ձեռագրում nebrw, հավանաբար եբրայերեն בךא—— «Արարիչ»։ ամուսնացնել
Նեբրուելը (նեբրուլ) Եգիպտացիների Ավետարանում III, 57. «Այնուհետև Սակլան՝ հրեշտակը, տեսավ.
հրեշտակները, մեծ դևը, ով նրա հետ է, Նեբրուելը: Եվ նրանք միասին հղիացան
երկրի ոգին, նրանք ծնեցին հրեշտակներ, որոնք կօգնեն: Սակլան ասաց մեծ հրեշտակին
Նեբրուել. Թող տասներկու դարեր հայտնվեն [......] դարերում, աշխարհներում......»: Տես նաև նշում. 57
Մեծ զորության մտքին.
53
53 «Ապոստատ» —— հուն. αποστατης; ամուսնացնել Apocrypha of John BG, 45. «Ոչ, բայց նա
(Սոֆիա) տեսավ այն չարությունն ու ուրացությունը (ապոստազիա), որը տեղի կունենա իր որդու հետ
(Jaldabaoth), նա ապաշխարեց»: «Αποστατης» բառն այլ նշանակություն ունի.
«փախած ստրուկ»
54
54 Jaldabaoth —— ձեռագրում ialdabaoc, գնոստիկների գլխավոր հերոսը
տիեզերական առասպել. Համեմատեք Նագ Համմադիի գրվածքները — Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 10:
«Երբ նա տեսավ իր ցանկությունը, այն դարձավ փոփոխական կերպար՝ օձի հետ
առյուծի դեմք Նրա աչքերը նման էին շողշողացող կայծակի կրակի։ Նա դեն նետեց նրան
այդ վայրերից, որպեսզի անմահներից ոչ մեկը չտեսնի նրան, քանի որ նա ստեղծել է նրան
անտեղյակություն. Եվ նա շրջապատեց նրան լույսի ամպով: Եվ նա դրեց այն ամպի մեջտեղում
գահ, որպեսզի ոչ ոք չտեսնի այն, բացի Սուրբ Հոգուց, որը կոչվում է Մայր
կենդանի. Նա կոչեց նրան Ջալդաբաթ անունով»; II, 11. «Իսկ հիվանդ արքոնը երեք անուն ունի.
առաջին անունը Յալտավաոթ է, երկրորդը՝ Սակլա, երրորդը՝ Սամաել»; II, 14. «Եվ մի ձայն դուրս եկավ
երկինք, ամենաբարձր դարաշրջան. կա Մարդ և Մարդու Որդին: —— Առաջին արխոն լսեց
Ջալդաբաոթը, կարծելով, որ այս ձայնը իր մորից է, և նա չի հասկացել, թե որտեղից է այն եկել»:
II,19. «Նրանք խորհուրդ տվեցին նրան՝ խլել մոր իշխանությունը, և ասացին.
նրա դեմքը քո հոգու հետ կլինի, և նրա մարմինը կբարձրանա։ —— Եվ նա հոգին փչեց նրա դեմքին,
այսինքն՝ մոր ուժով։ Նա չհասկացավ, քանի որ մթության մեջ է, և նա ներս մտավ
մոր զորությունը Ջալդաբաոթից դեպի հոգևոր մարմին՝ ստեղծված հավիտենականի նմանությամբ»;
II, 23. «Երբ Ալդաբաոթն իմացավ, որ նրանք հեռացել են իրենից, նա անիծեց իր երկիրը»;
II, 24. «Եվ առաջին արքոնտը տեսավ կույսին կանգնած Ադամի առջև, և այն, ինչ երևաց նրա մեջ.
Էպինոիան լուսավոր է և կենդանի, և Ջալդաբաոթը լցված է տգիտությամբ»; Արքոնս II-ի հիպոստազը,
95. «Եվ Զոյան՝ Վերա-Սոֆիայի դուստրը, աղաղակեց և ասաց նրան. Դու սխալվում ես, Սակլա: ——
ինչի մեկնությունը — Յալթաբաոթ. Նա փչեց նրա դեմքին, և նրա շունչը դարձավ նրա համար
հրեղեն հրեշտակ. Եվ այս հրեշտակը կապեց Ջալդաբաոթին, նա նետեց նրան անդրաշխարհ,
անդունդի տակ»; II, 96. «Երբ Ջալդաբաոթը տեսավ նրան (Սաբաոթին) ներս մնալիս
այնքան մեծ փառքի և այնպիսի բարձրության վրա, նա նախանձում էր նրան: Եվ սկսվեց նախանձը
երկսեռ ստեղծագործություն, և սա դարձավ նախանձի սկիզբ, և նախանձը ծնեց մահը»;
Աշխարհի ծագումը II, 100. «Վերա Սոֆիան, երբ տեսավ նրան, որ ներս է մտնում
խոր ջրեր, նա ասաց նրան
— Ջալդաբաոթ։ Այդ օրվանից հայտնվեց խոսքի սկիզբը, որը հասավ աստվածներին ու հրեշտակներին
և մարդիկ։ Եվ այն, ինչ ստեղծվել է բառով, լրացրել են աստվածները, հրեշտակները և մարդիկ: Այսպիսով, արխոն
Ջալդաբաոթը անտեղյակ է Հավատի զորությանը: Նա չտեսավ նրա դեմքը, բայց տեսավ նրա արտացոլանքը,
խոսելով նրա հետ ջրի մեջ: Եվ այս ձայնի պատճառով նա իրեն անվանեց Ջալդաբաթ։
Կատարյալները նրան անվանում են Արիել, քանի որ նա առյուծի պես էր»; II, 102:
«Նահապետ Ջալդաբաոթը, ունենալով մեծ զորություններ, արարել է բառով
Նրա զավակներից յուրաքանչյուրը դրախտ է, գեղեցիկ բնակավայրեր, իսկ երկնքում՝ մեծ
փառք, յոթնապատիկ ավելի լավ, գահեր և ապարանքներ, տաճարներ և կառքեր, և
կույս ոգիները՝ <մտածելով> անտեսանելիի և նրանց փառքի մասին»; II, 102-103. «Այդ օրվանից
երկինքն իր երկրի հետ հաստատվեց Ջալդաբաոթի Իմաստության շնորհիվ, ով
բոլորի տակ: <……> Տանտերերը, Ջալդաբաոթի որդի, լսելով Հավատի ձայնը, երգեցին նրա գովքը»; II
Սեթ VII, 53-ի խոսքը.
որոնց մարդիկ դարձի էին եկել, այնպես որ նրանք չկարողացան ճանաչել Ճշմարտության մարդուն»; VII, 68-
69. «Եվ Հալդաբաոթի ոլորտի արքոնները չլսեցին Եննոային, որը եկավ նրա մոտից.
նրա քույրը՝ Սոֆիան։ Նրանք իրենց համար ստեղծել են միասնություն նրանց հետ, ովքեր եղել են
նրանց հետ միասին կրակոտ ամպի շփոթության մեջ, այսինքն՝ նրանց նախանձը, և նրանց հետ
որոնք արտադրվել են իրենց արարածների կողմից, կարծես խառնվել են նրանց հետ
Եկեղեցու վեհ հաճույքը» (Եգորենկով, ՌԿՊ); Եռակի պրոտեննոիա
XIII, 39. «Անմիջապես հայտնվեց մի մեծ դև, որը տիրում է անդրաշխարհի վրա.
և քաոս՝ անձև և անկատար, բայց ունենալով նրանց փառքի ձևը
ովքեր ծնվել են խավարի մեջ: Սա կոչվում է Սակլա, այսինքն՝ Սամաել Յալտավաոթ, այս մեկը,
ով վերցրեց իշխանությունը, խլելով այն մեկից, ով չարիք չուներ, առաջինը հաղթեց նրան, այն է՝ Եպինոյին
լույսը, որ իջավ, սա, որտեղից նա առաջին անգամ դուրս եկավ» (Elanskaya, 2001, 354);
Իմաստություն Հիսուս Քրիստոսի Բ.Գ., 119. «Եվ սա դատապարտություն է նրա համար, նախահայր.
կոչվում է Ջալդաբաոթ»։ Հատկանշական է, որ Ջալդաբաոթին միշտ չէ, որ նույնացնում են
Յահվե. Առնվազն նրա որդիները կոչվում են Զորքեր (Հովհաննեսի ապոկրիֆա, Հիպոստաս
archons, Origin of the world), Adonai (Apocrypha of John, Origin of աշխարհի),
Էլոհիմ և Յահվե - Հովհաննես II-ի ապոկրիֆ, 24. «Եվ առաջին արքոնտը տեսավ կույսին.
գալով Ադամի մոտ, և որ պայծառ կենդանի Եպինոիան հայտնվեց նրա մեջ և կատարվեց
Տգիտության Ջալդաբաոթ. Երբ ամեն ինչի Նախախնամությունը իմացավ, ուղարկեց որոշ մարդկանց, և նրանք
ուրախացրեց Զոյին Եվայից: Եվ առաջին արքոնդը պղծեց նրան և երկու որդի ծնեց նրանից
—— առաջինն ու երկրորդը՝ Էլոհիմը և Յահվեը։ Էլոհիմը՝ արջի կերպարանքով, և Յահվեն՝ կերպարանքով
կատու, և մեկը արդար է, իսկ մյուսը՝ անարդար: Նա դրեց Եհովային կրակի վրա և
օդը, բայց նա Ալոհիմին վեր դասեց ջրից ու հողից: Եվ նա կոչեց նրանց անուններով.
Կայենն ու Աբելը իրենց խաբեության պատճառով։ Մինչև օրս առաջինից սեռական հարաբերությունը մնում է
արքոն, և նա սերմանեց վերարտադրության ցանկությունը Ադամին պատկանող բանում, և նա արթնացավ
հարաբերության, մարմինների նմանությունների գեներացման օգնությամբ, և նա լցրեց դրանք իր նմանակով.
հոգով. Նա երկու արխոն դրեց մելիքությունների վրա, որպեսզի նրանք իշխեն
քարանձավից վեր»։
55
55 Sakla —— ձեռագրում saklas, եբրայերեն lks (sā.kā.l) «հիմար, հիմար», —— մեկը։
տեսանելի աշխարհի Արարչի անունները գնոստիկ քրիստոնյաների մեջ: Ամուսնացնել. «Սակլան» հանդիպմանը
Նագ Համմադի —— Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 11. «Եվ հիվանդ արքոնն ուներ երեք անուն. առաջինը.
անունը - Յալտավաոթ, երկրորդը - Սակլա, երրորդը - Սամաել»; Հիպոստաս Արքոնս II, 95. «Եվ
Նա ասաց իր երեխաներին. «Ես բոլորի Աստվածն եմ»: —— Եվ Զոեն՝ Պիստիս Սոֆիայի դուստրը, բացականչեց և
նրան ասաց. Դու սխալվում ես, Սաքլա: —— ի՞նչ է դա նշանակում. Յալդաբաոթ» (Էլանսկայա, 2001 թ.
340); Եգիպտացիների Ավետարան III, 57. «Սակլան ասաց իր հրեշտակներին. Ես, ես նախանձ Աստված եմ,
և Ինձնից առաջ ոչ ոք չկար, - վստահելով քո էությանը: Հետո ձայնը դուրս եկավ
վերևից ասելով. «Մարդ կա և մարդու Որդին»; Հայտնություն Ադամ V, 74. «Եվ նրանք
նրանք կգան Սակլայի մոտ՝ իրենց աստվածը։ Դրանք ուժի մեջ կմտնեն՝ մեղադրելով մեծերին,
մնալով իրենց փառքի մեջ: Սակլային կասեն՝ ի՞նչ ուժ ունեն այս հայտնված մարդիկ
Ձեզ, նրանք, ովքեր հանվել են Քամի և Հաբեթի սերնդից։ Չորս հարյուր <հազար> կլինի
մարդկանց. Նրանք նաև ընդունվեցին մեկ այլ դարաշրջան, որտեղից նրանք եկել էին, և նրանք դարձի բերեցին
փառք քո ամբողջ զորության և քո ձեռքի թագավորության, որովհետև Նոյի սերունդն իր որդուց ստեղծեց ամեն ինչ
Քո կամքը բոլոր զորություններով այն դարերում, որոնց վրա տիրում է քո հրամանը, դրանցով
մարդիկ և նրանք, ովքեր ճանապարհորդում են իրենց փառքով, չեն արել այն, ինչ ձեզ հաճելի է, այլ
ձեր ամբողջ բազմությունը ետ դարձրեց։ ——Այդ դեպքում դարերի աստվածը դրանք կտա նրանցից, ովքեր ծառայում էին իրեն
[……]»; Triple Protennoia XIII, 39. «Անմիջապես մի մեծ դև հայտնվեց.
ով տիրում է անդրշիրիմյան աշխարհի և քաոսի վրա՝ անձև և անկատար,
բայց ունենալով խավարի մեջ ծնվածների փառքի կերպարանքը: Սա կոչվում է Սակլա,
այսինքն՝ Սամաել Յալտավաոթ» (Elanskaya, 2001, 354): Նշենք, որ Հուդայի Ավետարանում սկսած
Մեկ այլ դև՝ Նեբրոն, նույնացվում է որպես «ուրացող» Ջալդաբաոթ։
56
56 Մեկ տող բացակայում է։
57
57 «Առաջին —— [S]ph, որը կոչվում է Քրիստոս» —— հրատարակիչների վերականգնումը psorp ˜˜pe
s™™~hc petesaumou˜˜te e™™rof je pe's. Եթե հրատարակչի վերականգնումը ճիշտ է, սա է
միակ հատվածը, որը հուշում է ինչ-որ «Կայնիտ»
գրական ազդեցություն հուշարձանի տեքստի վրա։ Սեթի՝ առաջին որդու նույնականացումը
մարդ (տես՝ ծանոթագրություն 18 Հոր Մեծության Գրքին), Քրիստոսի՝ Մարդու Որդու հետ, ոչ
խնդիրներ է ստեղծում. Բայց ինչպես է Սեթ-Քրիստոսը դառնում «անդունդի» թագավորը (տես՝ ծանոթագրություն 59 դեպի
Eugnost-ի թուղթ) և դժոխք. Այս հատվածի հնարավոր մեկնաբանությունն է
Փրկչի «մութ կրկնակի»՝ օծյալ Դեմիուրգի գաղափարը: Հավանաբար,
հենց նրան են վերաբերում Նագաների VII օրենսգրքի երեք առեղծվածային և շփոթեցնող հատվածներ
Համմադի —— Սեթ VII-ի II Խոսք, 51-52. «Ես այցելեցի մարմնի տունը, վտարեցի նրան, ով
սկզբում այնտեղ էր և մտավ Ննեեգգու։ Եվ արկոնների ամբողջ բազմությունը տագնապեց և բոլորը
Արխոնների հարցը և երկրային ծնունդների ուժերը խռովվեցին՝ տեսնելով խառը
պատկեր. Եվ ես եմ, ով բնակվում է այնտեղ, և չեմ նմանվում նրան, ով այնտեղ էր
սկզբում. Չէ՞ որ նա աշխարհիկ մարդ էր։ Իսկ ես, որ եկել եմ վերևի տեղերից
երկինքները, չհերքեցին, որ Ես Քրիստոսն եմ, բայց չհայտնվեցին նրանց Ինձանից ելքի մեջ
Սեր. Ես խորթ էի թվում ստորին մասերին»; VII, 55-56. «Ինչպես տեսան և մտածեցին, Ի
ընդունեցին տանջանքները, որպեսզի երբեք իրենց համար արդարացման խոսք չգտան: Ի վերջո, մահ
Իմը, որը նրանց կարծիքով եղավ, նրանց հետ պատահեց իրենց մոլորության և կուրության մեջ, քանի որ նրանք խաչեցին իրենց մարդուն իրենց իսկ կործանման համար: Ի վերջո, նրանք
մտքերը Ինձ չէին տեսնում, որովհետև նրանք խուլ էին և կույր: Նրանք, այս անելով,
դատապարտեցին իրենց. Տեսան, որ ինձ խոշտանգում են, բայց դա ուրիշն է։ Սա
Նրանց հայրն էր, որ խմում էր մաղձ ու քացախ, ոչ թե Ինձ էին ծեծում ձեռնափայտով, բայց դա այդպես էր
ոչ թե ես։ Նա, ով իր ուսերին խաչը կրում էր՝ Սիմոնն էր։ Մյուսն էր
որին տրվեց փշե պսակը։ Ես ցնծում էի ամենաբարձրը իմ բոլոր ունեցվածքի համար
արքոնսները և նրանց մոլորության և ունայնության սերմը: Եվ ես ծիծաղեցի նրանց անտեղյակության վրա»
(Եգորենկով, ՌԿՊ.); Պետրոս VII-ի հայտնությունը, 82. «Նա ասաց ինձ. Համար
ձեզ տրվեց հայտնության միջոցով իմանալու խորհուրդները, որ նա է, ում նրանք խաչեցին
առաջնեկը, դևերի տունը և անոթը, որտեղ նրանք ապրում են, և որը պատկանում է Աստծուն, և խաչը, որը գտնվում է օրենքի տակ: Նույնը, ով կանգնած է
նրա կողքին սա կենդանի Փրկիչն է, նրա առաջին մասը, ում նրանք գերեցին։ Եւ նա
ազատեց իրեն և ուրախ կանգնելով՝ նայում է իրեն հալածողներին» (Խոսրոև.
1997, 323): Ամուսնացնել. նաև Աշխարհի ծագումը II, 105. «Սրանից հետո նա ստեղծեց եկեղեցին
հրեշտակային, հազարավոր ու անհամար բյուրավոր, ինչպես եկեղեցին, որը ութերորդում է
Ննեբբի. Իսկ առաջնեկը, որը կոչվում է «Իսրայել», այսինքն՝ «Աստծուն տեսնող մարդը» և
Մեկ ուրիշը, այսինքն՝ Հիսուս Քրիստոսը, Փրկչի նման, Ով ութերորդ Նեբբումից վեր է,
նրա աջ կողմը նստած փառքի գահի վրա», թեև կան «և ուրիշ, այսինքն՝ Հիսուս» բառերը.
Քրիստոս», հավանաբար ավելի ուշ ներդիր են։
58
58 Ադոնայ —— տե՛ս նշում։ 73 Հակոբոսի Առաջին Հայտնությանը։
59
59 Անդունդի և դժոխքի թագավորները Նագ Համադիի գրվածքներում —— Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 10-11:
«Առաջինը, նրա անունը Աֆոթ է, նրա սերունդները կոչվում են [Հնձվոր]. երկրորդ —— Արմա, ուրեմն
կա կրակի աչք; երրորդ՝ Կալիլա Ումբրի; չորրորդ - Ջաբիլ; հինգերորդ — Ադոնայ,
կոչվում է Hosts; վեցերորդ՝ Կայեն, որին մարդկանց սերունդներն են անվանում
Արեւ; յոթերորդ - Աբել; ութերորդ - Աբրիսեն; իններորդ — Ջոբիլ; տասներորդ ——
Armupiail; տասնմեկերորդ —— Մելխեյր-Ադոնեին; տասներկուերորդ —— Բելիաս, վերջացավ
դժոխքի անդունդը. Նա հաստատեց եօթը թագաւորներ՝ իւրաքանչիւրը երկնքի տարածութեան վրայ՝ եօթը
երկինքները և հինգը անդունդի խորքերից վեր, որպեսզի նրանք թագավորեն»; Ավետարան
Եգիպտացիներ III, 58. «Նրանք գնացին տասներկու հրեշտակներից յուրաքանչյուրը: Առաջին հրեշտակը Աֆոֆն է,
ով կոչվում է [Հնձվոր] մարդկանց բոլոր մեծ սերունդների կողմից. երկրորդը —— Արմաս, այսինքն
կրակի աչք; երրորդ - Գալիլա; չորրորդ — Ջոբիլ; հինգերորդ - Ադոնայ, կոչված
Տանտերեր; վեցերորդ - Կայեն; որին բոլոր մեծ սերունդները Արև են անվանում.
յոթերորդ - Աբել; ութերորդ —— Ակիրեսինա; իններորդ —— Jubil; տասներորդ ——
Armupiail; տասնմեկերորդ — Արշեյր Ադոնեին; տասներկուերորդ — Բելիաս. Նրանք վերջացել են
դժոխք և անդունդ»:
60
60 Ծննդ. 1։26; տես նաև նշում 28 և 30 Պետրոսի նամակին Փիլիպպոսին։
61
61 «Մոդելավորված» —— հունարեն πλασσειν. Տեսնել մոտ. 15 Ճշմարտության Ավետարանին։
62
62 Ադամն ու Եվան ստեղծվել են միաժամանակ — տես Ծննդ. 1։25 և 5։2։
63
63 Zoe —— տես՝ Ծննդ., 3։20 ըստ Յոթանասնից տեքստի՝ kaπ oek£lesen Adam tÕ Ônoma tÁj.
gunaikÕj aÙtoà Zwˇ¡ Óti aÛth mˇ¡thr p£ntwn tîn zèntwn և այս հատվածի արտացոլումը.
Նագ Համմադիի հանդիպումը - Հովհաննես II-ի ապոկրիֆոն, 23. «Երբ Պրովիդենսը գիտեր.
Ընդհանուր առմամբ, այն ուղարկեց որոշ մարդկանց, և նրանք Եվայից խլեցին Զոյին (wn'x ձեռագրում՝ «կյանք»):
Եվ առաջին արքոնդը պղծեց նրան և ծնեց նրանից երկու որդի՝ առաջինն ու երկրորդը,
Էլոհիմ և Յահվե»; III, 38. «Նա դրա հետ կապեց լույսի ամպ, դրեց այն
ամպի մեջտեղում մի գահ կա, որ ոչ ոք չի կարող տեսնել այն, բացի Սուրբ Հոգուց,
կոչվում է Զոյա, բոլորի մայրը» Հիպոստասս Արքոնս II, 95. «Եվ նա ասաց իր.
երեխաներ. Ես բոլորի Աստվածն եմ: —— Եվ Զոյան՝ Վերա-Սոֆիայի դուստրը, աղաղակեց և ասաց նրան
դու սխալվում ես, Սաքլա! —— ինչի մեկնություն—— «Ջալդաբաոթ»։ Նա փչեց նրա դեմքին
և նրա շունչը նրա համար դարձավ կրակոտ հրեշտակ: Եվ այս հրեշտակը կապեց Ջալդաբաոթին, նա
նետեց նրան անդրաշխարհ՝ անդունդի տակ։ Նրա որդին՝ Սաբաոթը, երբ տեսավ զորությունը
այս հրեշտակը, ապաշխարեց. Նա դատապարտեց իր հորն ու մորը, այն նյութը, որից նա շրջվեց
նրան։ Եվ նա երգեց Սոֆիայի և նրա դստեր՝ Զոյայի մասին։ Իսկ Սոֆյան ու Զոյան յոթերորդին ուրախացրել են նրան
երկինք, վարագույրից ներքև, որը գտնվում է ամենաբարձր և ամենացածր միջև: Եվ նրանք կանչեցին նրան
«Զորքերի աստվածը, քանի որ նա վեր է անդունդի ուժերից, որովհետև Սոֆիան դրեց նրան»;
Աշխարհի ծագումը II, 104. «Եվ երբ Զորքերը հանգստի տեղ ստացան նրա ապաշխարության համար,
Ավելին, Վերան մեծ զորությամբ նրան տվեց իր դստերը՝ Զոյային, որպեսզի նա կարողանա սովորեցնել նրան այդ մասին
բոլոր նրանք, ովքեր ութերորդ Ննեեբբեի վրա են»; II, 107. «Եվ նրանցից առաջ Զոեն, որը հետ էր
Հաղորդավարներ, ստեղծեցին յոթ լավ ուժեր, անդրոգեններ»; II, 115. «Քառասուներորդ օրը
Սոֆի-Զոեն իր շունչն ուղարկեց Ադամի մեջ, որը հոգի չուներ: Նա սկսեց շարժվել երկայնքով
գետնին և չկարողացավ վեր կենալ»; Eugnost III-ի թուղթ, 87-88. «Ուստի Եկեղեցին
Բացահայտվում է, որ Ութն անդրոգեն է և ստացել է անուն, որը մասամբ արական է, մասամբ՝ կանացի:
Տղամարդուն տրված անունը Եկեղեցի է, կնոջը՝ Կյանք (zwh), որպեսզի նա հայտնվի, քանզի ից
կանայք բոլոր դարերում կյանք են առաջացրել»։
64
64 «Միքայել և Գաբրիել» —— բացի Հուդայի Ավետարանից, հիշատակվում են Միքայելն ու Գաբրիելը.
և գնոստիկ քրիստոնյաների այլ գրություններում՝ Հովհաննես II-ի ապոկրիֆա, 17. «Նրանք, ովքեր իշխանություն ունեն.
նրանցից վերևում յոթն են՝ Միքայել, Ուրիել, Ասմենեդաս, Սաֆասաթոյլ, Արմուրիամ, Ռիխրամ,
Ամիորպս»; Եգիպտացիների Ավետարան III, 52-53. «Ծառաները դուրս եկան. առաջինը ——
մեծ Գամաղիէլ, Արմոզիլի առաջին մեծ լուսաւորը. եւ մեծն Գաբրիէլ՝ երկրորդ
մեծ լուսատու Oroiail; եւ մեծ Սամ<b>լո, մեծ լուսատու Դավիֆա; Եվ
մեծ Աբրասաքս, մեծ լուսատու Իլիլիֆա»։
65
65 «Առանց թագավորի սերունդ» ——տես՝ մոտ. 150 Հոր մեծության գրքին։
66
66 Մեկ տող բացակայում է։
67
67 II Հայտնություն Ջեյմս V,53. «Երբ նա խայտառակվի, կապստամբի
որ նրա աշխատանքը, հեռու դարերից, ոչինչ է, և նրա ժառանգությունը փոքր կլինի, ապա,
որը նա պարծենում էր ձեզ համար, որ դա մեծ է: Եվ նրա նվերները լավ չեն, նրա խոստումները
—— վատ խորհուրդ, քանի որ դու նրա ողորմածությունից չես, բայց նա բռնություն է անում քո նկատմամբ__։
Նա ցանկանում է մեզ անարդարություն անել, և նա կլինի Տերը այն ժամանակի համար, որը հաշվված է
նրա համար".
68
68 Առնվազն վեց տող բացակայում է:
69
69 Ակնհայտ է, որ խոսքը վերաբերում է «հինգ թագավորներին»:
70
70 Կորցրած ինը տող:
71
71 Երեք տող բացակայում է։
72
72 «Դուք կգերազանցեք» —— ձեռագրում kna'rxouo eroou throu. Հրատարակիչները թարգմանում են «Բայց
դուք կգերազանցեք նրանց բոլորին»։ Հնարավոր այլընտրանքային թարգմանություն «դու կանես
ավելին, քան բոլորը»: Նկատի ունեցեք, որ Հուդան կգերազանցի նրանց, ովքեր զոհաբերում են Սակլային հենց դրանում
նրանց չար գործերը.
73
73 «Այն մարդու համար, ով ինձ կրում է աշխարհում, դուք կզոհաբերեք» — հրատարակիչներ
թարգմանիր այս նախադասությունը «Որովհետև դու կզոհաբերես այն մարդուն, ում հետ ես հագել եմ»
(Որովհետև դու կզոհաբերես այն մարդուն, ով ինձ հագցնում է): Հունական fore√n-ի իմաստը և բոլորը
Ղպտական արտահայտությունը prwme gar etvorei 'mmoei knarcusiase' mmof-ը ավելի շուտ չի առաջարկում
մարդը հագցրեց Հիսուսը, և Հիսուսը հագցրեց մատաղ արվածը
զոհաբերություն.
74
74 Առնվազն երկու տող բացակայում է։
75

75 Առնվազն հինգ տող բացակայում է:
76

76 Չրք՝ Ղուկաս 19։47; 20։19։
77
77 Համեմատեք՝ Ղուկաս 22։2։
78
78 «Նրանք վախենում էին ժողովրդից, որովհետև Նա բոլորի համար մարգարեի պես էր» - կանոնականում.
Ավետարաններում այս խոսքերը վերաբերում են և՛ Հիսուսին (Մատթ. 21:46), և՛ Հովհաննես Մկրտչին (Մարկ.
11։32)։
79
79 Այս փողով գնված բրուտի հողի պատմությունը ցուցիչ է։ Տես՝ Մատթեոս,
27:3-10: «Այնուհետև Հուդան, որը դավաճանել էր իրեն, տեսավ, որ նա դատապարտվեց և ապաշխարեց.
վերադարձրեց երեսուն արծաթը քահանայապետներին և երեցներին՝ ասելով.
Ես մեղք գործեցի՝ դավաճանելով անմեղ արյուն։ Նրանք ասացին նրան. «Ի՞նչ է դա մեզ համար»: Նայել
ինքս ինձ. Եվ արծաթի կտորները տաճարի մեջ գցելով՝ դուրս եկավ, գնաց ու կախվեց։ Քահանայապետեր,
վերցնելով արծաթի կտորները՝ նրանք ասացին՝ անթույլատրելի է դրանք գանձանակի մեջ դնել
եկեղեցի, քանի որ սա արյան գինն է: Հանդիպում անելով՝ նրանց հետ հող են գնել
խեցեգործ (toà keram◊.wj), թափառականների թաղման համար (to√j x◊.noij); ուստի
Այդ երկիրը մինչ օրս կոչվում է «արյան երկիր»։ Հետո ինչ խոսվեց
Երեմիա մարգարեն, որ ասում է
Նա, ով գնահատվեց, ում իսրայելացիները գնահատեցին, և նրանց տվեցին բրուտի երկրի համար, ինչպես
Տերն ասաց ինձ»: Դրա իմաստը բացահայտելու համար պետք է հիշել, որ
խեցեղենի սիմվոլիկան և ինքնին «բրուտ» տերմինը (rxy/Ð kerameÚj) կապված են Հին.
Ուխտ Արարչի հետ, ով բառացիորեն քանդակեց Ադամին կարմիր հողից, այսինքն՝ կավից.
Տես՝ Ես. 29։16. «Ի՜նչ հիմարություն։ Կարո՞ղ է բրուտը համարվել կավի նման:
Արդյո՞ք արտադրանքը այն պատրաստողի մասին կասի՝ նա ինձ չի ստեղծել: —— իսկ գործը կասի
իր նկարչի մասին. չի՞ հասկանում, Զաքարիա 11:13. «Եվ Տերն ասաց ինձ.
Եկեղեցու պահեստ. այն բարձր գինը, որով նրանք գնահատեցին Ինձ: Եվ ես վերցրեցի
երեսուն կտոր արծաթ և դրանք նետեց Տիրոջ տունը բրուտի համար» և
Հուդայական ինտերպոլացիա Հռովմայեցիս 9.20-ում. «Եվ ո՞վ ես դու, ով մարդ, որի հետ վիճում ես.
Աստված? Արդյո՞ք ապրանքը այն պատրաստողին կասի. (Ցվետկով,
RKP.):
80
80 Ձեռագրում —— peuaggelion 'n¢ioudas, այսինքն՝ հունարեն κατα («կողմից») բառը։
«ըստ») բացակայում է։ Այսպիսով, Հուդայի Ավետարանը չի կարող կոչվել
«Հուդայի Ավետարանը». Բավական է նրա վերնագիրը համեմատել ուրիշների վերնագրերի հետ
Ղպտի քրիստոնեական սուրբ գրություններ. peuaggelion pkata cwmas —— Թովմասի Ավետարան;
peuaggelion pkata vilippos —- Ավետարան Փիլիպոսի; կատա ¢iwxannhn ապոկրուվոն
—— Հովհաննեսի ապոկրիֆոն (ծավալուն տարբերակում՝ «Հովհաննեսից»)։ Դա նույնպես հնարավոր է
հասկացողություն — «Բարի լուրը Հուդային»։ Ղպտի n նախադասությունը նույնպես դա թույլ է տալիս
մեկնությունը, և հուշարձանի տեքստում Հիսուսը Հուդային հայտնում է «արքայության խորհուրդները»։

Source

https://www.litlib.net/bk/36125/read